De concurrentiekracht van BV Nederland
De concurrentiekracht van BV Nederland
De concurrentiekracht van BV Nederland
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>De</strong> <strong>concurrentiekracht</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong><br />
Het belang <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong>s grootste bedrijven<br />
Oktober 2012
Inhoudsopgave<br />
<strong>De</strong> internationale positie <strong>van</strong> de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong><br />
Het belang <strong>van</strong> hoofdkantoren voor de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong><br />
Ontwikkeling buitenlandse overnames in <strong>Nederland</strong><br />
Wat is het effect <strong>van</strong> buitenlandse overnames?<br />
Wat zijn de getallen?<br />
Beschouwingen <strong>van</strong>uit de markt<br />
Bijlagen<br />
1. <strong>De</strong> top 100 <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong>se bedrijven<br />
2. Onderzoeksmethodologie<br />
3. Positie <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong> op de World Competitiveness Ranking<br />
4. R&D uitgaven in <strong>Nederland</strong><br />
5. Overnametoets<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
1
<strong>De</strong> internationale positie <strong>van</strong><br />
de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong>
<strong>De</strong> internationale positie <strong>van</strong> de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong><br />
<strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong> is een open economie...<br />
Kapitaal geïnvesteerd in <strong>Nederland</strong> door buitenlandse partijen en vice<br />
versa, 1982-2011 (a)<br />
€mrd<br />
100<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
(20)<br />
19822<br />
19833<br />
19844<br />
19855<br />
19866<br />
19877<br />
19888<br />
19899<br />
19900<br />
19911<br />
19922<br />
19933<br />
19944<br />
19955<br />
19966<br />
19977<br />
19988<br />
19999<br />
20000<br />
20011<br />
20022<br />
20033<br />
20044<br />
20055<br />
20066<br />
20077<br />
20088<br />
20099<br />
20100<br />
20111<br />
Uitgaande investeringen Inkomende investeringen<br />
<strong>De</strong> <strong>Nederland</strong>se economie is een open economie waarbij <strong>Nederland</strong> een<br />
netto investeerder is in het buitenland<br />
■ Kapitaaldeelnemingen (exclusief trust en pensioenfondsdeelnemingen) zijn in<br />
de afgelopen tien jaar sterk toegenomen.<br />
<strong>Nederland</strong> staat in de top tien <strong>van</strong> internationale investeerders<br />
■ <strong>De</strong> vele hoofdkantoren <strong>van</strong> grote multinationals gevestigd in <strong>Nederland</strong>, zoals<br />
Shell, Unilever, Philips en Ahold, zorgen voor veel uitgaande investeringen.<br />
■ Echter, <strong>Nederland</strong> ont<strong>van</strong>gt ook veel inbound investeringen <strong>van</strong>wege de<br />
gunstige locatie in de EU en goede verbindingen met de Europese markt.<br />
Noot: (a) Transacties die samenhangen met de verwerving of verhoging <strong>van</strong> aandelenkapitaal door ondernemingen in buitenlandse ondernemingen (door oprichting, fusie, overname of kapitaalstorting) met als doel zeggenschap te verkrijgen in het bestuur <strong>van</strong> die<br />
onderneming.<br />
(b) Alleen landen waar<strong>van</strong> investeringen in desbetreffend jaar hoger dan €10mrd euro waren.<br />
Bron: DNB, KPMG analyse.<br />
Verklaring<br />
uitschieters (b)<br />
2000 – Uitgaande investeringen<br />
■ Unilever: Bestfoods<br />
(VS) €25,4mrd.<br />
■ ING: ReliaStar (VS) €6,7mrd.<br />
2005 – Uitgaande<br />
investeringen<br />
■ Fusie Royal Dutch<br />
Shell (~€82mrd).<br />
2007 – Inkomende investeringen<br />
■ Overname ABN Amro door RBS (VK,<br />
~€25mrd), Santander (Spanje ~€10mrd)<br />
en Fortis (België, ~€18mrd).<br />
■ Overname Numico door Danone<br />
(~€8mrd).<br />
■ Overname Rodamco door Unibail<br />
(~€11mrd).<br />
■ Overname Organon door Schering-<br />
Plough.<br />
■ (~€11mrd).<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
2008 – Inkomende investeringen<br />
■ Bedrag aan desinvesteringen<br />
groter dan investeringen als<br />
gevolg <strong>van</strong> desinvesteringen in<br />
ABN Amro door Santander<br />
(~€16mrd), RBS (~€6mrd) en<br />
Fortis (~€7,5mrd).<br />
3
<strong>De</strong> internationale positie <strong>van</strong> de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong><br />
...en is in de afgelopen jaren in staat geweest haar concurrentiepositie op de<br />
wereldranglijst te versterken<br />
Global Competitiveness Index <strong>Nederland</strong> 2000-2012<br />
In 2012 heeft <strong>Nederland</strong> een top vijf positie bereikt in ‘the Global<br />
Competitiveness Report’ <strong>van</strong> het World Economic Forum door een sterke<br />
0<br />
verbetering op het gebied <strong>van</strong> innovatie en concurrentie<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
10<br />
12<br />
4<br />
8<br />
13<br />
12 12<br />
11<br />
9<br />
10<br />
8<br />
10<br />
8<br />
7<br />
5<br />
■<br />
■<br />
The Global Competitiveness Report (GCR) is rapport dat jaarlijks gepubliceerd<br />
wordt dt door d het h t World W ld EEconomic i FForum. HHet t eerste t rapport t ddateert t t uit it 1979 en<br />
het beslaat 142 economieën.<br />
<strong>De</strong> hogere (<strong>van</strong> zeven naar vijf) score is te danken aan het verbeterde<br />
innovatieklimaat, verbetering <strong>van</strong> het onderwijs, de vermindering <strong>van</strong><br />
administratieve lastendruk en het grotere aantal patenten dat is aangevraagd.<br />
14<br />
■ <strong>De</strong> bovengenoemde factoren, met als resultaat de top vijf positie, zijn het<br />
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 gevolg <strong>van</strong> het beleid dat <strong>van</strong>af f 2003 is ingezet om de <strong>concurrentiekracht</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>Nederland</strong> te verbeteren.<br />
Op dit moment scoort <strong>Nederland</strong> bijzonder hoog op het gebied <strong>van</strong><br />
innovatie en bedrijfsomgeving. Verdere verbetering lijkt moeilijk en<br />
Bron: WEF (2000-2012).<br />
omliggende markten zullen in toenemende mate concurrentiedruk<br />
Opsplitsing p p g <strong>Nederland</strong>se positie p naar de vier algemene g gebieden g<br />
uitoefenen<br />
■ <strong>Nederland</strong> scoort op dit moment bijzonder hoog op de volgende criteria:<br />
0<br />
– Innovatie (met name patenten en de mogelijkheden voor innovatie);<br />
2<br />
– Bedrijfsomgeving;<br />
4<br />
6<br />
8<br />
8 8<br />
7<br />
5<br />
7 7 7<br />
8<br />
7<br />
9 9<br />
6<br />
9<br />
6<br />
■<br />
– Gezondheid en onderwijs.<br />
Omliggende landen oefenen in toenemende mate concurrentiedruk uit op<br />
<strong>Nederland</strong> bij het aantrekken <strong>van</strong> buitenlandse investeringen<br />
investeringen.<br />
Positie<br />
Positie P<br />
10<br />
12<br />
14<br />
10<br />
10<br />
12<br />
10 10<br />
Algehele positie Essentiële<br />
vereisten<br />
10<br />
Efficiëntie<br />
verbeteringen<br />
Innovatie en<br />
verrijking<br />
2008-2009 2008 2009 2009-2010 2009 2010 2010-2011 2010 2011 2011-2012 2011 2012 2012-2013 2012 2013<br />
Bron: WEF (2006-2012), KPMG analyse.<br />
■ Het niet laten afzwakken <strong>van</strong> de sterke concurrentiepositie vraagt om<br />
continuïteit <strong>van</strong> investeringen en beleid met betrekking tot de sterke factoren<br />
<strong>van</strong> <strong>Nederland</strong><br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
4
<strong>De</strong> internationale positie <strong>van</strong> de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong><br />
<strong>De</strong> <strong>concurrentiekracht</strong> <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong> heeft geleid tot groei <strong>van</strong> het aantal<br />
investeringen in hoofdkantoorfuncties<br />
Initiële investeringen in buitenlandse (deel)hoofdkantoren in <strong>Nederland</strong> per<br />
type investering (a)<br />
Aantal<br />
hoofdkantoor-gerelateerde<br />
invvesteringen<br />
in Nederlaand<br />
18<br />
15<br />
12<br />
9<br />
6<br />
3<br />
0<br />
13<br />
10<br />
5 5<br />
8<br />
3 3 2<br />
2006 2007 2008 2009 2010 2011<br />
HQ HQ Support % <strong>van</strong> totale initiële investeringen<br />
Aantal initiële investeringen in buitenlandse (deel)hoofdkantoren in<br />
<strong>Nederland</strong> naar origine (a)<br />
Aantal hoofdkantoor-gerelateerrde<br />
investeringen<br />
in <strong>Nederland</strong><br />
35<br />
30<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
0<br />
6<br />
2<br />
12<br />
8<br />
7<br />
5<br />
6<br />
1<br />
2<br />
6<br />
7<br />
15<br />
2006 2007 2008 2009 2010 2011<br />
North America Asia Europe Australia Africa International<br />
8<br />
7<br />
16<br />
15<br />
1<br />
2<br />
11<br />
30%<br />
25%<br />
Noot: (a) Louter initiële activiteiten <strong>van</strong> een buitenlands bedrijf in <strong>Nederland</strong> gerelateerd aan een hoofdkantoor. (Expansie,<br />
additie, outsourcing etc. zijn niet meegenomen in deze berekening, alleen ‘bevestigde’ projecten door de NFIA.<br />
(b) Informatie uit E&Y Barometer. E&Y data verschilt enigszins <strong>van</strong> de NFIA data, maar is in deze grafiek alleen gebruikt om<br />
landen met elkaar te kunnen vergelijken.<br />
Bron: NFIA, (1) E&Y Barometer.<br />
20%<br />
15%<br />
10%<br />
5%<br />
0%<br />
% <strong>van</strong>n<br />
totale initiële investeeringen<br />
Buitenlandse partijen hebben in het afgelopen jaar in 16 nieuwe<br />
(deel)hoofdkantoren in <strong>Nederland</strong> geïnvesteerd, wat een sterke verbetering<br />
is vergeleken met het gemiddelde <strong>van</strong> 8,4 in de afgelopen jaren (a)<br />
■ Dit betreft initiële investeringen in (deel)hoofdkantoren door buitenlandse<br />
partijen: tij hhun eerste t iinvestering t i iin een hhoofdkantoor fdk t iin N<strong>Nederland</strong>. d l d HQ support t<br />
betreft investeringen in een ondersteunend hoofdkantoor (bijvoorbeeld een<br />
investering in een marketing en sales kantoor of distributiecentrum).<br />
■ Overige investeringen door buitenlandse partijen betreffen<br />
uitbreidingen/toevoegingen aan reeds bestaande (deel)hoofdkantoren.<br />
■ <strong>De</strong> groei <strong>van</strong> investeringen in hoofdkantoren lijkt voornamelijk gedreven door<br />
de economische situatie, wat blijkt uit de volatiliteit gedurende de crisisjaren.<br />
(<strong>De</strong>el)hoofdkantoren in <strong>Nederland</strong> worden voornamelijk geopend door<br />
Noord-Amerikaanse en Aziatische partijen (a)<br />
■ Azië en Noord-Amerika zijn verantwoordelijk voor de meerderheid <strong>van</strong> de<br />
investeringen, samen zorgen zij voor 83,8% <strong>van</strong> de investeringen in<br />
hoofdkantoren.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
■ In 2011 werd ook <strong>van</strong>uit Afrika en Australië geïnvesteerd in hoofdkantoren.<br />
<strong>Nederland</strong> is als klein land relatief succesvol vergeleken met omliggende<br />
Europese landen (b)<br />
■ Het aantal buitenlandse investeringen (initiële en additionele) in <strong>Nederland</strong> laat<br />
een sterkere groei zien tussen 2010 en 2011 vergeleken met andere Europese<br />
landen a de<br />
■ Duitsland wordt gezien als <strong>Nederland</strong>s grootste concurrent en doet het iets<br />
beter dan <strong>Nederland</strong> met 597 projecten in 2011 (vs. 170 in NL (b) ). <strong>Nederland</strong><br />
doet het wel beter dan Zwitserland (99 projecten in 2011 (b) )<br />
■ Het Verenigd Koninkrijk ont<strong>van</strong>gt de meeste buitenlandse investeringen <strong>van</strong><br />
alle Europese landen. (b) .<br />
5
<strong>De</strong> internationale positie <strong>van</strong> de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong><br />
<strong>Nederland</strong> heeft in verhouding een zeer sterke positie in het huisvesten <strong>van</strong><br />
hoofdkantoren <strong>van</strong> de Fortune Global 500 bedrijven<br />
Omzet <strong>van</strong> Fortune Global 500 bedrijven per land (2011)<br />
120.000<br />
(a) Na Zwitserland neemt <strong>Nederland</strong> de<br />
nummer twee positie in voor wat betreft<br />
de huisvesting <strong>van</strong> hoogwaardige<br />
hoofdkantoren<br />
Ommzet/inwoner<br />
(US$)<br />
100.000<br />
80 80.000 000<br />
60.000<br />
40.000<br />
20.000<br />
0<br />
Top 5 omzet per inwoner<br />
Waarde 2011 Toename 2006-2011<br />
1 Zwitserland China<br />
2 <strong>Nederland</strong> Singapore<br />
3 Frankrijk Brazilië<br />
4 Japan Thailand<br />
5 Verenigde Staten India<br />
China<br />
Thailand<br />
Rusland<br />
Malaysie<br />
Venezuela<br />
India<br />
Colombia<br />
Brazilie<br />
Hongarije<br />
Turkije<br />
Mexico<br />
Polen<br />
Saudi Arabie<br />
Rekenkundig<br />
Zuid Korea<br />
Spanje<br />
Gewogen gemiddelde<br />
Frankrijk<br />
Italie<br />
Belgie<br />
VAE<br />
Canada<br />
<strong>Nederland</strong><br />
Gewogen gemiddelde<br />
Duitsland<br />
UK<br />
Australie<br />
Ierland<br />
Finland<br />
Oostenrijk<br />
Singapore g p<br />
Zweden<br />
<strong>De</strong>nemarken<br />
VS<br />
Zwitserland<br />
Japan<br />
Norwegen<br />
0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000 40.000 45.000<br />
BBP/inwoner (US$)<br />
Noot: (a) Data voor Luxemburg en Taiwan zijn buiten beschouwing gelaten en het BBP is gebaseerd op het prijsniveau in 2000<br />
Bron: Fortune Global 500 (2012), World Bank, EIU<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
■ <strong>Nederland</strong> kent een lange geschiedenis<br />
<strong>van</strong> multinationals die zich hier vestigen.<br />
■ <strong>Nederland</strong> trekt bedrijven aan onder<br />
andere <strong>van</strong>wege het voordelige fiscale<br />
klimaat zoals blijkt uit de toename <strong>van</strong><br />
het aantal bijzondere financiële<br />
instellingen (BFI’s):<br />
– Bedrijven als Mittal Steel, EADS,<br />
Ikea en Gucci hebben er voor<br />
gekozen hun fiscale en juridische<br />
zetels in <strong>Nederland</strong> te vestigen<br />
zonder hun andere<br />
hoofdkantooractiviteiten uit te<br />
breiden breiden.<br />
■ Zwitserland neemt sinds 2006 de eerste<br />
positie in. Verklaringen hiervoor zijn:<br />
– Fiscale aantrekkelijkheid voor<br />
bedrijven;<br />
– Neutrale houding ten opzichte <strong>van</strong><br />
de internationale politiek, met als<br />
resultaat een politiek stabiel klimaat;<br />
– Het geringe aantal inwoners<br />
resulteert in een relatief hoge omzet<br />
per inwoner. Dit is ook voor<br />
<strong>Nederland</strong> het geval.<br />
6
<strong>De</strong> internationale positie <strong>van</strong> de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong><br />
Het aantal hoogwaardige hoofdkantoren in <strong>Nederland</strong> is gedaald in tegenstelling tot<br />
groei in BRIC-landen en Zwitserland<br />
Aantal hoofdkantoren per land, 2006 en 2011<br />
180<br />
ab<br />
Aantal hoofdkantooren<br />
Hoofdkantoren <strong>van</strong> Fortune Global 500<br />
bedrijven gevestigd in <strong>Nederland</strong><br />
162<br />
2006 2011<br />
160<br />
Onveranderd in FG500<br />
Aegon Aegon<br />
140<br />
132<br />
EADS<br />
GasTerra<br />
EADS<br />
GasTerra<br />
ING Group ING Group<br />
120<br />
Rabobank Group<br />
Royal Ahold<br />
Rabobank Group<br />
Royal Ahold<br />
Royal Dutch Shell Royal Dutch Shell<br />
100<br />
Royal Philips Electronics Royal Philips Electronics<br />
SHV Holdings SHV Holdings<br />
80<br />
67 68<br />
73<br />
Nieuw in FG500; relatieve omzet gestegen<br />
Heineken Holding<br />
LyondellBasell Industries<br />
Randstad Holding<br />
60 HHoofdkantoor fdk verplaatst l<br />
Mittal Steel<br />
40<br />
38 37<br />
32 32 33<br />
26<br />
24<br />
Verlies positie in FG500<br />
Royal KPN<br />
Akzo Nobel<br />
Bedrijf opgesplitst en overgenomen; omzet gedaald<br />
20<br />
-<br />
16<br />
14 14<br />
11 12 13 13<br />
15<br />
11<br />
10 9 9 8 8 9<br />
6<br />
8<br />
6<br />
4<br />
6 6 5 4<br />
8<br />
5 5<br />
3<br />
7<br />
4 3<br />
1<br />
TNT<br />
ABN AMRO Holding<br />
Gedeeld internationaal hoofdkantoor<br />
Unilever<br />
Fortis<br />
2006 2011<br />
Noot: (a) Alleen landen met minstens drie hoofdkantoren in 2006 zijn weergegeven<br />
(b) Hoofdkantoren <strong>van</strong> Fortis (BE/NL) en Unilever (VK/NL) zijn buiten beschouwing gelaten want<br />
Bron: Fortune Global 500 (2006 en 2012)<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
Bron: Fortune Global 500 (2006 en 2012)<br />
7
Ontwikkeling buitenlandse zeggenschap<br />
<strong>De</strong> directe bijdrage <strong>van</strong> de hoofdkantoren en daarmee de top 100 bedrijven is groot<br />
Directe toegevoegde waarde KPMG top 100 bedrijven in <strong>Nederland</strong><br />
Omzet wereldwijd €882mrd<br />
FTE wereldwijd ca. 1.800.000<br />
FTE op hoofdkantoor ca ca. 28.000 28 000<br />
Directe FTE in NL 478.000<br />
EBITDA in NL €17,6mrd<br />
Directe toegevoegde waarde = top 100 bedrijven in <strong>Nederland</strong> €42,4mrd<br />
Noot: Op basis <strong>van</strong> top 100 bedrijven zoals opgesteld door KPMG.<br />
Bron: KPMG analyse.<br />
<strong>De</strong> directe bijdrage <strong>van</strong> de top 100 bedrijven vertegenwoordigt een zeer<br />
substantieel deel <strong>van</strong> het bruto binnenlands product (BBP) (7,0%), <strong>van</strong>wege<br />
de zeggenschap die zij hebben over de operaties <strong>van</strong> het gehele bedrijf in<br />
<strong>Nederland</strong><br />
■ <strong>De</strong> top 100 bedrijven in <strong>Nederland</strong> dragen direct bij aan het BBP door middel<br />
<strong>van</strong> de salarissen en de bedrijfsopbrengsten (EBITDA).<br />
■ Met circa 478.000 FTE (circa 6,5% <strong>van</strong> de beroepsbevolking) dragen de top<br />
100 bedrijven in <strong>Nederland</strong> €24,8mrd bij aan salarissen binnen de <strong>BV</strong><br />
<strong>Nederland</strong>. Dit is ongeveer 4,1% <strong>van</strong> het BBP in <strong>Nederland</strong>.<br />
■ <strong>De</strong> top 100 bedrijven hebben samen een EBITDA in <strong>Nederland</strong> <strong>van</strong> €17 €17,6mrd 6mrd<br />
(2,9% <strong>van</strong> het BBP in <strong>Nederland</strong>).<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
8
Ontwikkeling buitenlandse zeggenschap<br />
<strong>De</strong> secundaire en tertiaire bijdrage <strong>van</strong> hoofdkantoren en de top 100 bedrijven zijn<br />
aanzienlijk en mogelijk groter dan de primaire bijdrage<br />
Primaire bijdrage<br />
€24,8mrd direct<br />
€17,6mrd EBITDA +<br />
€42,4mrd<br />
Directe<br />
FTE +<br />
EBITDA<br />
Indirecte<br />
FTE<br />
Bijdragen <strong>van</strong> hoofdkantoorfuncties en top 100 bedrijven in <strong>Nederland</strong><br />
Indirecte toegevoegde waarde<br />
<strong>De</strong> directe toegevoegde waarde die een hoofdkantoor levert is slechts de ‘top <strong>van</strong> de<br />
ijsberg’. Er valt ook nog een indirect effect te onderscheiden dat voortvloeit uit een<br />
hoofdkantoor. Dit effect is onder te verdelen in een secundaire en een tertiaire bijdrage:<br />
■ <strong>De</strong> hoofdkantoren <strong>van</strong> de top 100 bedrijven dragen indirect €3,2mrd (1) bij, voor de top<br />
100 bedrijven is dit een indirecte bijdrage <strong>van</strong> €38,1mrd (6,3% <strong>van</strong> BBP), exclusief<br />
R&D investeringen.<br />
KPMG – Top 100 gehele bedrijven, 2011<br />
Indirecte FTE (a) Secundaire<br />
bijdrage Geïnduceerde FTE<br />
532.000<br />
(b) 202.000<br />
R&D investering (c) bijdrage<br />
€27,6mrd indirect<br />
€2,5mrd<br />
€10,5mrd geïnduceerd + Geïnduceerde FTE<br />
Indirecte toegevoegde waarde €38,1mrd<br />
€38,1mrd<br />
(o.b.v. directe + indirecte FTE)<br />
Bron: (a) Indirecte FTE: aantal leveranciers en overige medewerkers aan het werk gehouden per directe FTE.<br />
€80,5mrd totaal<br />
(b) Geïnduceerde FTE: ontstane werkgelegenheid als gevolg <strong>van</strong> de uitgaven gerelateerd aan directe en indirecte FTE (bakker,<br />
taxi’s, supermarkten etc.), dus berekend per directe en indirecte FTE.<br />
(c) R&D investering is gebaseerd op de top negen uit de top 30 R&D bedrijven, deze staan niet allemaal in de top 100 zoals<br />
opgesteld door KPMG KPMG. Dit cijfer is opgenomen om te illustreren dat R&D door grote bedrijven wordt gedreven) gedreven).<br />
Tertiaire<br />
bijdrage<br />
Platform<br />
toptalent en<br />
kennisontwikkelingg<br />
Aanjager<br />
kwaliteitsverbetering<br />
Netwerkfunctiekennisoverdracht<br />
■ Investeringen in onderwijs en cultuur worden grotendeels <strong>van</strong>uit het hoofdkantoor<br />
gedaan.<br />
■ Hoofdkantoren stimuleren kwaliteitsverbetering in onderwijs, clusters en regelgeving:<br />
ze houden de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong> op scherp.<br />
■ <strong>De</strong> R&D investeringen <strong>van</strong>uit hoofdkantoren versterken het concurrentievermogen<br />
<strong>van</strong> het cluster hoogwaardige R&D in <strong>Nederland</strong>.<br />
Bron: (1) KPMG analyse.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
9
Het belang <strong>van</strong> hoofdkantoren voor de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong><br />
Het behoud <strong>van</strong> hoofdkantoren wordt uitdagender omdat hoofdkantoren in<br />
toenemende mate ‘footloose’ worden...<br />
Voorbeelden <strong>van</strong> verplaatsingen <strong>van</strong> (onderdelen <strong>van</strong>) hoofdkantoren<br />
Verplaatsingen tussen<br />
landen<br />
Verplaatsingen binnen<br />
<strong>Nederland</strong><br />
Verplaatsingen <strong>van</strong><br />
onderdelen <strong>van</strong><br />
hoofdkantoren over de<br />
grens<br />
Verplaatsingen <strong>van</strong><br />
regio- en<br />
divisiehoofdkantoren<br />
over de grens<br />
■ Tommy Hilfiger verplaatst (Europees)<br />
hoofdkantoor <strong>van</strong> VS naar Amsterdam.<br />
■ Philips verhuisde in 1997 <strong>van</strong> Eindhoven naar<br />
Amsterdam.<br />
■ Ahold verhuisde in 2005 <strong>van</strong> de Zaanstad naar<br />
Amsterdam.<br />
■ AkzoNobel verhuisde in 2008 <strong>van</strong> Arnhem naar<br />
Amsterdam.<br />
■ Shell verplaatste in 2005 een deel <strong>van</strong> het<br />
hoofdkantoor in Londen naar <strong>De</strong>n Haag <strong>van</strong>wege<br />
het samengaan <strong>van</strong> de <strong>Nederland</strong>se en Engelse<br />
moedermaatschappijen.<br />
■ AkzoNobel verplaatste in 2002 het<br />
divisiehoofdkantoor <strong>van</strong> Organon <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong><br />
naar New Jersey (VS).<br />
■ Philips verplaatste in 2002 het divisiehoofdkantoor<br />
<strong>van</strong> Medical Systems naar Boston (VS).<br />
Hoofdkantoren worden steeds meer ‘footloose’; de verschillende<br />
onderdelen <strong>van</strong> een hoofdkantoor zijn niet meer noodzakelijk op dezelfde<br />
locatie gevestigd<br />
■ Bedrijven gaan steeds vaker op zoek naar de beste locatie voor de<br />
verschillende hoofdkantooractiviteiten. Hierbij speelt vestiging in het land <strong>van</strong><br />
herkomst een steeds kleinere rol.<br />
■ Harmonisatie <strong>van</strong> wet- en regelgeving en een verdere versmelting <strong>van</strong> markten<br />
kunnen ook leiden tot meer verplaatsingen.<br />
■ Onderzoekscentra werden in het verleden <strong>van</strong>wege hun strategische belang<br />
vaak in de buurt <strong>van</strong> het besliscentrum geplaatst geplaatst, echter op dit moment<br />
verplaatsen ze zich met steeds grotere regelmaat,<br />
– Unilever heeft de afgelopen jaren zes R&D-centra in de wereld opgezet,<br />
waardoor het relatieve belang <strong>van</strong> de vestiging in Vlaardingen is<br />
afgenomen.<br />
Recent onderzoek toont aan dat 44% <strong>van</strong> de <strong>Nederland</strong>se top p 100 bedrijven j<br />
minstens één hoofdkantooronderdeel verwacht te verplaatsen in de<br />
komende vijf jaar (1)<br />
■ Terwijl 56% verwacht geen onderdelen te verplaatsen, verwacht 15% <strong>van</strong> de<br />
top 100 bedrijven minstens drie onderdelen <strong>van</strong> het hoofdkantoor te<br />
verplaatsen binnen vijf jaar (a) .<br />
Nieuwe investeringen<br />
■ Unilever heeft de afgelopen jaren naast de<br />
■ HHet t fi fiscale l klimaat kli t <strong>van</strong> N<strong>Nederland</strong> d l d bi biedt dt geen garantie; ti jjuist i t omdat d t<br />
buiten <strong>Nederland</strong><br />
vestiging in Vlaardingen, geïnvesteerd in vijf<br />
fiscaaljuridische kernen weinig mensen in dienst hebben, zijn ze nauwelijks<br />
andere R&D-centra in India, het Verenigd<br />
locatiegebonden en zullen ze ook makkelijk weer vertrekken indien de fiscale<br />
Koninkrijk, China en de VS.<br />
randvoorwaarden elders gunstiger zijn.<br />
Noot: (a) Het onderdeel shared services is buiten beschouwing gelaten.<br />
Bron: (1) RSM in opdracht <strong>van</strong> VNO-NCW (2009) , KPMG analyse.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
10
Het belang <strong>van</strong> hoofdkantoren voor de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong><br />
...daarnaast neemt de mobiliteit toe door globalisering en overnames<br />
Globalisering Overnames Toenemende mobiliteit<br />
Kleine thuismarkt, wereldwijde<br />
concurrentie<br />
■ <strong>Nederland</strong>se bedrijven hebben een kleine<br />
thuismarkt en verdere groei vereist dat<br />
bedrijven buiten de grenzen kijken.<br />
■ Handelsbarrières nemen af.<br />
■ <strong>De</strong> internationale markt kent meer<br />
concurrenten dan de lokale waardoor de<br />
competitie sterker is en margedruk<br />
ontstaat ontstaat.<br />
Schaal is nodig<br />
■ Schaal is cruciaal voor het behoud <strong>van</strong><br />
marge.<br />
■ <strong>De</strong> internationale footprint is belangrijk<br />
voor de <strong>concurrentiekracht</strong> <strong>van</strong> een<br />
onderneming.<br />
Uitbreiding geografische footprint en<br />
spreiding risico<br />
■ Organische groei is niet (snel) genoeg.<br />
■ Internationale overnames creëren<br />
footprint.<br />
Behalen <strong>van</strong> schaalvoordelen<br />
■ Het benutten <strong>van</strong> de complementaire activa<br />
<strong>van</strong> andere bedrijven zoals innovaties en<br />
technologieën<br />
technologieën.<br />
■ Het verkrijgen <strong>van</strong> kritieke massa op de<br />
wereldmarkt.<br />
Strategische overwegingen<br />
■ Volgen <strong>van</strong> strategische acties <strong>van</strong> peers (a)<br />
Noot: (a) Onderzoek <strong>van</strong> Schenk (2006) toont aan dat overnames in de meeste gevallen gedaan worden <strong>van</strong>uit strategische overwegingen, zoals het volgen <strong>van</strong> strategisch gedrag <strong>van</strong> peers.<br />
Bron: KPMG analyse.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
Toegang tot low-cost geografieën<br />
■ Verplaatsing <strong>van</strong> productiecapaciteit naar<br />
lage lonen landen.<br />
■ Verplaatsing <strong>van</strong> hoofdkantoren naar<br />
aantrekkelijker vestigingsklimaat.<br />
Positionering bij kennis<br />
■ Verplaatsing <strong>van</strong> hoofdkantoor naar<br />
locatie met betere toegang tot kennis.<br />
Positionering bij groeimarkten<br />
■ Verplaatsing <strong>van</strong> beslissingsmacht<br />
(hoofdkantoor) ( ) naar strategische g markten.<br />
11
Ontwikkeling buitenlandse<br />
overnames in <strong>Nederland</strong>
Ontwikkeling buitenlandse zeggenschap<br />
Jaarlijks nemen buitenlandse partijen gemiddeld zo’n 150 <strong>Nederland</strong>se bedrijven over<br />
Toe- en afname aantal bedrijven met ultieme zeggenschap in het buitenland,<br />
2006-2009<br />
Jaarlijkse ontwikkelinng<br />
in %<br />
10%<br />
8%<br />
6%<br />
4%<br />
2%<br />
0%<br />
(2)%<br />
(4)%<br />
(6)%<br />
(8)%<br />
(10)%<br />
2,4%<br />
(121)<br />
(4,6)%<br />
318<br />
38% 3,8%<br />
3,2% %<br />
2,7%<br />
(191)<br />
(7,2)%<br />
1,9%<br />
457<br />
2006 2007 2008 2009<br />
6,1%<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
(100)<br />
(200)<br />
(300)<br />
(400)<br />
(500)<br />
Aantal overnames Opheffingen/oprichtingen Mutatie aantal bedrijven<br />
Bron: Thomson Reuters SDC, CBS, KPMG analyse.<br />
Overnames waren tussen 2006 en 2009 de belangrijkste g j reden voor de groei g<br />
<strong>van</strong> het aantal bedrijven waarbij de ultieme zeggenschap in buitenlandse<br />
handen ligt<br />
■ Behalve de eenmalige toename in 2007, is het aantal overnames waarbij de<br />
ultieme eigenaar veranderde <strong>van</strong> een <strong>Nederland</strong>se naar een buitenlandse<br />
partij is redelijk stabiel gebleven tussen 2006 en 2009.<br />
■ IIn tegenstelling t t lli ttot t 2008 en 2009 werd d iin 2006 en 2007 een aanzienlijk i lijk ddeel l<br />
<strong>van</strong> de bedrijven waarbij de controle in buitenlandse handen lag opgeheven.<br />
Noot: (a) Afgeronde transacties tussen januari 2005 en september 2012.<br />
Bron: Thomson-Reuters SDC, KPMG analyse.<br />
AAantal<br />
bedrijven<br />
Aantal investeringen door buitenlandse bedrijven in <strong>Nederland</strong>, 2005-<br />
2012E<br />
300<br />
287<br />
250<br />
205<br />
26%<br />
(a)<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
0<br />
205<br />
18%<br />
82%<br />
180<br />
22%<br />
78%<br />
74%<br />
196<br />
26%<br />
74%<br />
146<br />
26%<br />
74%<br />
170<br />
23%<br />
77%<br />
196<br />
13%<br />
87%<br />
144<br />
32%<br />
68%<br />
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012E<br />
Meerderheidsaandeel Overig<br />
Aantal transactiees<br />
Noot: (a) 2012E is een schatting gebaseerd op resultaten <strong>van</strong> de eerste acht maanden.<br />
Bron: Thomson Reuters SDC, KPMG analyse.<br />
Tussen 2005 en 2011 werd in gemiddeld g 191 <strong>Nederland</strong>se bedrijven j een<br />
aandeel genomen door een buitenlandse partij, waarbij in gemiddeld<br />
ongeveer 150 gevallen sprake was <strong>van</strong> een meerderheidsaandeel<br />
■ Het lagere aantal transacties in 2009 en 2010 duidt op een sterke invloed <strong>van</strong><br />
de <strong>Nederland</strong>se economische situatie op het aankopen <strong>van</strong> ondernemingen<br />
door buitenlandse partijen.<br />
■ HHet t feit f it dat d t de d ttransacties ti <strong>van</strong> buitenlandse b it l d partijen tij vooral l een<br />
meerderheidsbelang betreft, duidt erop dat het verkrijgen <strong>van</strong> controle een<br />
belangrijke overweging is voor deze partijen<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
13
Ontwikkeling buitenlandse overnames in <strong>Nederland</strong><br />
Buitenlandse bedrijven verkrijgen een groter deel <strong>van</strong> de <strong>Nederland</strong>se economie<br />
Aantal bedrijven met buitenlands zeggenschap, 2001-2009 Aantal werkzame personen bij bedrijven in buitenlandse handen, 2001-2009<br />
Aantal bedrijven ( 000)<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
3,2 3,9 3,2 3,2 5,7 5,6<br />
54 5,4<br />
5,7 ,<br />
475 471 471 482 488 503 535 566<br />
6,2<br />
612<br />
Aantal A werkzame personen<br />
(000)<br />
6,000<br />
5,000<br />
531 586<br />
555 607 612<br />
3,914 3,765 3,587 3,515 3,576<br />
708 704 805 801<br />
708<br />
4,386 4,550 4,634 4,574<br />
0<br />
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009<br />
CAGR (%) 2001-2009<br />
Bedrijven in buitenlandse handen 8,5%<br />
Bedrijven in <strong>Nederland</strong>se handen 3,2%<br />
4,000<br />
3,000<br />
2,000<br />
1,000<br />
CAGR (%) 2001-2009<br />
Bedrijven in buitenlandse handen 5,3%<br />
Bedrijven in <strong>Nederland</strong>se handen 2,0%<br />
Het aandeel bedrijven j in buitenlandse handen is nu ongeveer g 1% en groeit g Buitenlandse partijen p j verschaffen werkgelegenheid g g aan ongeveer g 15% <strong>van</strong><br />
twee keer zo snel als het aantal <strong>Nederland</strong>se bedrijven in <strong>Nederland</strong>se<br />
handen<br />
■ Tussen 2001 en 2009 vond er een sterke stijging plaats <strong>van</strong> het aantal<br />
bedrijven met buitenlands zeggenschap. Dit werd veroorzaakt door sterke<br />
groei in de sectoren zakelijke dienstverlening en handel, reparatie en horeca (¹) .<br />
Opmerkelijk is dat het aantal werknemers, de omzet en de toegevoegde<br />
waarde geen dergelijke stijging vertonen.<br />
■ Het aantal bedrijven met <strong>Nederland</strong>se zeggenschap groeit stabiel.<br />
Noot: Bedrijven vallen binnen de CBS categorie ‘business economy’ op basis <strong>van</strong> de SBI-codering, exclusief financiële sector,<br />
consistent met data uit de CBS internationalisation monitor. Tussen 2005 en 2006, 2007 en 2008, zijn er ‘breaks’ in de data<br />
door verschillen in definities (CBS, 2011). Daarnaast zorgt de overgang <strong>van</strong> SBI1993 naar SBI 2008 voor definitieverschil.<br />
AAantal t lbbedrijven, dij omzet ten ttoegevoegde d waarde d <strong>van</strong> bbedrijven dij met tbbuitenlandse it l d zeggenschap h zijn ij voor 2006 t/ t/m 2009<br />
berekend op basis <strong>van</strong> percentages uit de CBS internationalisation monitor 2011, voor 2001 t/m 2005 uit de CBS<br />
internationalisation Monitor 2008.<br />
Bron: (1) CBS, KPMG analyse; CBS internationalisatiemonitor 2008 en 2011.<br />
de <strong>Nederland</strong>se beroepsbevolking en lijken vooral grotere bedrijven aan<br />
zich te binden<br />
■ Bedrijven met buitenlands zeggenschap hebben over het algemeen meer<br />
werknemers dan bedrijven met <strong>Nederland</strong>s zeggenschap (146 vs. 7,9).<br />
■ Hoewel het totaal aantal werknemers tijdens de geanalyseerde periode stijgt<br />
voor zowel bedrijven in <strong>Nederland</strong>se als in buitenlandse handen, daalt het<br />
aantal werknemers per bedrijf: buitenlands zeggenschap: <strong>van</strong> 164 in 2001<br />
naar 130 in 2009 en <strong>Nederland</strong>s zeggenschap <strong>van</strong> 8,2 in 2001 naar 7,5 in<br />
2009.<br />
■ Opvallend is dat tussen 2004 en 2005 het totaal aantal werkzame personen in<br />
<strong>Nederland</strong> stabiel groeit, ondanks de sterke toename <strong>van</strong> het aantal bedrijven<br />
met buitenlands zeggenschap.<br />
gg p<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
14
Ontwikkeling buitenlandse overnames in <strong>Nederland</strong><br />
Buitenlandse partijen zijn verantwoordelijk voor een groot deel <strong>van</strong> de groei <strong>van</strong><br />
omzet en toegevoegde waarde in <strong>Nederland</strong><br />
Omzet <strong>van</strong> bedrijven in buitenlandse handen, 2001-2009 Toegevoegde waarden <strong>van</strong> bedrijven in buitenlandse handen, 2001-2009<br />
Omzet in € mrd<br />
1,600<br />
1,400<br />
1,200<br />
1,000<br />
800<br />
600<br />
400<br />
200<br />
0<br />
939 964 938 965<br />
222 242 237 262<br />
1,044<br />
279<br />
1130 1,130<br />
1,243<br />
1,334<br />
1,259<br />
716 722 700 704 765 792 878 922 870<br />
338<br />
365<br />
412<br />
389<br />
0<br />
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009<br />
CAGR (%) 2001-2009<br />
Bedrijven in buitenlandse handen 7,2%<br />
Bedrijven in <strong>Nederland</strong>se handen 2,5%<br />
Bedrijven in buitenlandse handen nemen een bovenproportioneel deel <strong>van</strong><br />
de omzetgroei in belangrijke sectoren voor hun rekening<br />
■ <strong>De</strong> omzet <strong>van</strong> buitenlandse bedrijven is tussen 2001 en 2009 met 7,2%<br />
gestegen, versus een stijging <strong>van</strong> 2,5% voor bedrijven in <strong>Nederland</strong>se handen.<br />
■ <strong>De</strong> gemiddelde omzet <strong>van</strong> een bedrijf met een buitenlandse<br />
meerderheidsaandeelhouder is €65,2m (gewogen gemiddelde) tijdens de<br />
geanalyseerde periode ten opzichte <strong>van</strong> €1.5mln in het geval dat een bedrijf in<br />
<strong>Nederland</strong>se handen is. <strong>De</strong> gemiddelde grootte daalt tussen 2001 en 2009,<br />
omdat het aantal bedrijven fors toeneemt.<br />
Tooegevoegde<br />
waarde inn<br />
€mrd<br />
350<br />
300<br />
250<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
221<br />
39<br />
240<br />
49<br />
225<br />
229<br />
43 48<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
244<br />
50<br />
182 191 182 181 194 199 219 224 230<br />
260<br />
61<br />
282<br />
293<br />
300<br />
63 69 70<br />
% <strong>van</strong> BBP 7,9% 10,0% 8,8% 9,5% 9,8% 11,5% 11,4% 12,4% 12,9%<br />
CAGR (%) 2001-2009<br />
Bedrijven in buitenlandse handen 7,7%<br />
Bedrijven in <strong>Nederland</strong>se handen 2,9%<br />
Buitenlandse ondernemingen hebben tussen 2001 en 2009 grip gekregen op<br />
een achtste <strong>van</strong> het <strong>Nederland</strong>se BBP<br />
■ Een bedrijf in buitenlandse handen draagt gemiddeld significant meer bij aan<br />
het BBP: de toegevoegde waarde <strong>van</strong> een bedrijf met buitenlands<br />
zeggenschap was gemiddeld €12,0m, versus €0,4m voor een bedrijf met<br />
N<strong>Nederland</strong>s d l d zeggenschap. h<br />
■ Tussen 2001 en 2009 is de toegevoegde waarde per bedrijf met 1,4% gedaald,<br />
voor zowel bedrijven met <strong>Nederland</strong>se als bedrijven met buitenlands<br />
zeggenschap.<br />
Noot: Bedrijven vallen binnen de CBS categorie ‘business economy’ op basis <strong>van</strong> de SBI-codering, exclusief financiële sector, consistent met data uit de CBS internationalisation monitor. Tussen 2005 en 2006, 2007 en 2008, zijn er ‘breaks’ in de data door verschillen in<br />
definities (CBS, 2011). Daarnaast zorgt de overgang <strong>van</strong> SBI1993 naar SBI 2008 voor definitieverschil.<br />
Bron: CBS, KPMG analyse.<br />
15
Wat is het effect <strong>van</strong><br />
buitenlandse overnames?
Wat is het effect <strong>van</strong> buitenlandse overnames?<br />
Buitenlandse overnames lijken gemiddeld een positief effect te hebben op<br />
werkgelegenheid<br />
Totaal aantal banen bij bedrijven met wisseling <strong>van</strong> eigendom, in de jaren<br />
voor en na de overname (index, t0=100)<br />
Index (t0 = 1000)<br />
105<br />
100<br />
95<br />
90<br />
85<br />
80<br />
tt-2 2 tt-1 1 t0 t+1 t+2<br />
Groei in de periode rondom de overname (%) t-2 t0 t0 t+2<br />
Buitenlands bedrijf neemt <strong>Nederland</strong>s bedrijf over (0,6)% 2,2%<br />
<strong>Nederland</strong>s bedrijf neemt buitenlands bedrijf over (4,6)% (9,6)%<br />
Gemiddeld aantal banen per bedrijf voor en na overnames door<br />
buitenlandse partijen (index, t0=100)<br />
105<br />
Index (t0 = 100)<br />
100<br />
95<br />
90<br />
85<br />
t-2 t 2 t-1 t 1 t0 t+1 t+2<br />
Groei in de periode rondom de overname (%) t-2 t0 t0 t+2<br />
Kleinbedrijf 8,6% 3,3%<br />
Middenbedrijf 2,2% (0,6)%<br />
Grootbedrijf (3,8)% 2,9%<br />
Werkgelegenheid neemt toe door overnames door buitenlandse bedrijven<br />
Een buitenlandse overname leidt tot een positieve p trendbreuk in de<br />
■ Wanneer buitenlandse bedrijven een <strong>Nederland</strong>s bedrijf overnemen, zien we<br />
gemiddeld een kleine groei (2,2%) in de werkgelegenheid in de twee jaar na<br />
overname. Daarentegen neemt het aantal banen per bedrijf af in het geval dat<br />
een <strong>Nederland</strong>se bedrijf een buitenlands bedrijf overneemt.<br />
■ Dit verschil in dynamiek lijkt verklaarbaar te zijn doordat buitenlandse bedrijven<br />
vooral grotere g en ggroeiende <strong>Nederland</strong>se bedrijven j overnemen, , terwijl j<br />
<strong>Nederland</strong>se bedrijven grotendeels krimpende buitenlandse dochters in<br />
<strong>Nederland</strong> overnemen (1) .<br />
Noot: Het CBS geeft aan dat doordat het aantal observaties beperkt is en enkele grote bedrijven omvat zijn er standaardfouten<br />
voorkomen in de data, waardoor de cijfers niet statistisch significant <strong>van</strong> elkaar verschillen.<br />
Bron: (1) Rapport CBS: Inkomende Investeringen en werkgelegenheid in <strong>Nederland</strong> 2011.<br />
werkgelegenheid bij het grootbedrijf<br />
■ Na een overname is er een groei te zien in het gemiddeld aantal banen in het<br />
klein- en grootbedrijf.<br />
■ Voor het grootbedrijf verandert de trend door een overname: in de twee jaar<br />
voor de overname daalt het aantal banen met 3,8% en na de overname slaat<br />
dit om in een toename <strong>van</strong> 2,9%.<br />
■ Voor het kleinbedrijf zwakt door een overname de groei af, <strong>van</strong> 8,6% in de<br />
twee jaar voor de overname naar 3,3% in de twee jaar na de overname.<br />
■ Het aantal banen in het middenbedrijf stijgt in de jaren voor de overname<br />
(2,2%) en daalt licht in de jaren erna (-0,6%).<br />
■ Dit impliceert dat met name krimpende grootbedrijven en groeiende<br />
kleinbedrijven j worden overgenomen g door buitenlandse ppartijen. j Voor het<br />
middenbedrijf is er geen duidelijke trend waarneembaar.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
17
Wat is het effect <strong>van</strong> buitenlandse overnames?<br />
Bedrijven in buitenlandse handen lijken een relatief hoger aandeel innoverende<br />
bedrijven te hebben dan <strong>Nederland</strong>se bedrijven en daarmee een groeiend deel <strong>van</strong> de<br />
<strong>Nederland</strong>se R&D inspanning voor hun rekening te nemen<br />
Aandeel technologisch innoverende bedrijven (in %) binnen <strong>Nederland</strong>se<br />
en buitenlandse bedrijven in <strong>Nederland</strong>, 2002 en 2008 (a)<br />
Aandeel buitenlandse partijen in nationale R&D inspanning,<br />
1993-2009<br />
Innovatie Productinnovatie Procesinnovatie<br />
35%<br />
30%<br />
2002 2008 2002 2008 2002 2008 30%<br />
26%<br />
Totaal 20% 25% 15% 16% 10% 15% 25%<br />
22%<br />
<strong>Nederland</strong>se bedrijven<br />
Buitenlandse bedrijven<br />
18%<br />
42%<br />
23%<br />
48%<br />
13%<br />
34%<br />
15%<br />
37%<br />
16%<br />
21%<br />
n/a<br />
27%<br />
20%<br />
15%<br />
14%<br />
Industrie, totaal 40% 42% 30% 30% 23% 28% 10%<br />
<strong>Nederland</strong>se bedrijven 37% 39% 28% 27% 21% 26% 5%<br />
Buitenlandse bedrijven 61% 65% 51% 51% 38% 42% 0%<br />
Diensten, totaal 17% 22% 12% 15% 15% 13%*<br />
<strong>Nederland</strong>se bedrijven 16% 21% 14% 14% 14% n/a Bron: 1993-1999: Schenk & Theeuwes (2002), 2006-2009: CBS<br />
Buitenlandse bedrijven 30% 36% 24% 28% 22% 18% (a)<br />
1993 1999 2006 2009<br />
Bron: CBS Internationalisation Monitor 2010.<br />
Het aandeel innoverende bedrijven j onder buitenlandse bedrijven j groeit g<br />
sneller en is ruim een factor twee groter dan bij <strong>Nederland</strong>se bedrijven<br />
■ Het totale aandeel innoverende bedrijven is gegroeid, <strong>van</strong> 20% in 2002 naar<br />
25% in 2008.<br />
■ Innovaties: 23% <strong>van</strong> de <strong>Nederland</strong>se bedrijven in NL geeft aan een of<br />
meerdere innovaties (a) gedaan te hebben, vs. 48% <strong>van</strong> de buitenlandse<br />
bedrijven. j<br />
■ Productinnovaties: 37% <strong>van</strong> de buitenlandse bedrijven in NL heeft 1 of<br />
meerdere productinnovaties gedaan in 2008, vs. 15% <strong>van</strong> de <strong>Nederland</strong>se<br />
bedrijven.<br />
■ Kritische kanttekening: Dit zegt nog niets over het absolute aantal innovaties<br />
(waarschijnlijk n= <strong>Nederland</strong>se bedrijven > n= buitenlandse bedrijven).<br />
Noot: (a) Onder innovatie wordt verstaan technologische innovatie: Het ontwikkelen <strong>van</strong> nieuwe of sterk verbeterde producten<br />
(productinnovatie) en/of het in gebruik nemen <strong>van</strong> nieuwe of sterk verbeterde productieprocessen (procesinnovatie).<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
Aandeel (%)<br />
Buitenlandse ondernemingen g hebben via acquisitie q een groter g aandeel in de<br />
nationale R&D inspanningen genomen<br />
■ <strong>Nederland</strong> loopt op internationaal vlak achter op R&D intensiteit, waardoor de<br />
invloed <strong>van</strong> buitenlandse partijen mogelijk een positieve impuls kan geven.<br />
18
Wat is het effect <strong>van</strong> buitenlandse overnames?<br />
Echter, de positieve effecten <strong>van</strong> buitenlandse overnames behoeven nuancering<br />
speciaal voor de grote (top 100) bedrijven<br />
Economische bijdrage<br />
Criteria Mogelijke consequentie buitenlandse overname Impact op een top 100 bedrijf<br />
Directe<br />
werkgelegenheid<br />
<strong>De</strong> directe werkgelegenheid bij een onderneming<br />
neemt doorgaans licht toe (+2.2%) na een overname<br />
door een buitenlandse partij (1) .<br />
R&D intensiteit Het aandeel innoverende partijen is hoger onder<br />
bedrijven die in buitenlandse handen zijn (1) .<br />
Locatie kantoren Overnames door buitenlandse partijen kunnen een<br />
extra aanleiding zijn voor heroverweging <strong>van</strong> de locatie<br />
<strong>van</strong> het hoofdkantoor (5) .<br />
Hoogwaardigheid<br />
<strong>van</strong> R&D<br />
Externe<br />
dienstverlening<br />
<strong>Nederland</strong> lijkt in comparatief opzicht achter te blijven<br />
qua hoogwaardigheid g g <strong>van</strong> de R&D inspanningen g<br />
vergeleken met R&D inspanningen in het thuisland <strong>van</strong><br />
een buitenlandse investeerder (4) .<br />
Externe dienstverlening buiten <strong>Nederland</strong> ingehuurd<br />
daalt met 70% (2) .<br />
Grote ondernemingen laten doorgaans een positieve trendbreuk<br />
zien na een overname door een buitenlandse partij.<br />
<strong>De</strong> top 100 bedrijven nemen meer dan 50% <strong>van</strong> de R&D<br />
investeringen in <strong>Nederland</strong>se bedrijven voor hun rekening (1) . Dit<br />
zal een positieve bijdrage hebben op de innovativiteit <strong>van</strong><br />
<strong>Nederland</strong> <strong>Nederland</strong>.<br />
<strong>De</strong> top 100 bedrijven hebben een aanjaageffect op het MKB en<br />
de regionale ontwikkeling. Verplaatsing <strong>van</strong> het hoofdkantoor<br />
heeft een sterke impact op de lokale omgeving.<br />
<strong>De</strong> top 100 bedrijven heeft 70% <strong>van</strong> het totaal aantal patenten<br />
aangevraagd (1) g g . Aantasting g hier<strong>van</strong> zou de innovativiteit <strong>van</strong><br />
<strong>Nederland</strong> schaden.<br />
Ongeveer tweederde <strong>van</strong> de bestedingen in hoogwaardige<br />
zakelijke dienstverlening wordt verricht door de top 100<br />
bedrijven (1, 2) .<br />
Tertiaire omgeving Het verlies <strong>van</strong> beslissingsmacht leidt tot een<br />
Grote <strong>Nederland</strong>se ondernemingen dragen voor een belangrijk<br />
verzwakking <strong>van</strong> de inspanningen voor de tertiaire<br />
omgeving (3) .<br />
Legenda: Impact op <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong> Positief effect Beperkt effect Nadelig effect<br />
Bron: (1) CBS, (2) KPMG Analyse, (3) KPMG interview programma, (4) Schenk & Theeuwes (2002), (5) RSM i.o.v. VNO-NCW (2009).<br />
deel bij aan het aantrekken <strong>van</strong> toptalent en investeringen in<br />
hoger onderwijs.<br />
Mogelijke consequentie voor<br />
<strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong><br />
...gezien gezien de grote bijdrage <strong>van</strong> de top 100 bedrijven aan de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong> kan een overname<br />
door een buitenlandse partij een grote negatieve impact op de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong> hebben<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
19
Wat is het effect <strong>van</strong> buitenlandse overnames?<br />
Het vertrekken <strong>van</strong> hoofdkantoren <strong>van</strong> grote ondernemingen heeft een negatieve<br />
impact op de <strong>Nederland</strong>se economie <strong>van</strong>wege de uitstralingseffecten<br />
<strong>De</strong> uitstralingseffecten <strong>van</strong> hoofdkantoren<br />
Drijfveer <strong>van</strong> gerelateerde<br />
en ondersteunende clusters<br />
Katalysator voor:<br />
■ Hoogwaardige oog aa d ge R&D &<br />
■ Hoogwaardige zakelijke<br />
dienstverlening<br />
■ Hoogwaardige financiële<br />
dienstverlening<br />
Netwerkfunctie in<br />
overdracht <strong>van</strong> kennis<br />
■ Koplopers in ontwikkeling<br />
<strong>van</strong> kennis in <strong>Nederland</strong><br />
■ Overdracht <strong>van</strong> kennis<br />
aan <strong>Nederland</strong>s<br />
bedrijfsleven en overheid<br />
■ Versterken <strong>van</strong><br />
<strong>Nederland</strong>s<br />
concurrentievermogen<br />
Top 100 bedrijven<br />
met<br />
hoofdkantoorfunctie<br />
Platform voor toptalent en<br />
kennisontwikkeling<br />
■ Aantrekken <strong>van</strong><br />
topsegment <strong>Nederland</strong>se<br />
arbeidsmarkt<br />
■ Ontwikkeling toptalent<br />
■ Essentiële rol in hoger<br />
onderwijs<br />
Aanjager<br />
kwaliteitsverbetering<br />
Aanjager <strong>van</strong>:<br />
■ Onderwijs<br />
■ Cl Clusters t<br />
■ Internationaal<br />
concurrerende wet- en<br />
regelgeving<br />
Hoofdkantoren vervullen een belangrijke rol als aanjager voor pijlers die de<br />
<strong>concurrentiekracht</strong> <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong> versterken<br />
■ Hoofdkantoren bieden een belangrijk platform voor het aantrekken <strong>van</strong> talent,<br />
kennisdeling en kenniscreatie:<br />
– Bij de keuze voor nieuwe R&D locaties is het land waar het hoofdkantoor is<br />
gevestigd de eerste keuze indien het vergelijkbare faciliteiten biedt als<br />
andere landen.<br />
■ <strong>De</strong> waarde die gecreëerd wordt door hoofdkantoren vloeit in belangrijke mate<br />
richting aanpalende clusters die werkgelegenheid en een belangrijke bijdrage<br />
aan de economie bieden.<br />
Bron: KPMG analyse, gebaseerd op model zoals gebruikt in RSM in overleg met VNO-NCW (2009) en KPMG interviews.<br />
Impact <strong>van</strong> het verlies <strong>van</strong> zeggenschap<br />
Beïnvloeding<br />
ecosysteem<br />
Leadership<br />
ontwikkeling<br />
staakt<br />
Beslissings<br />
-macht<br />
Industriële<br />
footprint<br />
verslechtert<br />
HQ<br />
verplaatst<br />
Zakelijke<br />
dienstverlening<br />
en<br />
R&D<br />
verplaatst<br />
Het verlies <strong>van</strong> zeggenschap veroorzaakt een reeks <strong>van</strong> veranderingen die<br />
het ecosysteem zullen beïnvloeden<br />
■ Beslissingen rondom R&D uitgaven en inhuur <strong>van</strong> zakelijke dienstverlening<br />
vinden plaats bij management gevestigd op het hoofdkantoor.<br />
■ <strong>De</strong> hoogwaardige functies en de beslissingsmacht <strong>van</strong> hoofdkantoren werken<br />
als een magneet voor het aantrekken <strong>van</strong> toptalent.<br />
■ Verlies <strong>van</strong> hoogwaardigheid zal leiden tot een verslechtering <strong>van</strong> de<br />
industriële footprint en investeringen in ontwikkeling <strong>van</strong> leadership<br />
(bijvoorbeeld management traineeships).<br />
■ EErosie i <strong>van</strong> dde hhoogwaardigheid di h id<strong>van</strong> dde omgeving i <strong>van</strong> hhet t hhoofdkantoor fdk t zal l<br />
leiden tot (negatieve) beïnvloeding <strong>van</strong> het omliggende economische<br />
ecosysteem.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
20
Wat is het effect <strong>van</strong> buitenlandse overnames?<br />
Het vertrek <strong>van</strong> beslissingsmacht heeft een aanzienlijke impact op onder andere de<br />
uitgaven aan zakelijke dienstverlening<br />
Geïndexeerde omzet hoogwaardige zakelijke dienstverlening (a) , 2003-2012 Uitgaven bedrijven voor en na een overname, 2003-2012<br />
Omzetindex (jaar <strong>van</strong> v<br />
overname = 1)<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0<br />
O-2 jaar O-1 jaar Overname O+1 jaar O+2 jaar<br />
Aantal Kernmerken Index verandering (b)<br />
13 Omzet <strong>van</strong> bedrijf sterk gedaald tijdens en na overname ~(70,0)%<br />
4 Eenmalige omzet stijging ten gevolge <strong>van</strong> overname ~0,0%<br />
Noot: (a) Voor de analyses zijn onder andere KPMG klanten geselecteerd die in de periode <strong>van</strong> 2003-2011 <strong>van</strong> een <strong>Nederland</strong>se<br />
eigenaar naar een buitenlandse eigenaar zijn overgegaan. <strong>De</strong>ze uitgaven zijn geverifieerd door een vergelijking met de<br />
uitgaven <strong>van</strong> diverse overige dienstverleners in de zakelijke dienstverlening.<br />
(b) <strong>De</strong> index verandering is berekend als de relatieve verandering <strong>van</strong> de index na de overname ten opzichte <strong>van</strong> de index<br />
voor de overname.<br />
Bron: KPMG analyse.<br />
Uitgaven aan zakeelijke<br />
dienstverleningg<br />
100%<br />
80%<br />
60%<br />
40%<br />
20%<br />
0<br />
100%<br />
(69)%<br />
Noot: <strong>De</strong> omzet in het jaar <strong>van</strong> overname is buiten beschouwing gelaten in deze analyse. <strong>De</strong> gemiddelde omzet is berekend voor<br />
de drie jaar voor en na de overname.<br />
Bron: KPMG analyse.<br />
<strong>De</strong> uitgaven g aan hoogwaardige g g zakelijke j dienstverlening g <strong>van</strong> bedrijven j die<br />
worden overgenomen door een buitenlandse partij dalen met 69%<br />
■ <strong>De</strong> uitgaven <strong>van</strong> 20 bedrijven die zijn overgenomen door een buitenlandse<br />
partij in de periode <strong>van</strong> 2003-2012 zijn geanalyseerd.<br />
■ <strong>De</strong> uitgaven tijdens het jaar <strong>van</strong> de overname zijn niet opgenomen in de<br />
analyse.<br />
Hoogwaardige zakelijke dienstverlening levert een bijdrage <strong>van</strong> €13mrd aan<br />
de <strong>Nederland</strong>se economie, aantasting <strong>van</strong> deze uitgaven kan de<br />
economische groei mogelijk negatief beïnvloeden<br />
■ <strong>De</strong> markt voor zakelijke dienstverlening in <strong>Nederland</strong> is met 3,2% gegroeid:<br />
<strong>van</strong> €11mrd in 2006 naar €13mrd in 2011, terwijl het BBP met 2,2% is<br />
gegroeid (1, 2)<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
31%<br />
Voor overnames Afname Na overnames<br />
Bron: (1) The contribution of ERT member companies to growth and jobs in the EU - European Round Table of Industrialists, mei<br />
2008 en KPMG analyse.<br />
(2) CBS.<br />
21
Wat is het effect <strong>van</strong> buitenlandse overnames?<br />
In de afgelopen jaren zijn 27 beursgenoteerde bedrijven door buitenlandse partijen<br />
overgenomen<br />
Aantal delistings <strong>van</strong> Euronext Amsterdam naar oorzaak, 2006-2012YTD (a)<br />
Aantal delistinggs<br />
<strong>De</strong>listings<br />
<strong>Nederland</strong>se<br />
bedrijven door<br />
buitenlandse<br />
overnames<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
0<br />
17<br />
6<br />
12<br />
-<br />
2<br />
2<br />
1<br />
3 3<br />
6 6 7<br />
15<br />
2<br />
1<br />
5<br />
16<br />
5<br />
Het verlies aan marktkapitalisatie <strong>van</strong> Euronext Amsterdam<br />
bedraagt ruim €62.9mrd tussen 2006 en 2011. Dit komt neer<br />
op 7,5% <strong>van</strong> de gemiddelde marktkapitalisatie <strong>van</strong> Euronext<br />
Amsterdam tussen 2006 en 2011.<br />
9 9<br />
6<br />
1 -<br />
2<br />
8<br />
2<br />
1<br />
2<br />
2<br />
1 -<br />
4<br />
7<br />
3<br />
4<br />
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012<br />
Overname door buitenlands bedrijf Overname door <strong>Nederland</strong>s bedrijf Fusie Overig NL Overig buitenland<br />
■ Frans Maas<br />
■ VNU<br />
■ Airspray<br />
■ Priority Telecom<br />
■ Evc Int (b)<br />
■ Corus Group<br />
■ Endemol<br />
■ Numico<br />
■ Seagull<br />
■ Univar<br />
■ ABN Amro<br />
■ Stork<br />
■ Grolsch<br />
■ Corporate<br />
Express<br />
■ Rodamco Europe<br />
■ Tele2 Netherlands<br />
■ <strong>De</strong> <strong>Nederland</strong>se<br />
CMP<br />
■ Jetix Europe<br />
■ Schuitema<br />
■ Dim Vastgoed ■ Gamma Holding<br />
(2 keer)<br />
■ Draka<br />
■ Crucell<br />
■ Océ<br />
■ Logica<br />
■ Wegener<br />
■ Wavin<br />
Marktkapitalisatie<br />
verdwenen (€mrd) 9.8 26.5 19.5 2.3 1.7 3.1 n/a<br />
Nieuwe listings NL<br />
Balans nieuwe<br />
<strong>Nederland</strong>se<br />
bedrijven<br />
+5 +3 - +2 +1 +1 +3 = 15<br />
-6 -9 -15 -1 -10 -6 -1<br />
Noot: (a) 2012 (del)listings t/m 7 september 2012; nieuwe listings alleen bedrijven met <strong>Nederland</strong> als ‘issuer country’.<br />
(b) Evc Int. Int was geregistreerd in <strong>Nederland</strong> maar had geen operationele activiteiten activiteiten.<br />
(c) Beleggingsfondsen zijn uitgesloten <strong>van</strong> deze berekening.<br />
Bron: Euronext, KPMG analyse.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
=<br />
=<br />
27<br />
-48<br />
22
Wat is het effect <strong>van</strong> buitenlandse overnames?<br />
Uit nadere analyse blijkt dat bij de meerderheid <strong>van</strong> de overgenomen bedrijven de<br />
hoofdkantoorfunctie uit <strong>Nederland</strong> is verdwenen of sterk is uitgedund<br />
Is er een hoofdkantoorfunctie verdwenen na delisting door overname?<br />
JJa<br />
Nee<br />
0 5 10 15<br />
Aantal delistings door buitenlandse overname<br />
tussen 2005 en 2012<br />
Bron: Euronext, KPMG desk research en interviews.<br />
13<br />
14<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
Van de 27 delistings als gevolg <strong>van</strong> een buitenlandse overname is bij 14<br />
bedrijven de hoofdkantoorfunctie verdwenen<br />
■ In alle 14 gevallen werd het senior management verplaatst, zoals bij de<br />
overname <strong>van</strong> Draka (Draka ( werd in 2012 overgenomen g door Prysmian y ( (Italië) )<br />
waarmee de directie <strong>van</strong> Draka naar Milaan is verhuisd).<br />
■ In 12 <strong>van</strong> de 14 gevallen werden ook meerdere supportfuncties verplaatst,<br />
zoals bij de overname <strong>van</strong> VNU door private equity partijen (na de overname<br />
<strong>van</strong> VNU door private equity partijen werd een deel <strong>van</strong> het hoofdkantoor in<br />
2005 <strong>van</strong> Haarlem naar New York verplaatst).<br />
■ In zes <strong>van</strong> deze 12 gevallen werd zelfs de gehele hoofdkantoorfunctie<br />
verplaatst, zoals bij Airspray. (Nadat Airspray werd overgenomen door Rexam<br />
zijn vrijwel alle hoofdkantooractiviteiten naar de USA verplaatst. In het kantoor<br />
in Alkmaar vinden alleen nog operationele activiteiten en lokaal management<br />
plaats).<br />
In het geval <strong>van</strong> de overige 13 delistings werd de hoofdkantoorfunctie in<br />
N<strong>Nederland</strong> d l d bbehouden h d<br />
23
Wat is het effect <strong>van</strong> buitenlandse overnames?<br />
<strong>De</strong> verwachting is dat de trend zich voortzet<br />
Marktkapitalisatie; de positie <strong>van</strong> de top tien beursgenoteerde bedrijven <strong>van</strong><br />
<strong>Nederland</strong> in hun peer groep (USDmrd)<br />
1. Royal Dutch Shell Plc.<br />
2. ING Groep N.V.<br />
3. Unilever N.V.<br />
44. KKoninklijke i klijk Ah Ahold ldNN.V. V<br />
5. Aegon N.V.<br />
6. Koninklijke Philips<br />
Electronics N.V.<br />
7. Heineken<br />
8. Randstad<br />
9. Akzo<br />
10. KPN<br />
28<br />
22<br />
42<br />
10<br />
8,3<br />
17<br />
31<br />
3,2<br />
4,6<br />
10,3<br />
8,3<br />
17,4<br />
9,4<br />
9,4 B<br />
25,2<br />
31<br />
6<br />
11,4<br />
78,8<br />
180,6<br />
412<br />
166<br />
193<br />
252<br />
219<br />
640<br />
172<br />
18<br />
60<br />
#3<br />
#25<br />
#4<br />
#11<br />
#35<br />
#12<br />
Noot : (a) <strong>De</strong> bedrijven zijn gerangschikt op basis <strong>van</strong> omzet.<br />
(b) <strong>De</strong> grootte <strong>van</strong> de peer groep is bepaald door te kijken naar de bedrijven die gezamenlijk 80% <strong>van</strong> de omzet bepalen.<br />
(c) Door deze methodiek is het mogelijk dat een <strong>Nederland</strong>s bedrijf buiten de 80%-norm valt. In dat geval wordt de peer<br />
groep vergroot, en is het <strong>Nederland</strong>se bedrijf als lagere limiet genomen. Dit fenomeen is <strong>van</strong> toepassing op de helft <strong>van</strong><br />
de genoemde bedrijven.<br />
Bron: CapitaIQ, Fortune.<br />
76<br />
#6<br />
#4<br />
#8<br />
#18<br />
Vanwege de kleinere thuismarkt zijn de <strong>Nederland</strong>se partijen in hun<br />
sectoren (vaak) <strong>van</strong> bescheiden om<strong>van</strong>g<br />
■ <strong>Nederland</strong>se bedrijven hebben een kleinere thuisbasis, hierdoor is de<br />
marktkapitalisatie ten opzichte <strong>van</strong> peers beperkt.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
■ <strong>De</strong> <strong>Nederland</strong>se topbedrijven zijn effectief overnamekandidaten voor partijen<br />
die veel kapitaalkrachtiger zijn.<br />
<strong>De</strong> <strong>Nederland</strong>se partijen zijn aantrekkelijk <strong>van</strong>wege de marktleidende<br />
posities in niche markten<br />
■ Bedrijven j als Imtech, Brunel, CSM, ASML en Aalberts Industries hebben sterke<br />
posities in niche markten en zijn daarmee aantrekkelijk.<br />
<strong>De</strong> markt waarin de <strong>Nederland</strong>se top 100 ondernemingen opereren is niet<br />
perfect<br />
■ Staatssteun vergemakkelijkt de toegang tot kapitaal in sommige landen,<br />
bovendien is kapitaal aantrekken in het buitenland soms goedkoper dan in<br />
<strong>Nederland</strong> <strong>Nederland</strong>. Voorbeelden hier<strong>van</strong> zijn Chinese en Russische staatsbedrijven en<br />
sovereign wealth funds.<br />
24
Wat is het effect <strong>van</strong> buitenlandse overnames?<br />
Globalisering drijft een toenemende concurrentie uit omringende landen en het risico<br />
bestaat dat <strong>Nederland</strong> tendeert richting het Europese gemiddelde niveau<br />
Omzet <strong>van</strong> Fortune Global 500 bedrijven per land (2011) (a) <strong>Nederland</strong> heeft een uitzonderlijke<br />
positie in vergelijking met Europa<br />
Ommzet/inwoner<br />
(US$)<br />
120.000<br />
100.000<br />
80 80.000 000<br />
60.000<br />
40.000<br />
20.000<br />
0<br />
China<br />
Thailand<br />
Rusland<br />
Malaysie<br />
Venezuela<br />
IIndia di<br />
Colombia<br />
BBrazilie ili<br />
Hongarije<br />
Turkije<br />
Mexico<br />
Polen<br />
Saudi Arabie<br />
Rekenkundig<br />
Zuid Korea<br />
Spanje<br />
Gewogen gemiddelde<br />
Frankrijk<br />
<strong>Nederland</strong><br />
Gewogen g ggemiddelde<br />
Duitsland<br />
UK<br />
Australie<br />
Singapore<br />
Zweden<br />
Italie Belgie Ierland<br />
Finland <strong>De</strong>nemarken<br />
VAE Canada<br />
Oostenrijk<br />
VS<br />
Zwitserland<br />
Japan<br />
Norwegen<br />
0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000 40.000 45.000<br />
BBP/inwoner (US$)<br />
Noot: (a) Data voor Luxemburg en Taiwan zijn buiten beschouwing gelaten en het BBP is gebaseerd op het prijsniveau in 2000.<br />
Bron: Fortune Global 500 (2012), World Bank, EIU.<br />
Toegevoegde<br />
waarde<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
=<br />
■ Op dit moment is de omzet per inwoner<br />
in <strong>Nederland</strong> aanzienlijk hoger dan in<br />
onze buurlanden; het BBP per inwoner<br />
is vergelijkbaar.<br />
■ Door toenemende concurrentie <strong>van</strong><br />
omliggende landen bestaat het risico dat<br />
<strong>Nederland</strong> tendeert naar het niveau <strong>van</strong><br />
Frankrijk of België.<br />
■ Indien <strong>Nederland</strong> $30.000 $30 000 aan omzet<br />
per inwoner verliest, daalt het BBP per<br />
inwoner minimaal met ongeveer €2.800<br />
ofwel 9%. <strong>De</strong> positie <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong> zou<br />
dan vergelijkbaar worden met het<br />
Europees gewogen gemiddelde (b) ;<br />
– <strong>De</strong> totale omzet <strong>van</strong> de top 100 in<br />
2011 bedraagt €189mrd, de EBITDA<br />
€17,6mrd. Voor elke euro omzet<br />
verlies, verliest <strong>Nederland</strong> direct<br />
€0,09 EBITDA. Een invloed op<br />
werkgelegenheid treedt mogelijk<br />
later op;<br />
– Zou Shell <strong>Nederland</strong> verlaten dan<br />
daalt de omzet per inwoner naar het<br />
gewogen gemiddelde <strong>van</strong> West<br />
Europa.<br />
Directe<br />
EBITDA +<br />
+<br />
werkgelegenheid<br />
Indirecte<br />
werkgelegenheid<br />
25
Wat zijn de getallen?
Wat zijn de getallen?<br />
<strong>De</strong> top 100 <strong>Nederland</strong>se bedrijven leveren een bijdrage <strong>van</strong> 13,4% aan het BBP...<br />
Opbouw bijdrage <strong>van</strong> top de 100 bedrijven (zoals opgesteld door KPMG) aan het BBP in 2011<br />
Bijdragee<br />
top 100 bedrijven<br />
2011 2 (€mrd)<br />
100.0<br />
80.0<br />
60.0<br />
40 40.0 0<br />
20.0<br />
0<br />
17.6<br />
Primair Secundair Tertiair (¹)<br />
24.8 42.4<br />
27.6<br />
13.4% BBP<br />
10.5 80.5<br />
EBITDA top t 100<br />
SSalarissen l i en Di Directe t ttoegevoegde d IIndirecte di t bijdrage bijd GGeinduceerde i d d TTotale t l toegevoegde<br />
t d<br />
2011<br />
premies<br />
waarde<br />
bijdrage<br />
waarde<br />
■ Gezamenlijke EBITDA bijdrage <strong>van</strong><br />
€17,6mrd<br />
■ Totaal aantal FTE (direct, indirect en<br />
geïnduceerd) 1,2mln<br />
■ 478.000 banen aan directe<br />
werkgelegenheid met een gemiddeld<br />
salaris <strong>van</strong> €52.000, waar<strong>van</strong> ca. 28.000<br />
FTE op hoofdkantoor<br />
■ 532.000 banen aan indirecte<br />
werkgelegenheid, zoals:<br />
– Zakelijke dienstverlening<br />
– Transport<br />
– ICT<br />
■ 202.000 banen aan geïnduceerde<br />
werkgelegenheid als gevolg <strong>van</strong> uitgaven<br />
<strong>van</strong> de directe en indirecte banen<br />
– bakker op de hoek, taxi’s,<br />
supermarkten e.d.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
Daarnaast heeft een hoofdkantoor nog andere<br />
iindirecte di t voordelen, d l dde ttertiaire ti i bijdrage. bijd<br />
Onderdelen daar<strong>van</strong>, gedeeltelijk door RSM<br />
i.o.v. VNO-NCW (2009) gekwantificeerd (1) , zijn:<br />
■ Essentiële rol in hoger onderwijs in<br />
<strong>Nederland</strong>:<br />
– Investeringen in primair en secundair<br />
onderwijs €100m<br />
– Investeringen in tertiair onderwijs €60m<br />
– Investeringen in onderzoek met<br />
universiteiten €150m<br />
– Financiering <strong>van</strong> 325 leerstoelen<br />
– <strong>De</strong>skundigheid (in de vorm <strong>van</strong><br />
gastdocenten, workshops, etc.)<br />
– Investeringen in internationale scholen:<br />
€80m<br />
■ Ontwikkeling toptalent in <strong>Nederland</strong><br />
– Investeringen in training managers €80m<br />
– Training werknemers €180m<br />
– Carrièrekansen<br />
■ Katalysator voor <strong>Nederland</strong>se cluster<br />
hoogwaardige R&D<br />
– Externe uitgaven Top 100 in <strong>Nederland</strong><br />
€1mrd<br />
– Gemiddeld 30 toeleveranciers in<br />
<strong>Nederland</strong> per Top 100 bedrijf<br />
Noot: Voor de bepaling <strong>van</strong> de toegevoegde waarde gaat KPMG uit <strong>van</strong> de methode zoals voorgesteld door (1) welke de toegevoegde waarde per bedrijf berekent als de som <strong>van</strong> het bedrijfsresultaat (EBITDA) en het aantal werkzame FTE maal hun gemiddelde salaris.<br />
Het aantal werkzame FTE bestaat uit het aantal directe en indirecte FTE vermeerderd met het aantal geïnduceerde FTE dat gelijk is aan 20% <strong>van</strong> de som <strong>van</strong> de directe en indirecte FTE. Voor meer details verwijzen wij naar de Bijlagen bij deze rapportage.<br />
Bron: (1) RSM i.o.v. VNO-NCW (2009)<br />
27
Wat zijn de getallen?<br />
… en ze leveren 0,3% <strong>van</strong> het jaarlijkse BBP groeipercentage<br />
BBP Over een periode <strong>van</strong> vijf jaar leverde de top 100 bedrijven zoals opgesteld<br />
door KPMG een bijdrage <strong>van</strong> 16% aan de cumulatieve groei <strong>van</strong> het BBP,<br />
700<br />
600<br />
540<br />
62 602<br />
wat neerkomt op 0,3% economische groei per jaar<br />
■ Het BBP is met 11,4%, ofwel 2,2% per jaar, gegroeid <strong>van</strong> €540mrd in 2006<br />
(1) , 2006-2011<br />
500<br />
naar €602mrd in 2011.<br />
400<br />
■ <strong>De</strong> toegevoegde waarde <strong>van</strong> de top 100 bedrijven zoals opgesteld door KPMG<br />
300<br />
is met 13,6%, ofwel 2,6% per jaar, gegroeid <strong>van</strong> €71mrd in 2006 naar €80mrd<br />
200<br />
in 2011.<br />
100<br />
0<br />
■ <strong>De</strong> toegevoegde waarde <strong>van</strong> de bedrijven zoals in de top 100 opgesteld in<br />
2008 (2) BBP 2006 Groei BBP 2011 2008 is met €8mrd ofwel 2 2% per jaar toegenomen <strong>van</strong> €71mrd in 2006<br />
(2) is met €8mrd, ofwel 2,2% per jaar, toegenomen <strong>van</strong> €71mrd in 2006<br />
naar €79mrd in 2011.<br />
Bijdrage <strong>van</strong> de top 100 bedrijven<br />
<strong>De</strong> top 100 bedrijven levert een significante bijdrage aan de groei <strong>van</strong> de<br />
<strong>Nederland</strong>se economie. Het is daarom belangrijk deze groei te beschermen<br />
en te stimuleren<br />
(a) aan de groei <strong>van</strong> het BBP (3) , 2006-2011<br />
70<br />
60<br />
10 62<br />
BBP (€mrd)<br />
BBP groei (€ mrd)<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
52<br />
84%<br />
16%<br />
100%<br />
Niet top 100 Top 100 BBP groei<br />
Groei CAGR 2006-2011<br />
BBP €62mrd 2,2%<br />
Top 100 bedrijven 2008 €10mrd 2,6%<br />
Noot: (a) <strong>De</strong>ze analyse is gebaseerd op de top 100 bedrijven zoals die is opgesteld door KPMG. In onze analyse wordt 2006 als basisjaar gebruikt ter uitsluiting <strong>van</strong> effecten <strong>van</strong> het crisisjaar 2008. Zie appendix voor een overzicht <strong>van</strong> de geanalyseerde bedrijven.<br />
Bron: (1) CBS CBS.<br />
(2) The contribution of ERT member companies to growth and jobs in the EU - European Round Table of Industrialists, mei 2008.<br />
(3) KPMG analyse.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
28
Wat zijn de getallen?<br />
<strong>Nederland</strong> heeft in de afgelopen vijf jaar 0,5% (€2,5mrd) <strong>van</strong> het BBP in 2006 verloren<br />
als gevolg <strong>van</strong> buitenlandse overnames<br />
Opbouw bijdrage top 100 bedrijven in 2008 aan BBP in 2006<br />
Toegevoegde<br />
waarde (€mrd)<br />
100<br />
90<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
19,7<br />
EBITDDA<br />
top 100 2006<br />
Primair Secundair<br />
22 22,0 0 41 41,7 7<br />
Salaris ssen en premies<br />
Directe toegeevoegde<br />
waarde<br />
21,1<br />
directe bijdrage<br />
In<br />
8,6 71,4<br />
Geinduuceerde<br />
bijdrage<br />
13,2 % BBP<br />
Directe en inndirecte<br />
bijdrage<br />
2006 2<br />
(0 (0,4) 4) %BBP % BBP<br />
(0,06)% (0,20)%(0,15)% (0,04)%<br />
(0,3) (1,1) (0,8) (0,2)<br />
Noot: (a) <strong>De</strong>ze analyse is gebaseerd op de top 100 bedrijven zoals die is opgesteld door (3).<br />
Bron: (1) Jaarverslagen en KPMG analyse.<br />
Risico te veerliezen<br />
EBITDA<br />
Verlies salarisssen<br />
en premies<br />
Verlies inndirecte<br />
bijdrage<br />
Verlies uittgaven<br />
zakelijke<br />
diensstverlening<br />
68,9<br />
Resterende<br />
toegevoegde<br />
waarde w<br />
(2) The contribution of ERT member companies to growth and jobs in the EU - European Round Table of Industrialists, mei<br />
2008.<br />
(3) RSM in opdracht <strong>van</strong> VNO-NCW (2009).<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
<strong>De</strong> top 100 bedrijven <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong> in 2008 (a) droeg 13,2% bij aan het BBP in<br />
2006<br />
■ <strong>De</strong> indirecte bijdrage <strong>van</strong> de top 100 bedrijven aan het BBP in 2006 was<br />
significant met €30mrd ofwel 42% <strong>van</strong> de €71mrd totale toegevoegde waarde.<br />
■ Dit werd voornamelijk gedreven door de inkoop <strong>van</strong> zakelijke dienstverlening,<br />
transport en opslag, ICT en kapitaalgoederen.<br />
Door buitenlandse overnames <strong>van</strong> 11 <strong>van</strong> deze bedrijven is <strong>Nederland</strong><br />
€2,3mrd toegevoegde waarde kwijtgeraakt<br />
■ <strong>Nederland</strong> is de afgelopen g p vijf j jjaar de beslissingsmacht g over €2,3mrd ofwel<br />
0,4% <strong>van</strong> het BBP in 2006 kwijtgeraakt:<br />
– <strong>Nederland</strong> is de beslissingsmacht verloren over 23.000 banen aan directe<br />
werkgelegenheid, 11.000 banen aan indirecte werkgelegenheid en 7.000<br />
banen aan geïnduceerde werkgelegenheid;<br />
– <strong>De</strong>ze 11 bedrijven hadden een gezamenlijke EBITDA <strong>van</strong> €0,3mrd. Na een<br />
overname bestaat het risico dat deze winst in het buitenland geboekt wordt<br />
en niet meer bijdraagt aan het <strong>Nederland</strong>se BBP.<br />
■ Het verlies <strong>van</strong> beslissingsmacht leidt tevens tot een verlies <strong>van</strong> uitgaven aan<br />
zakelijke dienstverlening in <strong>Nederland</strong> <strong>van</strong> €0,2mrd in 2006.<br />
■ Daarnaast zijn er niet gekwantificeerde negatieve gevolgen in de tertiaire sfeer.<br />
GGebaseerd b d op de d trend t d <strong>van</strong> 2006 2006-2011 2011 li ligt t hhet t iin de d lijn lij dder verwachting hti dat d t<br />
er ook de komende jaren overnames plaatsvinden onder <strong>Nederland</strong>se<br />
bedrijven wat een additionele 0,5% verlies <strong>van</strong> het BBP zou betekenen<br />
■ <strong>De</strong> toegevoegde waarde <strong>van</strong> de top 100 bedrijven zoals opgesteld door KPMG<br />
bedraagt €80,5mrd. Voortzetting <strong>van</strong> de trend zou een verlies <strong>van</strong> €2,8mrd tot<br />
gevolg hebben.<br />
29
Wat zijn de getallen?<br />
Het verlies <strong>van</strong> BBP als gevolg <strong>van</strong> buitenlandse overnames is beperkt gebleven<br />
doordat relatief kleine bedrijven uit de top 100 zijn overgenomen<br />
Absolute en cumulatieve omzet<br />
18<br />
100%<br />
(1) <strong>van</strong> de top 100 bedrijven in 2006, zoals<br />
opgesteld in 2008 (2)<br />
Omzett<br />
(€mrd)<br />
16<br />
14<br />
12<br />
10<br />
8<br />
6<br />
4<br />
2<br />
0<br />
Omzet Cummulatieve omzet<br />
90%<br />
80%<br />
70%<br />
60%<br />
50%<br />
Noot: <strong>De</strong> gekleurde datapunten geven bedrijven aan waar<strong>van</strong> de zeggenschap in de periode 2006-2011 buiten <strong>Nederland</strong> is<br />
komen te liggen. Het eerste gekleurde punt representeert Stork, de punten daarna Koninklijke Wegener en Corporate<br />
Express. <strong>De</strong> stippellijnen geven het punt aan waar de cumulatieve omzet gelijk is aan 80%.<br />
Bron: (1) Jaarverslagen en KPMG analyse.<br />
(2) RSM in opdracht <strong>van</strong> VNO-NCW (2009).<br />
40%<br />
30%<br />
20%<br />
10%<br />
0<br />
Cumulatieve oomzet<br />
(€mrd)<br />
In de periode <strong>van</strong> 2006 tot 2011 zijn relatief kleine bedrijven uit de top 100<br />
bedrijven in buitenlandse handen gevallen<br />
■ Bedrijven waarover de beslissingsmacht buiten <strong>Nederland</strong> is komen te liggen<br />
zijn: Amtel-Vredestein, Atradius, Corporate Express, Draka Holding, Gamma<br />
Holding, IMCD Holding, Koninklijke Wegener, Océ, Stork, The Nielsen<br />
Holdings, Wavin.<br />
■ <strong>De</strong> overgenomen bedrijven vertegenwoordigden slechts 2,5% <strong>van</strong> de omzet<br />
<strong>van</strong> de top 100 bedrijven in 2006.<br />
<strong>De</strong> gevolgen zijn vele malen groter indien grote bedrijven overgenomen<br />
zouden worden<br />
■ <strong>De</strong> top 10 vertegenwoordigde gezamenlijk 59% <strong>van</strong> de omzet <strong>van</strong> de top 100<br />
bedrijven.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
30
Wat zijn de getallen?<br />
Indien één top 10 bedrijf zou verdwijnen loopt <strong>Nederland</strong> het risico 0,4% <strong>van</strong> haar BBP<br />
te verliezen<br />
Opbouw toegevoegde waarde gemiddeld top 10 bedrijf, 2011 Een gemiddeld top 10 bedrijf draagt<br />
0,8% bij aan het BBP<br />
Toegevoegde<br />
waarde (€ €mrd)<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0<br />
1,3<br />
Gemiddeld<br />
EBITDA top 10<br />
Vanaf het moment <strong>van</strong><br />
overname bestaat het<br />
risico dat de EBITDA<br />
ter waarde <strong>van</strong> €1,3mrd<br />
in het thuisland <strong>van</strong> de<br />
nieuwe eigenaar wordt<br />
geboekt.<br />
Primair Secundair<br />
1,2 2,5<br />
Salarissen en<br />
premies<br />
Directe<br />
toegevoegde<br />
waarde<br />
Het hoofdkantoor wordt<br />
verplaatst naar het<br />
buitenland dus de<br />
1.000 hoofdkantoorbanen<br />
verdwijnen op<br />
een totaal aantal<br />
directe banen <strong>van</strong><br />
23.000.<br />
1,7<br />
Indirecte<br />
bijdrage<br />
Na overname worden<br />
de uitgaven aan<br />
zakelijke dienstverlening<br />
niet langer in<br />
<strong>Nederland</strong> besteed. <strong>De</strong><br />
toegevoegde waarde<br />
verliest €0,6mrd en<br />
1.700 indirecte banen.<br />
0,8% BBP<br />
0,6 4,8<br />
Geinduceerde<br />
bijdrage<br />
(0,8)<br />
(0,4)%BBP<br />
(1,3)<br />
Directe en Verlies bijdrage Potentieel<br />
indirecte HK (direct, ZD, verlies EBITDA<br />
bijdrage 2006 indirect)<br />
Het verlies <strong>van</strong> 2.700<br />
banen heeft nog een<br />
additioneel verlies <strong>van</strong><br />
500 geïnduceerde<br />
banen tot gevolg.<br />
NNa een overname ddalen l dde uitgaven it aan zakelijke k lijk di dienstverlening t l i met t<br />
70%. <strong>De</strong> uitgaven vormen 7,9% <strong>van</strong> de totale uitgaven <strong>van</strong> een bedrijf (2) .<br />
Voor een gemiddeld top 10 bedrijf bedraagt de daling uitgaven aan<br />
zakelijke dienstverlening €0,6mrd. Dit leidt tevens tot een verlies <strong>van</strong><br />
1.700 indirecte banen.<br />
Bron: (1) KPMG analyse.<br />
(2) The contribution of ERT member companies to growth and jobs in the EU - European Round Table of Industrialists, mei 2008.<br />
Verlies<br />
■ €0,6mrd uitgaven aan zakelijke<br />
dienstverlening (ZD).<br />
■ 1,000 hoofdkantoorbanen.<br />
■ 1,700 indirecte banen.<br />
■ 500 geïnduceerde banen.<br />
Potentieel verlies<br />
■ EBITDA t.w.v. €1,3mrd.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
■ Een gemiddeld top 10 bedrijf heeft een<br />
omzet <strong>van</strong> €11,5mrd, een EBITDA <strong>van</strong><br />
€1 €1,3mrd 3mrd en 23 23.000 000 directe medewerkers<br />
waar<strong>van</strong> 1.000 op het hoofdkantoor (1) .<br />
Indien een gemiddeld top 10 bedrijf<br />
wordt overgenomen daalt het BBP met<br />
0,4%<br />
■ Het verlies <strong>van</strong> in totaal 3.200 banen<br />
heeft een daling <strong>van</strong> de toegevoegde<br />
waarde <strong>van</strong> €0,2mrd tot gevolg.<br />
Gecombineerd met het verlies <strong>van</strong> de<br />
uitgaven aan zakelijke dienstverlening<br />
levert dat een daling <strong>van</strong> €0,8mrd <strong>van</strong><br />
de toegevoegde waarde op.<br />
■ Na overname bestaat het risico dat de<br />
EBITDA in het thuisland <strong>van</strong> de nieuwe<br />
eigenaar wordt geboekt ter waarde <strong>van</strong><br />
€1,3mrd en mogelijk niet meer bijdraagt<br />
aan het <strong>Nederland</strong>se BBP.<br />
Op termijn bestaat de kans dat de rest<br />
<strong>van</strong> de bedrijfsactiviteiten ook naar het<br />
buitenland verplaatst wordt en daarmee<br />
de resterende €2,7mrd aan toegevoegde<br />
waarde<br />
■ Onderzoek toont aan dat er een<br />
significante positieve samenhang<br />
bestaat tussen het verwachte vertrek<br />
<strong>van</strong> één onderdeel en het verwachte<br />
vertrek t k <strong>van</strong> de d andere d onderdelen d d l <strong>van</strong><br />
een concernhoofdkantoor (2) .<br />
31
Wat zijn de getallen?<br />
In het geval de gehele top 100 verdwijnt uit <strong>Nederland</strong>, verliest de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong> direct<br />
5,3% <strong>van</strong> haar BBP met alle gevolgen <strong>van</strong> dien<br />
Opbouw toegevoegde waarde gemiddeld top 10 bedrijf, 2011<br />
Toeegevoegde<br />
waarde (€ €mrd)<br />
90<br />
75<br />
60<br />
45<br />
30<br />
15<br />
0<br />
17,6<br />
Gemiddeld Salarissen en<br />
EBITDA top 10 premies<br />
Primair Secundair<br />
24,8 42,4<br />
Directe<br />
toegevoegde<br />
waarde<br />
27 27,6 6<br />
Indirecte<br />
bijdrage<br />
13,4% BBP<br />
10,5 80,5<br />
Geinduceerde<br />
bijdrage<br />
(14,6)<br />
(5,3)%BBP<br />
(17,6)<br />
Directe en Verlies bijdrage Potentieel<br />
indirecte HK (direct, ZD, verlies EBITDA<br />
bijdrage 2006 indirect)<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
<strong>De</strong> top 100 bedrijven dragen 13,4% bij<br />
aan het BBP<br />
■ <strong>De</strong> top 100 bedrijven hebben<br />
gezamenlijk een omzet <strong>van</strong> €189mrd,<br />
een EBITDA <strong>van</strong> €17 €17,6mrd 6mrd en 478 478.000 000<br />
directe medewerkers waar<strong>van</strong> 28.000<br />
op het hoofdkantoor (1) .<br />
Indien de gehele top 100 bedrijven wordt<br />
overgenomen daalt het BBP met 5,3%<br />
■ Het verlies <strong>van</strong> in het totaal 68.000<br />
banen heeft een daling <strong>van</strong> de<br />
toegevoegde waarde <strong>van</strong> €5,1mrd tot<br />
gevolg. Gecombineerd met het verlies<br />
<strong>van</strong> de uitgaven aan zakelijke<br />
dienstverlening levert dat een daling <strong>van</strong><br />
€14,6mrd <strong>van</strong> de toegevoegde waarde<br />
op.<br />
Vanaf het moment <strong>van</strong><br />
overname bestaat het<br />
risico dat de EBITDA<br />
ter waarde <strong>van</strong><br />
€17,6mrd in het<br />
thuisland <strong>van</strong> de<br />
nieuwe eigenaar wordt<br />
geboekt.<br />
Alle hoofdkantoren<br />
worden verplaatst naar<br />
het buitenland dus alle<br />
28.000 hoofdkantoorbanen<br />
verdwijnen op<br />
een totaal aantal<br />
directe banen <strong>van</strong><br />
478.000.<br />
Na overname worden<br />
de uitgaven aan<br />
zakelijke<br />
di dienstverlening t l i niet i t<br />
langer in <strong>Nederland</strong><br />
besteedt. <strong>De</strong><br />
toegevoegde waarde<br />
verliest €9,4mrd en<br />
29.000 indirecte banen.<br />
Het verlies <strong>van</strong> 57.000<br />
bbanen hheeft ft een<br />
additioneel verlies <strong>van</strong><br />
11.000 geïnduceerde<br />
banen tot gevolg.<br />
Verlies<br />
■ €9,5mrd uitgaven aan zakelijke<br />
dienstverlening (ZD).<br />
■ 28.000 hoofdkantoor f banen.<br />
■ 29.000 indirecte banen.<br />
■ 11.000 geïnduceerde banen.<br />
Potentieel verlies<br />
■ EBITDA t.w.v. €17,6mrd.<br />
■ Na overname bestaat het risico dat de<br />
EBITDA in het thuisland <strong>van</strong> de nieuwe<br />
eigenaar wordt geboekt ter waarde <strong>van</strong><br />
€17,6mrd en mogelijk niet meer<br />
bijdraagt aan het <strong>Nederland</strong>se BBP.<br />
Op termijn bestaat de kans dat de rest<br />
Gezien de bijdrage aan omliggende industrieën en de werkgelegenheid is het behoud <strong>van</strong> de top 100 bedrijven<br />
cruciaal om desastreuze macro-economische gevolgen te voorkomen<br />
<strong>van</strong> de bedrijfsactiviteiten ook naar het<br />
buitenland verplaatst wordt en daarmee<br />
de resterende €48mrd aan toegevoegde<br />
■ <strong>De</strong> top 100 bedrijven zijn goed voor ruim 1m banen in <strong>Nederland</strong>. Dat is ongeveer 12% <strong>van</strong> de beroepsbevolking.<br />
waarde<br />
■ Op basis <strong>van</strong> een marktgrootte <strong>van</strong> €13mrd voor hoogwaardige zakelijke dienstverlening, zal het verdwijnen <strong>van</strong><br />
zeggenschap deze markt halveren.<br />
■ Onderzoek toont aan dat er een<br />
significante positieve samenhang<br />
bestaat tussen het verwachte vertrek<br />
<strong>van</strong> één onderdeel en het verwachte<br />
vertrek <strong>van</strong> de andere onderdelen <strong>van</strong><br />
Bron: (1) KPMG analyse.<br />
een concernhoofdkantoor.<br />
32
Beschouwingen <strong>van</strong>uit de<br />
markt
Beschouwingen <strong>van</strong>uit de markt<br />
Uit het KPMG interviewprogramma blijkt dat het <strong>Nederland</strong>se bedrijfsleven overwegend positief<br />
staat tegenover het onderzoeken <strong>van</strong> een aanpak die eventuele negatieve gevolgen <strong>van</strong><br />
buitenlandse overnames kan beperken p<br />
Zijn maatregelen nodig om de negatieve invloed <strong>van</strong> buitenlandse overnames tegen te gaan?<br />
Het <strong>Nederland</strong>se bedrijfsleven<br />
onderschrijft het belang <strong>van</strong><br />
behoud <strong>van</strong> het open karakter <strong>van</strong><br />
de <strong>Nederland</strong>se economie<br />
<strong>De</strong> verschuivende<br />
beslissingsmacht naar het<br />
buitenland wordt overwegend<br />
gezien als een risico voor de<br />
hoogwaardigheid <strong>van</strong> de <strong>BV</strong><br />
<strong>Nederland</strong> op de lange termijn<br />
Het belang <strong>van</strong> de top 100<br />
bedrijven voor de<br />
concurrentiepositie <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong><br />
rechtvaardigt het introduceren <strong>van</strong><br />
een aanpak die het belang<br />
beschermt<br />
Kanttekeningen worden geplaatst<br />
bij een aanpak die het open<br />
karakter <strong>van</strong> de <strong>Nederland</strong>se<br />
economie mogelijk aantasten<br />
Bron: (1) Interviews, KPMG analyse.<br />
(2) VNO-NCW, VNO NCW, ‘<strong>Nederland</strong> <strong>Nederland</strong> leeft <strong>van</strong> Europa,’ Europa, 2012.<br />
(3) Top100 concernhoofdkantoren 2008, uit RSM i.o.v. VNO-NCW (2009).<br />
■ <strong>De</strong> status <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong> als handelsnatie wordt gezien als een kostbaar goed, wat ondersteund wordt door het feit dat<br />
30% <strong>van</strong> ons BBP verdiend wordt door export (2) .<br />
■ In het <strong>Nederland</strong>se bedrijfsleven overheerst de visie dat het open karakter essentieel is voor de concurrentiepositie.<br />
■ <strong>De</strong> hoogwaardigheid <strong>van</strong> de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong> wordt verwacht geraakt te worden zonder beslissingsmacht:<br />
– Het belang <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong> staat minder centraal in het beleid <strong>van</strong> de onderneming waardoor investeringen in<br />
hoogwaardige onderwerpen geconcentreerd zullen zijn op de nieuwe thuislocatie <strong>van</strong> het bedrijf;<br />
– Zachte componenten die vaak essentieel zijn voor het succes <strong>van</strong> een bedrijf zoals cultuur, strategie en prioriteiten,<br />
veranderen;<br />
– Het aantal ‘champions of industry’ met vaardigheden en netwerken die belangrijk zijn voor de concurrentiepositie,<br />
verdwijnen en er komen weinig nieuwe grote partijen bij.<br />
■ Onderzoek wijst uit dat een economie met hoofdkantoren doorgaans competitiever is dan een zonder <strong>van</strong>wege ‘spillover’<br />
en ‘lift up’ effecten (2) en lift-up’ effecten : (2) :<br />
– <strong>De</strong> top 100 bedrijven zorgt voor retentie en aantrekken <strong>van</strong> het meest hoogopgeleide personeel.<br />
– <strong>De</strong> top 100 bedrijven heeft een groot aandeel in output en uitgaven <strong>van</strong> innovaties en R&D.<br />
■ Gezien de bijdrage <strong>van</strong> de top 100 bedrijven aan de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong> lijkt het voor de hand te liggen om een aanpak te<br />
kiezen die de top 100 bedrijven prefereert.<br />
■ <strong>De</strong> vrije marktwerking in <strong>Nederland</strong> wordt gezien als een kostbaar goed die innovatie stimuleert en bedrijven weerbaarder<br />
maakt tegen concurrentie. <strong>De</strong> zorg bestaat dat eventuele maatregelen de vrije marktwerking in de weg zouden staan.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
34
Beschouwingen <strong>van</strong>uit de markt<br />
Een actieve industriepolitiek wordt genoemd als een mogelijke oplossing om nadelige<br />
effecten in de toekomst te kunnen beperken<br />
Industriepolitiek als middel<br />
<strong>De</strong> <strong>Nederland</strong>se open economie is<br />
gebaseerd op het ‘laissez-faire’<br />
beginsel wat vrij verkeer <strong>van</strong><br />
kapitaalstromen en eigendom<br />
voorstaat<br />
■ <strong>De</strong> centrale overheid hanteert een ‘laissez-faire’ politiek voor de meeste sectoren, waarbij de vrije marktwerking<br />
gekoesterd wordt. Door de open economie kunnen overnames zonder overheidsinmenging uitgevoerd worden. <strong>De</strong><br />
financiële sector vormt hierop een uitzondering aangezien deze sector sinds de financiële crisis een sterke betrokkenheid<br />
kent <strong>van</strong> de overheid.<br />
■ Het voorbeeld <strong>van</strong> ABN Amro laat zien dat partijen op weinig weerstand stuiten bij ingrijpende overnames welke mogelijke<br />
schadelijke gevolgen voor werkgelegenheid en de <strong>Nederland</strong>se infrastructuur hebben.<br />
Het bedrijfsleven ziet meerwaarde ■ Een geïntegreerd en bestendig industriebeleid wordt genoemd als oplossingsrichting om de <strong>concurrentiekracht</strong> <strong>van</strong><br />
in een vorm <strong>van</strong> industriebeleid <strong>Nederland</strong> te versterken:<br />
Dit vereist een meer actieve rol <strong>van</strong><br />
de overheid, bedrijfsleven en<br />
academische wereld<br />
– Een actiever beleid waarbij een visie wordt gevormd over de sterktes die <strong>Nederland</strong> zou moeten behouden, wordt<br />
gezien als toegevoegde waarde voor de concurrentiepositie. Een voorbeeld is het innemen <strong>van</strong> een positie door de<br />
overheid tijdens <strong>van</strong> de overname <strong>van</strong> ABN Amro;<br />
– Ook kan een actievere industriepolitiek een bijdrage leveren aan de retentie <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong>se grote bedrijven binnen<br />
de landsgrenzen.<br />
■ Het naleven <strong>van</strong> de vrije marktwerking heeft het overheidsbeleid in de afgelopen jaren bepaald. Het invoeren <strong>van</strong> een<br />
vorm <strong>van</strong> industriepolitiek vergt dat de overheid meer betrokken wordt.<br />
■ <strong>De</strong> combinatie <strong>van</strong> overheid, bedrijfsleven en academische wereld (de gouden driehoek) wordt gezien als de meest<br />
effectieve aanpak.<br />
Aandachtspunt bij het formuleren<br />
■ <strong>De</strong> zorg bestaat dat een actief industriebeleid niet effectief zal zijn <strong>van</strong>wege terughoudendheid in het bedrijfsleven voor<br />
<strong>van</strong> een industriebeleid is de<br />
wat betreft een intensievere betrokkenheid <strong>van</strong> de overheid:<br />
continuïteit en het behouden <strong>van</strong><br />
een ‘level playing field’<br />
– <strong>De</strong> stabiliteit en continuïteit <strong>van</strong> de overheid wordt hierbij als aandachtpunt en voorwaarde opgemerkt.<br />
■ Tevens kan een te intensieve vorm <strong>van</strong> industriepolitiek leiden tot verstoring <strong>van</strong> het ‘level playing field’, wat uiteindelijk de<br />
<strong>concurrentiekracht</strong> <strong>van</strong> ondernemingen zou kunnen schaden.<br />
BBron: IInterviews, t i KPMG analyse.<br />
l<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
35
Beschouwingen <strong>van</strong>uit de markt<br />
Het introduceren <strong>van</strong> een wettelijk kader, zoals een door de SER voorgestelde<br />
overnametoets, lijkt een heilloze zaak<br />
Mogelijkheden voor toetsing <strong>van</strong> buitenlandse overnames<br />
<strong>De</strong> SER pleit voor het onderzoeken<br />
<strong>van</strong> de wenselijkheid <strong>van</strong> de<br />
introductie <strong>van</strong> een wettelijke<br />
overnametoets, zoals ingevoerd is<br />
in andere landen (zie Bijlagen)<br />
<strong>De</strong> suggestie dat een toets onder<br />
bepaalde omstandigheden zinvol<br />
zou kunnen zijn wordt gedeeld<br />
Echter, de uitvoerbaarheid en<br />
juridische gronden <strong>van</strong> een<br />
wettelijke toets worden betwist<br />
door het bedrijfsleven en de<br />
overheid<br />
Daarbij bestaat de vrees dat het<br />
introduceren <strong>van</strong> een<br />
overnametoets de<br />
aantrekkelijkheid <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong><br />
als vestigingsland zal aantasten<br />
Bron: Interviews, KPMG analyse.<br />
■ Canada en Australië hebben wettelijke toetsen geïntroduceerd waarmee de overheid overnames kan blokkeren op basis<br />
<strong>van</strong> de bijdrage aan de nationale economie en overeenstemming met het nationaal belang.<br />
■ Duitsland toetst sinds april 2009 overnames <strong>van</strong> Duitse partijen door niet-EU partijen op mogelijke schadelijke gevolgen<br />
aan de economie wanneer een belang <strong>van</strong> meer dan 25% wordt verkregen.<br />
■ <strong>De</strong> Verenigde Staten toetst overnames op mogelijke risico’s voor de nationale veiligheid.<br />
■ Uit het interviewprogramma blijkt dat een toetsing de mogelijke nadelige gevolgen <strong>van</strong> een buitenlandse overname zou<br />
kunnen tegengaan.<br />
■ Een suggestie is dat een wettelijke toets vooral rele<strong>van</strong>t zou zijn voor strategische sectoren, zoals financiële diensten<br />
en/of mainports functies. Een goedkeuringssysteem zoals dat nu voor banken bestaat zou als voorbeeld kunnen dienen.<br />
■ Er wordt door het bedrijfsleven getwijfeld aan de juridische basis waarop een toets uitgevoerd kan worden. Betwist wordt<br />
of de juridische gronden helder genoeg gedefinieerd zijn om een overname te kunnen beoordelen.<br />
■ Tevens worden er vraagtekens g ggezet bij j de beschikbaarheid <strong>van</strong> ggeschikte<br />
controlemechanismen en wie de controle zou<br />
moeten uitvoeren. Indien de overheid deze rol zou oppakken bestaat het risico <strong>van</strong> politisering <strong>van</strong> het overnameproces.<br />
Het blijkt dat zowel de politiek als het bedrijfsleven een overnameproces bij voorkeur niet politiseren.<br />
■ Een overnametoets kan <strong>van</strong>wege de geringe om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong> en het karakter <strong>van</strong> een handelsnatie een averechts<br />
effect hebben. Een toetsing zou namelijk kunnen leiden tot reciprociteit wat schadelijk kan zijn voor de enorme belangen<br />
die <strong>Nederland</strong> heeft in het buitenland.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
36
Beschouwingen <strong>van</strong>uit de markt<br />
Het voorgestelde industriebeleid is gebaseerd op het principe: voed de onderkant<br />
maar koester de bovenkant!<br />
Voed de onderkant maar koester de bovenkant!<br />
<strong>De</strong> oplossing voor het versterken<br />
<strong>van</strong> de concurrentiepositie wordt<br />
gezien in het stimuleren <strong>van</strong><br />
nieuwe aanwas en het behouden<br />
<strong>van</strong> de ‘champions’<br />
Om de <strong>concurrentiekracht</strong> te<br />
versterken door stimulering lijkt<br />
het aantrekkelijk om te definiëren<br />
welke sectoren en bedrijven<br />
instrumenteel zijn om dit te<br />
bereiken<br />
In het kader <strong>van</strong> koestering <strong>van</strong> de<br />
grote bedrijven zou de overheid<br />
een rol kunnen spelen p door een<br />
‘seat at the table’ te claimen in<br />
mogelijke overnamegesprekken<br />
<strong>van</strong> ‘champions’<br />
Het beleid gedijt het beste bij een<br />
samenwerking, waarbij het<br />
bedrijfsleven de strategie uitzet en<br />
de overheid een voorwaardescheppende<br />
rol opneemt<br />
Bron: Interviews, KPMG analyse.<br />
■ Het <strong>Nederland</strong>se MKB is <strong>van</strong> groot belang voor de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong>. Onderdeel <strong>van</strong> een gezond ondernemingsklimaat is dat<br />
nieuwe bedrijven de kans krijgen om te groeien. Om dit te stimuleren heeft <strong>Nederland</strong> passend beleid ontwikkeld.<br />
■ Tegelijkertijd hebben ook de grotere ondernemingen een grote toegevoegde waarde en geven een belangrijke impuls het<br />
<strong>Nederland</strong>se bedrijfsleven, waaronder het MKB. Als gevolg daar<strong>van</strong> lijkt een tweezijdig beleid gepast.<br />
■ Gepleit wordt voor het innemen <strong>van</strong> een concrete positie over welke sectoren of eigenschappen voor <strong>Nederland</strong><br />
essentieel zijn om te behouden om zodoende de <strong>concurrentiekracht</strong> te versterken.<br />
■ <strong>De</strong> heersende opinie is dat de overheid betrokken zou moeten zijn bij ontwikkelingen rondom de infrastructuur <strong>van</strong> het<br />
land en het ontwikkelen <strong>van</strong> regio’s. Met betrekking tot regio’s lijkt het de voorkeur hebben dat beleid zich primair richt op<br />
mainports en het benutten <strong>van</strong> de kracht <strong>van</strong> Amsterdam (hoofdkantoren), Rotterdam (logistiek) en Eindhoven (kennis).<br />
■ <strong>Nederland</strong>se bedrijven pleiten voor een formule waarbij consultatie <strong>van</strong> de overheid nodig is bij overnames die mogelijk<br />
een sterke impact op de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong> hebben.<br />
■ Verder heeft de overheid middelen zoals belastingconstructies of subsidies om in te zetten bij cruciale overnames overnames. Kern<br />
hierbij is dat de overheid minimaal wil begrijpen wat de overwegingen <strong>van</strong> de deal zijn.<br />
■ Voor wat betreft de uitvoering <strong>van</strong> het beleid wordt voor een gezonde samenwerking tussen de overheid en het<br />
bedrijfsleven gepleit. Voor de strategie <strong>van</strong> een sector lijkt een rol voor het bedrijfsleven weggelegd. <strong>De</strong> rol <strong>van</strong> de<br />
overheid wordt vooral gezien in het scheppen <strong>van</strong> de randvoorwaarden waar binnen de bedrijven kunnen opereren opereren.<br />
■ <strong>De</strong> belangrijkste randvoorwaarden zijn: infrastructuur, fiscaliteit en educatie.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
37
Beschouwingen <strong>van</strong>uit de markt<br />
Het topsectorenbeleid is een stap in de goede richting en dient voortgezet te worden,<br />
al kan de focus en uitvoering aangescherpt worden<br />
Topsectorenbeleid<br />
Het topsectorenbeleid wordt<br />
gezien als een stap in de goede<br />
richting <strong>van</strong> industriepolitiek<br />
Het topsectorenbeleid wordt<br />
bekritiseerd <strong>van</strong>wege de breedte<br />
<strong>van</strong> het beleid en de inhoudelijke<br />
deskundigheid<br />
■ Het topsectorenbeleid toont empathie met het bedrijfsleven en beoogt meer samenwerking tussen de overheid en het<br />
bedrijfsleven.<br />
■ Het beleid rust op de samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en de overheid. Vanwege dit laatste kenmerk<br />
voelen bedrijven zich gesterkt in het topsectorenbeleid.<br />
■ Het topsectorenbeleid heeft negen à tien sectoren en de gespreide effectiviteit is beperkt.<br />
■ Het focussen op deze selectie sectoren werkt mogelijk lobbyen en politieke spelletjes in de hand.<br />
deskundigheid ■ <strong>De</strong> slagkracht <strong>van</strong> het beleid is wellicht beperkter dan het budget <strong>van</strong> €1 €1.5mrd 5mrd doet vermoeden. vermoeden <strong>De</strong> besluitvorming over de<br />
Om maximaal effectief te zijn moet<br />
het topsectorenbeleid echte<br />
keuzes bevatten en gebaseerd zijn<br />
op lange termijn betrokkenheid<br />
<strong>van</strong> de deelnemers<br />
Bron: Interviews, KPMG analyse.<br />
allocatie <strong>van</strong> het budget ligt voor een beperkt deel bij de centrale overheid. Het grootste gedeelte ligt bij zogenaamde<br />
‘Topconsortia voor Kennis en Innovatie’, waar organisaties zoals NWO, TNO, etc. en het bedrijfsleven onderdeel <strong>van</strong> zijn.<br />
Er wordt gesuggereerd dat de budgetten daar relatief vrijelijk te besteden zijn en ook aan bestaande initiatieven kunnen<br />
worden toebedeeld.<br />
■ Daarnaast zijn er in het verleden programma’s om de <strong>concurrentiekracht</strong> te verbeteren gesneuveld bij verandering <strong>van</strong> het<br />
beleid beleid. Er wordt betwijfeld of het huidige topsectorenbeleid mogelijk aangepast zou worden bij een nieuwe regering regering.<br />
■ In de ogen <strong>van</strong> het bedrijfsleven is het maken <strong>van</strong> echte keuzes en aanbrengen <strong>van</strong> prioriteiten de voorwaarde voor<br />
succes <strong>van</strong> het topsectorenbeleid.<br />
■ Vanuit de deelnemers wordt de toezegging gevraagd om de gekozen koers op langere termijn te volgen en genoeg<br />
substantie te geven door heldere doelstellingen te formuleren en ruimte te creëren voor investeringen.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
38
Beschouwingen <strong>van</strong>uit de markt<br />
Voorgestelde randvoorwaarden voor een succesvol beleid<br />
Randvoorwaarden effectief beleid<br />
Dichten <strong>van</strong> de kloof tussen<br />
politiek en het bedrijfsleven<br />
■ Voor een succesvolle uitvoering <strong>van</strong> het beleid is het noodzakelijk om de samenwerking en mobiliteit tussen politiek en het<br />
bedrijfsleven te intensiveren. Het <strong>Nederland</strong>se bedrijfsleven merkt op dat op dit moment de mobiliteit nog te beperkt is.<br />
Focus op de lange termijn ■ <strong>De</strong> effectiviteit <strong>van</strong> beleid is in grote mate afhankelijk <strong>van</strong> de continuïteit en de concreetheid <strong>van</strong> de gekozen koers.<br />
Historisch beleid gericht op het verbeteren <strong>van</strong> de <strong>concurrentiekracht</strong> <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong>, zoals het ‘topinstitutenbeleid’ heeft in<br />
niet alle gevallen tot succes geleid <strong>van</strong>wege het doorbreken <strong>van</strong> de koers bij wisseling <strong>van</strong> de uitvoerende macht.<br />
■ Het <strong>Nederland</strong>se bedrijfsleven pleit voor het maken <strong>van</strong> concrete keuzes en het aanbrengen <strong>van</strong> prioriteiten met<br />
betrekking tot welke sterke en zwakke eigenschappen <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong> onderwerp zullen zijn <strong>van</strong> beleid, en die vervolgens<br />
op de lange termijn vastgehouden worden worden.<br />
Vinden <strong>van</strong> de juiste balans tussen<br />
koesteren <strong>van</strong> bedrijven en vrije<br />
marktwerking<br />
Bron: Interviews Interviews, KPMG analyse.<br />
analyse<br />
■ Het koesteren <strong>van</strong> de bedrijven betekent wel:<br />
– Faciliteren <strong>van</strong> de eigenschappen die de positie <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong> als aantrekkelijk vestigingsklimaat versterken (zoals<br />
fiscaliteit, infrastructuur, en educatie);<br />
– Bieden <strong>van</strong> stabiel beleid met duidelijke visie;<br />
– Vinden <strong>van</strong> de juiste balans tussen ondernemers- en overheidsinmenging;<br />
– Verbeteren <strong>van</strong> kapitaalverschaffing;<br />
– Stimuleren <strong>van</strong> ondernemerschap en nieuwe aanwas.<br />
■ Het koesteren <strong>van</strong> bedrijven betekent niet:<br />
– VVeranderen d <strong>van</strong> dde regels l <strong>van</strong> hhet t spel l ddoor protectionistisch t ti i ti hbbeleid; l id<br />
– Kiezen tussen MKB óf grootbedrijf;<br />
– Bieden <strong>van</strong> uitsluitend fiscale aantrekkelijkheden (‘er is altijd iemand die betere voorwaarden biedt’).<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
39
Bijlagen
Bijlage – KPMG top 100<br />
<strong>De</strong> 100 grootste <strong>Nederland</strong>se bedrijven met hun hoofdkantoor in <strong>Nederland</strong> dragen<br />
het meeste bij aan de <strong>Nederland</strong>se economie<br />
<strong>Nederland</strong>se bedrijven met hoofdkantoor in <strong>Nederland</strong> in 2011<br />
Uit top 100 vergeleken met 2008<br />
(overgenomen, gefuseerd of failliet)<br />
1 Aalberts Industries N.V. 26 Dutch Flower Group 51 Koninklijke Swets & Zeitlinger Holding N.V. 76 SBM Offshore N.V. Overgenomen door buitenlandse partij<br />
2 Accell Group 27 Eureko (<strong>van</strong>af 2012: Achmea) 52 Koninklijke Ten Cate N.V. 77 SHV Holdings N.V. Amtel‐Vredestein N.V.<br />
3 Aegon N.V. 28 Euretco Holding B.V. 53 Koninklijke Volker Wessels Stevin N.V. 78 Sligro food group Atradius N.V.<br />
4 AkzoNobel N.V. 29 Facilicom Services Group N.V. 54 Koninklijke Vopak N.V. 79 SNS REAAL N.V. Corporate Express N.V.<br />
5 Arcadis NV 30 Fondel Holding (in 2008: Commodities) 55 Koninklijke Wessanen N.V. 80 Sperwer Holding <strong>BV</strong> Draka Holding N.V.<br />
6 Argos Groep B.V. (nu North Sea group) 31 Fugro N.V. 56 Koops Furness 81 Stern Groep Gamma Holding N.V.<br />
7 Asito dienstengroep SE 32 Grontmij N.V. 57 Macintosh Retail Group N.V. 82 TBI Beheer B.V. IMCD Holding B.V.<br />
8 ASM International N.V. 33 Heijmans j N.V. 58 Mandemakers keukens 83 Telegraaf g Media Groep p N.V. Koninklijke j Wegener g N.V.<br />
9 ASML Holding N.V. 34 Heineken N.V. 59 MCB International B.V. 84 The Greenery B.V. (Coforta) Océ N.V.<br />
10 Autobinck 35 Hertel Holding B.V. 60 Nidera Handelscompagnie B.V. 85 TKH Group N.V. Stork N.V.<br />
11 Ballast Nedam N.V. 36 Hoogwegt Groep B.V. 61 Nutreco Holding N.V. 86 TNT Express B.V. The Nielsen Company B.V.<br />
12 Blokker Holding B.V. 37 Hunter Douglas N.V. 62 NXP B.V. 87 TomTom N.V. Wavin N.V.<br />
13 Brunel International N.V. 38 Imtech N.V. 63 OAD Groep 88 Unilever N.V.<br />
14 Cefetra B.V. 39 ING Groep N.V. 64 OPG Groep N.V. (Nu: Mediq) 89 USG People N.V.<br />
15 Centric B.V. 40 Ingka Holding B.V. 65 Oranjewoud N.V. 90 Van Drie Holding B.V.<br />
16 Coöp. Centr. Raiffeisen‐Boerenleenbank B41 Interfood holding b.v. 66 Ordina 91 Van Lanschot N.V.<br />
17 Coöperatie Cehave Landbouwbelang U.A. 42 Intergamma B.v. 67 Pon Holdings B.V. 92 <strong>van</strong> Leeuwen Buizen groep B.V.<br />
18 Cooperatie Intres 43 Jumbo Group Holding b.v. 68 PostNL N.V. (voorheen TNT N.V.) 93 Van Oord N.V.<br />
19 Cooperatieve Mosadex bv b.v. 44 Koninklijke Ahold N.V. NV 69 Qpark NV 94 Van Wijnen<br />
20 Corio N.V. 45 Koninklijke BAM Groep N.V. 70 Randstad Holding N.V. 95 VDL Groep B.V.<br />
21 CSM N.V. 46 Koninklijke Boskalis Westminster N.V. 71 Reed Elsevier Group N.V. 96 VION Holding N.V.<br />
22 Damen Shipyards Group N.V. 47 Koninklijke Coöperatie Cosun U.A. 72 Refresco Group <strong>BV</strong> 97 Vos Logistics N.V.<br />
23 de Goudse N.V. 48 Koninklijke DSM N.V. 73 Remeha Group B.V. 98 Wolters Kluwer N.V.<br />
24 DHV Groep B.V. (<strong>van</strong>af 2012: Haskoning) 49 Koninklijke KPN N.V. 74 Royal Dutch Shell Plc. 99 Zeeman groep<br />
25 Dura Vermeer Group B.V. 50 Koninklijke Philips Electronics N.V. 75 Royal Lankhorst Euronete Group B.V. 100 Zuivelcoöperatie Campina U.A.<br />
Bron: KPMG analyse, zie volgende slide voor methodologie.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
41
Bijlage – Methodologie<br />
<strong>De</strong> KPMG top 100 bedrijven is ontwikkeld op basis <strong>van</strong> de top 100 2008 ( VNO-NCW),<br />
en vervolgens aangepast op basis <strong>van</strong> een aantal selectiecriteria<br />
■ Als startpunt is de top 100 bedrijven uit de top 100 2008 (RSM i.o.v. VNO-NCW, 2009) genomen. Selectiecriteria voor de KPMG top 100 bedrijven (in lijn met de top<br />
100 2008 lijst (RSM i.o.v. VNO-NCW (2009):<br />
– Top 100 wordt gedefinieerd op basis <strong>van</strong> globale omzet (beginnend met de hoogste omzet);<br />
– Het bedrijf moet zeggenschap (de beslissers) in <strong>Nederland</strong> hebben;<br />
– Het hoofdkantoor (HQ) <strong>van</strong> het desbetreffende bedrijf moet in <strong>Nederland</strong> staan en kritieke massa hebben (meer dan 25 FTE);<br />
– Pensioenfondsen en beleggingsfondsen worden buiten beschouwing gelaten;<br />
– <strong>De</strong> omzet <strong>van</strong> het bedrijf mag ook alleen uit het buitenland komen, echter dit hoeft niet het geval te zijn om in de lijst te worden opgenomen.<br />
■ Voor de top p 100 die hiermee is ontstaan zijn j data uit 2006 en 2011 verzameld ( (omzet, gglobaal + NL, aantal werknemers gglobaal + NL, globale g EBITDA), )<br />
hoofdzakelijk uit jaarverslagen.<br />
■ Voor de KPMG analyses is de 2011 top 100 lijst gedefinieerd op basis <strong>van</strong> bedrijven die gedurende de periode 2006-2011 onder volledige <strong>Nederland</strong>se<br />
zeggenschap vielen. Bedrijven uit de 2008 lijst die failliet zijn gegaan of niet in <strong>Nederland</strong>se handen zijn geweest, zijn uit de lijst gehaald. Daarnaast is een aantal<br />
bedrijven uit de lijst gehaald die tussen 2008 en 2011 zijn overgenomen door een andere partij. Bedrijven die tussen 2008 en 2011 zijn overgenomen, maar nog<br />
steeds bijdragen aan de <strong>Nederland</strong>se economie, zijn niet meegenomen in de KPMG top 100 2011 omdat de KPMG analyse zich richt op wat het effect is <strong>van</strong> de<br />
bedrijven j waar de <strong>BV</strong> <strong>Nederland</strong> nu nog g zeggenschap gg pover<br />
heeft.<br />
■ Voor wat betreft het aantal werknemers is zoveel mogelijk het gemiddeld aantal FTE genomen. Indien dit niet voorhanden was is het aantal FTE of het aantal<br />
medewerkers per jaareinde gebruikt.<br />
■ <strong>De</strong> EBITDA is berekend door het bedrijfsresultaat uit de winst- en verliesrekening te vermeerderen met de afschrijvingen en amortisatie zoals opgenomen in het<br />
kasstroomoverzicht. Indien de EBITDA separaat werd genoemd in het jaarverslag is toch bovenstaande berekening gebruikt omwille <strong>van</strong> vergelijkbaarheid.<br />
■ <strong>De</strong> e top 100 00 uuit t 2008 008 <strong>van</strong> a RSM S i.o.v. o VNO-NCW O C ( (2009) 009) en e de top 100 00 zoals oa s opgeste opgesteld d doo door KPMG G zijn j dus niet et ge geheel ee met et eelkaar aa te vergelijken e ge j e oomdat dat de lijsten jste oover e<br />
verschillende jaren gaan en de criteria licht verschillen.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
42
Bijlage – Methodologie<br />
Berekening toegevoegde waarde<br />
Toegevoegde<br />
waarde<br />
=<br />
Indirecte FTE =<br />
Legenda: Bekend uit bron Berekend<br />
EBITDA +<br />
ERT<br />
Indirecte FTE<br />
Totale uitgaven<br />
Direct<br />
Directe FTE<br />
×<br />
+<br />
Indirect<br />
Secundair Geïnduceerd<br />
Indirecte FTE<br />
×<br />
Directe +<br />
indirecte FTE<br />
Gemiddeld salaris<br />
Gemiddeld salaris<br />
Gemiddeld salaris<br />
FTE FTE FTE<br />
×<br />
KPMG<br />
Totale uitgaven<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
+<br />
0,2<br />
×<br />
×<br />
43
Bijlage – Methodologie<br />
Berekening toegevoegde waarde voor 2011<br />
Toegevoegde<br />
waarde<br />
€80.5mrd<br />
Indirecte FTE<br />
532 532.000 000<br />
=<br />
Legenda: Bekend uit bron Berekend<br />
=<br />
EBITDA<br />
€17,6mrd<br />
ERT<br />
Direct €42,4mrd<br />
+<br />
Directe FTE<br />
478.000<br />
×<br />
+<br />
Indirect €38,1mrd<br />
Secundair Geïnduceerd<br />
Indirecte FTE<br />
532.000<br />
0,2 ×<br />
Directe +<br />
indirecte FTE<br />
1.010.000<br />
×<br />
Gemiddeld salaris<br />
Gemiddeld salaris<br />
Gemiddeld salaris<br />
directe FTE<br />
directe FTE<br />
directe FTE<br />
€51.890 €51.890 €51.890<br />
KPMG<br />
Indirecte FTE<br />
2.9mln<br />
Totale uitgaven<br />
€932mrd<br />
× Totale uitgaven<br />
€171mrd<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
+<br />
×<br />
44
Bijlage – Methodologie<br />
Berekening toegevoegde waarde<br />
Toegevoegde waarde<br />
Direct<br />
EBITDA<br />
directe FTE<br />
gemiddeld salaris directe FTE<br />
Indirect<br />
ERT<br />
Indirecte FTE<br />
Totale uitgaven<br />
KPMG<br />
Totale uitgaven<br />
0,2<br />
<strong>De</strong> toegevoegde waarde in <strong>Nederland</strong>.<br />
Het <strong>Nederland</strong>se deel <strong>van</strong> EBITDA is gebaseerd op de totale EBITDA vermenigvuldigd met de<br />
verhouding tussen de <strong>Nederland</strong>se en de totale omzet (1) .<br />
Indien niet opgegeven in het jaarverslag is het totaal aantal werknemers in <strong>Nederland</strong> gebaseerd op<br />
de verhouding tussen de totale en de <strong>Nederland</strong>se omzet.<br />
Beloning <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong>se werknemers per arbeidsjaar: €45.890 in 2006 en €51.890 in 2011 (4) .<br />
Studie <strong>van</strong> de European Round Table of Industrialists (ERT) naar de toegevoegde waarde <strong>van</strong> haar<br />
leden aan de groei en het aantal banen in de EU (2) .<br />
Het ERT rapporteert een bijdrage <strong>van</strong> haar leden aan de werkgelegenheid <strong>van</strong> 2,6m FTE direct,<br />
2,9m FTE indirect en 1,1m FTE geïnduceerd.<br />
Het ERT rapporteert een totale omzet <strong>van</strong> €1.030mrd. <strong>De</strong> directe toegevoegde waarde <strong>van</strong><br />
€245mrd bestaat voor 40% uit operating profits ofwel €98mrd. Als gevolg zijn de totale uitgaven <strong>van</strong><br />
de ERT leden gelijk aan €1,030mrd minus €98mrd ofwel €932mrd.<br />
KPMG heeft de top 100 bedrijven zoals samengesteld in een onderzoeksrapport <strong>van</strong> VNO-NCW<br />
(RSM i.o.v. VNO-NCW (2009)) geanalyseerd. Hierbij is gekeken naar de jaren 2006 en 2011 (3) .<br />
<strong>De</strong> totale uitgaven in <strong>Nederland</strong> <strong>van</strong> de top 100 bedrijven zijn berekend door de omzet te<br />
verminderen met het EBITDA.<br />
H t ERT (2) Het ERT h t d ï d d k l h id 20% d d di t i di t<br />
(2) schat de geïnduceerde werkgelegenheid op 20% <strong>van</strong> de som <strong>van</strong> de directe en indirecte<br />
banen (a) .<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
Bron: (1) Jaarverslagen.<br />
(2) The contribution of ert member companies to<br />
growth and jobs in the EU - European Round<br />
Table of Industrialists Industrialists, may 2008. 2008<br />
(3) RSM i.o.v. VNO-NCW (2009).<br />
(4) CBS.<br />
45
Bijlage – Score <strong>Nederland</strong> op World Competitiveness Rank<br />
<strong>Nederland</strong> presteert beter in de categorieën ‘state of cluster development’ en ‘PCT<br />
Patents’. Door de vooruitgang in deze (en andere) stijgt <strong>Nederland</strong> op de GCI<br />
Business Sophistication rank<br />
Rannk<br />
0<br />
5<br />
10<br />
15<br />
20<br />
25<br />
9<br />
7<br />
Locall<br />
supplier<br />
quuantity<br />
Innovation rank<br />
0<br />
Rank<br />
5<br />
10<br />
15<br />
20<br />
25<br />
30<br />
10<br />
Capacity forr<br />
innovation<br />
7<br />
5<br />
Locaal<br />
supplier<br />
quality q<br />
8 8 8<br />
Quality of scientificc<br />
research institutionn<br />
20<br />
State of o cluster<br />
deveelopment<br />
10<br />
9<br />
15<br />
14<br />
15<br />
Nature N of<br />
coompetitive<br />
add<strong>van</strong>tage<br />
6<br />
Value chain<br />
breadth<br />
6<br />
Coontrol<br />
of<br />
inteernational<br />
disstribution<br />
6<br />
5<br />
Production<br />
process<br />
sophisttication<br />
Rank 2011-2012 Rank 2012-2013<br />
14 14<br />
Compan spending g<br />
on R&D<br />
Bron: Global Competitiveness Reports 2011 &2 012.<br />
8<br />
10<br />
University-indstury<br />
collaboration in R&D<br />
17<br />
4<br />
Extent of marketing m<br />
22 23 24<br />
Government<br />
procurement<br />
of ad<strong>van</strong>ced<br />
tech productss<br />
Rank 2011-2012 Rank 2012-2013<br />
Availability of<br />
scientists<br />
and engineerss<br />
2<br />
5<br />
4<br />
Willinggness<br />
to<br />
delegatee<br />
authority<br />
13<br />
8<br />
PCT patents, ,<br />
application/<br />
million pop<br />
<strong>Nederland</strong> stijgt in de Business Sophistication rank omdat het op alle<br />
onderliggende vlakken beter presteert dan het voorgaande jaar, met name<br />
op het gebied ‘state of cluster development’<br />
■ In een jaar tijd stijgt <strong>Nederland</strong> vijf plaatsen op het vlak <strong>van</strong> ‘state of cluster<br />
development’.<br />
■ Dit criterium refereert naar de geografische clusters <strong>van</strong> bedrijven,<br />
leveranciers, fabrikanten etc.<br />
■ <strong>Nederland</strong> scoort in 2012-2013 minder goed op de ‘control of international<br />
distribution’.<br />
<strong>Nederland</strong> stijgt in de Innovation rank omdat het met name beter presteert<br />
op het vlak ‘PCT patents, application’<br />
■ <strong>De</strong> ‘PCT patents, application’ is gestegen met vijf plaatsen gedurende een jaar<br />
tijd.<br />
■ <strong>Nederland</strong> gaat acht plaatsen achteruit op het gebied <strong>van</strong> ‘availability of<br />
scientists and engineers’ engineers’.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
46
Bijlage – Uitgaven aan R&D in <strong>Nederland</strong><br />
<strong>De</strong> negen grootste bedrijven dragen zorg voor 51% <strong>van</strong> de R&D uitgaven <strong>van</strong><br />
bedrijven. Het is daardoor <strong>van</strong> belang om grote bedrijven te behouden voor <strong>Nederland</strong><br />
Opbouw R&D uitgaven in <strong>Nederland</strong>, 2010<br />
mrd<br />
R&D uitgaven in €<br />
12<br />
10<br />
8<br />
6<br />
4<br />
2<br />
0<br />
2.5<br />
R&D uitgaven 9 R&D uitgaven overige<br />
grootste R&D bedrijven bedrijven<br />
2.7 5.2<br />
Totale R&D uitgaven<br />
door bedrijven<br />
<strong>De</strong> R&D-uitgaven R&D uitgaven door <strong>Nederland</strong>se bedrijven in het buitenland nemen toe<br />
(TNO, staat <strong>van</strong> NL innovatieland, 2012)<br />
■ Er waren in 2010 negen bedrijven (Philips, ASML, Shell, DSM, NXP<br />
Semiconductors, Océ Technologies, DAF Trucks, Unilever en KPN) met R&D<br />
uitgaven <strong>van</strong> meer dan €100m.<br />
■ Gezamenlijk zorgden zij voor 51% <strong>van</strong> de totale R&D uitgaven <strong>van</strong> bedrijven in<br />
<strong>Nederland</strong> in 2010.<br />
Het belang <strong>van</strong> buitenlandse bedrijven voor <strong>Nederland</strong> is de laatste tien jaar<br />
fors gegroeid.<br />
■ Ongeveer 1% <strong>van</strong> ons bedrijvenbestand is in buitenlandse handen en zorgt<br />
voor 33% <strong>van</strong> alle R&D-uitgaven (TNO, 2012). Dit zou neerkomen op €3,6mrd<br />
aan R&D uitgaven.<br />
uitgaven<br />
5.7 10.9<br />
R&D uitgaven door Totale R&D uitgaven in<br />
Instellingen en Hoger<br />
onderwijsinstellingen<br />
<strong>Nederland</strong><br />
Noot: <strong>De</strong> meest recente cijfers omtrent R&D uitgaven in <strong>Nederland</strong> zijn uit 2010. Om informatie te kunnen vergelijken zijn de top 9 bedrijven uit 2010 meegenomen in de berekening.<br />
Bron: CBS (2010), Technisch Weekblad top 30 R&D bedrijven, <strong>De</strong> staat <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong> Innovatieland (2012).<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
Gezien het significante aandeel <strong>van</strong> grote bedrijven in de R&D<br />
uitgaven <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong> is het <strong>van</strong> belang om deze grote<br />
bedrijven voor <strong>Nederland</strong> te behouden<br />
47
Bijlage – Uitgaven aan R&D in <strong>Nederland</strong><br />
Uitgaven aan R&D in <strong>Nederland</strong> zijn onder de maat en zijn vaak niet <strong>van</strong> strategisch<br />
belang voor buitenlandse eigenaren <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong>se bedrijven<br />
R&D uitgaven als percentage <strong>van</strong> het BBP, 2002-2009<br />
BBP<br />
Percentage <strong>van</strong> het<br />
4.0%<br />
3.0%<br />
2.0%<br />
1.0%<br />
0.0%<br />
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009<br />
Japan Duitsland VS Frankrijk<br />
Europese Unie UK <strong>Nederland</strong><br />
Bron: Worldbank. Bron: CBS.<br />
R&D uitgaven <strong>van</strong> bedrijven in buitenlandse handen, 2006-2009<br />
€'000<br />
250<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
0<br />
205<br />
220<br />
Geen data<br />
2006 2007 2008 2009<br />
<strong>De</strong> zwakke positie p <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong> qua q R&D is voor een groot g deel te …alsmede op p de relatieve stagnatie g <strong>van</strong> de R&D activiteiten <strong>van</strong><br />
herleiden op de grensoverschrijdende investeringsdrang <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong>se <strong>Nederland</strong>se ondernemingen in buitenlandse handen<br />
multinationals…<br />
■ Buitenlandse ondernemingen hebben via de acquisitie <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong>se<br />
■ <strong>Nederland</strong>se multinationals hebben een dominant aandeel in de R&D uitgaven ondernemingen een groter aandeel in de nationale R&D inspanningen<br />
<strong>van</strong> <strong>Nederland</strong>.<br />
verkregen.<br />
■ In vergelijking met andere landen en bedrijven hebben <strong>Nederland</strong>se<br />
■ <strong>De</strong>ze overnames hebben niet geleid tot systematische inkrimpingen qua <strong>van</strong><br />
multinationals lti ti l zich i h grotere t di directe t bbuitenlandse it l d iinvesteringen t i veroorloofd. l fd<br />
R&D R&D, maar evenmin i iis gebleken bl k ddat t dde iin ddeze ondernemingen d i verrichte i ht R&D<br />
■ <strong>De</strong>ze investeringen zijn indirect ten koste zijn gegaan <strong>van</strong> nationale R&D<br />
activiteiten na hun acquisities verhoudingsgewijs sterk zijn toegenomen.<br />
inspanningen.<br />
■ Een groot aantal <strong>van</strong> de vooral recente acquisities is primair door strategische<br />
overwegingen ingegeven die niets te maken hadden met de aanwezigheid <strong>van</strong><br />
R&D capaciteit.<br />
Bron: Schenk & Theeuwes (2002).<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
186<br />
48
Bijlage – Effecten <strong>van</strong> buitenlandse overnames op zakelijke dienstverlening<br />
Bij volledig verlies <strong>van</strong> beslissingsmacht over de top 100 bedrijven, loopt de<br />
<strong>Nederland</strong>se economie €9m aan omzet in de zakelijke dienstverlening mis<br />
Opbouw uitgaven aan zakelijke dienstverlening<br />
Spend (€mrd) )<br />
100%<br />
80%<br />
60%<br />
40%<br />
20%<br />
0%<br />
932 171 (6)%<br />
162<br />
74 7,9% 14 (70)%<br />
4<br />
EEuropees TTop 100 100NL NL TTop 100 na<br />
gemiddelde<br />
daling ZD<br />
Uitgaven exclusief zakelijke dienstverlening Zakelijke dienstverlening<br />
Bron: (1) The contribution of ERT member companies to growth and jobs in the EU - European Round Table of Industrialists, mei<br />
2008.<br />
(2) KPMG analyse.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
Op het moment dat <strong>Nederland</strong> de beslissingsmacht over een bedrijf verliest<br />
zullen <strong>van</strong>af dat moment de strategische beslissingen en ondersteunende<br />
diensten in het buitenland uitgevoerd worden<br />
■ Hoofdkantoren zijn belangrijk voor het behoud <strong>van</strong> talent. Zij werken immers<br />
graag in een uitdagende omgeving voor een bekende naam. Voorafgaand<br />
hieraan levert dit ook een stimulans aan het onderwijs.<br />
■ Ook wordt R&D en ander hoogwaardig werk vaak in het land waar ook het<br />
hoofdkantoor gevestigd is uitgevoerd.<br />
Gemiddeld wordt 7,9% <strong>van</strong> de totale uitgaven besteed aan zakelijke<br />
dienstverlening dienstverlening, wat resulteert in een totaal <strong>van</strong> €14mrd voor de<br />
<strong>Nederland</strong>se top 100 bedrijven<br />
■ Europese bedrijven geven gezamenlijk €74mrd uit aan zakelijke<br />
dienstverlening. Dit vertegenwoordigt 7,9% <strong>van</strong> de totale uitgaven <strong>van</strong><br />
€932mrd (1) .<br />
■ <strong>De</strong> totale uitgaven g <strong>van</strong> de <strong>Nederland</strong>se top p 100 bedraagt g in 2011 €171mrd.<br />
Indien een vergelijkbaar uitgavenpatroon wordt aangenomen, volgt dat de<br />
uitgaven aan zakelijke dienstverlening €14mrd bedragen.<br />
Indien de zeggenschap verdwijnt over alle top 100 bedrijven heeft dit een<br />
daling <strong>van</strong> de uitgaven aan zakelijke dienstverlening <strong>van</strong> €9,5mrd tot gevolg<br />
49
Bijlage – Voorbeelden <strong>van</strong> overnametoetsen<br />
In Duitsland zijn er specifieke criteria opgesteld zodat een investering onderzocht kan<br />
worden, in de VS zijn dit soort criteria meer arbitrair<br />
Land Doel Sectoren Voorwaarden Belangrijke voorbeelden<br />
Duitsland<br />
Reglementen over<br />
overnames door<br />
investeerders <strong>van</strong><br />
buiten de EU,<br />
toegevoegd aan<br />
Foreign Trade Act<br />
(2009)<br />
Verenigde Staten<br />
Committee on Foreign<br />
Investment in the<br />
United States (CFIUS)<br />
(1975)<br />
Bron: KPMG desk research.<br />
■ Het controleren <strong>van</strong> – en, in<br />
sommige gevallen het<br />
tegenhouden g <strong>van</strong> – de<br />
overname <strong>van</strong> bedrijven<br />
door investeerders <strong>van</strong><br />
buiten de Europese Unie.<br />
■ CFIUS controleert de<br />
nationale<br />
veiligheidsimplicaties <strong>van</strong><br />
buitenlandse investeringen<br />
op de economie.<br />
■ ‘Nationale Nationale veiligheid veiligheid’<br />
bestaat ook uit<br />
binnenlandse veiligheid,<br />
belangrijke infrastructuur en<br />
belangrijke technologieën.<br />
■ Controlecriteria zijn:<br />
openbare orde en<br />
openbare p veiligheid. g<br />
■ <strong>De</strong> sectoren zijn niet<br />
specifiek. Sectoren die in<br />
aanmerking komen, zijn:<br />
energie, infrastructuur,<br />
telecommunicatie en<br />
strategisch rele<strong>van</strong>te<br />
dienstverlening<br />
dienstverlening.<br />
■ <strong>De</strong> maritieme, luchtvaart,<br />
bank, grondstoffen en<br />
energie industrieën.<br />
■ Een overname <strong>van</strong> een bedrijf of een deel<br />
<strong>van</strong> een bedrijf dat voor de niet-EU koper<br />
resulteert in een stemrecht <strong>van</strong> tenminste<br />
25% in het Duitse bedrijf, zal onder toezicht<br />
<strong>van</strong> de overheid komen los <strong>van</strong> de sector<br />
waarin dit bedrijf opereert.<br />
Andere factoren om rekening mee te<br />
houden<br />
■ (Levering <strong>van</strong>) productie voor nationale<br />
veiligheidsvereisten.<br />
■ Controle op activiteiten die de vereisten <strong>van</strong><br />
de nationale veiligheid beïnvloeden.<br />
beïnvloeden<br />
■ Transacties die gerelateerd zijn aan<br />
militaire goederen of technologie of de<br />
leidende positie <strong>van</strong> de VS op het gebied<br />
<strong>van</strong> technologie.<br />
■ Veiligheidgerelateerde impact op<br />
belangrijke infrastructuur (bijvoorbeeld<br />
energie).<br />
■ Effect op belangrijke technologieën.<br />
■ Aanvullende voorwaarde als het betrekking<br />
heeft op een buitenlandse overheid.<br />
■ Invloed op langere termijn vereisten <strong>van</strong><br />
energie of andere grondstoffen.<br />
■ Andere rele<strong>van</strong>te factoren.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
■ Reden achter de wet: Gazprom’s<br />
2007 aandeel in RWE.<br />
■ Sinds de introductie <strong>van</strong> deze wet in<br />
april 2009 is geen enkele overname<br />
afgeketst als gevolg <strong>van</strong> deze wet<br />
(december 2011).<br />
■ Dubai Ports World (2006).<br />
■ Overname Firstgold (juli 2010) door<br />
Northwest Nonferrous International<br />
Investment Corp. (China).<br />
■ Overname Emcore (december 2009)<br />
door Tangshan Caofedian Investment<br />
Corp. (China).<br />
■ Verschillende voorgestelde<br />
overnames door Japanse bedrijven<br />
<strong>van</strong> bedrijven die gerelateerd waren<br />
aan defensie zijn afgewezen in 1980.<br />
50
Bijlage – Voorbeelden <strong>van</strong> overnametoetsen<br />
<strong>De</strong> beperkingen op buitenlandse investeringen in Canada en Australië hebben betrekking op<br />
investeringen in (natuurlijke) middelen<br />
Land Doel Sectoren Voorwaarden Belangrijke voorbeelden<br />
Canada<br />
■ Het is toegestaan voor de<br />
Investment Canada Act<br />
(1973)<br />
overheid om grootschalige<br />
investeringen g in Canada, ,<br />
boven een bepaald limiet<br />
te herzien.<br />
■ Een overname wordt<br />
goedgekeurd als de<br />
minister er <strong>van</strong> overtuigd is<br />
dat de overname<br />
“voordeel voordeel oplevert voor<br />
Canada”.<br />
■ Voor investeringen die een<br />
bedreiging vormen voor de<br />
nationale veiligheid<br />
bestaan er additionele<br />
restricties.<br />
Australië<br />
Foreign Acquisitions<br />
and Takeovers Act<br />
(1975)<br />
Bron: KPMG desk research.<br />
■ Wordt toegepast per<br />
individuele zaak. <strong>De</strong>ze<br />
wet geeft het recht aan het<br />
ministerie <strong>van</strong> financiën<br />
alle<br />
investeringsvoorstellen<br />
■ Een beoordeling <strong>van</strong> een<br />
buitenlandse investering is<br />
noodzakelijk j in de<br />
sectoren: financiële<br />
dienstverlening, transport<br />
services (ook<br />
pijpleidingen), uranium en<br />
cultuur.<br />
Strengere regels m.b.t.<br />
investeringen zijn <strong>van</strong><br />
kracht in de volgende<br />
sectoren<br />
■ Media, telecommunicatie<br />
en transport.<br />
boven een bepaald p<br />
financieel limiet te herzien.<br />
Op deze manier wordt<br />
bepaald of deze<br />
■ Be Beveiligingsgerelateerde<br />
eiligingsgerelateerde<br />
sectoren (bijvoorbeeld<br />
defensie).<br />
investeringen wel het ■ Landbouw.<br />
beste voor Australië zijn. ■ <strong>De</strong> winning <strong>van</strong> uranium of<br />
■ Is <strong>van</strong> toepassing op<br />
plutonium of de uitvoering<br />
buitenlandse overheden<br />
<strong>van</strong> nucleaire faciliteiten.<br />
en buitenlandse personen. ■ Bankieren en vastgoed.<br />
<strong>De</strong> ‘voordeel’ toets neemt de volgende<br />
criteria mee<br />
■ Het effect <strong>van</strong> de investering op<br />
economische activiteit in Canada.<br />
■ <strong>De</strong> mate waarin Canadezen deelnemen in<br />
het bedrijf in kwestie.<br />
■ Het effect <strong>van</strong> de investering op<br />
productiviteit, efficiëntie, technologische<br />
voortgang, productinnovatie en product -<br />
variëteit in Canada.<br />
■ Het effect <strong>van</strong> de investering op de<br />
concurrentie.<br />
■ <strong>De</strong> comptabiliteit <strong>van</strong> de investering met de<br />
nationale industriële, het economische en<br />
culturele beleid.<br />
Het ministerie <strong>van</strong> financiën kan<br />
investeringsvoorstellen afwijzen die tegen<br />
het belang <strong>van</strong> Australië in gaan, hiervoor<br />
worden de volgende regels toegepast<br />
■ <strong>De</strong> volgende factoren zijn in het ‘belang<br />
<strong>van</strong> Australië’: nationale veiligheid,<br />
concurrentie concurrentie, aard <strong>van</strong> de investeerder,<br />
investeerder<br />
belastingsomzet, milieu impact, impact op<br />
de economie en de samenleving.<br />
■ Amerikaans investeerders profiteren <strong>van</strong><br />
bepaalde privileges.<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
■ CNOOC – Nexen (2012).<br />
■ Overname Potash Corp. door BHP<br />
Billiton (afgewezen, (afgewezen november 2010). 2010)<br />
■ Overname <strong>van</strong> informatie systeem en<br />
ruimtelijke bedrijven <strong>van</strong> MacDonald,<br />
<strong>De</strong>ttwiler and Associates Ltd door een<br />
Amerikaans bedrijf (afgewezen, mei<br />
2008).<br />
■ Overname Stelco door US Stell<br />
(goedgekeurd, 2007); in 2009 heeft<br />
de Canadese overheid naar<br />
maatregelen gezocht bij de rechtbank,<br />
door het niet naleven <strong>van</strong> beloofde<br />
activiteiten.<br />
■ US Unocal debacle (2005).<br />
■ ASX-SGX deal (2011).<br />
51
Bijlage<br />
Bronnenoverzicht<br />
1. Boston Consulting Group (2008), ‘Hoofdkantoren een hoofdzaak. Tijd voor industriepolitiek nieuwe stijl’<br />
2. CapitaIQ Fortune database<br />
3. CBS (2011), ‘Inkomende Investeringen en werkgelegenheid in <strong>Nederland</strong> 2011’<br />
4. CCBS S ( (2008 en 2011), ) ‘ ‘Internationalisation monitor’ ’<br />
5. CBS Statline (2012)<br />
6. DNB<br />
7. Economist Intelligence Unit<br />
88. Euronext (2012) (2012), overview (de)listings from Euronext over the years<br />
9. European Round Table of Industrialists (2008) –’The contribution of ERT member companies to growth and jobs in the EU’<br />
10.E&Y (2012), ‘Barometer <strong>Nederland</strong>s vestigingsklimaat 2012’<br />
11.Fortune Global 500 (2012)<br />
12.Jaarverslagen en KPMG analyse<br />
13.NFIA (2012): maatwerk aangeleverde informatie, inkomende investeringen door buitenlandse partijen in <strong>Nederland</strong><br />
14.Rotterdam School of Management in opdracht <strong>van</strong> VNO-NCW, juni 2009, ‘Wederzijds profijt: de strategische waarde <strong>van</strong> de top 100 concernhoofdkantoren voor<br />
nederland èn <strong>van</strong> nederland voor deze top 100 ‘<br />
15.Schenk & Theeuwes (2002), ‘Reflecties op plaats en toekomst <strong>van</strong> de <strong>Nederland</strong>se maakindustrie’<br />
16 16.Technisch Technisch Weekblad (2011) ‘Top30BedrijfsR&D Top 30 Bedrijfs-R&D in <strong>Nederland</strong> 2011’ 2011<br />
17.Thomson-Reuters SDC<br />
18.TNO (2012), ‘<strong>De</strong> staat <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong> Innovatieland’<br />
19.Topteam Hoofdkantoren (2011), ‘Met hoofdkantoren naar de top’<br />
20.VNO-NCW (2010) ( ) - ‘<strong>Nederland</strong> leeft <strong>van</strong> Europa’ p<br />
21.World Economic Forum (2012), Global Competitiveness Reports 2011 &2012 + 2006-2012<br />
22.World Bank<br />
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in <strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong> KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en ‘cutting<br />
through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG International.<br />
52
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in<br />
<strong>Nederland</strong> onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij <strong>van</strong><br />
KPMG Europe LLP en lid <strong>van</strong> het KPMG-netwerk <strong>van</strong> zelfstandige<br />
ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International<br />
Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten<br />
voorbehouden. Gedrukt in <strong>Nederland</strong>. <strong>De</strong> naam KPMG, het logo en<br />
‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken <strong>van</strong> KPMG<br />
International.
Change language