jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

Thema / Tiecelijn 22
anansi is Tijdloos en klassiek 1
lieke van duin
De Afro-Caribische vertellingen over de slimme spin Anansi worden terecht
volkscultuur genoemd. Toch is Anansi in veel opzichten ook een echte klassieke
held en antiheld. Mogen de volksvertellingen over de slimme spin daarom tot de
mondiale canon van de literatuur gerekend worden? Is dat niet voorbehouden
aan verheven geschreven literatuur?
Het antwoord hierop is meer dan een kwestie van definiëren. Er is veel voor te
zeggen om onder klassie ke wereldlite ra tuur niet alleen geschreven literatuur te
verstaan, maar ook mondeling overgeleverde literatuur: liederen, dansen, volkstheater,
wajangspel, en volks verhalen als sproo kjes, fabels, dilemmaverhalen,
mythen en legenden. Want vaak liggen dergelijke verhalen aan de basis van wat
als de mondiale canon van de literatuur wordt beschouwd en als zodanig zijn ze
op z’n minst als ‘proto-klassiek’ te type ren.
Onder die brede opvatting van klassieke literatuur vallen dan niet alleen werken
als de Ilias, de Odyssee en andere Griek se klassiekers, de Thora, de Bijbel en
de IJslandse Edda, maar bij voor beeld evengoed de Koran, het Mesopota mische
Gilgamesh-epos, de Indiase Mahabharata en Ramayana, het Chine se mythologische
avonturenverhaal De pelgrimstocht naar het Westen met als grote held
de Aap die soms in West-Europa te zien is in het Chinese poppen thea ter, de
Turkse schimmenspel fi gu ren Haçivat en Ka ragöz, en de Australische vertelcultuur
van de Aboriginals – om er maar enkele te noemen. Veel volksverhalen
zijn inmiddels opge schre ven, maar misschien wel meer nog níet. Het nog-nietop-schr
ift-staan van zulke verha len maakt ze echter niet minder klassiek. Het
klassieke zit hem ergens anders in.
Wat is klassiek?
De volgende vraag is dan: wat is klassiek? Van Dale 2 geeft het volgende antwoord:
‘1. behorend tot de Griekse of Romeinse oudheid; 2. voortreffelijk,
uitstekend, voorbeeldig in zijn soort, als model aanvaard of kunnende dienen,
~ 96 ~