jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

~ 69 ~
Tiecelijn 22
waagt zich daar niet aan, hij heeft liever een vette muis, en dan heeft Reynaert
Tibeert waar hij hem hebben wil. De afloop is bekend. Tibeert laat zich naar de
schuur van de paap leiden. Hij kruipt, op aandringen van Reynaert, in het gat
en loopt in de strik. Zodra Tibeert het uitkrijst, bespot de vos hem. Hij vraagt
of hij de muizen lekker vindt en of hij weet dat Martinet, zo’n hoofse knaap (de
zoon van de paap), een saus voor hem bij het eten zal maken (een pak slaag) en
of men aan het hof altijd zo zingt tijdens een maaltijd (v. 1210-1223).
Er zijn meer van deze passages aan te wijzen in de Reynaert. Zo speldt de vos,
gekleed als een heremiet, de haan Cantecleer op de mouw dat de koningsvrede
is afgekondigd. De haan, die niet kan lezen, maar alleen een brief ziet met een
koningszegel en daarom denkt dat Nobel de koningsvrede heeft afgekondigd,
neemt aan dat hij niets van de vos heeft te vrezen. Het gevolg is dat er van de
vijftien kippen en hanen uiteindelijk nog maar vier over zijn. De bespotting van
de haan vindt eerder in het verhaal plaats wanneer Cantecleer zich voordoet als
een alfabetist (iemand die kan lezen en schrijven) en hij door zijn ijdelheid bijna
zijn hele nageslacht kwijtraakt.
Ook bij Isegrim past Reynaert herhaaldelijk zijn wrede listen toe. Isegrim laat
elke keer bijna het leven wanneer hij door Reynaert in penibele situaties wordt
gebracht. Inspelend op de gulzigheid van de wolf zorgt Reynaert ervoor dat
Isegrim van de dorpelingen het ene pak slaag na het andere krijgt. Voorbeelden
hiervan zijn de visvangst op het ijs, de afranseling in de voorraadschuur van
de paap van Bloys, nadat hij door het eten van grote hoeveelheden varkens- en
rundvlees klem is komen te zitten, en de afstraffing in het huis van weer een
andere paap, als hij op zoek naar hennen door een dichtklappende valdeur
geen kant meer op kan en weer afgeranseld wordt. Willem werkt deze passages
summier uit. Deze verhalen uit de Roman de Renart, waarin Renart Isengrin te
grazen neemt, waren waarschijnlijk bekend bij Willems publiek (Bouwman en
Besamusca 2002, p. 190-193). De bespotting zit impliciet in de handelingen
verwerkt: een sterk personage delft het onderspit tegen een zwakkere maar
listige tegenstander.
Hoewel Belijn geen bedreiging vormt voor Reynaert, weet de vos hem met een
list voor zijn kar te spannen, wat voor de ram uiteindelijk fataal afloopt. Dat
Reynaert Belijn misbruikt voor zijn plan zou wel eens een wraakneming kunnen
zijn voor het feit dat de ram, nadat Reynaert eindelijk aan het hof is gearriveerd,
de eerste was die alle dieren opriep om met klachten te komen: ‘Belin sprac ga
wy / Alle voert met onser claghen’ (v. 1850-1851). Nadat Cuwaert de haas in