jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

~ 65 ~
Tiecelijn 22
Bruun weet uiteindelijk aan de woedende dorpelingen te ontkomen en wordt
door Reynaert, die hem uitgeput aantreft aan de oever van een rivier, bespot. De
vos vergelijkt de beer met een geestelijke. Ook vraagt Reynaert zich af in welke
orde hij wil gaan intreden, gezien zijn rode kap (zijn bebloede kop). Is Bruun een
abt of een prior? Degene die zijn tonsuur heeft geschoren ging wel erg vlak langs
zijn oren. Heeft Bruun zijn handschoen uitgedaan (de bebloede klauwen)? En
zo gaat de vos nog een tijdje door. (8) Als de vos is uitgesneerd trekt hij zich terug
en laat hij Bruun ontredderd achter. De ontzetting is groot aan het hof wanneer
men de koninklijke afgezant op zijn achterste aan ziet komen schuiven, een
verwijzing naar het op zijn achterste zitten bij de aankomst voor Malpertuus, en
Bruun verslag doet aan de koning van zijn onfortuinlijke bodetocht: ‘Ay god wie
heeftene so mesmaect’ (v. 987), roept Nobel uit als hij de beer zo toegetakeld
voor zich ziet staan.
Het Cuwaertmotief
Arendt laat zijn analysemethode ook los op het Cuwaertmotief. Hij vindt de
motieven van zijn liststructuur bij de Cuwaertepisode niet allemaal terug. Ze
moeten uit het hele verhaal bij elkaar gesprokkeld worden.
Cuwaert wordt, zoals bekend, via listen uiteindelijk door Reynaert verschalkt.
De eerste keer dat Reynaert zijn trukendoos in het verhaal opentrekt, is wanneer
hij Cuwaert de haas op zijn pad tegenkomt. De vos wil de haas verschalken
en doet dit door te beloven hem kapelaan te maken. De voorwaarde is wel
dat Cuwaert plaats neemt tussen Reynaerts achterpoten om aldus vastgeklemd
het credo te leren. Pancer de bever, die hen betrapt, weet de moordaanslag te
voorkomen. Dat het Reynaert toch lukt om de haas alsnog te verschalken, lezen
wij aan het eind van het verhaal wanneer de kop van Cuwaert als ‘brief ’ aan
de koning wordt getoond. Reynaert rechtvaardigt zijn tweede moordaanslag op
Cuwaert tegenover zijn vrouw Hermeline met als argument dat Cuwaert hem
bij de koning bijna had verraden. Reynaert had de haas bevolen aan de koning
uit te leggen waar Kriekeputte ligt. De nerveuze haas doet dit, maar hij gaat te
ver als hij over deze afgelegen plek verklapt dat daar zowel sodomie als valsmunterij
bedreven worden. Hier is sprake van een vooruitwijzing naar de moord op
Cuwaert en ‘de brief ’ voor de koning.
Ik ga hier niet in op de dubbelzinnigheid van deze passages. 8 Ik maak wel een
uitzondering voor ‘het kapelaan maken’ omdat dit m.i. ten onrechte nog steeds