jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

Thema / Tiecelijn 22
22
nasreddin hodja
Al meer dan 800 jaar, springlevend en actueel
Hilde reynierS
Een hodja op mijn pad
Het moet een jaar of zeven geleden zijn, dat de intrigerende figuur van Nasreddin
Hodja voor het eerst in mijn gezichtsveld kwam. In die periode ondersteunde
ik de samenstelling van een reeks leskoffers voor de integratiedienst van
de stad Lokeren. Terwijl ik informatie opzocht over het thema feesten in andere
culturen, belandde ik op een bepaald ogenblik bij het traditionele Turkse
Kinderfeest of Çocuk Bayrami. Dit feest, dat sinds 1935 in Turkije op 23 april
wordt gevierd, gaat gepaard met tal van festiviteiten. Er is aandacht voor dans
en muziek en er worden sketches en toneelstukjes opgevoerd waarin Nasreddin
Hodja de hoofdrol speelt. De sketches zijn niet zelden gebaseerd op moppenboekjes
die in Turkse gezinnen deel uitmaken van het culturele erfgoed van het
thuisland, naast bijvoorbeeld kleurrijk vaatwerk, tapijten en huislinnen, geurig
rozenwater en overheerlijke recepten.
Behalve de in boekvorm opgetekende versies, is er ook een sterke mondelinge
overlevering van hodjaverhalen. Mensen met een Turkse achtergrond blijken
Nasreddin Hodja als volksfiguur en zelfs volksheld te kennen. Niet alleen uit
de moppenboekjes, maar ook door de tekenfilms die de Turkse televisie uitzendt
over de gekke hodja en natuurlijk uit de verhalentraditie die verder leeft
in huiskamers, op feestjes of familiebijeenkomsten. Bij dergelijke gelegenheden
wordt de hodja of islamitische leermeester vaak voorgesteld als een dikbuikige
en goedlachse man met een gigantische tulband, achterstevoren gezeten op zijn
ezel. De tulband, zo zal blijken, verleent hem status. De ezel is zijn steun en
toeverlaat, maar speelt hem soms ook parten.
Later, medio 2008, kruiste de hodja opnieuw mijn pad in het kader van een
educatief project van de Erfgoedcel Waasland over schelmen en tricksters voor
het secundair onderwijs, Tricky Reynaert en Co. Omdat de kruisbestuiving tussen
culturen en de diversiteit van het Waasland hierbij zeker aan bod moesten
komen, koos de in het kader van het project samengestelde werkgroep ervoor
~ 46 ~