jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

zien bijten. Hij wil Cobbe, die zijn academische macht schandelijk misbruikt,
gedegradeerd zien en verguisd. Hij wil Cobbe schuld zien bekennen en als een
vuige moordenaar aan de kaak gesteld. Hij wil de zwakke maar doodeerlijke
Job Deerlijk zien zegevieren en slagen in zijn filologische queeste naar een tekst
die hem en de wereld toekomt. Hij wil terechte wraak voor wat Cobbe Margot
heeft aangedaan en kan alleen maar deernis voelen met de onfortuinlijke Isfeld,
die de evidente sterfelijkheid van zijn vrouw afkoopt door de onsterfelijkheid
van een gegeerd geschrift zo lang mogelijk aan zich te binden.
Zoals het een gedegen misdaadroman betaamt, wordt ook hier een poging
ondernomen om een perfecte misdaad te ensceneren. Dat lukt Cobbe, ondanks
de argwanende zorgvuldigheid die hij aan de dag legt, uiteindelijk niet. Hij
wordt door een bijzonder attente Swingedouw in het nauw gedreven, onder
meer doordat die hem achteloze vragen stelt over Rilke, wiens verzen tot motto
dienen in de brief aan Margot en wiens gedichten hij in Cobbes boekenkast
aantreft, en over het type auto waarmee hij rijdt (en waarmee Cobbe het lijk
van Margot heeft vervoerd). Volkomen in overeenstemming met de teneur van
de roman lukt het Job Deerlijk uiteindelijk wél. Hij herinnert zich wat iemand
ooit heeft gesuggereerd: ‘De perfecte misdaad, volgens Edgar Allan Poe, is de
onbestaande daad! Een gebeurtenis die er niet is geweest, omdat ze nooit is
verteld’ (p. 319). En Job voert die gedachte uit in de geest van de meester. Hij
ziet (de schim van?) Isfelds overleden vrouw op de trap goedkeurend toekijken,
terwijl hij de oudste druk uit de kluis haalt en na indringende lectuur teruglegt.
Alles is gebeurd en tegelijk ook niets. ‘Perfectie volgens Poe. Maar de vrouw
heeft hem gezien. Spoorloos verdwijnen kan niet meer. Ze is niet meer in
de hal. De trap is leeg’. Wie Poe heeft gelezen, vermoedt dat Laura even is
afgedaald uit de (onderbewuste) onderwereld als belichaming van Isfelds
én Jobs latente verlangen naar filologische volmaaktheid. 7 Job zelf verdwijnt
evenmin spoorloos: hij laat een aan Uilenspiegel ontleende handtekening
na, een met een V verbonden ‘primitieve uilenkop’ en ‘een cirkel erboven als
spiegel’, vergezeld van de tekst ‘hic fuit’. 8 Bovendien maakt Job de gevleugelde
uitspraak waar waarmee Slim Bensoussan één van diens vervangcolleges
beëindigt: ‘Filologie is een zeer intense vorm van speurwerk. De filoloog is de
betere detective’ (p. 130).
Filologische volmaaktheid en dito speurwerk zijn blijkbaar vooral te
vinden buiten de universiteit bij iemand als Isfeld, die de harde wet van het
leven ondergaat en au fond weigert zich over te geven aan het vertoon dat de
~ 453 ~