jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 22
mij / in de aarde gelegd’, klinkt het in het voorlaatste gedicht. Het hypothetische,
veronderstellende karakter van Van Gasses poëzie is al even opmerkelijk.
Soms hunkert ze, in ronduit romantische trant, naar het onbereikbare, naar
een andere dimensie: ‘Men zou willen dat de hemel / zich onttrok aan het
firmament’ (p. 25).
In heel wat gedichten is sprake van een naamloze zij, die probeert een brug te
slaan naar een even naamloze hij. Er gaat een onhandige vorm van communicatie
in om die zich hoofdzakelijk op een lichamelijke manier uit. In deze tactiele,
tentatieve gedichten zijn woorden als ‘hand(en)’, ‘huid’, en ‘aanraking’ kernmotieven.
‘Geen aanraking, hoe intens of dierbaar ook, / zoals haar vingers in het
klamme laken. // Er is een mooie grijze vlek / waar ze zijn naam noemt. / Ze
zocht een man. Verder / dan zijn handen kwam ze niet’ (p. 18). Of de mannelijke
tegenhanger ervan: ‘Zijn aanraking is licht. / Hij brengt halsdoeken,
mouwen, herfstregens. // Zij drinkt met een nog vochtig oog, / twee wimpers
klam tegen hem aan. / Tevreden glijden voeten in het zand, / woelt een hand
in het haar’ (p. 28).
Het lijkt erop alsof ‘zij/hij’ door de huid wil dringen van een man/vrouw of
zich wil nestelen in iets/iemand anders. De ‘holte’ als een gekoesterde, welhaast
sacrale wijkplaats vormt de centrale isotopie van deze titelloze gedichten. ‘We
ademen ernst, / maar soms klaart alles op. / Dan kruipen we in holtes langs
elkaar’ (p. 29). Varianten zijn hoorbaar in de volgende verzen: ‘Zacht trilde een
lichaam naar een boventoon, / dijde het ene in het andere, / waarrond zich een
wonde sloot’ (p. 48). Of in ‘Niet mij wilde hij voelen. / Liever verloor hij zich in
het wak’ (p. 50). ‘Holte’, ‘wonde’, ‘wak’, ‘wig’, ‘binnenplaats’ verwijzen naar de
holte bij uitstek, met name die van de ‘mond’.
Laatst geciteerde verzen maken deel uit van een gedicht dat de mythologische
oorsprong van de golem in herinnering brengt: ‘Een homp klei wilde hij kussen.
/ Hij nam mij in zijn handen, teder. / Zoog tot ik een mond had’ (p. 50).
Een behoedzame schepper vormt een ik dat ‘week’ en ‘vormeloos’ is om tot ‘een
beeld’ (p. 50). Uit dit en andere gedichten blijkt dat de mond dient om ‘een vergeten
lied’ te ‘zingen’, maar zich bij voorkeur verliest in een ‘kluwen van welwillend
zwijgen’ (p. 17). De mond, als het orale pendant van de hand, is doorgaans
tot weinig meer in staat dan wat kortstondig geprevel. Het eerste gedicht van
de reeks ‘Over een mond’ begint en eindigt zo: ‘Hij wilde een lied zingen die
dag / (…) // Zei ‘mond’ en verder niets’ (p. 48). Een gelijkaardig patroon in het
~ 436 ~