jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

~ 423 ~
Tiecelijn 22
en schept ze de mens uit een ‘lump of earth’ (cf. de mens als ‘man van modder’
en de ‘golem’). In deze averechtse ‘genesis’ staat de vos bovenaan de hiërarchie
terwijl de mens, als onbetrouwbaar en oorlogszuchtig ondier, de rij onderaan
sluit. Een merkwaardig hoofdstuk vormt het verhaal waarin de mannelijke en
vrouwelijke vos tegen hun zin verplicht worden langdurig met elkaar te paren,
en zo de ‘liefde’ uitvinden.
De noodlottige paring van mensen/vossen keert in andere ingebedde verhalen
terug, het meest nadrukkelijk in het pornografische ‘De koppeling’ (‘The
Knot’), geschreven door Eunice’ vroegtijdig overleden echtgenoot Ronnie
Raven, vader van Nat en broer van Jack Raven. Het verhaal duikt op na de
begrafenis van Nancy, wanneer Jack aan Nat een aantal jaargangen van het
tijdschrift Priapus overhandigt, waarin het in 1965 verscheen. Het verhaal
bevat een vrijmoedige beschrijving van een ‘toevallige’ vrijpartij waarbij
een jonge advocaat een urenlange copulatie moet gedogen en zich niet kan
losmaken van de liefdespartner die hij tijdens een ‘diner dansant’ heeft
ontmoet 9 en roept, om evidente redenen, een onmiskenbare parallel op met
Anthea’s vossenboek. Bovendien herinneren beide ingeschoven stukken aan
het beruchte Samsonverhaal uit de Bijbel, dat in extenso geciteerd wordt
wanneer Anthea het op advies van haar Israëlische ondervragers leest en dat
ze, begrijpelijk genoeg, opvat als een metafoor voor het kruitvat dat ‘Palestina’
nu eenmaal is. In dat Bijbelse verhaal wordt immers melding gemaakt van
door Samson gevangen driehonderd vossen die hij met de staart aan elkaar
verbindt en met fakkels in brand steekt (zie p. 579). Een barbaars verhaal, dat
op zijn beurt doet denken aan een persoonlijke ervaring die Anthea in haar
afscheidsbrief aan Nat opbiecht. Daarin doet ze verslag van een door haar
vader aangemaakt vuurtje waarin spullen en kranten werden opgestookt en
dat zich boven een vossenhol bevond. Een van de vier welpen werd de volgende
dag levend verbrand en met holle ogen teruggevonden. Vossen zetten de wereld
in brand en worden zelf door het vuur verteerd in Morrisons boek.
Wie de ingevoegde teksten na elkaar herleest, ontgaat het niet hoe het ene verhaal
zich in het andere spiegelt: deze zich spiegelende teksten kunnen worden
beschouwd als ‘vurige’ uitbreidingen of protuberansen van het hoofdverhaal. 10
Ze zijn niet zozeer te begrijpen op basis van de manier waarop ze corresponderen
met de buitenwereld, als wel op grond van een zuivere interne ‘literaire’
logica. Vooral de tekstuele samenhang tussen hoe Anthea denkt door vossen
‘stiekem beslopen’ (p. 369) te worden en haar eigen vossenverhaal, maakt het