jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

~ 421 ~
Tiecelijn 22
Daar maakt, zij het minder opvallend, ook Harry Creed deel van uit. Harry
heeft een cursus ‘creatief schrijven’ gevolgd bij Nat en voelt zich, ondanks zijn
zwarte huid, met hem verwant. De verbondenheid die tussen hen bestaat, komt
meer dan eens aan bod, bijvoorbeeld wanneer ze in het artistieke café ‘Cantata’
de vossenaanslagen bespreken, maar wordt ook één keer prachtig Reynaerdiaans
verwoord wanneer Harry Nat in gedachten omschrijft als ‘an old badger
dozing in his sett’ (p. 38). De verwantschap tussen das (‘badger’) en vos is de
Reynaertlezer overbekend, maar is de vertaler blijkbaar niet opgevallen, want
in de Nederlandse versie is jammer genoeg sprake van ‘een oude beer’ (p. 53).
Overigens is Harry zich van zijn inferieure positie al te pijnlijk bewust, omdat
hij weet dat ‘de meeste zwarte mensen’ […] ‘de mindere baantjes’ voor hun
rekening nemen en op die manier ‘de erfenis van de slavernij’ blijvend torsen
(p. 562). Hij heeft dan ook voortdurend het gevoel dat hij juist vanwege zijn
huid opzettelijk gediscrimineerd wordt, al is dat soms helemaal niet het geval.
Met volle overgave identificeert hij zich met de ‘zwarten’, zelfs als hij een voetbalwedstrijd
bekijkt. ‘Elke race ging over ras. Was je zwart, dan wilde je dat de
zwarten wonnen’ (p. 206). Of ietwat pregnanter geformuleerd: ‘Every race was
about race; if you were black you wanted the blacks to win’ (p. 165). Wanneer
hij zijn gedachten laat gaan over het vermiste – of door een reusachtige vos
verscheurde? – zwarte kind Errol Winthrop, bedenkt hij: ‘Als een kind werd
vermist, was de boosdoener doorgaans de vader of stiefvader, of een pedofiele
oom, of een gestoorde onbekende. Maar als een zwart kind werd vermist, in
een gebied dat berucht was om zijn raciale incidenten, dan moest huidskleur er
absoluut iets mee te maken hebben’ (p. 264; voor de Engelse versie, zie p. 213).
Harry ziet in elke blanke nu eenmaal een racist, ook in Jack, de oom van Nat.
In het aan hem gewijde, laatste hoofdstuk trakteert hij hem op de volgende
sneer: ‘Jack […] een echte landjonker, […], aangeschoten, onverdraagzaam en
waarschijnlijk een racist bovendien’ (p. 606), of in minder knarsend Engels:
‘boozy, bigoted and probably racist to boot’ (p. 512).
Wat deze vijf personages overkomt en door hen wordt ondernomen of
bedacht, bestrijkt een periode van ongeveer vijf jaar, van 2 mei 1997 tot 4 mei
2002 om precies te zijn. De nauwgezette datering die aan elk van de vijf delen
voorafgaat, verleent de roman enigszins de allure van een kroniek. Bovendien
worden de hierboven aangehaalde fictionele feiten en overwegingen geplaatst
tegen een historische achtergrond, die zowel in nationaal – hier dan wel
Brits – als internationaal opzicht heel herkenbaar is. Zo doortrekt een steeds
bleker wordende halleluiastemming wegens Tony Blairs aantreden als eerste