jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 22
De blijkende wonden van Cuwaert
De zo door mij geliefde passage over Cuwaert die het credo leert van Reynaert
om kapelaan te worden, wordt door Posthuma als volgt vertaald: ‘Bood zich
Reynaert soms niet aan hem het credo te doen smaken / en hem kapelaan te
maken/ waarbij hij hem tussen zijn benen / heeft gedwongen plaats te nemen.’
Van Altena vertaalt deze passage op de volgende manier: ‘Reinaert gaf hem te
verstaan / dat hij hem in ‘s Konings Naam / maken zou tot kapelaan / en dat
hij, zonder mankeren, hem het Credo wel zou leren, als Cuwaert maar onverdroten
/ plaatsnam tussen Reinaert’s (sic) poten. / Zo beklemd moest Cuwaert
bidden / tot het heiligdom in ‘t midden...’ De tekst in A is: ‘Ghelovede te leerne
sinen crede / Ende soudene maken capelaen / Doe dedine sitten gaen / Vaste
tusschen sine beene’ (v. 142-145).
Een vergelijking tussen deze drie teksten leert ons dat Van Altena negen
versregels nodig heeft om de vier regels uit A om te zetten. Posthuma heeft
slecht vijf regels nodig. Van Altena voegt, om de dubbelzinnigheid van
deze passages aan te tonen, gedachtepuntjes toe waarmee het ‘heiligdom in
‘t midden’ een heel andere betekenis krijgt. Hiermee dringt de homoseksuele
interpretatie van Van Altena over deze gebeurtenis door in de vertaling.
Posthuma onthoudt zich hier van interpretatie en probeert zo dicht mogelijk
bij A te blijven. Overigens licht hij in de aantekeningen deze passage toe. ‘Het
kapelaan maken’ van Cuwaert betekent volgens hem dat Cuwaert van achteren
gepenetreerd wordt. Mijn bezwaar tegen de vertaling van Van Altena is dat
hij zijn interpretatie mee laat klinken in zijn vertaling. Er blijft bij Van Altena
niets te raden over, wat nu juist een kenmerk is van goede literatuur. Als alles
tot in detail wordt uitgelegd, zeker in een humoristische dubbelzinnige passage,
blijft er weinig over van het spel dat een auteur met zijn lezer speelt. Het is te
vergelijken met een niet begrepen mop die uitgelegd wordt. De pointe verliest
dan al snel zijn glans. Posthuma heeft dit, naar mijn mening, goed begrepen en
de tekst, in ieder geval op deze plaats, zoveel mogelijk intact gelaten.
Edoch, vijftien versregels verderop bezondigt Posthuma zich toch aan interpretatie.
Pancer de bever laat aan de koning de wonden zien die Cuwaert door de
overval van Reynaert heeft opgelopen. Nergens staat dat de hals van Cu-waert is
verwond. Volgens Posthuma wel: ‘Kijk toch eens naar deze wonden, / bloedige
getuigen, Sire, / die nog Cuwaerts hals ontsieren.’ In A is niets van deze wonden
~ 406 ~