jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

van Esopus in het Latijn en Reynaerts Historie (1487-1490, alleen fragmentair
overgeleverd en nu bewaard in de Cambridge University Library) en de Aesopuitgave
van Heinrich Steinhowel (Romulus, Avianus…).
Uit de analyse blijkt duidelijk hoe Leeu, door Wackers de origineelste
Nederlandse drukker genoemd, voortdurend experimenteerde, steeds weer
vernieuwingen aanbracht en echt aan marktonderzoek deed. Hij zag als een
van de eersten het belang van verschillende ‘lettertypes’ (hij gebruikte er elf
verschillende in zijn carrière) en hij was zich bewust van het economische
belang van de handel in gedrukte boeken. Zijn twee Reynaertboeken hadden
bovendien een enorme invloed op de postmiddeleeuwse Reynaerttraditie.
Wackers’ bijdrage wordt geïllustreerd met vijf gekleurde facsimiles, twee uit de
Historie van Reynaert die vos en drie uit de Dialogus creaturum.
Heel wat minder toegankelijk is Andreea Weisl-Shaws bijdrage over Lacan
and le con. Exploring the feminine in the Roman de Renart (p. 153-169). Iedereen
weet wat het woord ‘con’ in platte taal betekent. In het Oud-Frans staat het
voor de vagina of ‘kut’. In haar analyse van de branches gebruikt de onderzoekster
het werk van de psychoanalyticus Jacques Lacan (1901-1981). Weisl-Shaw
onderzoekt in de Roman de Renart de relaties die de hoofdheld heeft met ‘the
feminine’ of het vrouwelijke/de vrouw. Eva is de oorsprong (in de Enfances). Zij
schiep de ‘woman’s essence’: de genitaliën (Labourage Connin). Renart toert als
een geobsedeerde rond het vrouwelijke wezen en de genitaliën. Hij wil er zich
meester over maken, hetzij door fysiek geweld (de verkrachting van Hersent in
Renart et la louve), hetzij door erover te fantaseren (Le puits) of er eindeloos over
te praten (La confession de Renart). Tussen haakjes: lezers van Tiecelijn kunnen
dit zelf nagaan in de hertalingen van enkele van deze branches door Paul van
Keymeulen. 1
Het raadselachtige voorwerp van zijn lust, de ‘con’, is een peilloze afgrond
waar hij steeds weer naartoe wil, zoekend naar een verklaring ervan of zelfs
proberend die ‘con’ te herfatsoeneren (‘refashion’). Maar nooit is hij in staat
er meesterschap over te verwerven. Andreea Weisl-Shaw maakt bij het
onderzoeken van Renarts obsessie gebruik van de Lacaniaanse en Freudiaanse
theorieën over bespotting of scherts (‘jokes’) met het doel aan te tonen dat de
vos als ‘trickster/jokester’ (of schalkaard) zich minder onder controle weet te
houden dan hij zelf gelooft. Hij wordt even krachtig beheerst en bepaald door
het vrouwelijke als hij er de absolute meester van meent te zijn en zich inbeeldt
de sleutel naar de uiteindelijke betekenis ervan te bezitten.
~ 398 ~