jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

• zijn zeer ambivalente natuur: hij belichaamt het goede zowel als
het kwade, alsook de orde en de wanorde;
• zijn civiliserend karakter dat in tegenstelling staat tot zijn destructieve
neiging. De trickster wordt vaak beschreven als een cultuurheld,
dat wil zeggen een mythologische figuur die bijdraagt tot de
beschaving van de mensheid;
• hij is een impulsief, gulzig en diefachtig wezen, behept met tomeloze
zinnelijke begeerten.
~ 31 ~
Tiecelijn 22
De trickster lijkt alle gebreken en menselijke ambities in zich te verenigen en
men kan niet nalaten in hem een evenbeeld te zien van het menselijke wezen.
Paul Radin bevestigt dat de figuur een speculum imaginationis is, een spiegel
van de verbeelding die aan de primitieve mens zijn eigen natuur openbaart. In
hetzelfde werk waarin Radin de verschillende mythen van de trickster in de
Noord-Amerikaanse indiaanse mythologie onderzoekt, staat een artikel van de
psychiater (en tevens psycholoog) Carl Gustav Jung, waarin hij een psychologisch
portret schetst van de trickster. Hij is van oordeel dat deze mythologische
figuur een vroegtijdig stadium in de menselijke bewustwording weerspiegelt en
dat hij de ontwikkeling van de beschaving aankondigt. De slotsom is dat de
trickster zelf een onvolwassen, onverantwoordelijk en infantiel wezen is. 4 Beantwoordt
Loki aan dit signalement?
Loki, bedrieger der goden, reuzen en dwergen
De verhalen over Loki’s wandaden zijn bewaard gebleven dankzij twee mytheverzamelingen:
de Poëtische Edda (ook Oude Edda genoemd) en de Proza-
Edda (de Jongere Edda). Gedurende honderden jaren werden deze mythen
mondeling overgeleverd en pas na de kerstening van Scandinavië werden ze
opgeschreven. De goden- en heldenliederen uit de Poëtische Edda hebben wel
een oude heidense kern, maar doordat het oudste manuscript pas in de late
dertiende eeuw op IJsland werd vervaardigd, waarschijnlijk overgeschreven
van een origineel handschrift uit de jaren 1210-1240, is de christelijke invloed
vermoedelijk aanzienlijk. Het christelijke perspectief is nog duidelijker
in de Proza-Edda, die door de IJslander Snorri Sturluson omstreeks het jaar
1220 is geschreven. De Edda’s kunnen dus niet beschouwd worden als heilige
schriften van de Scandinavische heidenen; ze bevatten bijvoorbeeld ook
geen religieuze voorschriften. Men moet deze mytheverzamelingen met grote