jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

~ 309 ~
Tiecelijn 22
26 James A. Brundage, Law, sex and Christian society in Medieval Europe, Chicago en Londen,
1987, p. 342-343, p. 401-405 en p. 536-539, m.n. p. 404.
27 Marjorie Chibnall (ed.), The ecclesiastical history of Orderic Vitalis. Volume V, Oxford, 1975,
p. 196-199.
28 A.Th. Bouwman, Reinaert en Renart, p. 80, p. 302 en p. 398-399, p. 589 n. 92 en 104. Overgenomen
door Van Daele en Wackers. R. van Daele, Ruimte en naamgeving, p. 286. P. Wackers,
Inleiding, in: H. van Dijk en P. Wackers (red.) Pade crom ende menichfoude, p. 17. Opmerkelijk is
het Nawoord van Rik van Daele bij de moderne bewerking van het verhaal door Karel Eyckman.
Daar staat niet meer over het rechtsproces dan ‘niets herinnert aan de oorspronkelijke ambitie
van de vorst om wijs te zijn, om zijn eer en glorie te vergroten en rechtvaardig te zijn door recht
te spreken’. (N.B. In het verhaal maant de koning de hoge baronnen om vonnis te wijzen. De
koning spreekt dus geen recht in de moderne zin!) R. van Daele, Nawoord, in: Karel Eykman
(vertaler), Reinaert de vos, p. 135. Ard Posthuma besteedt wel uitgebreid aandacht aan het proces
in het voorwoord van zijn vertaling, waarschijnlijk daardoor geïnspireerd door Lulofs. Ard
Posthuma (vertaler), Reynaert de Vos (geschreven door) Willem, Amsterdam, 2008, p. 10-12 en
p. 109.
29 J.Ph. de Monté Verloren en J.E. Spruit, Hoofdlijnen uit de ontwikkeling van der rechterlijke
organisatie in de noordelijke Nederlanden tot de Bataafse omwenteling, Deventer, 1982 6 , p. 6-8.
30 Bouwman, Reinaert en Renart, p. 64, p. 80 en p. 397-402. André Bouwman en Bart Besamusca
(eds) Van den vos Reynaerde, Amsterdam, 2002, p. 185, herhaalt de redenering en concludeert,
wanneer Nobel het vonnis van zijn mannen niet ten uitvoer legt door Reynaert gratie
te verlenen: ‘En dan is het gedaan met de correcte juridische procedures.’ Een rechterlijk vonnis
geeft alleen de overheid, de vorst, toestemming om een straf uit te voeren, de overheid is niet
gebonden aan deze uitspraak. Het recht van gratie is van oudsher een vorstelijk prerogatief en
bestaat nog steeds. Het is in de Belgische grondwet vastgelegd in art. 110: De Koning heeft het
recht de door de rechters uitgesproken straffen kwijt te schelden. In Nederland is dat geregeld door de
Gratiewet. Tegen de visie van Bouwman: Jan de Putter, Genade voor recht. Van den vos Reynaerde
en de historische werkelijkheid, in: Tiecelijn, 8 (1995), p. 47-60.
31 K.J. Frederiks, Het Oud-Nederlandsch strafrecht I, Haarlem, 1918, p. 311-317.
32 H. Brinkman en J. Schenkel (eds), Het Comburgse handschrift. Hs. Stuttgart, Würtembergisches
Landesbibliothek, Cod. poet. et phil. 2º 22, Hilversum, 1997, p. 1145-1146 (verzen 73-76).
Vergelijk bijvoorbeeld ook het gedrag van Ferguut die zijn overwonnen tegenstanders naar het
hof van koning Artur stuurt om genade te vragen. E. Rombauts, N. de Paepe en M.J.M. de
Haan (eds), Ferguut, ’s-Gravenhage, 1982 2 , p. 108-109 (verzen 1893-1914) en p. 126-127 (verzen
2436-2457).
33 W.P. Gerritsen, Wat is hoofsheid? Contouren van een middeleeuws cultuurverschijnsel, in:
R.E.V. Stuip en C. Vellekoop (red.), Hoofse Cultuur, Utrecht, 1983 [Utrechtse bijdragen tot de
medievistiek, Deel I], p. 38.
34 Jan de Putter, Vrede en pays in Van den vos Reynaerde, p. 86-103.