jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 22
Het voorstel van Firapeel is dan wel niet in overeenstemming met moderne
rechtsopvattingen, maar getoetst aan middeleeuwse rechtsopvattingen is het
niet als immoreel te beschouwen. Aangezien de vorst in de middeleeuwse
samenleving het geweldsmonopolie niet bezat, kon hij weinig anders doen
dan het recht op vetevoering erkennen. Wraak was evengoed een deel van het
middeleeuwse recht als genade en verzoening. Verzoening is alleen mogelijk als
oprecht berouw wordt getoond. Door voor te wenden alsof hij de brief aan de
koning had geschreven, liet Belijn blijken een verdorven karakter te hebben. Hij
kon geen oprechte klerk zijn. Om zijn lot zal niemand getreurd hebben. Hij
gedroeg zich niet in overeenstemming met de normen en waarden van het hof.
Zijn val zal alleen maar leedvermaak opgewekt hebben. 58
Niets staat in de weg om het slot van de Reynaert letterlijk te lezen als een
positief einde. De schalken (het geslacht van de vossen) 59 en de onwaardige
geestelijken hebben het hof moeten verlaten. Aan het hof was alleen plaats
voor goede lieden, mannen van eer. 60 Na die zuivering lijkt het hof hoogstaander
geworden te zijn. Mocht Reynaert echter weer terugkeren aan het hof dan zal hij
weer grossieren in ‘onvrede’, zoals zou gebeuren in Reinaerts historie. 61
Er zijn goede redenen aangevoerd voor het vermoeden dat de Reynaert op
verzoek van gravin Margaretha is geschreven door de cisterciënzer lekenbroeder
Willem van Boudelo. De verdrijving van wereldgeestelijken van het hof past
perfect bij het auteursprofiel dat Van Daele opgesteld heeft. Voor het Vlaamse
hof werden cisterciënzer lekenbroeders gerekruteerd van wie Willem van
Boudelo er één was. Als Willem een cisterciënzer lekenbroeder was, dan sluit de
boodschap van de Reynaert aan bij het streven van de cisterciënzers naar grotere
morele zuiverheid. 62 Ongetwijfeld hebben zij aangedrongen op handhaving
van een strikte moraal aan het hof, waarbij de bokken van de schapen werden
gescheiden. Het is niet onmogelijk dat de cisterciënzers de levenswandel van
wereldgeestelijken bekritiseerd hebben. De suggestie van Van Daele dat Willem
door het Generaal Kapittel in 1252 gegispt is voor het schrijven van Van den
vos Reynaerde is verleidelijk. 63 We zullen het nooit zeker weten. Maar we
kunnen wel met enige zekerheid vermoeden dat Willems spot met de seculiere
geestelijkheid aanstoot gegeven zal hebben. In latere versies van het verhaal werd
de onschuld van de ram benadrukt. 64
~ 304 ~