jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

~ 303 ~
Tiecelijn 22
terwijl hij aanwezig was, niet had voorkomen dat zijn gewapende broer de vrede
verbrak. Belijn beging eenzelfde misdrijf door niet te reageren op het hulpgeroep
van de haas (A 3121-3123). 53
De koning kan wraak nemen op zijn onwaardige kapelaan Belijn door hem en
zijn familie als prooi aan Bruun en Isegrim over te leveren. Een vergelijkbaar
motief is te vinden in de Ysengrimus, het omstreeks 1150 geschreven Latijnse
dierenepos. Daar probeert de wolf tot twee keer toe de vacht van een schaap te
bemachtigen om zijn gehavende huid mee te bedekken. De eerste keer doet hij
zich voor als een landmeter om een stuk weiland tussen vier rammen te verdelen.
Zo hoopt hij zijn gapende wonden met de huiden van deze vier rammen op te
lappen, maar de ram Joseph en zijn broers bezorgen de wolf nog meer verwondingen.
Daarvoor moet Ysengrimus wraak nemen op Joseph, raadt Reynardus
aan: ‘Laat hem met zichzelf en zijn familie voor je huid betalen.’ 54 In de Reynaert
krijgen Bruun en Isegrim ter compensatie van hun geschonden pels ook Belijn
en zijn familie aangeboden. Belijn wordt zo tegelijkertijd zowel een object van
wraak als een object van waarde. Zo’n constructie kan alleen maar binnen de
fictie van een dierenverhaal. 55
Dat de wraak op Belijn zich uitstrekt tot zijn familie is nauwelijks opmerkelijk
te noemen. Bruun en Isegrim verkrijgen het recht om vete te voeren, wat in de
middeleeuwen geen zaak van enkelingen was, maar van families. 56 Zo verbonden
Jan van Avesnes, de graaf van Henegouwen, en Jan, de graaf van Holland,
zich in 1299 met de voornaamste steden van Holland en Zeeland; ze beloofden
zich nooit te zullen verzoenen met de moordenaars van graaf Floris V ‘ende hare
nacomelinghe die van haren lechame comen sijn jof comen zullen manhoefde en
ende haer oere ten zevenden lede’. De betreffende oorkonde vervolgt met:
Ende dat wi nemmermeer vrienscep met hem en sullen winnen, noch
houden, noch hebben, (...) en dat wize zullen scaden an live ende an
goede, waer dat wize scaden moghen, in wat steden jof wat maniren
dat es. 57
Deze woorden verschillen niet eens zoveel van de woorden waarmee Belijn
en zijn familie (samen met Reynaert) worden overgeleverd aan de wraak van
Isegrim en Bruun. Zij mogen de ram en zijn familie doodbijten waar ze maar
willen (A 3440-3451).