jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 22
‘Here’, sei si, ‘hoe gerne ic u bade,
Dat ghi ons kints hadt genade.
Siet hier die griffie, die hi hadde geset
In sijn herte te stekene; ne haddict belet,
Hi ware doet te derre stede.
Ic was daer bi ende ic dede
Den raet dat ics hem bi liste
Ontrac, eer hijs selve iet wiste.’
‘Vrouwe’, seit hi, ‘nu en weest niet te ga:
Ic wane, hi hem selven niet versla;
Ghi selt varinge sien dat hi sal
Sire sericheit vergeten al.’
‘Here’, seit si, ‘dan mach niet wesen:
Van den rouwe sal hi cume genesen,
En si dat hi sterve ende niet eer.’ (1273-1287) 18
De dialoog wordt door de moeder geopend, waarna de vader spreekt, en weer
de moeder volgt. Netjes laten de echtelieden elkaar uitspreken. Beide sprekers
zijn lang aan het woord, zelden minder dan een vers of vier, doorgaans langer.
Gesproken wordt in afgeronde verzen en verzorgde volzinnen, ingeleid door
‘here’ of ‘vrouwe’ en gevolgd door een aanduiding van wie spreekt. Vergeleken
met het gesprek tussen Reynaert en Tibeert doet de dialoog hierdoor veel minder
dynamisch, minder ‘echt’ aan, om een problematische term te gebruiken.
Nergens hoor je de emotie, hoewel je die wel zou mogen verwachten gezien het
pijnlijke onderwerp.
Een beheerst spel
Na bovenstaande analyse van al die stilistische verschijnselen dringt zich een
vraag op: maakt het gebruik van al deze technieken de Reynaert tot een stilistisch
meesterwerk? Vanzelfsprekend is Willem niet de enige middeleeuwse schrijver
die klankeffecten toepast of zijn beschrijvingen kleurt met sprekende details. De
stijlmiddelen die hij aanwendt, zijn op zichzelf beschouwd niet uniek. 19 Nee,
nog iets is bepalend voor de kwaliteit van de Reynaert, de algehele houding van
Willem ten aanzien van taal, stijl en vorm van zijn werk.
Die houding kenmerkt zich enerzijds door beheersing en anderzijds door
speelsheid. Wat het eerste betreft, Willems stilistische beheersing toont zich
~ 286 ~