jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 22
(perfide, I 889). De vos reageert door Isegrim te beschuldigen van gedrag waar
hij zelf in uitblinkt: ‘Toen sprak de pestkop: ‘Oom, ik ben je altijd van dienst,
terwijl jij altijd valstrikken (laqueos) zet en hinderlagen legt’’ (I 893-894). Ook
hier weer beschuldigt de vos Isegrim schijnheilig van sluwe streken – Reynaerts
eigen handelsmerk. In onder andere De verdeling van de buit blijkt dat ondubbelzinning:
‘Daarop zette hij een val (laqueos) die zijn doortrapte (callida) wensen
kon verwezenlijken en omdat hij niet op zijn kracht vertrouwde, riep hij zijn
sluwheid (fraude) te hulp’ (VI 135-136).
Vervolgens onderbouwt Reynaert zijn weigering om Isegrim te helpen door
zijn vrees uit te spreken dat de wolf dan een klacht tegen hem zou indienen bij
de synode (I 899-910). Zo zet de vos Isegrim een streek betaald die de wolf hem
eerder had geleverd in De geschiedenis met de ham (I 417-470). Op Reynaerts
klacht dat de wolf de ham onrechtvaardig had verdeeld, had Isegrim namelijk
geantwoord, onder verwijzing naar de Regel van Benedictus, dat een advocaat
die de wolfsmonnik voor een synode zou verdedigen tegen Reynaerts aantijgingen
door de rechters in het gelijk gesteld zou worden. In beide gevallen wordt
de synode voorgesteld als de plaats waar Isegrim, als geestelijke, in strijd met het
recht zijn gelijk haalt, als een instrument van de hoge geestelijkheid om arme
drommels als de vos van hun recht te beroven.
Ik laat Reynaert aan het woord: ‘Als ik uit verlangen jou te bevrijden één haring
uit je netten zou schudden, zou me dat duur komen te staan. Ik twijfel er niet
aan dat je zou besluiten om bij de eerstvolgende synode een klacht in te dienen
als je je met mijn hulp los zou kunnen worstelen. Je zou zeggen dat je je net al
lang geleden had uitgeworpen, dat je een goede vangst had gedaan en met Gods
hulp een nog betere vangst zou gaan doen. Dat je schatten had gevonden als ik
je had laten doorgaan, maar dat ik het niet kon uitstaan dat je geluk had. Dat ik
je met uit de lucht gegrepen dreigementen in paniek bracht, dat je onnodig op de
vlucht was geslagen en dat niet alleen wat je zou gaan vangen, maar zelfs dat wat
je al gevangen had door mijn bedrog (fraude, I 908) verloren ging. Zo zou je je
beklagen dat een voortreffelijke oogst en voedsel voor tien jaar door mijn bedrog
(fraude, I 910) verloren gingen voor jou. Nu heb je absoluut geen geldige reden
om me te kunnen haten of op legitieme wijze je beklag te kunnen doen. Je weet,
en het doet je verdriet dat je dat weet, dat ik me regelmatig verdienstelijk voor jou
heb gemaakt en de wet en het fatsoen verbieden dat onschuldigen geweld wordt
aangedaan. Wie je niet met het recht kan wurgen, drijf je met listen (astu, I 915)
in het nauw. Als er geen aanleiding is, wil je kwaad doen door middel van bedrog
~ 258 ~