jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

~ 251 ~
Tiecelijn 22
De door Reynaert genoemde verwantschapsbanden zijn ook een fraai voorbeeld
van ironie: wanneer de wolf later zit vastgevroren, zal blijken dat wolf en
vos heel wat minder sterk met elkaar zijn verbonden dan de wolf met het ijs.
Reynaert gebruikt zijn zogenaamde familieband met Isegrim louter instrumenteel
om de wolf aan het ijs vast te ‘binden’. Twee motieven komen hier samen: de
(verzonnen) verwantschap en vastzitten, in dit verhaal in het ijs, maar elders in
een deuropening (De bedevaart, IV 501-666) of in een wolfsklem (Isegrims eed,
VI 515-550).
‘Ik zeg het je nog een keer: als je jezelf lief hebt, raad ik je aan met beleid te vissen,
als je tenminste raad nodig hebt. Ik denk dat de overtredingen van je ruime
buik om kritiek zullen roepen wanneer je boven een grote last staat vastgenageld’
(I 733-734). Maar Isegrim gaat niet met beleid (perite) te werk, luistert
niet naar deze goede raad van de vos, die wel zal zorgen voor de kritiek die de
wolf over zichzelf zal afroepen omdat hij alleen naar zijn onverzadigbare buik
luistert. En daarom heeft hij nu nog niet door dat hij vastzit, al zegt de vos het
hem nog zo duidelijk.
Reynaert rooft een haan / De dorpers trekken ten strijde (I 735-765)
Doelbewust gaat Reynaert naar een nabijgelegen dorp om een dubbele slag te
slaan: hij maakt de vette haan van de pastoor buit en leidt de woedende dorpers
die hem achtervolgen naar Isegrim, zoals hij de wolf eerder naar de visvijver
bracht.
Voor de dorpers uitrukken wordt er eerst een weinig florissant portret van de
pastoor geschilderd. Met de vroomheid van de man is het droevig gesteld: hij
geeft de bisschop, die hem van het zingen had moeten ontheffen, een veeg uit
de pan, hij klaagt dat niet hij maar de vos beter werd van de mis en zweert op
het altaar dat hij de mis liever 27 keer niet had gevierd dan dat hij nu zijn haan
kwijt is (I 749-752). De schuld van de diefstal van zijn haan legt hij bij God, alle
heiligen, maar bovenal bij Maria (I 953-958). Met zijn kennis van de liturgie is
het al niet beter gesteld: de hymne Welkom, feestelijke dag (Salve, festa dies, I 740),
die hij elke zondag zingt, verdraait hij onmiddellijk tot ‘Vervloekt, droeve dag,
ellendig tot in eeuwigheid (ve tibi, mesta dies, ve tibi, mesta dies, toto miserabilis
aevo, I 744). Ook de dorpers nemen het niet zo nauw met de juiste vorm: ze verbasteren
het Kyrie eleison tot Kyrie ole (I 742). Komt dat omdat ze nu eenmaal