jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

~ 249 ~
Tiecelijn 22
worden als ‘ik dood’ of ‘met/voor/door de dood’, en dan heeft het omen niet
meer zo’n gunstige klank.
Vol bravoure bluft de wolf: ‘Heeft je verstand het begeven? Ik weet niet wat
er in je hoofd gebeurd is, maar je scherpzinnigheid is afgestompt’ (I 657-658).
Eerder had Isegrim ook al twijfel aan Reynaerts verstandelijke vermogens geuit
(I 625-626) – hij slaat de plank natuurlijk volkomen mis, want hij laat zich juist
zelf kennen als een dwaas – en doet dan met uitzinnige zelfoverschatting nog
een schepje bovenop zijn eerdere grootspraak: ‘Zou het gewicht van een stapel
die acht mijl boven de wolken uittorent mijn krachten te boven gaan als ik die
op mijn rug zou laden? (…) Als het geluk (felix fortuna) mijn waagstuk toelacht,
sleep ik er (vissen, MN) zoveel weg dat ik er tien jaar lang genoeg aan heb’
(I 659-660, 663-664). Als, want niet veel later zal blijken dat Fortuna inderdaad
lacht, wanneer de dorpers met z’n allen de wolf ervan langs geven.
Aankomst bij het wak / De vos beleert zijn oom (I 665-734)
Dan komen vos en wolf aan bij het wak. ‘Toen ze op de plaats van bestemming
waren aangekomen’ (nacta locum, I 667) heeft in het Latijn een omineuze
bijklank. In Ovidius’ Metamorphoses komt nacta locum twee keer voor, in verhalen
vol geweld, verlies en verdriet. In Metamorphoses VI 603 betreden de Atheense
zusters Philomela en Procne het paleis van Procne’s echtgenoot, koning Tereus.
Eerder heeft deze Thracische vorst Philomela wreed verkracht, maar nu beide
zusters in het paleis zijn aangekomen, is het moment aangebroken waarop ze
gruwelijk wraak nemen. In Metamorphoses XIV 372 verwijst nacta locum naar
de plaats waar de tovenares Circe prins Picus uit wraak in een specht verandert
omdat hij haar liefde afwijst. Het gaat dus in beide gevallen om de aankomst op
een plaats waar wraak wordt genomen, zoals ook in Ysengrimus I 667. Nog een
overeenkomst is dat het om wraakacties door vrouwen gaat; straks zullen we
zien dat Isegrims gevaarlijkste tegenstander een oud vrouwtje is.
Nu moet Reynaert Isegrim nog zover zien te krijgen dat hij zijn staart in het
water laat zakken. Allervriendelijkst spreekt hij de wolf aan met ‘lieve oom’
(I 667) en ‘liefste oom’ (I 669) om alle wantrouwen weg te nemen. 6 Dan
waarschuwt de vos zijn oom door hem op de gevaren te wijzen: ‘Als je niet weigert
naar goede raad te luisteren, raad ik je dubbele hebzucht aan nu eens één keer
haar verstand te gebruiken. Zorg dat je geen zalm, tarbot of grote snoeken vangt,