jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

~ 247 ~
Tiecelijn 22
heb. (…) Hoe meer je mij verschuldigd bent, hoe minder je voor mij overhebt.
Alleen de allerslechtsten vergelden kwaad met kwaad en daarom zal ik je raad
geven zodat je niet omkomt’ (I 593-94, 596-598). Maar al in de eerste regel van
het verhaal bleek dat Reynaert op wraak uit is. Door oom Isegrim in de waan te
brengen dat neef Reynaert betrouwbaar is, kan de vos de wolf nog makkelijker
in de val lokken.
Vervolgens weidt de vos uit over vissen, die met zo ontelbaar velen zijn dat ze
door ruimtegebrek sneven. De situatie is dermate ernstig, aldus Reynaert, dat
een visser (Isegrim natuurlijk!) welkom is: ‘Ik geloof niet dat er iemand beter
dan jij is toegerust om die met zoveel monsterlijke vissen volgepropte vijver te
legen. Al zijn de uithoeken van je maag nog zo talrijk en uitgestrekt, als je daar
niet verzadigd raakt zul je dat nergens’ (I 603-606). De tekst geeft voor visser
captor, letterlijk ‘vanger’ (I 602). Maar de echte vanger is Reynaert, en de wolf
zijn vangst. Isegrims maag wordt, zoals vaker (I 582, 631, 1054), in hyperbolische
termen beschreven.
Dolblij om het vooruitzicht dat zijn maag gevuld zal worden loopt Isegrim met
open ogen in de val: ‘Juichend riep de ander: ‘Zijn we gek geworden, Reynaert?
Waarom staan we hier nog? Vooruit! Ik sterf als ik niet ga vissen! Als je wilt
dat ik in leven blijf, breng me dan naar die vissen!’’ (Ille reclamat ovans: ‘Furimus,
Reinarde? Quid istic figimur? Accelera! Mors, nisi piscer, adest!’ (I 607-608). In
het licht van het vervolg zijn deze woorden hoogst ironisch. Ovans (juichend)
zullen we later weer tegenkomen, maar dan is het lachen Isegrim al vergaan en
juichen de dorpelingen wanneer ze de wolf ontdekken. Isegrim is inderdaad
gek geworden (furimus) dat hij zich zo door Reynaert laat beetnemen. Wanneer
de wolf eenmaal vastzit in het ijs zal de vos niet nalaten hem deze opmerking
betaald te zetten (‘Oom, je bent toch niet in de war (furis)?’, I 878). Nu Isegrim
nog kan bewegen stelt hij het voor alsof hij vastzit (figimur), maar wanneer hij
straks echt vastzit in het ijs heeft hij het aanvankelijk niet eens door. En als hij
in leven wil blijven moet hij juist niet meegaan naar de vissen. Dat hij het er
uiteindelijk levend van afbrengt, is uitsluitend te danken aan de onhandigheid
van het oude vrouwtje dat hem om zeep wil helpen. Ook accelera komt later
terug wanneer de rollen zijn omgedraaid en de vos de vastzittende wolf tot
spoed maant. Isegrim kan echter geen gevolg geven aan deze oproep, zoals de
vos donders goed weet.
Reynaert heeft zijn oom nu zover gekregen dat deze er zelf om vraagt, tot twee
keer toe (I 609, 615), om naar de plek gebracht te worden die de vos voor zijn