jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 22
zwijn (bij Van Acker: everzwijn), ‘chato’ (‘Sato’ bij Van Acker) voor python. De
naam ‘kanyao’ voor katten lijkt uit een andere taal te komen, met name het Pologo,
waar ‘nyao’ kat betekent en het voorvoegsel ‘ka’ staat voor klein.
De naam Kalulu vormt ook een uitzondering. In het Swahili heet een haas
namelijk ‘sungura’ of ‘kitungule’. Waarschijnlijk was de naam Kalulu als personage
in listverhalen echter algemeen bekend en in verschillende Afrikaanse talen
gebruikelijk.
Een Reynaert?
Alvast één zinnetje lijkt zo uit de Reynaert (Van den vos Reynaerde, v. 556-573)
geplukt: ‘En ’t is nochtans niet dat ik het breed heb, lieve Simba; zeem en alle dagen
zeem om mijnen buik mede te vullen.’ Dit zegt Kalulu tot het leeuwenjong,
dat hij met ‘neef ’ en ‘neveke’ aanspreekt. Toeval of niet, dit is het enige verhaal
waarin iemand als familielid aangesproken wordt.
Eerder dan aan de Reynaert doet de verhalencyclus van Van Acker aan de Ysengrimus
denken, door de steeds weer in het zand bijtende Fisi, die uiteindelijk
definitief het loodje legt. De Kalulu van Van Acker houdt zich voornamelijk
bezig met ervoor te zorgen dat Fisi hem niet te pakken krijgt en dat hij zelf aan
eten en drinken komt. Hij gaat daarbij listig te werk en maakt, waar het even
kan, gebruik van de goedgelovigheid van de anderen. Hij is meedogenloos in
het (laten) afmaken van zijn tegenspelers. De redenen waarvoor ze het moeten
ontgelden zijn divers: de kat heeft hem verraden, de reebok ‘vergat’ de buit te
delen, de slang en de hyena’s vormen een gevaar, de leeuw heeft Kalulus vader
vermoord. Twee keer haalt Kalulu rechtstreeks profijt uit een ander zijn dood:
de honingdas komt om in het vuur, waardoor de haas zijn buit niet hoeft te
delen en door het leeuwenjong dood te slaan kan de haas het ‘lunchpakket’ van
vader leeuw buit maken. De enige slachtoffers die de twijfelachtige eer genieten
Kalulu tot voedsel te dienen, zijn de parelhoenders. In vergelijking met deze
dodelijke Kalulu lijkt onze Reynaert als het op moorden aankomt toch maar
een beginneling.
Aan slachtoffers dus geen gebrek, Kalulu legt iedereen in de luren en is nooit
eens zelf het haasje. Toch niet in de verhalencyclus van Van Acker. Er bestaan
ook vertellingen die een ander beeld geven. Het verhaal bijvoorbeeld over hoe
de haas het eten van de olifant inpikt. Terwijl grote en sterke dieren het tegen de
~ 24 ~