jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 22
Zijn dat kwantitatieve accent op vermaak, de afwijzende houding tegenover
nieuwe ontwikkelingen en het behoedzame standpunt inzake geloofskwesties,
de noodzakelijke verpakking voor de eigenlijke bedoeling van het blad: politieke
bewustmaking van de arbeider? Het lijkt er wél op. Het gezicht van elke
aflevering wordt bepaald door de satire, de politieke spotprent die elke week op
de voorpagina prijkt. En in de korte satirische bijdragen op de bladzijden 2, 3
en 16 worden niet alleen actuele politieke feiten bekritiseerd, maar in de keuze
van de onderwerpen ook achtergronden blootgelegd en betrekkingen verduidelijkt.
Aanvankelijk staat daarbij steeds de ongelijke, onrechtvaardige en wrede
oorlog in Zuid-Afrika centraal. Als op 31 mei 1902 de vrede tussen boeren en
Britten wordt getekend, valt een belangrijke basis onder het tijdschrift weg. Na
aflevering 30 neemt de satire van week tot week verder af. Buiten de titelprent
biedt aflevering 46 geen kritische spot meer. Het satirische weekblad is een
zondagsblad geworden.
Het weekblad Reintje de Vos is een uiterst interessant historisch document.
De honderden prentjes in art nouveau-stijl, de satirische kanttekeningen bij de
binnenlandse en internationale politieke ontwikkelingen en met name bij de
gebeurtenissen in Zuid-Afrika rond 1900, de spot met maatschappelijke en
technische ontwikkelingen in de overgangsperiode van de negentiende naar de
twintigste eeuw, geven een goed beeld van de wereld die in die tijd bekend was.
Dat tijdsbeeld krijgt nog een extra dimensie door de gekozen doelgroep van
het blad, de arbeidersklasse, en het emancipatorisch gerichte perspectief van
waaruit die wordt benaderd.
Noten
1 In het colofon is het woord bellettrie consequent gespeld als belletrie. Mijn exemplaar bestaat
uit 26 genummerde weekafleveringen vanaf aflevering 1 in een verzamelband. Het formaat
is 33 x 24 cm.
2 De Tweede Boerenoorlog (1899-1902) was een strijd tussen de Zuid-Afrikaanse afstammelingen
van Nederlandse kolonisten als Jan van Riebeeck, en het Britse Rijk. Al in 1806 deden
de Nederlanders afstand van de Kaapkolonie. De Engelsen namen het bestuur over. Een
deel van de kolonisten was het niet met die overname eens. Zij trokken de binnenlanden van
Zuid-Afrika in (De Grote Trek). Ze noemden zich Boeren en stichtten in Natal en Transvaal
nieuwe Boerenrepublieken. In 1877 annexeerden de Britten Transvaal, een actie die na de
Eerste Boerenoorlog (1880-1881) weer ongedaan gemaakt werd. Maar toen er korte tijd later
in de Boerenrepublieken goud en diamanten gevonden werden, hernieuwde Engeland zijn
~ 226 ~