jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

~ 177 ~
Tiecelijn 22
In fabels wordt daarentegen doorgaans een waarschuwing in de vorm van een
les aan slecht aflopende verhaaltjes verbonden. Dit dierenverhaaleinde zonder
illusies komt sterk overeen met het einde van Van den vos Reynaerde, waar de vos
de hypocrisie van de hofwereld heeft aangetoond en zelf ongrijpbaar blijft, zijn
slachtoffers ontredderd aan hun lot overlatend.
Maar het is vermoedelijk ook vanwege zijn onnavolgbare wijze van vertellen
dat ‘Kiekerjan’ en Hans Teeuwen bij mij associaties oproepen met de Reynaert en
zijn dichter Willem, die Madocke makede. De Amsterdamse Reynaertspecialist
W.Gs Hellinga heeft zich in de jaren 50 een levendige voorstelling gemaakt van
de dichter die als rondreizende beroepsverteller en jongleur van markt tot markt
zou zijn getrokken en daar de gevestigde orde tartte met zijn nietsontziende
satire op de maatschappij: ‘een boze, spottende jongleur’ die zijn publiek zowel
hilarische momenten als koude rillingen kon bezorgen. Hoewel deze visie op
de Reynaertdichter allang door het onderzoek is betwist, staat dit romantische
beeld in mijn geheugen gegrift. 13 En het was of het even tot leven kwam toen ik
jaren geleden op tv de registratie van Hard & Zielig bekeek en daarin de verteller
van Kiekerjan aan het werk zag. Teeuwen probeert zijn publiek evenmin louter
te behagen en te vermaken, maar zet het ook soms te kakken en brengt het in
verwarring: cynisme is hem niet vreemd. Met de jaren werden zijn voorstellingen
grover en schokkender, getuige ook de oplopende Kijkwijzer-adviesleeftijd
voor de dvd’s van zijn shows, van ‘A(lle) L(eeftijden)’ voor Hard & Zielig via 12
naar 16 jaar...
Een salamander met witte sportsokskes
Vormt ‘Kiekerjan’ een op zichzelf staand nummer uit een theaterprogramma
dat bestaat uit een aaneenschakeling van korte, losse sketches, dat is niet het
geval bij het dierenverhaal dat Wim Helsen vertelt in Bij mij zijt ge veilig. Bij een
groter publiek is deze Vlaming inmiddels onder andere bekend dankzij ‘Vrienden
van de poëzie’, zijn bijdrage aan het tv-programma Man bijt hond. De pers
was al in 2003 woorden te kort gekomen om zijn overrompelende debuut Heden
soup! te prijzen, zijn tweede programma werd in 2005 eveneens als een fenomeen
onthaald. De show bestaat uit één doorlopend verhaal, met allerlei zijpaden en
uitweidingen, waarin we tweemaal stuiten op een salamanderverhaal. Helsen
sluit met zijn onnavolgbare, avondvullende monoloog aan bij de verhalende
vorm van komisch theater die in Nederland is groot gemaakt door Freek de