jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

~ 167 ~
Tiecelijn 22
13 H. Hyatt, Hoodoo-Conjuration-Witchcraft-Rootwork, Beliefs Accepted By any Negroes and
White Persons, Cambridge/Maryland, Western Publications, 1973.
14 Zie het artikel van Caroline Olsson in deze bundel.
15 Als je als mannelijk schepsel per se een vogel wil gebruiken als alter ego in een amourette,
is een zwaan eigenlijk geen slechte keuze, want enkel bij de familie van de eendachtigen (eenden,
ganzen, zwanen) en de struisvogels heeft het mannelijk dier een penis. Wat zou je als aanrander
van de eerbaarheid moeten doen in de vorm van een kanarie?
16 Het is natuurlijk wel Laarmans die de studie voorleest, maar ze is uitgewerkt met de volzinnen
van Boorman, vandaar ook dat er hier en daar nog ‘piano’s’ staat waar het eigenlijk over
keukenliftjes moet gaan.
17 De oude Grieken plaatsten ‘hermen’ bij grenzen (bijvoorbeeld als afbakening van weiden),
kruispunten van wegen, vóór poorten en huisdeuren, en soms ook bij graven. Ze hadden de bedoeling
de god Hermes te eren, als beschermer van wegen en reizigers (naar Wikipedia).
18 De jaartallen zijn niet die van de datum van uitgave, maar de vermeldingen van Elsschot
zelf aan het eind van de tekst in het Verzameld Werk waaruit ik citeer. De eerste versie van
Lijmen verscheen in De Vlaamse Gids in 1922-1923.
19 Boorman en Laarmans duiken ook op in andere romans, maar daarin wordt niet verder gewerkt
met het thema van het ‘tijdschriften lijmen’. In Het Been is weer de onbenoemde ik-verteller
aan het woord die het verhaal van Laarmans aanhoort, maar in alle andere latere romans van
Elsschot is de verteller Frans Laarmans, al komt de naam vaak enkel terloops te pas. Het karakter
van die Laarmansfiguur is in de andere romans meestal dat van de eerder brave en rechtschapen
burger met een of ander sympathiek aandoend klein kantje (bijvoorbeeld de ijdelheid van de
would-be zakenman in Kaas, het ‘verzwijgen om bestwil’ in Pensioen, of het erotische fantasietje
in Het Dwaallicht) zonder reminiscenties aan een of ander Wereldtijdschrift. Boorman is nog van
de partij in Kaas (1933) en Het Tankschip (1942). In Kaas is Boorman (adres: Villa des Roses (!)
te ‘Brasschaet’) een adviseur voor ‘kooplieden en agenten die moeite hebben met hun verkoop’ en
hij geeft aan Laarmans inderdaad enkele tips, al blijft het bij één les en moet Laarmans het daarna
zelf rooien. In Het Tankschip heeft Boorman een truc bedacht om een schip te verkopen zonder
belasting op de meerwaarde te betalen door het gratis weg te geven. Uiteraard tot voordeel van
hemzelf en de ontvanger van het gratis schip, Jack Peeters, die meteen de raad krijgt om het schip
pas van de hand te doen als het oorlog wordt, kwestie van de ‘belegging’ nog meer te laten renderen.
Het boek eindigt dan ook met de zin ‘Op de oorlog, Frans, want oorlog is een zegening. En
het kapitalisme heeft toch zijn goede kant, is ’t waar of niet?’ Een cynische opmerking van Peeters,
die voortbouwt op de demonische analyse van Boorman. En voor de volledigheid: eigenlijk wordt
de naam ‘Laarmans’ al gebruikt in Een ontgoocheling, als de kleine Karel De Keizer in een episode
van zijn niet al te schitterende carrière op kantoor komt bij mijnheer Albert: ‘Laarmans heet je, is
’t niet?’ ‘Neen, mijnheer, ik heet De Keizer.’ (p. 141 in het Verzameld Werk).
20 W. Elsschot, Het Been, in Verzameld Werk, Amsterdam, P.N. van Kampen en Zoon, 1957,
p. 365.
21 I.v.m. ‘adderengebroed: Matteüs, 3, 7 en Lucas, 3, 7. De strafrede tegen de Farizeeën is
Matteüs hoofdstuk 23. Voor alle duidelijkheid: volgens professor Schilders in: Profeten en evan-