jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

~ 155 ~
Tiecelijn 22
Loki helpt de goden om onder een contract uit te komen: ze hebben een
afspraak met een reus die in bijzonder korte tijd een muur moet bouwen, en
Loki (een mannelijke god) verandert zichzelf in een merrie, die de hengst van de
reus weglokt. Doordat de reus achter zijn paard aangaat, raakt de muur niet af
op de afgesproken tijd, en de ‘merrie’ Loki baart als resultaat van het avontuurtje
met de hengst het achtbenige paard Sleipnir.
In andere verhalen werkt Loki de andere goden echter vaak tegen, en omwille
van zijn moord op Balder, god van het licht, wordt Loki tot het einde der tijden
vastgebonden aan een rots… met de darmen van een van zijn nakomelingen.
Loki is een eersteklas ‘transformator’: hij verandert zichzelf niet alleen in een
merrie, maar ook in een zalm.
Bij de Grieken is Zeus ongetwijfeld de god die het vaakst de techniek van de
gedaanteverwisseling gebruikt, meestal met amoureuze bedoelingen. Leda zal
een zwaan beslist kritischer bekeken hebben na haar ontmoeting met de oppergod,
15 maar het transformeren van andere wezens is iets wat alle Griekse goden
wel eens doen, ook Hermes, Zeus’ metgezel op zijn aardse wandelingen (zoals in
het verhaal dat eindigt met de transformatie van Philemon en Baucis). Hermes
is bovendien een soort boodschapper van de goden, maar is ook een misleider
die Argus verschalkt door zijn 100 ogen in slaap te zingen – vergelijkbaar met
de volzinnen van Boorman, die zijn klanten bijna in trance brengen en sprakeloos
doen worden. Als Laarmans de studie over Lauwereyssens keukenliftjes
voorleest, gaat het zo: ‘na ‘vervaardigd worden’ viel een stilte in, die mij koud
maakte, iets als ’t zwijgen in de kerk onder de nuttiging’ (L, p. 328). 16 Hermes is
logischerwijze ook god van de sluwheid en de berekende list, van de oplichterij,
maar (misschien een rare combinatie met oplichterij?) ook van de scholen en de
welsprekendheid. Net naar die dingen vinden we ook verwijzingen bij Boorman,
die inderdaad een listige welsprekende oplichter is, maar die ook Laarmans opleidt
tot communicatiepsycholoog en ‘lijmer’. Hermes is bovendien de god van de
handel, en handel (in bedrukt papier) is de bezigheid bij uitstek van Boorman.
Het kruispunt tegenover de wegsplitsing
In de christelijke wereldvisie en in andere monotheïstische godsdiensten wordt
de wereld, en zeker die van het bovennatuurlijke, opgesplitst door goed tegenover
kwaad te plaatsen, met God en een anti-god (de duivel) als elkaars tegenspelers