jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 22
binnenvallen, want een nieuw geluid brengt een hele omwenteling teweeg…’
(L, p. 294)) blijkt dat hij een kenner is van de menselijke psyche.
Boorman observeert en concludeert, en in zijn verkoopspraatjes reageert hij
dan ook bliksemsnel en gevat op de reacties van zijn mogelijke prooi. Boorman
vindt de mensheid eerst en vooral ijdel, en volgens hem heeft het gepraat van
Jezus Christus ‘als had hij de wijsheid in pacht […] daar niets aan veranderd’,
want de massa is ‘van die duivel bezeten’ (L, p. 304). ‘Betrouw niet op God, De
Mattos,’ stelt Boorman, ‘wees beleefd tegen je klanten, want het zijn je vijanden,
vergeet het niet.’ Bij Mevrouw Lauwereyssen is echter sprake van abdijzalf uit
Averbode en zij krijgt dan weer de raad te ‘bouwen op die zelfde God waartegen
hij mij zo uitdrukkelijk gewaarschuwd had’ (L, p. 315).
Boorman kiest adressen van te werven klanten uit een adresboek en patrouilleert
over zijn territorium. Net als een roofdier laat hij zich niet van de wijs
brengen door mislukkingen (bijvoorbeeld de zaak Van Ganzen, zie verder) en is
hij opportunistisch genoeg om het kleinste signaal op te pikken als was het een
geurspoor. De reuzenzaak van de firma Lauwereyssen start met ‘een verweerd
uithangbord […] op de gevel van een vervallen huis’ (L, p. 311), en de zaak Korthals
wordt mogelijk doordat Boormans gordijntjes opmerkt aan een lijkwagen
(L, p. 270).
Die roofdierachtige opmerkzaamheid voor het detail doet een beetje
denken aan de figuur van Reynaert uit Van den vos Reynaerde, maar het apert
kwaadaardige van de vos is bij Boorman niet aanwezig. Boorman is wel cynisch
in zijn ‘plicht kan hard zijn’, maar zijn tevredenheid haalt hij uit het welslagen van
zijn zaken, niet uit de ellende van zijn slachtoffers. Dat is bij de wrede Reynaert
(die bijvoorbeeld plezier schept in het lijden van Tibeert en Bruun) wel duidelijk
anders. Net als Boorman heeft ook Reynaert een leerling, de haas Cuwaert die
het Credo zou leren, maar die komt er wel slechter vanaf dan Laarmans. Cuwaert
wordt door Reynaert onthoofd en door zijn gezin opgegeten.
Boorman en Reynaert zijn als ‘misleiders’ zeker geen zeldzaamheid in de literatuur;
ook in de oudere folklore en mythologie komt dat soort figuren zo geregeld
voor dat ze archetypisch genoemd zouden kunnen worden. De demon aan wie
Robert Johnson zijn ziel verkocht, is volgens M. Hyatt 13 Papa Legba, een ‘trickster
god’ in de voodoocultuur, en dichter bij huis hebben ook de Germaanse god
Loki 14 en de Griekse god Hermes kenmerken van de ‘misleider’.
~ 154 ~