jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 22
Laarmans moet echter ook innerlijk veranderen: hij moet niet alleen een verzorgde
indruk maken, hij moet ook amoreel, hard en zakelijk worden als Boorman
zelf. Boorman ziet het zo: ‘Laarmans, wij moeten de Wereldtijdschriften
leveren of afstand doen van alles en in een klooster gaan. Honderdduizend is
veel, zeer veel, nog veel meer dan zij vermoeden, dat geef ik toe. Want het is wel
gauw uitgesproken, maar als je ze dan voor je ziet liggen, dan is het nog iets heel
anders. En toch moet ik ze leveren, omdat de bon getekend is. En jij zal iedere
maand de termijnen gaan ontvangen […] en plicht kan hard zijn, Laarmans.
Denk maar eens aan die arme deurwaarders en aan de beul’ (L, p. 345).
Demonische Boorman
In zijn Notities over Willem Elsschot noemt Simon Carmiggelt Boorman ‘de
duivelse directeur van het Wereldtijdschrift’ (mijn cursief ), en ook Lode Monteyne
gebruikt de term ‘duivels’ en ziet Boorman als de ‘demonische patroon’ van
Laarmans in zijn bespreking van het latere Het Been. 9 Het is duidelijk dat die
auteurs Boorman vooral in zijn misleiding van mogelijke klanten ‘duivels’ vinden,
maar ook als leermeester/transformator van Laarmans heeft Boorman speciale
eigenschappen, die discreet verwijzen naar het bovennatuurlijke, alsof hij vanuit
de onderwereld is opgedoken om Laarmans via een contract aan zich te binden
en een ander mens van hem te maken. Laarmans heeft dat ook door, want als hij
in dienst gaat bij Boorman en op het punt staat het contract te tekenen, heeft hij
‘een beklemmend gevoel, als verkocht ik mijn ziel’ (L, p. 257), net zoals Robert
Johnson of Paganini waarschijnlijk, want wie zijn 10 ziel verkoopt, komt bij de
duivel terecht. Andere klanten zijn er voor die koopwaar immers niet te vinden.
Een duivel moet natuurlijk wel iets meer kunnen dan de gemiddelde sterveling,
maar Boorman is ook geen Jan Doorsnee. Bij de eerste ontmoeting heeft
Laarmans bijvoorbeeld al de indruk dat Boorman de kracht van zijn blik beseft,
‘want hij keek niet zozeer op als door mij heen, zeker opdat ik niet zou omvallen’
en Laarmans heeft bovendien ‘het gevoel alsof hij mijn hemd kon zien en mijn
voeten, die in geen weken gewassen waren.’ De ontmoeting situeert zich bovendien
midden in de nacht, 11 en hoewel de weersomstandigheden verder rustig
lijken (Boorman gaat even later wateren tegen een afsluiting en heeft daarbij
blijkbaar geen last van windvlagen (L, p. 258)) wordt Laarmans bij het buitengaan
van het café ‘begroet door een rukwind die mij bijna weder binnen smeet’
(L, p. 254-255).
~ 152 ~