jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

~ 121 ~
Tiecelijn 22
3 Leesgoed, tijdschrift over kinderboeken, Leidschendam, Biblion Uitgeverij, nr. 5, november
1994.
4 Zeer vrije bewerking van How it came about that the Sky-god’s stories came to be known as ‘Spiderstories’,
in: R.S. Rattray, Akan-Ashanti Folk-tales, Oxford, 1930, p. 54.
5 Dit lied werd uiteraard gezongen door de verteller.
6 W.J.H. Baart, Cuentanan di Nanzi... Een onder zoek naar de oorsprong, betekenis en functie van
de papiament se spinverhalen, Oegstgeest, 1983-1991. Het gaat hier om een proefschrift van een
Nederlandse dominee die als predikant heeft gewerkt op Aruba en Bonaire. Baart ontdekte de
West-Afrikaanse oorsprong van de Nanziverhalen en bestudeerde overeenkomsten en verschillen
in de verhaaltraditie op de Antillen, in Suriname en in Ghana. Het is anno 2009 nog altijd de
enige grondige recente studie die over dit onderwerp in het Nederlands verschenen is. Als predikant
was hij sterk geïnteresseerd in de mythisch-religieuze aspecten van deze verhalen en hij
is dan ook gepromoveerd in de godsdienstwetenschap en niet, wat wellicht meer voor de hand
zou liggen, in de culturele antropologie of de letterkunde. Deze godsdienstwetenschappelijke
invalshoek is ook voor dit artikel zeer belangrijk.
Baart analyseerde 30 Papiamentse Nanzi-verhalen en 27 Anansesem, zoals hij die aantrof bij de
Britse cultureel-antropoloog R.S. Rattray in diens Akan-Ashanti Folkta les (Oxford, 1930). Daarnaast
analyseerde hij 80 Suri naamse Anansi-tori’s, opgetekend door de cultu reel-antropologen
M.J en F.S. Herskovits in 1936. Door te turven op een aantal functies (zoals amusement, aitiologische
verklaring, didactisch element, moge lijkheid om onder huidse protest gevoe lens en maatschappijkritiek
te uiten, en overdrij ving tot in het karikaturale als weg tot abs trac tie) kwam hij tot
onder staande cijfers, die naar zijn zeggen met de nodige reserve beschouwd moeten worden. Zo
bevatten 15 van de 30 Antilli aanse Nanziverhalen uitingen van protestge voelens tegen slechts 1 uit
de 27 Anansesem uit de bundel van Rattray:
Ghana Suriname Ned. Antillen
Aitiologische functie 96% 38% 13%
Uiting protestgevoelens 3,7% 19% 50%
7 Zie Nilda Pinto, Hoe Anansi de koning beetnam - en andere Antilliaanse verhalen over de slimme
spin, Amsterdam / Curaçao, Zirkoon / Instituto Raúl Römer, 2005.
8 Zie Johan Ferrier, Het grote Anansiboek, Den Haag/Den Bosch, Aldus uitgevers/NBLC,
1986; Conserve, 2003; een geheel herziene jubileumuitgave verschijnt in mei 2010.
9 Di Bileez Kriol Projek, Rabbit Play Trik Pahn Hanaasi, Belize City, 1997.
10 Zie Leopold Sédar Senghor en Abdoulaye Sadji, De avonturen van Leuk de Haas, Amsterdam,
Leespiramide, Novib, KIT, 2002.
11 Joel Chandler Harris, The Complete tales of Uncle Remus, Boston, Houghton Mifflin Company,
1955.
12 Liliane Nérette Louis, When night falls, Kric! Krac! – Haitian folktales, Colorado, Libraries
Unlimited, Inc. Englewood, 1999.