jg 22 jaarboek 2 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 22
Daarnaast zijn de Caribische – en daarna ook de Europese – Anansiverhalen
gemoderniseerd en gede tail leerder uitgewerkt dan de Afrikaanse. In Ghana hoorden
we zelden een verhaal met een aan passing aan moder ne tijden erin. Eén keer
gebeurde dat wel, in Elmina, bij het fort vanwaar vroeger de Afrikanen naar de
nieuwe wereld verscheept werden. Een verteller op straat vertelde en speelde een
verhaal waarin Kwaku Ananse God zover weet te krijgen dat Hij sponsor wordt
van zijn voetbalelftal van apen. 14
In de Caribische verhalen komen moderniseringen echter voortdurend voor. Zo
duiken in de Cuentanan di Nanzi attributen op als een pennenmes, een boek, een
babyspeen, petroleumblik ken, sigaretten, kaas, flessen wijn en rum, zeep, wekkers
en tanden borstels. En dat terwijl die verhalen al meer dan een halve eeuw geleden
opgetekend zijn.
In het Papiamentse Nanzi-boek Sí, ta mi mes! (Ja, dat ben ik!) van Richard de
Veer 15 is Nanzi niet meer de kleine sluwe hongerlap die de machtigen voor schut
zet. Nee, hij pakt het nu groter aan: de kleine underdog wil zelf macht veroveren
en dat doet hij onder meer door heel eigentijds te gaan ‘netwerken’ en door
de politiek in te gaan. En in een uit Brits Guyana afkomstige verhalenbundel 16
treedt Anansi op als gewiekst zakenman, als uitgever van een krant. Verkiezingsfraude,
malafide spirituele praktijken, Anansi lust er wel pap van. Overigens is in
deze verhalen níet de tijger de aartsvijand van Anansi, maar het onaf scheidelijke
duo Brer Rabbit en Brer Bear, wat hun herkomst ook moge zijn. Voortdurend
zijn zij eropuit om Anansi op zakengebied een poot uit te draaien, maar steeds
is Anansi hen te slim af.
In Anansi tussen God en Duivel 14 gaat Noni Lichtveld nog verder. Anansi is projectontwikkelaar
alias topman van een drugskartel, waarbij zijn web via de computer
worldwide is geworden. Hij steelt van een toverplantage en verkoopt dat
toverkruid voor grof geld aan het buitenland… Anansi heeft hier veel weg van
legerleider Desi Bouterse: een verwijzing naar machthebbers die van oudsher
eigen is aan de Anansiverhalen.
Bij alle moderniseringen veranderden twee aspecten echter niet: Anansi’s
karakter – hij bleef de slimme schurk, het ‘onkruid-vergaat-niet’-type – en de
motieven en de structuur van de verha len.
~ 108 ~