Het dynamische leven met het water - Voet van Oudheusden

47
cultuurhistorie diefdijk-noord vianen e.o.
De Diefdijk-soldaat ’nieuwe
stijl’ waakt bij een zichtbaar
gemaakt inundatieveld; op de
achtergrond de A2.
lumse Sluis) en Arkel, hielp flink om de inundaties
vlotter te laten verlopen dan wel een tamelijk snelle
onderwaterzetting te kunnen waarborgen.
Ontploffende granaten
In de loop van de tijd werd de waterlinie nog aangepast
aan de nieuwe eisen op het gebied van verdediging.
In de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) bleken
de forten hopeloos verouderd, bij lange na niet opgewassen
tegen luchtbombardementen en het vuur
van die Duitse ‘Dikke Bertha’s’. Prompt kwam het
accent van de verdediging te liggen op verspreide
betonnen sterkten: groepsschuilplaatsen en kazematten.
Onderkomens, die ook beter beschermden
tegen schervenregens van ontploffende granaten. Er
ontstonden concentraties van bunkers rond de accessen
van de Diefdijklinie, zoals rond de Lekdijk en de
Lingedijk, en rond de nieuwe accessen, zoals de
spoorlijn Leerdam-Geldermalsen (1880) en de Rijksweg
A2 (1935). De waterlinie ging met de tijd mee.
Ze bleef daarmee een formidabele verdedigingslinie,
waarvoor in het buitenland een heilig respect bestond.
Von Clausewitz
Dat was een gelukkige omstandigheid. Herhaaldelijk
immers hing Nederlands zelfstandigheid aan
een zijden draadje en lag het boerenland langs de
Diefdijklinie dras en plas. Dat was het geval in 1870,
met de Frans-Duitse Oorlog, in 1914, met het uitbreken
van de Eerste Wereldoorlog, en in 1940, bij de
Duitse invasie. Er is nooit slag geleverd om de waterlinie.
Maar zij gold als een van de geduchtste verdedigingswerken
van de wereld. De vermaarde Pruisische
oorlogstheoreticus, Carl von Clausewitz,
beweerde in zijn werk Vom Kriege dat inundaties
niet echt een strategische overweging waard waren:
‘Freilich kommen sie wohl selten vor; vielleicht ist
Holland das einzige Land in Europa, wo sie eine
Erscheinung bilden, die in unserer Beziehung der
Mühe wert ist, (…)’ Het water, dat ons land eeuwenlang
zoveel kopzorgen gaf, bleek ook een oppermachtige
bondgenoot, kon misschien wel meermalen
een vijandelijke aanval en permanente bezetting
voorkomen. Hoe die bondgenoot oogde, kan al worden
ervaren rond het acces van de A2, waar inundaties
in beperkte omvang zijn veraanschouwelijkt.
Oorspronkelijk konden deze watervlakten drie tot
vijf kilometer breed zijn.