Het dynamische leven met het water - Voet van Oudheusden

Inundatiekommen
Logisch dat de waterlinie op-en-top voortborduurde
op het stelsel van waterbeheersing met dijken,
kaden, wallen, weteringen, sloten, greppels, sluizen
en duikers dat sinds de Middeleeuwen was ontstaan.
Via het eeuwenoude netwerk van blauwe aderen verspreidde
het water zich in de inundatiekommen.
Belangrijke watergangen waren de Oude Vliet, de
Goilberdingsche Wetering, de Prijsche Wetering, de
Tienhovensche Wetering, de Rietveldsche Wetering,
de Nieuwe Wetering en de Culemborgsche Vliet. Ze
speelden een sleutelrol in het transport van het ingelaten
rivierwater naar de velden in het voorland van
de Diefdijk. Deze deed nu ook dienst als inundatiedijk.
Verder werd een dankbaar gebruik gemaakt van
het oude raamwerk van ontginnings- en dorpspolders,
het geheel van poldertjes dat kon worden benut
voor het fasegewijs, planmatig, onder water zetten.
De kaart ‘Verdediging’ laat zien dat de inundatie aan
de oostzijde werd begrensd door middeleeuwse
kaden: de zijdewinde van Mariënwaerdt, de voorkade
van Vretstrooi en de zij- en achterkade van
Lanxmeer. Dit was het geval in 1940. Een eeuw eerder
vormden de kaden van de Beusichemse polder
Voorkoop nog de meest oostelijke inundatiekeringen.
Blitzkrieg-strategie
Lange tijd was het slakkentempo van de inundaties
de achilleshiel van de waterlinie. Het duurde weken
voordat de boel blank stond. Een grote boosdoener
was het gebrek aan kanaaltjes om het rivierwater
sneller door de oeverwallen langs de rivieren heen
naar de inundatiekommen te laten stromen. Dat de
waterlinie veel tijd nodig had om tanden te krijgen,
was nog geen probleem zolang Frankrijk de grootste
dreiging vormde. Ver zuidwaarts gelegen, had het
land van de Gallische haan steeds geruime tijd nodig
gehad om de Nederlandse rivierendelta te bereiken.
Maar begin jaren zestig van de 19 e eeuw maakte de
Franse dreiging plaats voor de dreiging van een
machtige oosterbuur: Pruisen. In een mum van tijd
moderniseerden de Pruisen hun leger, legden ze een
dicht netwerk van klinkerwegen en spoorwegen aan
voor snelle mobilisaties en offensieve opmarsen.
Ook verbeterden ze de communicatie met behulp
van telegraaf en ontwikkelden ze al een Blitzkriegstrategie.
Al gauw bewezen ze zich, tot afgrijzen van
Europa, als een geduchte militaire macht. In Nederland
ontstond in korte tijd angst voor een Pruisische
overrompeling. De nachtmerrie doemde op dat de
Pruisen in oorlogstijd eerder in de waterlinie stonden
dan het water!
De middeleeuwse bekading
langs de Bisschopsgraaf bij
Tricht vormde de buitengrens
van de onderwaterzetting.
44
cultuurhistorie diefdijk-noord vianen e.o.