Het dynamische leven met het water - Voet van Oudheusden

zal het graven van evenwijdige sloten zijn geweest,
meestal haaks op het verhang van het gebied en van
laag naar hoog. Hierdoor kon het water van de nieuw
gegraven slootdelen meteen afvloeien naar de kersverse
wetering. Tijdens het delven van sloten ontstonden
percelen met een lengte van zo’n 1250 meter.
De afstand tussen de sloten kon nogal verschillen.
Op de stroomruggen langs de Lek, zoals in Everdingen
en in Goilberdingen, zullen minder sloten nodig
zijn geweest. Maar in de lage, natte broekgronden
zullen juist extra veel watergangen zijn gegraven.
Verzwolgen
Legio sloten zullen erbij zijn gekomen toen het land
inklonk en natter werd en akkers plaatsmaakten
voor weiden of hooilanden. De structuur van middeleeuwse
kavels en watergangen kreeg fasegewijs
gestalte. De hiervóór behandelde themakaart ‘Waterstaat’
laat zien dat langs de lengtekade van de copeontginningen
– de voor- of achterkade – gewoonlijk
een lint van boerderijen oprees. Voorbeelden hiervan
zijn de lintbebouwingen van Over-Heicop, Over-
Boeicop en Bolgerijen. De themakaart ‘Waterstaat’
toont ook lintbebouwing rond de Lekdijk, in de
cope-ontginningen Goilberdingen en Everdingen.
Op de themakaart kan ontdekt worden dat deze
bebouwing een voorgangster moet hebben gehad in
de buitengedijkte delen van deze ontginningen. En
wel rond de plaats waar eerst de bekading van Goilberdingen
en Everdingen kan hebben gelegen, rond
de zomerkaden van de uiterwaarden. Aan de noordoostelijke
rand van Goilberdingen kan een deel van
de cope-boerderijen zijn verzwolgen, misschien al in
de 12 e eeuw.
1. Ruig gebied met stroomrugjes
en wijde, bosrijke kommen.
4. 1 e fase aanleg boerenland.
Middelwetering schept voorwaarden
voor 2e fase.
2. Bouw van kaden voor inpoldering
van de waterwildernis.
5. Voltooiing ontginningspolder
met 1250 meter lange kavels.
Aanval op de waterwildernis; wording van een cope-ontginning
3. Aanleg wetering langs voorkade
voor afvoer slootwater.
6. Stichting woonbuurt langs
voorwetering, ook benut als
vaarweg.
Culemborg aan de (Kleine) Lek anno 1575. Links van de stad ligt de door watergeweld getekende ‘quaden
dijck’ van Goilberdingen.
30
cultuurhistorie diefdijk-noord vianen e.o.