Het dynamische leven met het water - Voet van Oudheusden

25
cultuurhistorie diefdijk-noord vianen e.o.
1. Nederzetting op stroomrug.
Rivier kan nog uitwijken naar
kom.
4. Nieuwe buurpolder gevormd.
Gemeenschappelijke wetering
voert water naar wilde kom.
Ontworsteld aan de rivier:
schematische voorstelling van
twee ontginningstypen tussen
Lek en Linge
Structuur van wallen in de
polder Zoowijk, zichtbaar op een
luchtfoto van 1945. (bron: Speciale
Collecties Wageningen ur
2. Zij- en achterkade op stroomrug
keren water van geulen/
laagten.
5. Nieuwe polders landinwaarts.
Wetering in hartje kom ook
vaarweg, daardoor bewoond.
3. Nieuwe polder sluit aan op
geheel omkade oude ontginning.
Kade aan rivier bewoond.
6. Rivierkade is dijk. Laatste
wildernis ontgonnen. Kade op
stroomrug bewoond, buitenpolders
gevormd.
Andere aanpak
Soms werd er op grotere schaal samengewerkt. Zo
spreekt de opbouw van de strook ontginningsblokken
aan de westkant van de Diefdijklinie klare taal.
De ontginningen in de omstreken van de Diefdijk
hadden plaats vanaf de brede meandergordels in de
verre omtrek: de stroomruggen bij Beusichem –
Culemborg in het oosten en bij Hagestein in het
noordwesten en de stroomgordel van de Linge in het
zuiden. Opvallend is dat de afwisseling van stroomruggen
en kommen vaak nauwelijks is af te lezen aan
het verkavelingpatroon van de ontginningsblokken.
Hoge en lage gronden binnen die poldertjes werden
in één adem gecultiveerd.
Een heel andere aanpak dan in polders als die van de
Lingedorpen. In de verkaveling hiervan is nog de
stapsgewijze ontginning te herkennen, de sprong
van de Lingestroomrug naar de oeverzones en die
van de oeverzones naar de waterige kommen. Hierbij
valt een overgang op van onregelmatige, blokachtige
verkaveling naar een planmatig ogende strokenverkaveling.
‘Streepjescode’
Het onderscheid van hoog en laag komt binnen
menig ontginningsblok van het huidige plangebied
veel subtieler uit de verf, en wel in de ‘streepjescode’
van wallen of rabatten van ieder kavel. De wallen
waren opgeworpen met de aarde die was gehaald uit
de naastgelegen greppels. Zo ontstond een wasbordachtige
structuur waarmee drassige gronden konden
worden ontgonnen. Er lijkt een verband te bestaan
tussen het aantal wallen en de hoogte hiervan en de