Het dynamische leven met het water - Voet van Oudheusden

More documents

Recommendations

Info

Imposante sporen van ontginningen en eeuwenlang boeren, van noeste arbeid van vele generaties 1.2 ‘Economie; ontworsteld aan het water’ Lappendeken Door de eeuwen heen hebben de bewoners van het plangebied onder vaak belabberde omstandigheden kans gezien om brood op de plank te houden. Hiervoor moest het water worden beheerst, moesten dijken, kaden, wallen, weteringen en sloten worden aangelegd. Dit ging niet van de ene op de andere dag, zoals we hebben gezien in de toelichting op de themakaart ‘Waterstaat’. Op de themakaart ‘Economie, ontworsteld aan het water’ springt een lappendeken van boerenlanden in het oog. In dit bonte geheel schemert nog het raamwerk van poldertes door dat merendeels vanaf de 11 e eeuw vorm kreeg in de wirwar van smalle stroomruggen en moerassige laagten. Het veelkleurige patroon zegt daarmee ook veel over de versnippering in de cultivering van het land. De ontginningsinitiatieven hadden dikwijls in verschillende tijden plaats, kenden ook verschillende initiatiefnemers. 24 cultuurhistorie diefdijk-noord vianen e.o.
25 cultuurhistorie diefdijk-noord vianen e.o. 1. Nederzetting op stroomrug. Rivier kan nog uitwijken naar kom. 4. Nieuwe buurpolder gevormd. Gemeenschappelijke wetering voert water naar wilde kom. Ontworsteld aan de rivier: schematische voorstelling van twee ontginningstypen tussen Lek en Linge Structuur van wallen in de polder Zoowijk, zichtbaar op een luchtfoto van 1945. (bron: Speciale Collecties Wageningen ur 2. Zij- en achterkade op stroomrug keren water van geulen/ laagten. 5. Nieuwe polders landinwaarts. Wetering in hartje kom ook vaarweg, daardoor bewoond. 3. Nieuwe polder sluit aan op geheel omkade oude ontginning. Kade aan rivier bewoond. 6. Rivierkade is dijk. Laatste wildernis ontgonnen. Kade op stroomrug bewoond, buitenpolders gevormd. Andere aanpak Soms werd er op grotere schaal samengewerkt. Zo spreekt de opbouw van de strook ontginningsblokken aan de westkant van de Diefdijklinie klare taal. De ontginningen in de omstreken van de Diefdijk hadden plaats vanaf de brede meandergordels in de verre omtrek: de stroomruggen bij Beusichem – Culemborg in het oosten en bij Hagestein in het noordwesten en de stroomgordel van de Linge in het zuiden. Opvallend is dat de afwisseling van stroomruggen en kommen vaak nauwelijks is af te lezen aan het verkavelingpatroon van de ontginningsblokken. Hoge en lage gronden binnen die poldertjes werden in één adem gecultiveerd. Een heel andere aanpak dan in polders als die van de Lingedorpen. In de verkaveling hiervan is nog de stapsgewijze ontginning te herkennen, de sprong van de Lingestroomrug naar de oeverzones en die van de oeverzones naar de waterige kommen. Hierbij valt een overgang op van onregelmatige, blokachtige verkaveling naar een planmatig ogende strokenverkaveling. ‘Streepjescode’ Het onderscheid van hoog en laag komt binnen menig ontginningsblok van het huidige plangebied veel subtieler uit de verf, en wel in de ‘streepjescode’ van wallen of rabatten van ieder kavel. De wallen waren opgeworpen met de aarde die was gehaald uit de naastgelegen greppels. Zo ontstond een wasbordachtige structuur waarmee drassige gronden konden worden ontgonnen. Er lijkt een verband te bestaan tussen het aantal wallen en de hoogte hiervan en de
Page 1 and 2: culemborgse voetnoot 2012-47 Het dy
Page 3 and 4: colofon Culemborgse Voetnoten, numm
Page 5 and 6: 5 cultuurhistorie diefdijk-noord vi
Page 11 and 12: 11 cultuurhistorie diefdijk-noord v
Page 23: 23 cultuurhistorie diefdijk-noord v
Page 65: 65 cultuurhistorie diefdijk-noord v

Het dynamische leven met het water - Voet van Oudheusden

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?