Het dynamische leven met het water - Voet van Oudheusden

Pregnante tegenstelling
Door het opstuwende effect van de Diefdijk rees met
overstroming het water aan de Gelderse kant van de
dijk huizenhoog. Bij elke nieuwe watersnood klom
het water hoger. Een beeld hiervan krijgen we aan de
hand van de waterpeilmerken in de muur bij de Binnenpoort
van Culemborg. Gevolg van de enorme
wateroverlast was dat het gebied aan de oostkant van
de Diefdijk haast ontvolkt raakte. Meerdere gehuchten
werden verlaten. In Culemborg verrees zelfs een
nieuw stadgedeelte – de Nieuwstad – om de ontheemden
te huisvesten; zie de volgende paragraaf.
Het handvol boerenhuizen dat in het veld bleef,
stond op terpen die op den duur nog fors moesten
worden opgehoogd. Zo ontstond rond de Diefdijk
een bizarre en pregnante tegenstelling, aan de oostzijde
een eenzaam, door intense wateroverlast getekend
boerenland met sporen van vergane gehuchten,
aan de westzijde een weelderig groenland met linten
van boerderijen langs kaden/dijken. Het contrast in
de nederzettingsstructuur spreekt op de themakaart
des te meer doordat aan de Culemborgse zijde van de
Diefdijk verlaten plekken zijn aangegeven. Opvallend
is de plek met de verdwenen lintbebouwing bij
Paveien. De geheimen van dergelijke lost villages
bevinden zich nog in de bodem.
Herrie
De ligging van de Diefdijk was ook een nachtmerrie
voor de reguliere Culemborgse waterlossing. Na de
afdamming van de Linge bij Tiel in de 13 e eeuw was
het voor Culemborg en zijn ommelanden extra aantrekkelijk
om af te wateren op het riviertje. Door de
bouw van de Diefdijk was dit gebied gedwongen zijn
afwatering langs de buitenteen van de dwarsdijk
zuidwaarts te laten lopen, naar een sluis in de Meer-
Hollandse hoeve langs de
Diefdijk; op de achtergrond de
eindeloos lange cope-ontginning..
Terpboerderij in het Culemborgse
Veld; opstuwing van
water door de Diefdijk noopte
tot fikse ophoging van het
woonerf.
16
cultuurhistorie diefdijk-noord vianen e.o.