14.09.2013 Views

Verslag plantenonderzoek Valleikanaal Amersfoort 2011

Verslag plantenonderzoek Valleikanaal Amersfoort 2011

Verslag plantenonderzoek Valleikanaal Amersfoort 2011

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

28<br />

Natuur, Landschap en Milieu<br />

van <strong>Amersfoort</strong><br />

Vegetatieonderzoek<br />

<strong>Valleikanaal</strong> <strong>Amersfoort</strong><br />

Werkgroep Wilde planten KNNV <strong>Amersfoort</strong> en omgeving


Met de serie “NATUUR, LANDSCHAP EN MILIEU van <strong>Amersfoort</strong>” biedt de gemeente <strong>Amersfoort</strong> aan bewoners<br />

en natuur-en milieuorganisaties een platform om hun inventarisatierapporten over flora, fauna, landschap en<br />

fysisch milieu van <strong>Amersfoort</strong> te publiceren.<br />

Aflevering 1 Vissen in de Polder Zeldert, door G.M. Dirkse & F. van Ommen (oktober 1980)<br />

Aflevering 2 Libellen, waargenomen in de Bosvijver Birkhoven, door L. Boon (november 1980)<br />

Aflevering 3 Bladmossen op betonnen wegpalen tussen <strong>Amersfoort</strong> en Hoogland, door G.M. Dirkse,<br />

J.W. van Vliet & V. van Laar (januari 1982)<br />

Aflevering 4 De begroeiing van de grachtmuren in <strong>Amersfoort</strong>, door G.M. Dirkse, V. van Laar,<br />

J. Muilwijk, J.L. Spier, J.W. van Vliet & J. Wisman (maart 1983)<br />

Aflevering 5 Nachtvlinders waargenomen in het Bos Birkhoven, door J.Th.M. Steinmetz &<br />

A.W. de Lange (januari 1984)<br />

Aflevering 6 De waterkwaliteit van de stadswateren in de wijken Randenbroek, Liendert en Rustenburg te<br />

<strong>Amersfoort</strong>, door J. Muilwijk, P. Cornelissen & D. Gillissen (april 1988)<br />

Aflevering 7 De waterkwaliteit van de stadswateren in de wijken Hoogland en Schothorst<br />

te <strong>Amersfoort</strong>, door J.W. Muilwijk, P. Cornelissen & D. Gillissen (juni 1989)<br />

Aflevering 8 Chemische kenmerken van het oppervlaktewater in het Stadspark Schothorst 1987/1988,<br />

door A. Grimbergen (juli 1989)<br />

Aflevering 9 Chemische kenmerken van het oppervlakte- en grondwater in het Stadspark Schothorst<br />

1988/1989 door A.H.M. Grimbergen (februari 1990)<br />

Aflevering 10 De waterkwaliteit van de beken en de grachten te <strong>Amersfoort</strong>, door J. Muilwijk,<br />

P. Cornelissen & D. Gillissen (mei 1990)<br />

Aflevering 11 Onderzoek naar de mogelijkheden voor “actief biologisch beheer” in een singel in een wijk<br />

Rustenburg te <strong>Amersfoort</strong>, door J. Muilwijk & R. Nederstigt (september 1990)<br />

Aflevering 12 Verspreiding en voorkomen van dagvlinders en libellen in en om <strong>Amersfoort</strong>,<br />

door A.E. Boon (oktober 1990)<br />

Aflevering 13 Macrofauna en visfauna in het stroomgebied van de Barneveldse Beek. Een vergelijking<br />

tussen de biologische waterkwaliteit in 1970/1971 en 1987, door R. Hadderingh & J. Muilwijk<br />

(december 1990)<br />

Aflevering 14 Vijf jaar inventarisatieonderzoek aan nachtvlinders op het Landgoed Schothorst<br />

(1985 t/m 1989), door H. Bosma (januari 1991)<br />

Aflevering 15 Flora en vegetatie van het Landgoed Coelhorst, door R. van Assema & H.J. Poppe<br />

(oktober 1992)<br />

Aflevering 16 De gevolgen van spoorlijnverbreding te <strong>Amersfoort</strong> voor natuur en landschap, in het bijzonder<br />

voor de fauna, door A.S. Couperus & V. van Laar (december 1992)<br />

Aflevering 17 De vogelfauna van het Bos Birkhoven en de Bokkeduinen, door Z. Bruijn (januari 1993)<br />

Aflevering 18 Water en waterdieren op het Landgoed Schothorst, door A.H.M. Grimbergen<br />

& A.A. Storm (augustus 1994)<br />

Aflevering 19 Nachtvlinderwaarnemingen op het Landgoed Schothorst 1985 tot en met 1999,<br />

door H. Bosma (juli 2000)<br />

Aflevering 20 De zoogdierfauna van het Stadspark Schothorst in 1988, door R.H.J.M. Nollen<br />

& W.J. Onck (november 2004)<br />

Aflevering 21 Inventarisatie van broedvogelterritoria in het Waterwingebied van <strong>Amersfoort</strong>,<br />

door G. van Haaff ( juli 2006)<br />

Aflevering 22 Inventarisatie van broedvogelterritoria in de <strong>Amersfoort</strong>se wijk Schothorst,<br />

door G. van Haaff ( augustus 2006)<br />

Aflevering 23 Dan liever de stad in. Vijf jaar (2002-2006) onderzoek in de <strong>Amersfoort</strong>se wijk Schothorst naar<br />

Eksters en Kraaien, door G. van Haaff (oktober 2007)<br />

Aflevering 24 De Vijver in het Stadspark Schothorst te <strong>Amersfoort</strong>. Een fysisch, chemisch en biologisch<br />

onderzoek van het water en de oevers in de periode 1989-2003. door A.H.M. Grimbergen, V.<br />

van Laar & G.J. van Schijndel (september 2008)<br />

Aflevering 25 Broedvogelinventarisatie 2007 van het Landgoed Coelhorst te <strong>Amersfoort</strong>,<br />

door André van Keken (januari 2009)<br />

Aflevering 26 Broedvogelinventarisatie 2007 van het Stadspark Schothorst te <strong>Amersfoort</strong>,<br />

door Gerard van Haaff (januari 2009)<br />

Aflevering 27 Broedvogelinventarisatie 2009 Hoogland West, door Gerard van Haaff (mei 2010)<br />

Aflevering 28 Vegetatieonderzoek <strong>Valleikanaal</strong> <strong>Amersfoort</strong> door Werkgroep Wilde planten KNNV <strong>Amersfoort</strong><br />

en omgeving (maart 2012)<br />

Tekst en foto’s veldwerk : Arie van den Bremer (tenzij anders vermeld bij de hoofdstukken)<br />

Tekstadviseurs: Kees Both, Tom Huijbregts, Joop de Wilde.<br />

Veldwerk: Arie van den Bremer (coördinatie), Joop de Wilde, Tom Huijbregts, Gert Lodewijk,<br />

Loes Dieben, Geert Hurkens, Kees Quaadgras, Kees Both, Atty van Dijk, Wout de<br />

Jong, Bart Iping, Gabrielle Bartelsen<br />

Tekstcorrectie en opmaak: Tineke van Schijndel en Loes Dieben<br />

Kaartmateriaal: Erik van Beers<br />

Ontwerp omslag: Sonja Kamer www.dsignkamer.nl<br />

Druk: Mailfors


VEGETATIEONDERZOEK<br />

VALLEIKANAAL<br />

AMERSFOORT<br />

Werkgroep Wilde planten KNNV <strong>Amersfoort</strong> en omgeving<br />

Maart 2012


Inhoud<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Voorwoord ............................................................................................................................. 1<br />

1. Inleiding ............................................................................................................................. 2<br />

2. Gebiedsbeschrijving .......................................................................................................... 3<br />

2.1 De geschiedenis van het <strong>Valleikanaal</strong> ......................................................................... 3<br />

2.2 Functie van het <strong>Valleikanaal</strong> ........................................................................................ 4<br />

2.3 Het <strong>Valleikanaal</strong> als ecologische verbindingszone ....................................................... 4<br />

2.4 De werkzaamheden die zijn uitgevoerd bij de herinrichting. ......................................... 5<br />

2.5. Wat er is aangeplant en ingezaaid. ............................................................................. 7<br />

2.6 Onderzoeksgebied in kaart .......................................................................................... 9<br />

3. Werkwijze .........................................................................................................................15<br />

3.1 Organisatie .................................................................................................................15<br />

3.2 Aanpak onderzoek ......................................................................................................15<br />

3.3 Betrouwbaarheid van de resultaten ............................................................................16<br />

4. Totaal aantal plantensoorten per vak en per subvak.........................................................17<br />

5. Resultaten van het gebruiken van zaadmengels en aquafloramatten ...............................20<br />

6. Zaadmengsels op de oevers van het <strong>Valleikanaal</strong> ............................................................22<br />

7. Zaadmengsels op de weilandjes (vaak bij poelen) ............................................................25<br />

8. Aquafloramatten op de randen van de poelen. .................................................................28<br />

9. Bomen en struiken langs het <strong>Valleikanaal</strong> ........................................................................30<br />

9.1 Oeverstruiken .............................................................................................................30<br />

9.2 Laanbomen ................................................................................................................30<br />

9.3 Struikgewas ................................................................................................................30<br />

9.4 Bospercelen ...............................................................................................................30<br />

10. Enkele bijzondere plantensoorten ...................................................................................31<br />

11. Locaties met interessante vegetaties ..............................................................................33<br />

11.1 Wat zijn interessante locaties ...................................................................................33<br />

11.2 Beschrijving van interessante locaties ......................................................................33<br />

12. Plantengemeenschappen ...............................................................................................35<br />

12.1 Wat zijn plantengemeenschappen? ..........................................................................35<br />

12.2 Enkele plantengemeenschappen langs het <strong>Valleikanaal</strong> ..........................................36<br />

12.3 Plantengemeenschappen bij de poelen ....................................................................37<br />

12.4 Locatie van de associaties langs het <strong>Valleikanaal</strong>.....................................................37<br />

13. Samenvatting met conclusies .........................................................................................39<br />

14. Bronnen ..........................................................................................................................41<br />

Bijlage 1 ...............................................................................................................................42


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT


Voorwoord<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Eind 2010 heeft de afdeling milieu van de gemeente <strong>Amersfoort</strong>, vertegenwoordigd door mevrouw<br />

Renée van Assema, aan de KNNV afdeling <strong>Amersfoort</strong> e.o. gevraagd een vegetatieonderzoek uit te<br />

voeren. Aan dat verzoek is graag voldaan omdat dit type onderzoek geheel past in de doelstellingen<br />

van de KNNV, namelijk natuurbeleving, -studie en -onderzoek en kennisoverdracht. Aangezien het<br />

onderzoek betrekking had op vegetatie is daarvoor een aparte plantenwerkgroep in het leven<br />

geroepen.<br />

Over de KNNV.<br />

De Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, KNNV, is<br />

een vereniging van mensen die iets hebben met de natuur. Ze willen<br />

de natuur beleven, proberen te begrijpen en beschermen. Daarom<br />

zijn de leden van de KNNV vaak buiten in het veld te vinden. De<br />

KNNV is al meer dan 100 jaar de vereniging voor veldbiologie in<br />

Nederland.<br />

Het beschermen en bewaken van de natuur in ons land zien wij als<br />

een belangrijke taak voor alle natuurorganisaties. Wij zijn van mening<br />

dat de natuur pas effectief beschermd kan worden door de natuur te<br />

onderzoeken. De afdelingen van de KNNV richten zich daarom vooral<br />

op natuurstudie via werkgroepen van planten, insecten, vogels, mossen enz.<br />

De KNNV is een veelzijdige vereniging. Belangstelling voor en kennis van de natuur gaan hand in<br />

hand. Jong en oud kunnen er terecht. Zowel vakmensen als liefhebbers die meer willen weten, zijn er<br />

te vinden. Leden van de KNNV ontvangen het verenigingsblad Natura, dat 6 keer per jaar verschijnt.<br />

Hierin staan informatieve artikelen over natuur, natuurbescherming, boekbesprekingen en het laatste<br />

nieuws uit de vereniging. Daarnaast ontvangen leden van KNNV <strong>Amersfoort</strong> e.o het afdelingsblad de<br />

Konvo, dat 8 tot 10 maal per jaar verschijnt. Dit blad staat ook in digitale vorm op de website.<br />

KNNV-leden krijgen forse kortingen op boeken uit de eigen landelijke KNNV-Uitgeverij.<br />

Meer informatie over de landelijke vereniging is te vinden op http://www.knnv.nl en over de<br />

<strong>Amersfoort</strong>se KNNV op http://www.knnv.nl/amersfoort.<br />

Afdeling <strong>Amersfoort</strong> en omgeving<br />

De <strong>Amersfoort</strong>se afdeling is opgericht in 1911 en bestaat in het jaar van dit vegetatieonderzoek dus<br />

100 jaar! Behalve de stad <strong>Amersfoort</strong> omvat de afdeling ook een vrij groot gebied eromheen. Er zijn<br />

zo’n honderd leden uit <strong>Amersfoort</strong> en wijde omgeving.<br />

De hoofdactiviteiten van de afdeling bestaan uit cursussen, inventarisatieprojecten,<br />

werkgroepbijeenkomsten, natuurlezingen en excursies. Wij werken daarbij samen met het IVN<br />

<strong>Amersfoort</strong> en de milieucentra Landgoed Schothorst in <strong>Amersfoort</strong> en De Schoolsteeg in Leusden.<br />

Arie van den Bremer, voorzitter KNNV <strong>Amersfoort</strong> en omgeving.<br />

1


1. Inleiding<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Eind 2010 heeft de KNNV <strong>Amersfoort</strong> e.o het verzoek gekregen een vegetatieonderzoek uit te voeren<br />

langs het <strong>Valleikanaal</strong> en de aanliggende poelen. Het gaat daarbij om 4 kilometer kanaal, (dus 8<br />

kilometer oever), vanaf Rijksweg A28 in het zuiden tot de rivier de Eem in het noorden, alsmede een<br />

aantal aanliggende poelen. Aanleiding voor de vraag was of het <strong>Valleikanaal</strong>, dat enkele jaren<br />

geleden is heringericht, zou kunnen functioneren als ecologische verbindingszone. De steile oevers<br />

zijn omgevormd tot flauwe natuurvriendelijke oevers en in de nabijheid zijn poelen aangelegd. Her en<br />

der is de bovenste bodemlaag afgevoerd om de bodem te verschralen. Op de oevers van het<br />

<strong>Valleikanaal</strong> en de weiden rondom de meeste poelen is vervolgens een zaadmengsel uitgestrooid. Op<br />

de oevers van de poelen zijn aquafloramatten aangebracht. De vraag was nu wat het effect van deze<br />

maatregelen en het aanbrengen van zaad en aquafloramatten is geweest. Kortom welke vegetatie is<br />

nu aanwezig, wat kun je daarvan leren en welke conclusies kunnen worden getrokken.<br />

Dit rapport beschrijft eerst de geschiedenis van het onderzoeksgebied.<br />

Daarna komt de werkwijze aan de orde. De resultaten van het veldwerk, zoals het totaal aantal<br />

soorten, het resultaat van het zaaien, de soortenrijke en soortarme plekken en de indeling van de<br />

soorten in vegetatietypes en waar ze voorkomen, worden vervolgens op diverse manieren bekeken en<br />

geanalyseerd,<br />

Tot slot worden er conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan.<br />

2


2. Gebiedsbeschrijving<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

2.1 De geschiedenis van het <strong>Valleikanaal</strong><br />

bron: website www.valleikanaal.nl<br />

Het <strong>Valleikanaal</strong> is tussen 1935 en 1941 gegraven om de afwatering in de Gelderse Vallei te<br />

verbeteren. Er was tot die tijd in het gebied regelmatig wateroverlast. Bij de aanleg van het kanaal is<br />

zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande watergangen. Deze werden verdiept en verbreed.<br />

Het <strong>Valleikanaal</strong> kwam te liggen langs de Grebbelinie, waar al een gracht lag.<br />

Aanleg <strong>Valleikanaal</strong> in 1939<br />

In de zestiende eeuw werd in de omgeving van Veenendaal veel turf weg gegraven, waardoor het<br />

maaiveld meters lager kwam te liggen. De hele waterhuishouding raakte hierdoor verstoord. Voorheen<br />

liep het water door de Bisschop Davidsgrift naar de Grebbe en zo de Rijn in. Nu was de helling in het<br />

terrein verdwenen en werd het steeds moeilijker om op de Rijn af te wateren. De enige oplossing zou<br />

zijn om een kanaal te graven naar het noorden, richting de Eem.<br />

In het noorden zaten ze echter niet te wachten op deze plannen. Daar hadden ze hun eigen<br />

problemen met het water. Bovendien was het daar Utrecht, in die tijd min of meer een andere staat.<br />

Gelderland in het zuiden had echter een middel om druk uit te oefenen op Utrecht. Gelderland was<br />

verantwoordelijk voor de Grebbedijk. Als deze doorbrak, liep het water direct door naar het noorden en<br />

gaf daar de meeste overlast. In de loop van de zeventiende eeuw brak de Grebbedijk een aantal keer<br />

door en stond het gebied tot aan <strong>Amersfoort</strong> onder water.<br />

Utrecht wist daar wel iets op en besloot langs de provinciegrens een dijk aan te leggen: de Slaperdijk.<br />

Zo bleef het water in Gelderland staan, maar werd ook de gewone afwatering belemmerd.<br />

Onderhandelingen liepen keer op keer op niets uit.<br />

Pas door de aanleg van het <strong>Valleikanaal</strong> werd het probleem van de afwatering opgelost. De aanleg<br />

van het <strong>Valleikanaal</strong> werd mogelijk doordat in 1932 de Zuiderzee was afgesloten. Hierdoor kon de<br />

waterstand op het IJsselmeer op het gewenste peil worden gehouden, zodat afwatering van de Eem<br />

was verzekerd.<br />

3


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

2.2 Functie van het <strong>Valleikanaal</strong><br />

Bijna al het water uit de Gelderse Vallei stroomt via het <strong>Valleikanaal</strong> en de Eem het gebied van<br />

Waterschap Vallei & Eem uit. Het <strong>Valleikanaal</strong> heeft dus een belangrijke functie: het afvoeren van<br />

water. Zonder <strong>Valleikanaal</strong> zou de Gelderse Vallei regelmatig onder water staan. De laatste jaren<br />

heeft het <strong>Valleikanaal</strong> er een belangrijke functie bij gekregen: het verbinden van natuur. Veel planten<br />

en dieren vinden het prettig om langs of in het water te leven. Het <strong>Valleikanaal</strong> verbindt als een soort<br />

groen/blauw lint de natuur in het Eemland met de natuur in de Gelderse Vallei.<br />

2.3 Het <strong>Valleikanaal</strong> als ecologische verbindingszone<br />

Door: Renée van Assema<br />

Voor het behoud van de biodiversiteit in Nederland is eind vorige eeuw de Ecologische Hoofdstructuur<br />

bedacht. Een netwerk van grote groene gebieden en verbindingen daartussen. Dit groene netwerk is<br />

nodig om ook planten en dieren een kans te geven te overleven in ons drukke Nederland. In groene<br />

gebieden die geisoleerd liggen lopen planten en dieren namelijk eerder de kans om uit te sterven.<br />

Het <strong>Valleikanaal</strong> is zo’n ecologische verbindingszone (EVZ). Het <strong>Valleikanaal</strong> verbindt als een soort<br />

groen/blauw lint de natuur in het Eemland met de natuur in de Gelderse Vallei. Om het gebied<br />

geschikt te maken voor de soorten die er gebruik van moeten maken is het ooit zo strakke kanaal<br />

heringericht. De aanleg van de ecologische verbindingszone is een samenwerkingsproject tussen de<br />

gemeente <strong>Amersfoort</strong>, Waterschap Vallei & Eem, de provincie Utrecht en Het Utrechts Landschap.<br />

<strong>Valleikanaal</strong> kort na de verbreding in 1981 (foto Archief Eemland)<br />

De inrichting moet voldoen aan de eisen die een aantal doelsoorten aan hun leefgebied stellen. Als<br />

het voor de doelsoorten functioneert, dan profiteren er ook heel veel andere soorten van.<br />

Doelsoorten EVZ-<strong>Valleikanaal</strong><br />

Insecten: Oranjetipje, Kleine vuurvlinder, Argusvlinder, Hooibeestje (vlinders) en<br />

Weidebeekjuffer (libel).<br />

Vissen: Riviergrondel, Bermpje, Kleine modderkruiper, Grote Modderkruiper,<br />

Bittervoorn, Winde, Alver en Snoek.<br />

Amfibieën: Bruine kikker, Gewone pad en Groene kikker.<br />

Reptielen: Ringslang.<br />

Vogels: Fuut, Waterhoen, Meerkoet, Kleine karekiet, Bosrietzanger en Rietgors.<br />

Zoogdieren: Bosspitsmuis, Vleermuizen (Watervleermuis en Meervleermuis), Waterspitsmuis,<br />

Dwergmuis en Wezel.<br />

4


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Waaraan moet de verbinding in hoofdlijnen voldoen<br />

De verbindingszone bestaat uit een doorlopende verbinding via het water (o.a. voor vissen), maar ook<br />

uit een doorlopende oever. Een oever met poelen, moerasachtige gebieden, bloemrijke graslanden en<br />

natte zones met Riet of andere oevervegetatie Daar waar dit niet direct langs de Eem wordt<br />

gecreëerd, moet het verder landinwaarts worden gerealiseerd. Verder landinwaarts zijn nevengeulen<br />

(vergelijk Oude Eem) goede alternatieven.. De oever is belangrijk voor vlinders (o.a. Oranjetipje) en<br />

vogels (o.a. Kleine karekiet). Deze soorten zijn in staat om kleine barrières vliegend te overbruggen.<br />

Daarnaast is de oever van belang voor kleine zoogdieren zoals de Waterspitsmuis en Dwergmuis.<br />

Voor deze soorten vormen bruggen zonder doorgaande oever en wegen onoverbrugbare barrières.<br />

Faunapassages moeten gebruikt worden om deze te overbruggen.<br />

Bij de inrichting van een EVZ is een fijnmazige afwisseling van de volgende elementen cruciaal om de<br />

functionaliteit te kunnen waarborgen:<br />

- een aantal natte elementen in de vorm van poelen,<br />

- natte ruigte en riet,<br />

- structuurrijke bosranden en ruigtes,<br />

- faunapassages bij wegen en bruggen,<br />

- natuurvriendelijke oevers.<br />

2.4 De werkzaamheden die zijn uitgevoerd bij de herinrichting.<br />

Door: Renée van Assema<br />

Het herprofileren van het <strong>Valleikanaal</strong><br />

Het <strong>Valleikanaal</strong> in <strong>Amersfoort</strong> is de afgelopen jaren stap voor stap ingericht als ecologische<br />

verbindingszone. De oevers van het <strong>Valleikanaal</strong> zijn in 2005 minder steil gemaakt voor diersoorten<br />

als libellen, kikkers, ringslangen en salamanders. Tijdens fase twee volgde de aanleg van poelen,<br />

plas-draszones, faunavoorzieningen en paden. Door de aanleg van diverse poelen en looprichels<br />

onder bruggen, voelen nu ook kleine zoogdieren, amfibieën en reptielen zich hier thuis. De uitvoering<br />

van deze tweede fase werd medio 2009 afgerond. In het voorjaar van 2010 werd nog het een en<br />

ander aan beplanting aangebracht.<br />

Verflauwde oever en net aangelegde poel (December 2008)<br />

Graven van 7 poelen<br />

Op verschillende plekken zijn poelen gegraven. Sommige liggen aan de zijde van de buitenwijken<br />

(Schuilenburg, Liendert en Schothorst), andere aan de centrumzijde van het kanaal. In het stilstaande,<br />

open water van de poelen voelen groene kikkers, bruine kikkers en padden zich thuis. De bruine<br />

kikker en de pad planten zich hier voort. Langs de waterkant kunnen veel plantensoorten groeien,<br />

5


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

zoals Fonteinkruid, Pijlkruid, Bitterzoet en Engelwortel. En wie weet ligt er op een zonnige dag ineens<br />

een Ringslang te zonnen in het gras naast de poel. Gelukkig is deze slang ongevaarlijk.<br />

Aanleg van 2 plas-draszones<br />

Het zijn geen poelen, geen slootjes en het is geen moeras. Een plas-draszone is een nat stuk oever<br />

op de overgang tussen ondiep water en drogere grond. Hier groeien de Dotterbloem, de Oeverzegge<br />

en Riet. En daarin zingt straks vast en zeker de Kleine karekiet. Dit altijd zingende vogeltje komt nu al<br />

voor in het landelijk gebied van Leusden en de wijk Randenbroek. Het zal zich zeker verder langs het<br />

<strong>Valleikanaal</strong> verplaatsen. De plas-draszones zijn aangelegd tussen de Holkerweg en Balladelaan, aan<br />

de wijkkant van Schothorst.<br />

Bunkers voor de vleermuizen<br />

Op twee plaatsen langs het kanaal zijn vleermuisbunkers<br />

aangelegd. Naar verwachting zal de natuur langs het<br />

kanaal veel kleine beestjes trekken die goed voedsel zijn<br />

voor vleermuizen. De Watervleermuis en mogelijk de<br />

Meervleermuis zijn te verwachten. Zij zullen ’s zomers<br />

over het water scheren op jacht naar insecten en ’s<br />

winters een winterverblijf vinden in de bunker.<br />

Loopplanken voor kleine zoogdieren<br />

Een reisroute langs het water werkt alleen als de hindernissen voor dieren te nemen zijn. Het<br />

<strong>Valleikanaal</strong> kent nogal wat bruggen en aan het eind een flinke stuw (Balladelaan). Om het voor<br />

dieren mogelijk te maken deze hindernissen te nemen, zijn bij alle bruggen faunavoorzieningen<br />

aangelegd. Vaak is het niet meer dan een loopplank of richel onder de brug door, maar voor dieren<br />

zijn het belangrijke hulpmiddelen.<br />

Vissen en stuwen<br />

Met behulp van stuwen regelt het waterschap het waterpeil in het <strong>Valleikanaal</strong>. De stuw bestaat uit<br />

een klep die het water tegenhoudt. Na veel regen en bij een hoog waterpeil, gaat de stuwklep omlaag<br />

zodat er meer water over de stuw kan wegstromen. Als het droger is en het waterpeil zakt, gaat de<br />

stuwklep omhoog om het water vast te houden. Zo voorkomt het waterschap in natte tijden<br />

wateroverlast en in droge tijden watertekort.<br />

Voor vissen is het belangrijk om via het <strong>Valleikanaal</strong> naar de beken te zwemmen om voort te planten.<br />

Om te zorgen dat de stuwen geen vissen tegenhouden zijn er vistrappen in de stuwen aangebracht.<br />

Stuw Balladelaan in <strong>Amersfoort</strong> met in het midden de vistrap<br />

Wandelpaden en bruggen<br />

Langs het <strong>Valleikanaal</strong> zijn de wandelpaden opgeknapt en enkele nieuwe paden aangelegd. Ter<br />

hoogte van de Van Randwijcklaan is een duiker vervangen door een brug met daaronder doorlopende<br />

oevers. Natuur in de stad is belangrijk voor planten en dieren, maar niet alleen planten en dieren<br />

profiteren van de nieuwe natuur; ook omwonenden kunnen genieten van deze natuur dwars door de<br />

stad.<br />

6


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

2.5. Wat er is aangeplant en ingezaaid.<br />

Door: Renée van Assema<br />

Er is gekozen om na al het grondwerk de natuur “een handje te helpen” door bomen en struiken aan te<br />

planten en een kruidenmengsel in te zaaien. Keuze van de soorten sluit aan bij wat er van nature<br />

voorkomt in de omgeving van <strong>Amersfoort</strong>.<br />

1: Struweel/struikbeplanting (schaduwpakket)<br />

Struikvormers die met name zijn toegepast op beschaduwde plaatsen. In de praktijk is dit doorgaans<br />

onder of direct naast volgroeide (solitaire) bomen.<br />

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam %<br />

aandeel<br />

Crataegus monogyna Eenstijlige meidoorn 20<br />

Humulus lupulus Hop 2<br />

Ilex aquifolium Hulst 10<br />

Lonicera periclymenum Kamperfoelie 5<br />

Prunus padus Vogelkers 15<br />

Rhamnus frangula Vuilboom 18<br />

Rosa rubiginosa Egelantier 5<br />

Rubus idaeus Framboos 5<br />

Sambucus nigra Gewone vlier 5<br />

Sorbus aucuparia Lijsterbes 15<br />

2: Singel/bomen met onderbeplanting (zonpakket)<br />

Struikvormers en boomvormers die met name zijn toegepast op zonnige plaatsen.<br />

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam %<br />

aandeel<br />

Alnus glutinosa Zwarte els 5<br />

Betula pendula Ruwe berk 5<br />

Crataegus monogyna Eenstijlige meidoorn 15<br />

Fraxinus excelsior Gewone es 5<br />

Humulus lupulus Hop 5<br />

Ilex aquifolium Hulst 10<br />

Lonicera periclymenum Kamperfoelie 5<br />

Prunus padus Vogelkers 10<br />

Quercus robur Zomer eik 5<br />

Rhamnus frangula Vuilboom 15<br />

Rosa canina Hondsroos 5<br />

Rubus idaeus Framboos 5<br />

Sambucus nigra Gewone vlier 5<br />

Sorbus aucuparia Lijsterbes 5<br />

3: Elzen- en wilgenstroken<br />

Aan de kant van de Ringweg zijn groepen bomen aangeplant . In het beheer zullen deze bomen<br />

gefaseerd worden teruggezet.<br />

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Aandeel<br />

Alnus glutinosa Zwarte els Standaard 1/3<br />

1: Salix alba Schietwilg Standaard 1/3 (per plantvak slechts 1 soort<br />

7


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Aandeel<br />

2: Salix fiminalis<br />

Katwilg<br />

wilg toepassen)<br />

3: Salix fragilis<br />

Kraakwilg<br />

4: Salix purpurea<br />

Bittere wilg<br />

5: Salix triandra<br />

Amandelwilg<br />

6: Salix dasyclados<br />

Duitse dot<br />

7: Salix cinerea<br />

Grauwe wilg<br />

Rhamnus frangula<br />

Vuilboom<br />

Standaard 1/3, (binnen dit pakket alle<br />

Betula pubescens<br />

Zachte berk<br />

soorten in gelijke verhoudingen toepassen).<br />

Fraxinus excelsior<br />

Gewone es<br />

Langs het kanaal is in ieder opvolgend plantvak gebruik gemaakt van 1 wilgensoort. Dus: in het 1 e<br />

plantvak komt 33% Zwarte els, 33% wilg 1 en 33% Vuilboom, Zachte Berk en Gewone Es. In plantvak<br />

2 komt hetzelfde maar wilg1 wordt wilg 2, etc.<br />

4: Haag<br />

Tussen de parkeerplaats aan de Romeostraat en de poel is de bestaande haag aangevuld. De nieuw<br />

aan te planten haag is ongeveer 25 meter lang. Per meter is 4 stuks Haagbeuk (Carpinus betulus) in<br />

één rij aangeplant.<br />

5: Oevervegetatie<br />

In fase 1 van de aanleg is er voor gekozen nieuwe oevers deels in te planten met oevervegetatie of te<br />

bekleden met voorbegroeide aquaflora-matten van de firma Nautilus. Dit, omdat er anders een grote<br />

kans bestaat, dat de oevers hoofdzakelijk begroeid raken met Riet en Liesgras. Ook in fase 2 is voor<br />

oevervegetatie voorbegroeide aquaflora-matten gebruikt. Alle vrijkomende / hergraven oevers langs het<br />

kanaal zijn voor 50% bekleed met aquaflora matten.De oevers van nieuwe poelen zijn voor 50%<br />

bekleed met voorbegroeide matten. Hierbij worden<br />

alleen de oost- en westoever aangekleed. De<br />

noordoever dient kaal te blijven (door beheer). De<br />

zuidoever groeit vanzelf dicht.<br />

De soorten van de aquaflora-matten komen aan de orde<br />

in hoofdstuk 8.<br />

Voorbeelden van gebruik aquafloramatten elders<br />

6: Bloemrijk grasland<br />

Langs het <strong>Valleikanaal</strong> wordt gestreefd naar bloemrijke graslanden. Dit zal merendeels moeten<br />

plaatsvinden door gericht beheer (tweemaal per jaar maaien en afvoeren). Op een aantal geschikte<br />

locaties is echter de toplaag verwijderd om een betere uitgangssituatie te verkrijgen. Deze locaties<br />

liggen bij nieuw te graven poelen en op goed bezonde plaatsen. De lokaties zijn ingezaaid met diverse<br />

zaadmengsels. De soorten in het zaadmengsel komen aan de orde in hoofdstuk 5.<br />

8


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

2.6 Onderzoeksgebied in kaart<br />

9


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

10


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

11


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

12


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

13


Foto Wilma Verburg<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

14


3. Werkwijze<br />

3.1 Organisatie<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Het onderzoek is uitgevoerd door vrijwilligers van de KNNV Afdeling <strong>Amersfoort</strong> e.o. In de lente van<br />

<strong>2011</strong> is er een werkgroep geformeerd om het onderzoek uit te voeren bestaande uit:<br />

• Arie van den Bremer (coördinatie)<br />

• Joop de Wilde<br />

• Tom Huijbregts<br />

• Gert Lodewijk<br />

• Loes Dieben<br />

• Geert Hurkens<br />

• Kees Quaadgras<br />

• Kees Both<br />

• Atty van Dijk<br />

• Wout de Jong<br />

• Bart Iping<br />

• Gabrielle Bartelsen<br />

Gemiddeld eenmaal per week werd een vak onderzocht met 2 tot 5 deelnemers. Totaal zijn er ca 360<br />

mensuren in het veld doorgebracht. Een belangrijk nevendoel van dit onderzoek is kennisoverdracht<br />

geweest tussen leden van de KNNV en dat doel is zeker bereikt. Om werkgroepleden de kans te<br />

geven aan het onderzoek deel te nemen is er op wisselende dagdelen gewerkt. Het meeste<br />

onderzoek heeft in de lente plaatsgevonden. In de nazomer is dit onderzoek herhaald omdat het<br />

vinden en determineren van soorten planten erg seizoengebonden is. In augustus is er bijvoorbeeld<br />

geen speenkruid meer te vinden en voor tandzaad geldt dat in de lente. Het veldwerk is in september<br />

<strong>2011</strong> afgerond en in de maanden daarna is dit rapport geschreven.<br />

3.2 Aanpak onderzoek<br />

Het <strong>Valleikanaal</strong> loopt van de A28 tot de Eem en is verdeeld in 13 vakken waarbij vak 2 gespitst is in<br />

vak a en b. Totaal dus 14. Elk vak is vervolgens verdeeld in subvakken a, b enz. Bij de indeling is<br />

onderscheid aangebracht tussen linker en rechter oever van het <strong>Valleikanaal</strong>. Als er in een vak ook<br />

poelen voorkomen dan hebben die ook een subvaknummer gekregen waarbij er onderscheid is<br />

aangebracht tussen poelranden en de weilandjes om de poel heen.Totaal zijn er 10 poelachtige<br />

situaties waarvan 7 aquafloramatten hebben gekregen. De vakken en subvakken zijn genummerd en<br />

zijn te zien op de kaarten die in paragraaf 2.6 van dit rapport zijn opgenomen.<br />

Per subvak is via veldonderzoek nagegaan welke plantensoorten er voorkomen en met welke<br />

abundantie. De abundantie geeft met een code aan in welke dichtheid een soort voorkomt. De<br />

codering is weergegeven in onderstaande tabel.<br />

In volgende hoofdstukken wordt gerekend met getalswaarden voor de abundantie om een inzicht te<br />

krijgen in het aantal planten, dat er van soorten voorkomt. Zie laatste kolom in de tabel.<br />

De namen van de plantensoorten zijn gebaseerd op de namen in het boek Heukel’s Flora van<br />

Nederland<br />

15


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Abundantie Aantal Verspreid Plaatselijk<br />

Aantal planten per<br />

abundantie<br />

R-Rare 1-3 2<br />

S-Schaars 4-10 7<br />

O-Occasional 11-20 15<br />

F-Frequent 21-100 X 60<br />

La-Lok.abun 21-100 X 60<br />

A-Abundant > 100 X 150<br />

Ld-Lok.dom > 100 X 150<br />

Cd-Co. Dom Dominant met andere soorten X 600<br />

D-dominant > 50% dekking X 600<br />

Tabel Codering abundantie<br />

Per subvak is een streeplijst ingevuld en aan het eind zijn alle streeplijsten verzameld in een<br />

totaaloverzicht. Vanwege de omvang is deze niet in het rapport opgenomen maar wel aan de<br />

gemeente ter beschikking gesteld. Op de streeplijst is Herfst leeuwentand vervangen door de naam<br />

Vertakte leeuwentand omdat dat de naam in Heukel’s is.<br />

Op verzoek van de gemeente zijn voor een beperkt aantal bijzondere soorten GPS- coördinaten<br />

vastgelegd.<br />

3.3 Betrouwbaarheid van de resultaten<br />

Bij dit alles rijst de vraag hoe volledig de inventarisatie is geweest. De grootste invloedsfactoren zijn<br />

kennis en tijd. Kennis heeft betrekking op de vraag of een soort herkend wordt. De overtuiging is dat<br />

er voldoende kennis aanwezig is geweest om alle gevonden soorten te determineren, behoudens<br />

enkele grassen. Met name de genoteerde abundantie is voor deze plantenfamilie onzeker. Zo nodig<br />

zijn derden ingeschakeld (Floron).<br />

Het <strong>Valleikanaal</strong> heeft ca. 8000m. oever. Het equivalent van 11 poelen wordt voor het gemak gelijk<br />

gesteld aan 1000m. Totaal dus 9.000m. Dit hele gebied is gebiedsdekkend onderzocht. 360 Uur<br />

veldwerk betekent dat er 1 mensuur is besteed aan ca 25m. oever. De Floronrichtlijn is 4 uur per km².<br />

Ter vergelijk: het oppervlak van de oevers en poelen is ongeveer 9.000m.lang x ca 10m.breed = 0,9<br />

km² waarvoor de Floronrichtlijn dus ca 3,6 uur is. Het uitgevoerde onderzoek mag dus als zeer<br />

intensief beschouwd worden. In de Floronpraktijk zal die richtlijn zeer waarschijnlijk ook ver<br />

overschreden worden.<br />

Er kunnen wel afwijkingen tussen de werkelijke en geregistreerde abundatie zijn, want dat is moeilijk<br />

te controleren. Afwijkingen willen zeggen dat er in werkelijkheid hogere abundaties voorkomen dan<br />

genoteerd, maar dat doet weinig afbreuk aan de bruikbaarheid van de gegevens.<br />

16


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

4. Totaal aantal plantensoorten per vak en per subvak<br />

In bijlage 1 is een gedetailleerd overzicht opgenomen van alle gevonden plantensoorten langs het<br />

<strong>Valleikanaal</strong> en de poelen. Bij het valleikanaal zijn de oevers onderscheiden en bij de poelen de<br />

oevers en de weilandjes er omheen.Totaal zijn er 382 soorten gevonden. In tabel 4.1 is te lezen<br />

hoeveel soorten er per vak en subvak zijn aangetroffen.<br />

De meeste soorten zitten op het intelniveau van vakken in vak 7 (223 soorten) In figuur 4.1 is dat<br />

grafisch weergegeven. Bij de subvakken zitten de meeste soorten in subvak 8a (150 soorten). Je kunt<br />

de aantallen per subvak niet optellen om het aantal soorten per vak te leren kennen. Dat komt omdat<br />

1 soort in meerdere subvakken van een vak kan voorkomen (dubbeltellingen).<br />

In tabel 4.1 zijn de oevers aan de buitenwijk zijde van het valleikanaal geel gemarkeerd en de oevers<br />

aan de stadszijde blauw. Op de oevers aan de zijde van de buitenwijken Schothorst, Liendert en<br />

Schuilenburg komen gemiddeld 120 soorten voor en aan de stadszijde 100. Dat is dus gemiddeld 20<br />

soorten minder, waarbij het grootste verschil voorkomt in vak 10: aan Schothorstzijde 146 en aan<br />

stadszijde 84. Dat komt door de plas-draszone die aan de zijde van de wijk Schorsthorst is<br />

aangebracht en een grote diversiteit oplevert. Als we de 2 plas-draszones in de wijk Schothorst buiten<br />

beschouwing laten is het verschil over de hele lengte van het <strong>Valleikanaal</strong> nog altijd ca 15. Er zijn ook<br />

grote verschillen in aantal soorten in de subvakken voor en na de spoortunnel, maar daar zijn de<br />

subvakken ongelijk van grootte en biotoop. Deze zijn aan de stadszijde smal en worden voor een deel<br />

begrensd door een betonnen wand. Ter plaatse van de spoorbrug zijn er vakken met basaltblokken en<br />

dus ook onvergelijkbaar met “normale” oevers.<br />

Het verschil van 15 soorten tussen de oevers aan stadszijde en buitenwijken wordt voor 3 soorten<br />

verklaard door het zaadmengsel. De natuurlijke vegetatie verschilt dus 12 soorten. Een logische<br />

verklaring is niet gevonden.<br />

Figuur 4.1 Totaal aantal plantensoorten per vak.<br />

17


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Tabel 4.1 Overzicht totaal aantal plantensoorten per vak en per subvak<br />

Groen = Oever poel<br />

Blauw = Oever stadszijde<br />

Geel = Oever buitenwijken<br />

Roze = Weilandjes bij de poelen<br />

Vaknummer<br />

1<br />

Totaal<br />

per vak<br />

170<br />

2a 151<br />

2b 179<br />

3 165<br />

4 192<br />

5 137<br />

6 192<br />

7 223<br />

Aantal soorten per subvak<br />

a b c d e f g h<br />

Talud<br />

Schuilen<br />

burg<br />

Talud<br />

Randen<br />

-broek<br />

Weiland<br />

poel<br />

Poel<br />

Randenbroek<br />

109 74 84 17<br />

Talud<br />

Schuilen<br />

-burg<br />

Talud<br />

Randen<br />

-broek<br />

Weiland<br />

poel<br />

Poel<br />

Randenbroek<br />

86 93 65 23<br />

Talud<br />

Schuilen<br />

-burg<br />

Talud<br />

Randen<br />

-broek<br />

Weiland<br />

poel<br />

Poel<br />

Randenbroek<br />

94 108 73 27<br />

Talud<br />

Randenbroek<br />

Talud<br />

Mendels<br />

-<br />

sohnstr.<br />

Talud<br />

Schuilen<br />

-burg<br />

Weiland<br />

poel<br />

Schuilen<br />

-burg<br />

18<br />

Poel<br />

Schuilenburg<br />

Eiland<br />

107 91 87 85 28 6<br />

Talud<br />

Schuilen<br />

-burg<br />

Talud<br />

Randen<br />

-broek<br />

Weiland<br />

poel<br />

Schuilen<br />

-burg<br />

Poel<br />

Schuilen<br />

-burg<br />

133 126 71 26<br />

Talud<br />

Ringweg<br />

Talud<br />

Liendert<br />

111 104<br />

Talud<br />

Ringweg<br />

TaludLi<br />

endert<br />

Weiland<br />

poel<br />

Liendert<br />

Poel<br />

Liendert<br />

106 135 77 31<br />

Talud<br />

Ringweg<br />

Talud<br />

Liendert<br />

Weiland<br />

poel<br />

Moskee<br />

Poel<br />

moskee<br />

Weiland<br />

poel van<br />

Rand-<br />

wijcklaan<br />

Poel van<br />

Rand-<br />

wijcklaan<br />

115 145 71 41 71 25


Vaknummer<br />

8<br />

Totaal<br />

per vak<br />

166<br />

9 197<br />

10 165<br />

11 178<br />

12 133<br />

13 158<br />

13<br />

vervolg<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Aantal soorten per subvak<br />

a b c d e f g h<br />

Talud<br />

Liendert<br />

Talud<br />

Kruis<br />

kamp<br />

Strip<br />

Meerkoetpad<br />

150 50 55<br />

Talud<br />

Schothorst<br />

Basalt<br />

Schothorst<br />

Oever<br />

Kruiskamp <br />

BasaltmuurKruiskamp<br />

118 81 111 121<br />

Talud<br />

Schothorst<br />

Talud<br />

Kruiskamp<br />

146 84<br />

Talud<br />

Schothorst<br />

Talud<br />

Kruiskamp<br />

144 123<br />

Talud<br />

Kruiskamp<br />

Talud<br />

Schothorst<br />

Bosje<br />

stuw<br />

19<br />

Poel<br />

stuw<br />

90 74 71 17<br />

Talud<br />

Valleikan<br />

aal<br />

Bosje bij<br />

brug<br />

Bloemen<br />

landje<br />

Weiland<br />

poel<br />

Oude<br />

Eem<br />

Poel bij<br />

Oude<br />

eem<br />

Hoek Eem<br />

Gras<br />

hoek<br />

Eem<br />

Zuid-oever<br />

oude Eem<br />

51 46 49 65 24 47 11 37<br />

i j k l<br />

Wei<br />

Tjalkweg<br />

Bosje<br />

Tjalk<br />

weg<br />

Bosje bij<br />

Poel<br />

Talud<br />

oude<br />

Eem<br />

18 21 16 23


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

5. Resultaten van het gebruiken van zaadmengels en<br />

aquafloramatten<br />

In het vorige hoofdstuk zijn de gegevens van de oevers, weilandjes en poelen apart weergegeven. In<br />

dit hoofdstuk worden de gegevens van de drie locaties met elkaar vergeleken<br />

Tabel 5.1 Samenvatting resultaten per locatie<br />

Oevers<br />

<strong>Valleikanaal</strong><br />

Weilandjes Poelen<br />

Zaadmengsel Zaadmengsel Aquafloramatten<br />

Aantal (sub)vakken 26 11 9<br />

Aantal gezaaide soorten planten 54 54 16<br />

Opgekomen 40 28 15<br />

Niet opgekomen 14 26 1<br />

Zaairesultaat 74% 52% 94%<br />

Tabel 5. 2. De 10 meest opgekomen plantensoorten in volgorde van hoeveelheid in stuks.<br />

De hoeveelheid is berekend door de abundantie´s een waarde toe te kenen. Zie hoofdstuk Werkwijze.<br />

Oevers Aantal Weilandjes Aantal Poelen Aantal<br />

<strong>Valleikanaal</strong> planten<br />

planten<br />

planten<br />

1 Smalle<br />

weegbree<br />

5587 Gewone margriet 2039 Moeraszegge 420<br />

2 Gewoon<br />

biggenkruid<br />

3755 Smalle weegbree 1227 Bosbies 317<br />

3 Duizendblad 3167 Gewoon biggenkruid 1227 Liesgras 315<br />

4 Gewone<br />

margriet<br />

2599 Gewone brunel 1167 Kalmoes 307<br />

5 Klein<br />

1468 Knoopkruid 1079 Scherpe 195<br />

streepzaad<br />

zegge<br />

6 Glad Walstro 1125 Duizendblad 1036 Grote<br />

kattenstaart<br />

189<br />

7 Moerasrol<br />

klaver<br />

920 Glad Walstro 735 Gele lis 128<br />

8 Pinkster 846 Echte koekoeksbloem 682 Grote 75<br />

bloem<br />

egelskop<br />

9 Knoopkruid 691 Muskuskaasjeskruid 669 Mattenbies 60<br />

10 Hazenpootje 666 Grote ratelaar 667 Oeverzegge 19<br />

11 Echte<br />

koekoeks<br />

bloem<br />

629 Gele morgenster 662<br />

12 Gewone<br />

reigersbek<br />

613 Gewone veldbies 656<br />

20


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Tabel 5.3 Niet opgekomen plantensoorten:<br />

Oevers <strong>Valleikanaal</strong> Weilandjes Poelen<br />

1 Blauwe knoop 1 Blauwe knoop 1 Zwanenbloem<br />

2 Blauwe zegge 2 Blauwe zegge<br />

3 Egelboterbloem 3 Egelboterbloem<br />

4 Geelgroene zegge 4 Geelgroene zegge<br />

5 Grote boterbloem 5 Grote boterbloem<br />

6 Grote pimpernel 6 Grote pimpernel<br />

7 Kleine ratelaar 7 Kleine ratelaar<br />

8 Moeraskartelblad 8 Moeraskartelblad<br />

9 Padderus 9 Padderus<br />

10 Rietorchis 10 Rietorchis<br />

11 Stijf Havikskruid 11 Stijf Havikskruid<br />

12 Wateraardbei 12 Wateraardbei<br />

13 Waterdrieblad 13 Waterdrieblad<br />

14 Zandblauwtje 14 Dotterbloem<br />

15 Gevleugeld hertshooi<br />

16 Echte Valeriaan<br />

17 Grote kattenstaart<br />

18 Grote wederik<br />

19 Hoge Cyperzegge<br />

20 Melkeppe<br />

21 Moerasspirea<br />

22 Poelruit<br />

23 Scherpe zegge<br />

24 Herfstleeuwentand<br />

25 Watermunt<br />

26 Wilde Bertram<br />

Een paar feiten;<br />

1. De verschillen in aantal planten zijn tussen de soorten heel groot. Bijvoorbeeld op de oevers<br />

Smalle weegbree 5587 stuks en Knoopkruid 691 stuks. Zie tabel 5.2<br />

2. In tabel 5.1 is ook te zien dat op de oevers veel meer soorten van het zaadmengsel zijn<br />

opgekomen dan in de weilandjes;<br />

3. Opmerkelijk is dat de samenstelling van de top-tien (zie tabel 5.2) op de kanaaloevers sterk<br />

verschilt van die in de weilandjes.<br />

4. Van het zaadmengsel zijn 14 van de 54 soorten nergens opgekomen en van de<br />

aquafloramatten maar 1 van de 16 soorten. Zie tabel 5.3 (regel 1 tot en met 13).<br />

5. Bijzonder is dat zowel op de oevers als in de weilandjes 6 soorten gevonden zijn met meer<br />

dan 1000 planten terwijl het oppervlak van de weilandjes maar circa 1/8 van het oppervlak van de<br />

oevers is. Bij de 6 opvolgende soorten in tabel 5.2 zijn er zelfs evenveel planten. Dat komt voor<br />

een deel door het feit dat de oevers ook een natte zone kennen waardoor de diversiteit vaak<br />

toeneemt. Het neemt niet weg dat de indruk is, dat de dichtheden van veel soorten in de<br />

weilandjes aanzienlijk groter zijn dan op de oevers. Ze zien er bloemrijker uit.<br />

21


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

6. Zaadmengsels op de oevers van het <strong>Valleikanaal</strong><br />

Tot de oevers in deze analyse<br />

zijn alleen de “echte” oevers<br />

gerekend. Totaal zijn dat er 26.<br />

Zie blauwe en gele subvakken in<br />

tabel 4.1. Dat houdt in dat de<br />

subvakken, die onder de<br />

spoorlijntunnel doorlopen<br />

(basaltblokken), de oever in vak<br />

12 aan Schothorstzijde en de<br />

oevers in vak 13 buiten<br />

beschouwing zijn gelaten.<br />

Waarschijnlijk is daar ook geen<br />

bloemrijk zaadmengsel<br />

aangebracht.<br />

In het mengsel dat op de oevers<br />

van het <strong>Valleikanaal</strong> is gezaaid<br />

zaten 54 soorten. Waarschijnlijk<br />

was dit een mengsel dat<br />

geëigend was voor een droge<br />

bodem, maar dat is nu niet meer<br />

te achterhalen.<br />

In tabel 5.2 is te zien dat 14<br />

soorten (ongeveer een vierde)<br />

niet gevonden zijn. Opvallend<br />

succesvol zijn de subvakken 10a<br />

en 11a met 32, respectievelijk 30<br />

soorten. Dat zijn de 2 plasdraszones<br />

in de wijk Schothorst.<br />

Zie onderste regel van de tabel.<br />

Als deze twee subvakken buiten<br />

beschouwing worden gelaten is het aantal soorten op de oevers aan binnenstadzijde, (ringweg) 5<br />

lager dan op de oevers langs de buitenwijken.<br />

De vraag is echter wanneer er sprake is van succes? Is het totale aantal planten maatgevend? Zoals<br />

in het hoofdstuk 3: “Wijze van werken” is aangegeven, zijn de abundantie’s vertaald in aantal planten.<br />

Soorten met meer dan 1000 planten zijn Smalle weegbree, Gewoon biggenkruid, Duizendblad,<br />

Gewone margriet, Klein streepzaad en Glad walstro (Zie tabel 5.2). Dit zijn geen exacte cijfers, maar<br />

het geeft wel goed weer welke ingezaaide soorten veel voorkomen. Maar deze grote aantallen kunnen<br />

best in een zeer beperkt aantal subvakken voorkomen en is dat dan nog een succes?<br />

Als voorbeeld de Gele lis. Deze komt in 17 van de 26 subvakken voor, maar per subvak en totaal in<br />

zeer kleine aantallen. Daar tegenover staat bijvoorbeeld de Gewone veldbies, die maar in 2<br />

subvakken voorkomt, maar veel meer planten heeft. Dat komt dat er 1x een abundantie ”A” voorkomt<br />

terwijl dat bij Gele lis maximaal een “O” is.<br />

22


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Tabel 5. 2. Effect zaadmengsel op oevers valleikanaal<br />

Code subvak<br />

Naam subvak<br />

Blauwe knoop -<br />

Blauwe zegge -<br />

1<br />

a<br />

Aantal subvakken met<br />

soort<br />

Talud Schuilenburg<br />

1<br />

b<br />

Talud Randenbroek<br />

2<br />

a<br />

a<br />

Talud Schuilenburg<br />

2<br />

a<br />

b<br />

Talud Randenbroek<br />

2<br />

b<br />

a<br />

Talud Schuilenburg<br />

2<br />

b<br />

b<br />

Talud Randenbroek<br />

3<br />

a<br />

Talud Randenbroek<br />

3<br />

b<br />

Talud Mendelssohnstraat<br />

3<br />

c<br />

Talud Schuilenburg<br />

4<br />

a<br />

Talud Schuilenburg<br />

Dotterbloem 6 R R R R R R<br />

4<br />

b<br />

Talud Randenbroek<br />

Duizendblad 26 O O R F F A A A A A A A A A A A A A O A A A A A A A<br />

Echte koekoeksbloem<br />

16<br />

O O O S O O O F F A F O A O S O<br />

Echte valeriaan 12 S R R R R R S R S S R O<br />

Egelboterbloem<br />

-<br />

Geelgroene<br />

zegge<br />

-<br />

Gele lis 17 R R R R R O S S S S S O S R O R O<br />

Gele<br />

morgenster<br />

9<br />

O R R R S S F F R<br />

Gevleugeld<br />

hertshooi<br />

2<br />

S O<br />

Gewone brunel 13 O R S O S O R O S S A A F<br />

Gewone<br />

margriet<br />

22<br />

F F S A F O A A A O A A A A F S A<br />

C<br />

d A A A O<br />

Gewone<br />

reigersbek<br />

14<br />

R R O O S R O O O A O A A F<br />

Gewone<br />

veldbies<br />

2<br />

A S<br />

Gewoon<br />

barbarakruid<br />

6<br />

R R R O S R<br />

Gewoon<br />

biggenkruid<br />

22<br />

O A F A F F A A<br />

C<br />

d F<br />

C<br />

d A<br />

C<br />

d A A F A O<br />

C<br />

d O A F<br />

Glad walstro 21 F O F O O F A F O A O A O O F O O F F F F<br />

Grote<br />

boterbloem<br />

-<br />

Grote<br />

kattenstaart<br />

12<br />

S O F S F F S S O F F R<br />

Grote<br />

pimpernel<br />

-<br />

Grote ratelaar 4<br />

S<br />

L<br />

a S O<br />

Grote wederik 6 R O O F O S<br />

Hazenpootje 10 F O S S A A F F A S<br />

Hazenzegge 3 F R R<br />

Heelblaadjes 4 R S S S<br />

Hoge<br />

cyperzegge<br />

8<br />

R R R R R R R S<br />

Kale jonker 4 R O R S<br />

Klein<br />

streepzaad<br />

22<br />

S S O O A O A O A F F A F F O A A S O S A F<br />

Kleine ratelaar -<br />

Knoopkruid 16 R O O F A F S F O F R O F S A O<br />

Melkeppe 2 O S<br />

Middelste<br />

teunisbloem<br />

12<br />

R O S R O S S F R S R R<br />

Moeras<br />

kartelblad<br />

-<br />

23<br />

5<br />

a<br />

Talud Stadsring<br />

5<br />

b<br />

Talud Liendert<br />

6<br />

a<br />

Talud Stadsring<br />

6<br />

b<br />

Talud Liendert<br />

7<br />

a<br />

Talud Stadsring<br />

7<br />

b<br />

Talud Liendert<br />

8<br />

a<br />

Talud Liendert<br />

8<br />

c<br />

Talud Stadsring<br />

9<br />

a<br />

Talud schothorst<br />

9<br />

c<br />

Talud Stadsring<br />

1<br />

0<br />

a<br />

Talud schothorst<br />

10<br />

b<br />

Talud Stadsring<br />

1<br />

1<br />

a<br />

Talud schothorst<br />

1<br />

1<br />

b<br />

Talud Stadsring<br />

12<br />

a<br />

Talud Stadsring


Code subvak<br />

Naam subvak<br />

1<br />

a<br />

Aantal subvakken met<br />

soort<br />

Talud Schuilenburg<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

1<br />

b<br />

Talud Randenbroek<br />

2<br />

a<br />

a<br />

Talud Schuilenburg<br />

2<br />

a<br />

b<br />

Talud Randenbroek<br />

2<br />

b<br />

a<br />

Talud Schuilenburg<br />

2<br />

b<br />

b<br />

Talud Randenbroek<br />

3<br />

a<br />

Talud Randenbroek<br />

3<br />

b<br />

Talud Mendelssohnstraat<br />

3<br />

c<br />

Talud Schuilenburg<br />

4<br />

a<br />

Talud Schuilenburg<br />

4<br />

b<br />

Talud Randenbroek<br />

Moerasrolklave<br />

r<br />

22<br />

O O F O O F O S S S O F F S S O F A O A A O<br />

Moerasspirea 12 S R R R S R R S R S S S<br />

Muskuskaasjeskruid<br />

6<br />

F O O R<br />

L<br />

a A<br />

Padderus -<br />

Peen 13 A O O O O F R O R S A S F<br />

Pinksterbloem 16 S F F F O O F O S S A F A F F F<br />

Poelruit 1 S<br />

Rietorchis -<br />

Schermhavikskruid<br />

1<br />

S<br />

Scherpe<br />

boterbloem<br />

22<br />

F S S F O O S O S O S F R O A O R O S S S S<br />

Scherpe zegge 3<br />

O<br />

L<br />

d A<br />

Slangenkruid 4 O F O F<br />

Smalle<br />

weegbree<br />

26<br />

F F F A A A A A A A A<br />

C<br />

d A<br />

C<br />

d<br />

C<br />

d<br />

C<br />

d<br />

C<br />

d<br />

C<br />

d S A A A A A A A<br />

Stijf havikskruid -<br />

Vertakte<br />

leeuwentand<br />

11 R R A A F O O R F O A<br />

Wateraardbei -<br />

Waterdrieblad -<br />

Watermunt 16 R R O O R R R R S S R S F F O F<br />

Wilde bertram 2 R R<br />

Zandblauwtje -<br />

Aantal soorten<br />

per subvak<br />

Code subvak<br />

1<br />

4 8 7<br />

1<br />

a<br />

1<br />

b<br />

2<br />

a<br />

a<br />

1 1 1<br />

2 2 8<br />

2 2 2<br />

a b b<br />

b a b<br />

1<br />

8<br />

3<br />

a<br />

1<br />

6<br />

3<br />

b<br />

1<br />

4<br />

3<br />

c<br />

2<br />

0<br />

4<br />

a<br />

2<br />

2<br />

4<br />

b<br />

24<br />

5<br />

a<br />

Talud Stadsring<br />

1<br />

7<br />

5<br />

a<br />

5<br />

b<br />

Talud Liendert<br />

1<br />

3<br />

5<br />

b<br />

6<br />

a<br />

Talud Stadsring<br />

1<br />

3<br />

6<br />

a<br />

6<br />

b<br />

Talud Liendert<br />

1<br />

8<br />

6<br />

b<br />

7<br />

a<br />

Talud Stadsring<br />

1<br />

5<br />

7<br />

a<br />

7<br />

b<br />

Talud Liendert<br />

2<br />

3<br />

7<br />

b<br />

8<br />

a<br />

Talud Liendert<br />

8<br />

c<br />

Talud Stadsring<br />

1<br />

9 7<br />

8<br />

a<br />

8<br />

c<br />

9<br />

a<br />

Talud schothorst<br />

1<br />

5<br />

9<br />

a<br />

9<br />

c<br />

Talud Stadsring<br />

2<br />

2<br />

9<br />

c<br />

1<br />

0<br />

a<br />

Talud schothorst<br />

10<br />

b<br />

Talud Stadsring<br />

3<br />

2 16<br />

1<br />

10<br />

0<br />

b<br />

a<br />

1<br />

1<br />

a<br />

Talud schothorst<br />

3<br />

0<br />

1<br />

1<br />

a<br />

1<br />

1<br />

b<br />

Talud Stadsring<br />

12<br />

a<br />

Talud Stadsring<br />

1<br />

9 11<br />

1<br />

1<br />

b<br />

12<br />

a


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

7. Zaadmengsels op de weilandjes (vaak bij poelen)<br />

Langs het <strong>Valleikanaal</strong> zijn 11<br />

bloemrijke weilandjes<br />

aangelegd, waarvan 7 bij<br />

poelen met aquafloramatten.<br />

(Zie groene subvakken in<br />

tabel 4.1). Op de 11<br />

weilandjes is een bloemrijk<br />

zaadmengsel gezaaid met 54<br />

soorten. Waarschijnlijk was<br />

dit een mengsel geëigend<br />

voor een natte bodem, maar<br />

dat is nu niet meer te<br />

achterhalen. In tabel 5.3 en<br />

ook in de tabel 7.1 hierna is<br />

te zien dat 26 soorten<br />

(ongeveer een vierde) niet<br />

gevonden zijn. Dat is veel<br />

meer dan op de oevers. Bij<br />

enkele weilandjes is de grens<br />

van het subvak erg dicht<br />

langs de oever van de poel<br />

getrokken. Bijvoorbeeld in de<br />

subvakken 7c en 7e. Anders<br />

gezegd: soms zijn er grote<br />

stukken weiland buiten het<br />

subvak gehouden. Dat kan<br />

invloed hebben op het aantal<br />

gevonden soorten.<br />

Zoals in het hoofdstuk 3:<br />

“Wijze van werken” is<br />

aangegeven zijn de abundantie’s vertaald in aantallen planten. Soorten met meer dan1000 planten<br />

zijn Gewone margriet, Smalle weegbree, Gewoon biggenkruid, Gewone brunel, Knoopkruid en<br />

Duizendblad. Ook hier is de vraag wanneer is er sprake van succes? Hier geldt hetzelfde antwoord als<br />

in Hoofdstuk 6<br />

Op de inzaailijst staat Grote pimpernel. Die is niet gevonden maar wel een keer Moespimpernel.<br />

Mogelijk is dit een verwarring, omdat die ook vaak in zaaimengsels voorkomt.<br />

Opvallend is dat er 6 weilandjes zijn met een vrij groot aantal gezaaide soorten en dus bloemrijk zijn<br />

geworden (hoge abundaties). Dat zijn de weilandjes in de subvakken 2a, 2b, 4 , 6 en 7c en 7e. Het<br />

weilandje in subvak 13i wordt bijna als gazon gemaaid en zal zo nooit bloemrijk worden. Het weilandje<br />

in subvak 13c is zeer bloemrijk, maar veel leuke soorten zijn spontaan op opgekomen zoals Grijskruid,<br />

Brem, Hazenpootje, Klein vogelpootje, Moespimpernel en Steenanjer.<br />

25


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Tabel 7.1 Effect zaadmengsel op weilandjes<br />

Code subvak<br />

Naam subvak<br />

Aan<br />

tal<br />

sub<br />

vak<br />

met<br />

soor<br />

t<br />

1c 2ac 2bc 3d 4c 6c 7c 7e 13c 13d 13i<br />

Wei<br />

poel<br />

Ran<br />

den<br />

broe<br />

k<br />

Wei<br />

poel<br />

Ran<br />

den<br />

broe<br />

k<br />

Wei<br />

poel<br />

Ran<br />

den<br />

broe<br />

k<br />

Wei<br />

poel<br />

Sch<br />

uile<br />

nbur<br />

g<br />

26<br />

Wei<br />

poel<br />

Sch<br />

uile<br />

nbur<br />

g<br />

Wei<br />

poel<br />

Lien<br />

dert<br />

Wei<br />

poel<br />

Mos<br />

kee<br />

Wei<br />

poel<br />

Ran<br />

dwij<br />

ckla<br />

an<br />

Bloe<br />

men<br />

land<br />

je<br />

Wei<br />

lang<br />

s<br />

Oud<br />

e<br />

Eem<br />

Blauwe knoop -<br />

Blauwe zegge -<br />

Dotterbloem -<br />

Duizendblad 11 R A A A A A A F S F S<br />

Echte<br />

7<br />

koekoeksbloem<br />

S O A Ld Ld A F<br />

Echte valeriaan -<br />

Egelboterbloem -<br />

Geelgroene zegge -<br />

Gele lis 1 O<br />

Gele morgenster 6 A A A A R F<br />

Gevleugeld<br />

-<br />

hertshooi<br />

Gewone brunel 7 A A F A A Cd S<br />

Gewone margriet 10 O Cd Cd S A Cd A A F S<br />

Gewone reigersbek 6 S O O R O R<br />

Gewone veldbies 7 S O Cd F F S S<br />

Gewoon<br />

4<br />

barbarakruid<br />

O S S S<br />

Gewoon biggenkruid 11 S A A O F Cd F F A F O<br />

Glad walstro 7 O A A A A F F<br />

Grote boterbloem -<br />

Grote kattenstaart -<br />

Grote pimpernel -<br />

Grote ratelaar 6 F S A A A A<br />

Grote wederik -<br />

Hazenpootje 5 A A A O O<br />

Hazenzegge 3 A R A<br />

Heelblaadjes 1 S<br />

Hoge cyperzegge -<br />

Kale jonker 1 S R<br />

Klein streepzaad 5 O O R F O<br />

Kleine ratelaar -<br />

Knoopkruid 8 S A A A Cd F F R<br />

Melkeppe -<br />

Middelste<br />

6<br />

teunisbloem<br />

R F O F O O<br />

Moeraskartelblad -<br />

Moerasrolklaver 2 O A<br />

Moerasspirea -<br />

Muskuskaasjeskruid 7 R A A A A S F<br />

Padderus -<br />

Wei<br />

Tjalk<br />

-weg


Code subvak<br />

Naam subvak<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Aan<br />

tal<br />

sub<br />

vak<br />

met<br />

soor<br />

t<br />

1c 2ac 2bc 3d 4c 6c 7c 7e 13c 13d 13i<br />

Wei<br />

poel<br />

Ran<br />

den<br />

broe<br />

k<br />

Wei<br />

poel<br />

Ran<br />

den<br />

broe<br />

k<br />

Wei<br />

poel<br />

Ran<br />

den<br />

broe<br />

k<br />

Wei<br />

poel<br />

Sch<br />

uile<br />

nbur<br />

g<br />

27<br />

Wei<br />

poel<br />

Sch<br />

uile<br />

nbur<br />

g<br />

Wei<br />

poel<br />

Lien<br />

dert<br />

Wei<br />

poel<br />

Mos<br />

kee<br />

Wei<br />

poel<br />

Ran<br />

dwij<br />

ckla<br />

an<br />

Bloe<br />

men<br />

land<br />

je<br />

Wei<br />

lang<br />

s<br />

Oud<br />

e<br />

Eem<br />

Wei<br />

Tjalk<br />

-weg<br />

Peen 9 S F F R A A F A O<br />

Pinksterbloem 2 S O<br />

Poelruit -<br />

Rietorchis -<br />

Schermhavikskruid 2 R R<br />

Scherpe boterbloem 10 F O F O O O F O S O<br />

Scherpe zegge -<br />

Slangenkruid 6 O F F F S R<br />

Smalle weegbree 10 F Cd A F A Cd Cd A Ld S<br />

Stijf havikskruid -<br />

Vertakte<br />

-<br />

leeuwentand<br />

Wateraardbei -<br />

Waterdrieblad -<br />

Watermunt -<br />

Wilde bertram -<br />

Zandblauwtje<br />

Totaal aantal soorten<br />

2 S R<br />

per weilandje<br />

13 20 19 7 17 20 21 17 9 8 3


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

8. Aquafloramatten op de randen van de poelen.<br />

Er zijn langs het <strong>Valleikanaal</strong> in het kader van de herinrichting als ecologische verbindingszone 7<br />

poelen aangelegd met aquafloramatten op de oevers (Zie groene subvakken in tabel 4.1). Daarnaast<br />

zijn er een aantal poelen die al langer aanwezig zijn. Dit zijn poelen waar bij de aanleg geen<br />

aquafloramatten zijn neergelegd. Dit zijn de poelen bij de omleiding bij de Barneveldse beek (subvak<br />

3e) in Schuilenburg, het poeltje bij de stuw in het <strong>Valleikanaal</strong> vlakbij de Eem (subvak (12d) en de poel<br />

in vak 13 tegen de Oude Eem (subvak 13 e ). In dit hoofdstuk wordt daarom van 7 poelen uitgegaan. In<br />

de matten zaten 16 soorten planten. Zie tabel 5.3 en tabel 8.1. Zwanenbloem komt als enige soort<br />

niet voor.<br />

Net zoals in de vorige 2 hoofdstukken zijn ook hier de abundantie’s vertaald in aantallen planten.<br />

Soorten met meer dan 300 planten zijn: Moerasrolklaver, Bosbies, Liesgras en Kalmoes. De soorten<br />

Beekpunge, Mattenbies, Watermunt en Moeraswederik komen nagenoeg niet voor. De meeste<br />

soorten zijn te zien in de poelen 3e, 4d, 6d en 7d. Er komt op een aantal plaatsen wel Ruwe bies voor<br />

wat veel op Mattenbies lijkt.<br />

28


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Tabel 8.1 Effect aquafloramatten op poelranden<br />

Code subvak 1d 2ad 2bd 4d 6d 7d 7f<br />

Naam subvak<br />

Aantal<br />

subvakk<br />

en met<br />

soort<br />

Poel<br />

Ran<br />

den<br />

broek<br />

Poel<br />

Ran<br />

den<br />

broek<br />

29<br />

Poel<br />

Ran<br />

den<br />

broek<br />

Poel<br />

Schui<br />

len burg<br />

Poel<br />

Lien<br />

dert<br />

Poel<br />

Lien<br />

dert<br />

Mos<br />

kee<br />

Poel<br />

Lien<br />

dert<br />

Rand<br />

wijck<br />

laan<br />

Beekpunge 1<br />

Bosbies 9 O O O F La F O<br />

Dotterbloem 3 R R R<br />

Gele lis 7 F O O S S<br />

Grote egelskop 2 O<br />

Grote kattenstaart 8 R S O F F O<br />

Kalmoes 3 S Ld A<br />

Liesgras 3 O<br />

Mattenbies 1 F<br />

Moerasspirea 3 R R<br />

Moeraswederik 3 S S R<br />

Moeraszegge 4 F Ld Ld La<br />

Oeverzegge 2 R O R<br />

Scherpe zegge 4 F O F F<br />

Watermunt 1<br />

Zwanenbloem<br />

Aantal soorten per<br />

-<br />

poel<br />

3 5 6 8 9 9 3


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

9. Bomen en struiken langs het <strong>Valleikanaal</strong><br />

9.1 Oeverstruiken<br />

Over de hele lengte staat onderaan het<br />

talud veel Schietwilg, Es, Boswilg,<br />

Zwarte els en Berk. Incidenteel Katwilg,<br />

Laurierwilg en Grauwe wilg. Veel schijnt<br />

aangeplant te zijn (Zie hoofdstuk 2.5).<br />

Deze bomen, want dat worden het voor<br />

een groot deel op den duur, zullen af en<br />

toe afgezet moet worden als het niet de<br />

bedoeling is, dat het bomen worden. Ze<br />

gaan ook concurreren met de laanbomen<br />

langs de wegen, fiets- en wandelpaden.<br />

Ook de kruidachtige vegetatie zal aan<br />

diversiteit afnemen. Maar er zijn<br />

misschien ook redenen om deze struiken<br />

allemaal of gedeeltelijk te laten doorgroeien.<br />

9.2 Laanbomen<br />

Langs de wegen, fiets- en wandelpaden staan vaak laanbomen. De meest voorkomende bomen zijn<br />

Zomereik, Hollands iep, Hollandse linde, Gewone esdoorn en Es. Incidentele grote bomen zijn<br />

Haagbeuk, Berk, Treurwilg. Treurbeuk, Okkernoot, Paardenkastanje, Tamme kastanje, Moeraseik,<br />

Meelbes, Scharlakeneik, Perenboom, Italiaanse populier, Canadese populier , Ratelpopulier, Grauwe<br />

abeel en Moerascipres.<br />

9.3 Struikgewas<br />

Tot het struikgewas worden gerekend Gewone vogelkers, Haagliguster, Gelderse roos, Hazelaar,<br />

Rode kornoelje, Sleedoorn, Spaans aak, Sporkehout, Eenstijlige meidoorn, Fluweelboom, Gewone<br />

vlier, Hulst, Lijsterbes en Wilde kardinaalsmuts. Ze staan vaak wat verder van het water af tot tegen<br />

de fiets- en wandelpaden of in bosachtige subvakken, zoals in vak 12 en 13. Deze zijn waarschijnlijk<br />

allemaal geplant (zie hoofdstuk 2.5). De overgangen naar de grasbermen bieden ruimte voor hoger<br />

opgaande steun zoekende planten als Look zonder look en Boerenwormkruid.<br />

9.4 Bospercelen<br />

In de vakken 12 en 13 komen enkele hele kleine bospercelen voor. Ze worden hier bospercelen<br />

genoemd omdat daar bomen boven het struikgewas uitkomen, die een hoogte van ca 15 meter bereikt<br />

hebben. Voor vogels interessant. Dit zijn interessante gebiedjes omdat daar vegetatie in meerdere<br />

lagen voorkomt met vaak ook een geleidelijke overgang. Zie ook opmerking bij Struikgewas.<br />

30


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

10. Enkele bijzondere plantensoorten<br />

Tijdens de inventarisatie zijn er een aantal bijzondere soorten gevonden. Bijzonder is een relatief<br />

begrip. Het zijn in ieder geval soorten die weinig in de Gelderse vallei voorkomen. Enkele kunnen<br />

aangemerkt worden als ontsnapte en verwilderde tuinplanten en andere als verdwaalde exoten. Op<br />

onderstaande foto’s zijn 24 leuke soorten te zien. De soorten met een `Z` zaten in het zaadmengsel<br />

en met `Am`in de aquafloramatten.<br />

Beekpunge Am Blauw glidkruid Bronkruid<br />

Deens lepelblad Gewone comelina Grote watereppe<br />

Heelblaadjes Z Hertshoornweegbree Incarnaatklaver<br />

Kalmoes Am Knikkend tandzaad Kraailook<br />

31


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Kromhals Mattenbies Am Moeraswederik Am<br />

Pluimzegge Poelruit Z Purperleverkruid<br />

Rode schijnspurie Roedekattenstaart Slangenkruid Z<br />

Waterdrieblad Z Slanke anjer Zandblauwtje Z<br />

32


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

11. Locaties met interessante vegetaties<br />

11.1 Wat zijn interessante locaties<br />

Op een aantal locaties zijn interessante vegetaties aangetroffen. En<br />

soms ook fauna, zoals te zien is op de foto, waar twee ganzen naast<br />

elkaar broeden. De locaties zijn interessant omdat, daar lering uit<br />

getrokken kan worden. Bijvoorbeeld voor het beheer. Soms ook om een<br />

verschijnsel te verklaren of een uit oogpunt van beheer ongewenste<br />

situatie te voorkomen(Japanse duizendknoop). Een aantal van deze<br />

locaties zijn hieronder beschreven.<br />

11.2 Beschrijving van interessante locaties<br />

Zoutminnende planten langs Ringweg<br />

In de Ringwegbermen van vakken 11 en 12 is in de eerste 50 cm langs de weg veel<br />

Hertshoornweegbree en in mindere mate ook Deens lepelblad aangetroffen. Beide soorten komen<br />

daar voor, omdat de bodem enig zout bevat. Dat is gekomen door het strooien van zout op de<br />

Ringweg in vorstperioden. Foto’s van deze 2 soorten staan afgebeeld in hoofdstuk 10.<br />

Klein vogelpootje en Zilverhaver (zie ook Hoofdstuk Plantengemeenschappen)<br />

In de graslandstrook langs de Ringweg, in de vakken 9 tot en met 12, komt zeer veel<br />

Boerenwormkruid, Duizendblad, Gewoon biggenkruid, Gewoon reukgras, Gewone margriet,<br />

Hazenpootje, Klein vogelpootje, Jacobs kruiskruid, Reigersbek, Schapenzuring, Smalle weegbree en<br />

Zilverhaver voor. Een volledig andere vegetatie dan elders langs het <strong>Valleikanaal</strong>. Dat wil zeggen dat<br />

de bodem waarschijnlijk bestaat uit droge voedselarme zandgrond. Deze plantengemeenschap komt<br />

ook niet voor aan de andere kant van het <strong>Valleikanaal</strong>.<br />

Soortenrijkdom bij bruggen<br />

De diversiteit aan plantensoorten is bij de einden van de vakken, waar ze eindigen bij de bruggen,<br />

opvallend groter dan bijvoorbeeld halverwege de bruggen. Er is geen duidelijke verklaring voor, maar<br />

vaak is er verschil in betreding en mate van beroering van de bodem. Vaak is er ook minder schaduw<br />

en valt er meer regen, omdat de laanbomen niet tot het eind van een oever zijn geplaatst.<br />

Visstekken<br />

De diversiteit neemt toe op plaatsen waar vissers hun stek opslaan. Men trapt een stuk riet plat<br />

waardoor licht en ruimte komt en er kansen ontstaan voor Beekpunge, Moerasvergeet-mij-nietje, Rode<br />

waterereprijs, Gele waterkers en Slanke waterkers.<br />

Kruising Spoorlijn-<strong>Valleikanaal</strong><br />

Ter plaatse van de kruising Spoorlijn-<strong>Valleikanaal</strong> zijn basaltblokken aangebracht. Dat levert een<br />

bijzondere biotoop op. Dat geldt zowel voor de zijde, ter hoogte van de wijken Liendert en Schothorst,<br />

als de zijde Ringweg Kruiskamp. Het levert een paar specifieke plantensoorten op zoals Wit vetkruid,<br />

Bezemkruiskruid, Kompassla, Egelantier, Kleverig kruiskruid, Gewone zandmuur, Wilgenroosje.<br />

Muursla, Akkermelkdistel en Pastinaak.<br />

Plas-draszones en enkele weilandjes om poelen<br />

Deze subvakken worden gekenmerkt door een zeer groot aantal bloeiende planten. Veel<br />

voorkomende soorten zijn Slangenkruid, Gewone brunel, Gewone margriet, Gele morgenster, Echte<br />

koekoeksbloem, Pinkersterbloem, Glad walstro, Grote kattenstaart en nog veel meer. Een lust voor<br />

het oog.<br />

33


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Japanse duizendknoop op de oevers van het <strong>Valleikanaal</strong><br />

Deze soort is een geweldig harde groeier, omdat hij sterke wortelstokken heeft. Hij is op 5 locaties<br />

aangetroffen, maar extreem veel in subvak 6a (talud zijde Ringweg kruiskamp)<br />

Waterplanten in het <strong>Valleikanaal</strong><br />

Er is weinig vegetatie in het <strong>Valleikanaal</strong>. Soorten die voorkomen zijn enkele kroossoorten en<br />

daarnaast Grote kroosvaren, Gele plomp, Grote lisdodde, Veenwortel, Grof hoornblad en Pijlkruid. Het<br />

is niet zeker of Kleine egelskop voorkomt, omdat de waterstand ten tijd van het onderzoek hoog was.<br />

Bekend is dat deze soort en ook Pijlkruid, hogerop in het <strong>Valleikanaal</strong> op het grondgebied van de<br />

gemeente Leusden massaal aanwezig is. Daar komt Gele plomp weer niet voor. Ook Grote lisdodde<br />

komt in Leusden niet voor.<br />

34


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

12. Plantengemeenschappen<br />

Door Kees Both (12.1, 12.2) en Arie van den Bremer (12.3, 12.4)<br />

Bij de inventarisatie van de vegetatie op oevers van het <strong>Valleikanaal</strong> en de aanliggende poelen is<br />

gelet op de soorten die daar voorkomen, op de flora dus. Hoewel er tijdens de inventarisatie niet<br />

expliciet aandacht aan besteed is kunnen we achteraf, op grond van de floristische gegevens, ook<br />

ingaan op enkele opvallende plantengemeenschappen die er voorkomen.<br />

12.1 Wat zijn plantengemeenschappen?<br />

Planteninventarisaties richten zich meestal op de soorten planten die ergens voorkomen. Resultaat<br />

zijn soortenlijsten, met per soort een aanduiding hoeveel deze ergens voorkomt. Soorten, of beter,<br />

individuen van een soort, maken samen met andere soorten deel uit van een vegetatie. Die vegetatie<br />

wordt beïnvloed door bodemgesteldheid, waterhuishouding (droog -vochtig – nat), waterkwaliteit (zoet<br />

of zout), dichte of ijle begroeiing, al of niet gelaagd zijn waarbij ze overschaduwd worden of andere<br />

planten bedekken, meer of minder betreden worden door mensen of dieren of bemest door dieren.<br />

Een vegetatie is concreet – je gaat niet in de flora zitten, maar in de vegetatie. Een vegetatie op een<br />

bepaalde, qua bodem en andere milieufactoren min of meer homogene plek, bevat plantensoorten die<br />

ongeveer dezelfde eisen aan die plek stellen. In de vegetatie kun je daardoor patronen herkennen:<br />

plantensoorten die vaak samen voorkomen. Zulke combinaties worden benoemd als<br />

plantengemeenschappen.<br />

Als je bijvoorbeeld Grote weegbree ziet kan je ook Engels raaigras en Tengere rus verwachten. In dit<br />

concrete geval is er sprake van een ‘tredplantengemeenschap’ op sterk verdichte en tevens<br />

voedselrijke zandgrond, zoals aan wegkanten, in de middenstrook van onverharde wegen tussen de<br />

karrensporen of in stroken tussen fietspad en zandweg. Genoemde drie soorten vormen de vaste kern<br />

van deze plantengemeenschap met de naam ‘Associatie van Engels raaigras en Grote weegbree’, de<br />

kensoorten. Van deze drie kensoorten van deze plantengemeenschap komt Engels raaigras het<br />

meest voor. Daarnaast zijn er soorten die minder trouw zijn aan deze plantengemeenschap, die<br />

daarom ‘begeleidende soorten’ genoemd worden: in dit geval Straatgras, Varkensgras,<br />

Paardebloemen, Witte klaver, Zilverschoon en nog wat soorten.<br />

Samen met zes andere plantengemeenschappen maakt de Associatie van Engels raaigras en Grote<br />

weegbree deel uit van de Weegbreeklasse: begroeiingen van sterk verdichte en voedselrijke grond.<br />

Ze komen voor op sterk betreden of bereden plaatsen of in weilanden die een deel van het jaar onder<br />

voedselrijk zoet of brak water staan.<br />

Het aardige van het letten op plantengemeenschappen is, we herhalen het, dat je patronen in de<br />

vegetatie en het landschap gaat herkennen – zoals planten die heel vaak samen voorkomen. Een<br />

ander patroon betreft zoneringen in de vegetatie, met scherpe of geleidelijke overgangen, bijvoorbeeld<br />

van nat naar droog of van grasland naar bos, met daartussen een zoom van struweel en open<br />

plekken. Zo’n zonering met geleidelijke overgangen wordt ‘gradiënt’ genoemd. Het gaat bij zoneringen<br />

niet alleen om het herkennen van patronen, maar ook van processen, c.q. veranderingen. Een zo’n<br />

proces is successie – waarbij een reeks van plantengemeenschappen elkaar opvolgt. Voorbeelden<br />

daarvan is het dichtgroeien van een plas en het bebost raken van een grasland. Successie begint bij<br />

een ‘pioniergemeenschap’ en kent in ons land in de meeste gevallen een eindfase (‘climax’), in de<br />

vorm van bos. Wat ongenuanceerd kun je zeggen: ‘elk plekje wil een bos worden’.<br />

Het vakgebied dat hier aan de orde is heet ‘vegetatiekunde’. Vroeger werd het ‘plantensociologie’<br />

genoemd. Vegetatiekundige kennis is belangrijk voor het natuurbeheer: begrazen, plaggen, maaien,<br />

etc. Voor een groot deel betreft beheer het tegenwerken van successie – zodat het grasland niet<br />

dichtgroeit met struiken en bomen en plassen niet ‘verlanden’ door steeds ondieper te worden door<br />

zich ophopend dood plantenmateriaal. In het geval van het verlandingsproces wordt de plas<br />

35


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

uitgebaggerd, zodat de successie opnieuw kan beginnen. In het geval van het maaien en begrazen<br />

van het grasland wordt de successie op een bepaalde fase gefixeerd.<br />

12.2 Enkele plantengemeenschappen langs het <strong>Valleikanaal</strong><br />

1.Associatie van Engels raaigras en Grote weegbree.<br />

Kensoorten zijn Grote weegbree, Engels raaigras en Tengere rus. Begeleidende soorten zijn<br />

Straatgras, Varkensgras, Paardebloemen, Witte klaver, Zilverschoon en nog wat soorten. Het gaat<br />

hier om een ‘tredplantengemeenschap’ op sterk verdichte en tevens voedselrijke zandgrond, aan<br />

wegkanten, in de middenstrook van onverharde wegen tussen de karrensporen of in stroken tussen<br />

fietspad en zandweg. Samen met zes andere plantengemeenschappen maakt de Associatie van<br />

Engels raaigras en Grote weegbree deel uit van de Weegbreeklasse: begroeiingen van sterk verdichte<br />

en voedselrijke grond. Ze komen voor op sterk betreden of bereden plaatsen of in weilanden die een<br />

deel van het jaar onder voedselrijk zoet of brak water staan.<br />

2.Vogelpootjes – associatie.<br />

Kensoorten zijn Klein vogelpootje, Klein tasjeskruid; Zilverhaver en Dwegviltkruid. Begeleidende<br />

soorten zijn Viltganzerik, Kleine hardbloem, Buntgras (maar weinig en kortlevend), Schapezuring,<br />

Smalle weegbree, Muizenoor en Gewoon biggekruid, met soms Zandblauwtje. Het gaat om een lage<br />

en ijle begroeiing van zonnige tot licht beschaduwde, droge, open plekken op kalkloze, humusarme,<br />

zure zandgrond. Alleen puur stuifzand is nog voedselarmer. Er is vaak sprake van een lichte<br />

bemesting door mensen en hun huisdieren. De gemeenschap is meestal te vinden in weg- en<br />

spoorbermen, in de kanten van droge greppels en soms in eikenlanen waar voldoende zijdelings licht<br />

is. De boomwortels zorgen daar voor voldoende drainage. Het gaat hier om een pioniergemeenschap<br />

op pas blootgelegd zand, bijvoorbeeld doordat de grasmat verwijderd is.<br />

De Vogelpootjes – associatie maakt met elf andere plantengemeenschappen deel uit van de klasse<br />

van de droge graslanden op zandgrond. Ze hebben gemeen dat het grondwater als regel niet<br />

bereikbaar is voor de wortels en dat ze voor de watervoorziening in het groeiseizoen afhankelijk zijn<br />

van neerslag en hoe deze in de bovenste bodemlaag vastgehouden kan worden. Ze kunnen<br />

desondanks tamelijk rijk aan soorten zijn, vooral van ‘miezepietertjes’ onder de vaatplanten en veel<br />

mossen en korstmossen.<br />

3.Bosbies-associatie.<br />

Het beeld van deze vegetatie wordt ’s zomers bepaald door ‘de grote, grijsbeige pluimen van de<br />

kensoort, de Bosbies. Begeleidende soorten zijn Kruipende botenbloem, Veldzuring, Gestreepte<br />

witbol, Pinksterbloem, Ruw beemdgras, de paardenstaart Lidrus en Echte koekoeksbloem. De<br />

gemeenschap komt veel voor aan slootkanten en op kanaaloevers in de buurt van beken, waar de<br />

plant zijn natuurlijke standplaats heeft. Als ze qua beheer verwaarloosd worden ontwikkelt zich een<br />

soortenarme ruigte, met vrijwel alleen Bosbies. Extensief maaibeheer is nodig voor instandhouding. Bij<br />

verdroging verschijnt er veel Grote brandnetel.<br />

Deze plantengemeenschap maakt met elf andere deel uit van de klasse van de Matig Voedselrijke<br />

Graslanden. Deze zijn grotendeels te beschouwen als overblijfselen van extensief beheerd<br />

boerenland. Ze zijn vooral een cultuurproduct, met een vaak hoge natuurwaarde.<br />

4.Wormkruid-associatie<br />

Kensoorten zijn Boerenwormkruid, Bijvoet, Akkerdistel en Vlasbekje. Van de begeleidende soorten<br />

noemen we Ridderzuring, Grote brandnetel, de grassen Kweek, Kropaar, Glanshaver en Engels<br />

raaigras en Gewoon duizendblad.<br />

Boerenwormkruid kan zich door middel van wortelstokken sterk vermeerderen.<br />

Deze plantengemeenschap maakt deel uit van de klasse van de ruderale gemeenschappen en is de<br />

meest voorkomende ruderale plantengemeenschap.‘Ruderaal’ komt van ‘rudus’ = puin en van<br />

‘rudere’= bouwval. Het gaat om ‘ruigten’ op droge en zonnige standplaatsen. De ondergrond is<br />

36


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

voedselrijk en bestaat uit puin, kalkrijk zand, of ander toegevoegd voedselrijk materiaal op een ‘plek’<br />

waar ‘gerommeld’’ is. Vaak in de bebouwde kom en langs verkeerswegen. Zand en vooral kalkrijk<br />

zand neemt gemakkelijk warmte op. De begroeiing kan goed tegen sterke verdamping en hoge<br />

temperaturen. Het zijn vaak bloemrijke pioniergemeenschappen.<br />

5.Associatie van Moerasspirea en Echte valeriaan.<br />

Kensoorten zijn Moerasspirea, Poelruit, Echte valeriaan, Grote wederik. Van de begeleidende soorten<br />

(dat zijn er veel!) noemen we Gewone engelwortel, Kale jonker, Vogelwikke, Moerasrolklaver, Riet,<br />

Gele lis, Grote kattenstaart, Rietgras, Moerasandoorn, Moeraswalstro, Haagwinde, Koninginnekruid,<br />

Gewone smeerwortel en Harig Wilgenroosje.<br />

Deze plantengemeenschap maakt deel uit van de klasse van de natte strooiselruigten<br />

Deze ‘strooiselruigten’ bestaan uit ruigtekruiden aan de rand van wateren. Door golven en stroming<br />

worden aan de oevers dode plantenresten afgezet in aanspoelselzones. Het organische materiaal<br />

verteert snel onder de vochtige en zuurstofrijke omstandigheden en daardoor komen snel veel<br />

voedingsstoffen vrij. In die zone schieten hoge kruidachtige planten op. De betreffende<br />

plantengemeenschappen behoren ‘tot de meest robuuste, bloemrijkste, geurigste, kleurigste en<br />

daardoor de meest in het oog lopende begroeiingen van kruidachtige planten. De flora bevat<br />

overblijvende soorten en veel tweejarigen.’ (Atlas van de plantengemeenschappen, deel 4, p. 14).<br />

12.3 Plantengemeenschappen bij de poelen<br />

De poelen zijn nog erg jong en veel vegetatie is voortgekomen uit zaadmengsels en aquafloramatten.<br />

Bovendien hebben ze geen open verbinding met andere oppervlaktewateren, waardoor de<br />

kolonisering door nieuwe soorten van elders wordt beperkt. Daardoor kunnen nu nog geen<br />

plantengemeenschappen worden waargenomen. Dat kan misschien over 10 jaar.<br />

12.4 Locatie van de associaties langs het<br />

<strong>Valleikanaal</strong><br />

Interessant is dat de associaties een relatie<br />

hebben met het profiel van het <strong>Valleikanaal</strong>. Het<br />

is logisch dat de hoge delen droger en vaak<br />

voedselarmer zijn dan de lage delen en dat dit<br />

tot verschillende associaties leidt. Het<br />

oeverprofiel kan in grote lijnen in vier stroken<br />

verdeeld worden. Zie schets. Dit betekent niet<br />

dat dit schema overal steeds van toepassing is,<br />

maar het gaat om de grote lijn. Per strook wordt<br />

hierna een kleine toelichting gegeven.<br />

1a.Engels raaigras en Grote weegbree-associatie<br />

Deze associatie is vooral te vinden in de bermen van wegen en fietspaden aan beide zijden van het<br />

hele <strong>Valleikanaal</strong>, met uitzondering van de bermen waar Vogelpootje-associatie voorkomt. Daar is het<br />

te voedselarm en droog voor deze associatie. Het gaat vooral om de eerste meters vanaf de wegkant<br />

richting <strong>Valleikanaal</strong>. .<br />

1b. Vogelpootje-associatie<br />

Komt vooral voor op de oever aan de stadszijde van het <strong>Valleikanaal</strong> tussen Hogeweg en de stuw in<br />

het <strong>Valleikanaal</strong> bij de Eem. Het is een droge, zanderige en voedselarme strook tussen wegkant en<br />

begin van het talud richting water. Deze associatie is de enige, die niet over de hele lengte en aan<br />

beide zijden van het <strong>Valleikanaal</strong> voorkomt, zoals dat bij de andere associaties het geval is.<br />

2. Bosbies-associatie<br />

37


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

De Bosbies-associatie is te vinden op beide oevers over de hele lengte van het <strong>Valleikanaal</strong>. Tussen<br />

de waterlijn van de <strong>Valleikanaal</strong> en het begin van het talud ligt vaak een vrij natte strook, die in<br />

breedte varieert van 1 à 2 meter tot wel 10 meter. Dit laatste alleen bij de plasoevers in de wijk<br />

Schothorst. Bosbies groeit vooral in deze strook. De associatie eindigt halverwege het talud, waar de<br />

Wormkruid-associatie begint<br />

3. Wormkruid-associatie<br />

Deze associatie bevindt zich qua locatie tussen de strook met Engels raaigras en Grote weegbreeassociatie<br />

èn de Bosbies-associatie. Oftewel op de overgang van berm naar talud. Richting berm<br />

eindigt de strook waar intensieve betreding plaatsvindt en richting <strong>Valleikanaal</strong> waar de Bosbiesassociatie<br />

begint. Ze komt over de hele lengte aan beide zijden van het <strong>Valleikanaal</strong> voor.<br />

4. Associatie van Moerasspirea en Valeriaan<br />

Deze associatie komt voor in de strook tussen Bosbies-associatie en het water van het <strong>Valleikanaal</strong>.<br />

Het is een zeer smalle natte strook tot hooguit 1 meter, met veel plantensoorten die over de hele<br />

lengte van het <strong>Valleikanaal</strong> aan beide zijden voorkomen.<br />

38


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

13. Samenvatting met conclusies<br />

De KNNV afdeling <strong>Amersfoort</strong> e.o. heeft in <strong>2011</strong> in opdracht van de afdeling Milieu van de gemeente<br />

<strong>Amersfoort</strong> onderzocht welke vegetatie voorkomt op de oevers langs het 4 km lange <strong>Valleikanaal</strong><br />

tussen rijksweg A28 en de Eem. Van het te onderzoeken gebied maken ook 10 poelen en 11<br />

zogenaamde bloemrijke weilandjes deel. De Eem is een ecologische verbinding door de stad en een<br />

aantal jaren geleden zijn de oevers natuurvriendelijk gemaakt. Zie hoofdstuk 2 .<br />

Om het veldwerk beheersbaar te maken zijn er 13 vakken en 61 subvakken onder scheiden. Die zijn<br />

door de gemeente <strong>Amersfoort</strong> aangereikt. Zie hoofdstuk 3.<br />

Er zijn in totaal 382 soorten waargenomen, waarvan 64 soorten slechts in één subvak. Brandnetel<br />

komt in de meeste subvakken voor direct gevolgd door Smalle weegbree, Duizendblad en Akkerdistel.<br />

In de meeste subvakken wil niet zeggen, ook de meeste planten. Dat zal ongetwijfeld Riet zijn. Een<br />

overzicht van alle soorten met het aantal subvakken waarin ze voorkomen, is opgenomen in bijlage 1.<br />

Het vak met de meeste soorten is vak 2 met 233 soorten. Het subvak met de meeste soorten is<br />

subvak 8a met 150 soorten. Zie hoofdstuk 4<br />

Op de oevers van het <strong>Valleikanaal</strong> en in de weilandjes rond de poelen is een zaadmengsel<br />

uitgestrooid met 54 soorten zaad. Van die 54 zijn er op de oevers 14 soorten niet teruggevonden en in<br />

de weilandjes 26 . Zie hoofdstukken 5, 6 en 7. Op de weilandjes komt maar één soort voor die niet op<br />

de oevers is gevonden. Dat is Zandblauwtje, maar dat zijn er maar een paar. Over het geheel gezien<br />

zijn er dus 41 van de 54 soorten zaad opgekomen.<br />

Er zijn aqua-floramatten met 16 soorten rond 7 poelen aangebracht. Er zijn 10 poelen maar bij drie<br />

poel zijn geen matten aangebracht. Zwanenbloem is niet gevonden. Er blijven dus 15 soorten over die<br />

wel zijn gevonden. Zie hoofdstuk 5 en 8.<br />

Zaadmengsel en matten samen bevatten totaal 54 + 16 = 70 soorten. Totaal zijn hiervan 41 +15 = 56<br />

wel gevonden en 14 niet. 56 Is circa 15% van het totale aantal van 382 soorten . Dat geeft aan dat de<br />

natuur op eigen kracht ook al een grote soortenrijkdom geeft. Een interessante vraag is hoeveel<br />

soorten gevonden zouden zijn als er geen zaadmengsel en matten waren geweest? Hiertoe zouden<br />

zeker Duizendblad en Gewoon biggenkruid behoren.<br />

Het <strong>Valleikanaal</strong> heeft over de hele lengte een tamelijk gelijkvormig profiel, maar in dat profiel komen<br />

natte en droge zones voor. Dat verklaart voor een deel waarom er zo’n groot aantal soorten<br />

aangetroffen zijn . Het zaadmengsel heeft, zoals hiervoor al is aangegeven, daartoe maar beperkt<br />

bijgedragen. Mogelijke andere invloedsfactoren zijn het maaibeleid, verschil in betreding van de<br />

oevers (hondenuitlaatpaden), verschillen in bodemgesteldheid, vervuiling door strooizout en<br />

opspattend water langs de Ringweg enz .<br />

In het <strong>Valleikanaal</strong> zelf komen bijna geen planten voor. De planten die er voorkomen groeien vanuit de<br />

oever. Het gevonden kroos zat altijd verscholen tussen oeverplanten. Er zijn maar weinig soorten die<br />

zich kunnen handhaven in het <strong>Valleikanaal</strong> en dat komt door de grote stroomsnelheid van het water<br />

en de grote diepte (scherpe gradiënt). In de poelen groeien meer soorten omdat de oevers daar<br />

geleidelijker aflopen naar het midden.<br />

Op de oevers aan de stadszijde staan 20 soorten minder dan op de oevers aan de zijde van de<br />

buitenwijken. Als de plas-draszones in de wijk Schothorst buiten beschouwing worden gelaten het<br />

verschil nog 15 waarvan 3 soorten uit het zaadmengsel voortkomen. Die aantallen zijn berekend door<br />

voor elke oever apart het gemiddelde van subvaktotalen uit te rekenen. Een verklaring voor het<br />

39


VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

verschil is niet gevonden. Mogelijk is de variatie in bomen en struiken een oorzaak, maar dat is niet<br />

mee onderzocht.<br />

Tot de vegetatie zijn ook de laanbomen en struiken gerekend. Bij de struiken kan onderscheid<br />

gemaakt worden tussen die, welke direct langs het water staan (Schietwilg, Es, Boswilg enz.) èn<br />

struiken die hoger op het talud of op de bermstrook tussen het talud en de auto- of fietswegen staan<br />

(Sporkehout, Eenstijlige meidoorn enz.) Het meeste is aangeplant Als die bomen en struiken door<br />

mogen groeien dan worden de oevers en poelen dichte houtwallen en bosjes<br />

Tijdens de inventarisatie is een aantal niet alledaagse soorten aangetroffen. Van sommige<br />

interessante soorten zijn in hoofdstuk 10 foto’s opgenomen. Achter de naam is met een code<br />

aangegeven of ze in het zaadmengsel, dan wel in de aquafloramatten zaten.<br />

Opvallend is dat de biodiversiteit langs de waterlijn sterk toeneemt, als er verstoring optreedt in de<br />

hoog opgaande, gesloten vegetatie (visstekken). Voorbeelden van hoogopgaande vegetatie zijn Riet,<br />

Grote lisdodde en Schiet- en Boswilg. Als dat uit oogpunt van beheer gewenst is zou daar met het<br />

maaien rekening mee gehouden kunnen worden. Bijvoorbeeld plaatselijk vaker maaien tot aan het<br />

water.<br />

Op een aantal locaties komen bijzondere vegetaties voor. Zoals Hertshoorn weegbree en Deens<br />

lepelblad op locaties, waar in de winter zout gestrooid wordt. In hoofdstuk 10 zijn een aantal van die<br />

locaties beschreven.<br />

Tot slot is onderzocht of de vegetatie langs het <strong>Valleikanaal</strong> en in en rond de poelen te onderscheiden<br />

is naar plantengemeenschappen. Van boven naar beneden is het profiel van het <strong>Valleikanaal</strong> te<br />

verdelen in 4 stroken met bijpassende plantenassociaties:<br />

1. bermstrook, vanaf het talud tot aan de rand van de weg of fietspad: Associatie van Engels raaigras<br />

en Grote weegbree en Vogelpootjes – associatie. De laatste is alleen aanwezig aan de stadszijde ter<br />

hoogte van de wijk Schothorst.<br />

2. het talud zelf: Wormkruid-associatie<br />

3. het natte deel tot aan het begin van het talud: Bosbies-associatie<br />

4. eerste 50 cm langs het water: Associatie van Moerasspirea en Valeriaan<br />

Ten aanzien van de poelen zijn nog geen plantengemeenschappen te herkennen. Daarvoor zijn er te<br />

weinig kensoorten gevonden. Zie verder hoofdstuk 11.<br />

Het zaaien van een bloemrijk mengsel levert optisch (beleving) een grote verrijking op, want de<br />

vegetatie die van nature opgroeit is veel minder bloemrijk. Dat wordt nog versterkt door het feit dat het<br />

bloemrijke mengsel vaak plaatselijk in hoge abundantie voorkomt. Met name de poelen met<br />

weilandjes en de plas-draszones zijn gebieden met prachtige vegetaties geworden.<br />

40


14. Bronnen<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Weeda, E.J., e.a. (2003), Atlas van plantengemeenschappen in Nederland, vier delen. Utrecht: KNNV<br />

Uitgeverij<br />

Arie van den Bremer 2008 : Wilde planten in de Gelderse Vallei en het Eemland; van knop tot dop :<br />

Koninklijke BDU Uitgevers BV Barneveld<br />

Ruud van der Meijden; Heukel’s Flora van Nederland : Wolters –Noordhoff 23ste druk<br />

41


Bijlage 1<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Totaal overzicht van soorten met hun abundantie<br />

In onderstaand tabel is per soort aangegeven in hoeveel subvakken deze voorkomt en in grote lijnen<br />

waar. Waarbij het totaal aantal subvakken 61 is. Dat geeft een indruk van het aantal keren dat een<br />

plant per soort voorkomt langs het hele <strong>Valleikanaal</strong>, inclusief de poelen. Met enige fantasie zou je dat<br />

de abundantie van een soort kunnen noemen.<br />

Regelnummer<br />

Naam soort Aantal<br />

sub-<br />

vakken<br />

1 Aarvederkruid 1 Incident in subvak 7d<br />

2 Acacia 1 Incident in subvak 6b<br />

42<br />

Bijzonderheden per soort<br />

3 Akkerdistel 45 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

4 Akkerkers 4 Incidenten in subvakken 1a, 3a, 2ab en 2ac<br />

5 Akkerkool 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

6 Akkermelkdistel 1 Incident in subvak 9b. Bij spoorlijntunnel<br />

7 Akkervergeet mij nietje 4 Willekeurig verspreid met zeer lage dichtheid<br />

8 Akkerviooltje 3 Incidenten in dsubvakken 5b, 8a en 9d<br />

9 Akkerwinde 4 Willekeurig verspreid met zeer lage dichtheid<br />

10 Amerikaans krent. boom. 4 Willekeurig verspreid met zeer lage dichtheid<br />

11 Amerikaanse eik 2 Incidenten in subvakken 1a en 7b<br />

12 Amerikaanse vogelkers 5 Alleen tussen spoorlijn en Eem<br />

13 Avondkoekoeksbloem 2 Incidenten in subvakken 2ba en 9d<br />

14 Beekpunge 8 Het meest in vak 11<br />

15 Beklierde basterdwederik 5 Willekeurig verspreid met zeer lage dichtheid<br />

16 Beklierde duizendknoop 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

17 Bermooievaarsbek 2 Incident in subvakken 1a en 6b<br />

18 Beuk 3 Incidenten in subvakken 6b, 12b en 13b<br />

19 Bezemkruiskruid 12 Alleen in de vakken 8 tot en met 11 (Liendert en Schothorst)<br />

20 Biezenknoppen 1 Incident in subvak 1a<br />

21 Bijvoet 42 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

22 Bitterzoet 16 Gelijkmatig verdeeld in de vakken 3 tot en met 11<br />

23<br />

Blaartrekkende<br />

boterbloem<br />

19<br />

Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

24 Blaassilene 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

25 Blauw glidkruid 3 Incidenten in subvakken 7b, 9d en 10a<br />

26 Bleekgele droogbloem 1 Incident in subvak 7c<br />

27 Bleke klaproos 18 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

28 Bloedooievaarsbek 2 Spoorwegkruising<br />

29 Boerenwormkruid 23 Willekeurig verspreid over de vakken 6 tot en met 12<br />

30 Bonte wikke 8 Willekeurig verspreid met zeer lage dichtheid<br />

31 Borstelbies 1 Incident in subvak 11a<br />

32 Bosandoorn 5 Willekeurig verspreid met lage dichtheid<br />

33 Bosbies 31 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />

34 Bosrank 1 Incident in subvak 8d<br />

35 Bosveldkers 19 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in varierende dichtheid<br />

36 Boswilg 28 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

37 Brede stekelvaren 1 Incident in subvak 13d<br />

38 Brede wespenorchis 7 Willekeurig verspreid met lage dichtheid<br />

39 Brem 1 Incident in subvak 13c<br />

40 Bronkruid 1 Incident in subvak 11b<br />

41 Brunel 20 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in varierende dichtheid<br />

42 Buntgras 2 Incidenten in de subvakken 4c en6b<br />

43 Canadapopulier 4 Incidenten in de subvakken 2ac, 2bb, 3a en 13a


Regelnummer<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Naam soort Aantal<br />

sub-<br />

vakken<br />

43<br />

Bijzonderheden per soort<br />

44 Canadese fijnstraal 38 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

45 Canadese populier 1 Incident in subvak 9d<br />

46 Cichorei 3 Incidenten in subvakken1a, 2bc en 7c<br />

47 Citroengele honingklaver 5 4 x in vak 1<br />

48 Dagkoekoeksbloem 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

49 Dauwbraam 1 Incident in subvak 4d<br />

50 Deens lepelblad 2 Langs de Ringweg stadzijde ter hoogte van de wijk Schothorst<br />

51 Dolle kervel 2 Incidenten in vak 12<br />

52 Dotterbloem 10 Willekeurig verspreid maar bijna altijd een exemplaar per locatie<br />

53 Duizendblad 45 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />

54 Echte kamille 24 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

55 Echte koekoeksbloem 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor behalve in de vakken 12 en 13<br />

56 Echte valeriaan 18 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

57 Eenstijlige meidoorn 15 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

58 Egelantierroos 2 Incidenten bij de subvakken9b en 9d bij Spoortunnel<br />

59 Egelboterbloem 1 Incident in subvak 7d<br />

60 Elzenzegge 1 Incident in subvak 2bb<br />

61 Engels raaigras 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid behalve vak 13<br />

62 Es 24 Komt overal voor, zowel langs het water als in de vorm van laanbomen<br />

63 Europese hanenpoot 1 Incident in subvak 9a<br />

64 Fijn schapengras 11 Komt over de hele lengte gelijkmatig in onbekende dichtheid<br />

65 Fijne ooievaarsbek 1 Incident in subvak 1a<br />

66 Fioringras 3 Incidenten in subvakken 4c, 12a en 12b<br />

67 Fluitenkruid 36 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

68 Fluweelboom 1 Incident in subvak 9a<br />

69 Framboos 3 Incidenten in subvakken 6a, 7e en 8a<br />

70 Geel nagelkruid 4 Incidenten in de subvakken 8a, 10a, 11a en 12b<br />

71 Gekielde dravik 4 Incidenten in de subvakken2bc, 4a, 4b eb 7b<br />

72 Gekroesde melkdistel 15 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

73 Gelderse roos 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

74 Gele kamille 2 Incidenten in subvakken 1a en 6c<br />

75 Gele lis 32 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

76 Gele morgenster 16 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

77 Gele mosterd 1 Incident in subvak 7b<br />

78 Gele plomp 10 Willekeurig verspreid met onbekende dichtheid<br />

79 Gele waterkers 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

80 Gestreepte witbol 43 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />

81 Gevleugeld helmkruid 2 Incidenten in subvakken 6d en 11a<br />

82 Gevleugeld hertshooi 5 Willekeurig verspreid met lage dichtheid<br />

83 Gewone berenklauw 14 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

84 Gewone braam 26 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

85 Gewone commelina 1 Incident in vak 11a<br />

86 Gewone engelwortel 34 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

87 Gewone ereprijs 7 Willekeurig verspreid met variërende dichtheid<br />

88 Gewone esdoorn 1 Incident in subvak 13j<br />

89 Gewone hennepnetel 11 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

90 Gewone hoornbloem 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

91<br />

Gewone klit 14<br />

Komt over de hele lengte voor met de grootste dichtheid in de subvakken 1, 2a en<br />

2b<br />

92 Gewone margriet 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

93 Gewone melkdistel 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

94 Gewone ossentong 5 Willekeurig verspreid met lage dichtheid<br />

95 Gewone raket 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid


Regelnummer<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Naam soort Aantal<br />

sub-<br />

vakken<br />

44<br />

Bijzonderheden per soort<br />

96 Gewone rolklaver 5 Willekeurig verspreid in varierende dichtheid<br />

97 Gewone smeerwortel 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

98 Gewone spurrie 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

99 Gewone steenraket 2 Incidenten in subvakken 7a en 8a<br />

100 Gewone veldbies 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

101 Gewone vlier 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

102 Gewone vogelkers 1 Incident in subvak 13j<br />

103 Gewone waterbies 1 Incident in subvak 1d<br />

104 Gewone zandmuur 4 Willekeurig verspreid in lage dichtheid<br />

105 Gewoon barbarakruid 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

106 Gewoon biggekruid 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />

107 Gewoon reukgras 36 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />

108 Gewoon speenkruid 14 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

109 Gewoon sterrenkroos 24 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

110 Gewoon struisgras 31 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

111 Gewoon varkensgras 30 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

112 Glad vingergras 3 Willekeurig verspreid in variërende dichtheid<br />

113 Glad walstro 28 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

114 Gladde witbol 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

115<br />

Glanshaver 24<br />

Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid behalve vakken<br />

12 en 13<br />

116 Grasmuur 14 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

117 Grauwe abeel 5 Vooral in vak 2 als gevolg van veel opslag<br />

118 Grauwe wilg 1 Incident in subvak 7b<br />

119 Greppelrus 9 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

120 Grijskruid 2 Heel veel in subvak 13 c<br />

121 Grof hoornblad 5 Willekeurig verspreid in het water<br />

122 Groot hoefblad 1 Incident in subvak 1c<br />

123 Groot kaasjeskruid 1 Incident in subvak 4a<br />

206 Grote kroosvaren 4 Incidenteel in het Kanaal<br />

124 Groot streepzaad 7 Willekeurig verspreid tussen A28 en Liendertseweg<br />

125 Grote brandnetel 47 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

126 Grote egelskop 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

127 Grote ereprijs 1 Incident in subvak 1a<br />

128 Grote kattenstaart 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid<br />

129 Grote klaproos 1 Incident in subvak 11a<br />

130 Grote kroosvaren 12 Vooral in vak 9<br />

131 Grote lisdodde 30 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

132<br />

Grote ratelaar 10<br />

Komt over de hele lengt voor in hoge dichtheid met nadruk op weilende rond<br />

poelen<br />

133 Grote teunisbloem 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

134 Grote vossenstaart 6 Komt gelijkmatig voor in variërende dichtheid in de vakken 1 tot en met 8<br />

135 Grote watereppe 3 Incidenten in de subvakken 2ab, 7a en13a<br />

136 Grote waterweegbree 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

137<br />

Grote wederik 13<br />

Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid behalve vakken 12 en<br />

13<br />

138 Grote weegbree 37 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

139 Haagbeuk 2 Incidenten in de subvak 6b en 7b<br />

140 Haagliguster 1 Incident in subvak 13b<br />

141 Haagwinde 38 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

142 Haarfonteinkruid 1 Incident in subvak 2bc (determinatie niet zeker)<br />

143 Handjesgras 2 Incidenten in de subvak 9a en 9c<br />

144 Harig knopkruid 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

145 Harig vingergras 1 Incident in subvak 7a


Regelnummer<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Naam soort Aantal<br />

sub-<br />

vakken<br />

45<br />

Bijzonderheden per soort<br />

146 Harig wilgenroosje 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

147 Hazelaar 7 Willekeurig verspreid in lage dichtheid Bijna altijd 1per subvak<br />

148 Hazenpootje 19 Willekeurig verspreid invarierende dichtheid in vooral de vakken 7 tot en met 12<br />

149 Hazenzegge 7 Willekeurig verspreid in lage dichtheid<br />

150 Heelblaadjes * 5 De meeste in de vakken1 tot en met 3<br />

151 Heermoes 36 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

152 Herderstasje 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

153 Herik 2 Incident in vak 2b<br />

154 Hertshoornweegbree 10 De meeste in de vakken 5 tot en met 12<br />

155 Hoge cyperzegge 11 Incidenteel alleen in de vakken 1 tot en met 7<br />

156 Hollandse iep 3 Laanbomen<br />

157 Hollandse linde 1 Laanbomen<br />

158 Hondsdraf 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in aanzienlijke dichtheid<br />

159 Hondsroos 11 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

160 Hoog struisgras 9 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

161 Hop 20 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

162 Hopklaver 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

163 Hulst 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

164 Ijle dravik 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

165 Ijle zegge 16 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

166 Inkarnaatklaver 1 Incident in subvak 1a<br />

167 Italiaans raaigras 6 Incidenteel alleen in de vakken 1 tot en met 4<br />

168 Italiaanse populier 1 Incident in vak sub 13d<br />

169 Jacobskruiskruid 31 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

170 Japanse duizendknoop 5 Heel erg veel in vak 6<br />

171 Japanse wijnbes 3 Incidenten in subvakken 6b, 8a en 9a<br />

172 Judaspenning 1 Incident in subvak 13j<br />

173 Kaal knopkruid 5 Willekeurig verspreid in lage dichtheid<br />

174 Kale jonker 4 Willekeurig verspreid in lage dichtheid<br />

175 Kalmoes 6 Alleen tussen A28 en vak 8<br />

176 Kamgras 3 Incidenten in subvakken 1a, 1c en 7a<br />

177 Katwilg 9 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

178 Kikkerbeet 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

179 Kleefkruid 35 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

180 Klein hoefblad 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

181 Klein kroos 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

182 Klein kruiskruid 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

183 Klein springzaad 3 Incidenten in subvakken 2ab, 2ac en 2bb<br />

184 Klein streepzaad 31 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

185 Klein vogelpootje 14 Vooral in de vakken 5 tot en met 12 in hoge dichtheid (stadzijde)<br />

186 Kleine egelskop 5 Vooral in de subvakken 1, 2a en 2b bij de A28 in lage dichtheid (in Leusden veel)<br />

187 Kleine klaver 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij hoge dichtheid<br />

188 Kleine lisdodde 9 Vooral in de vakken 2 tot en met 7 variërende dichtheid<br />

189 Kleine ooievaarsbek 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid<br />

190 Kleine varkenskers 6 Willekeurig verspreid met in variërende dichtheid<br />

191 Kleine veldkers 2 Incidenten in subvakken 1a en 9d<br />

192 Kleine watereppe 16 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

193 Kleverig kruiskruid 2 Incidenten in subvakken 8a en 9d<br />

194 Klimop 4 Willekeurig verspreid in lage dichtheid<br />

195 Klimop ereprijs 6 Willekeurig verspreid in variërende dichtheid<br />

196 Kluwenzuring 7 Vooral in de vakken 5 tot en met 10 in lage dichtheid<br />

197 Knikkend tandzaad 6 Vooral in de vakken 7 tot en met 11 in variërende dichtheid


Regelnummer<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Naam soort Aantal<br />

sub-<br />

vakken<br />

46<br />

Bijzonderheden per soort<br />

198 Knoopkruid 24 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid . Niet vakken 12 en 13<br />

199 Knopig helmkruid 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

200 Kompassla 6 Vooral in de vakken 8 en 9 (spoortunnel)<br />

201 Koninginnenkruid 32 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij hoge dichtheid<br />

202 Korenbloem 2 Incidenten in subvakken 1a en 10a<br />

203 Korrelganzenvoet 1 Incident in subvak 13c<br />

204 Kraailook 2 Incidenten in subvakken 5b en 7b<br />

205 Kromhals 1 Incident in subvak 12a<br />

207 Kropaar 41 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

208 Kruipende boterbloem 40 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

209 Kruipertje 16 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

210 Kruldistel 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

211 Krulzuring 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

212 Kweek 16 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

213 Langbaardgras 3 Incidenten in subvakken 2bc, 11a en 11b<br />

214 Late guldenroede 3 Incidenten in subvakken 6a, 9b en 9d<br />

215 Laurierwilg 4 Incidenten in subvakken 3b, 4b, 6a en 9c<br />

216 Lidrus 7 Veel in subvak 6b<br />

217 Liesgras 35 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

218 Liggende vetmuur 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

219 Lijsterbes 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

220 Look zonder look 3 Incidenten in subvakken 2ab, 7b en 12c<br />

221 Luzerne 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid<br />

222 Maarts viooltje 2 Incidenten in subvakken 6b en 8a<br />

223 Madeliefje 20 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

224 Mannagras 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

225 Mannetjesvaren 2 Incidenten in subvakken 8b en 9d<br />

226 Mattenbies 2 Incidenten in subvakken 5a en 6d<br />

227 Meelbes 1 Incidenten in subvak 2aa<br />

228 Melganzenvoet 29 Vooral in de vakken 7 tot en met 11 in variërende dichtheid<br />

229 Melkeppe 2 Incidenten in subvakken 4b en 11a<br />

230 Middelste teunisbloem 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

231 Moerasandoorn 28 Vooral in de vakken 7 tot en met 11 in variërende dichtheid<br />

232 Moerascypres 1 Incident in subvak 7b<br />

233 Moerasdroogbloem 1 Incident in subvak 7a<br />

234 Moeraseik 2 Laanbomen in subvakken 2bb en 7e<br />

235 Moeraskers 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid tussen A28 en vak 8<br />

236 Moerasrolklaver 35 Vooral in de vakken 7 tot en met 11 in variërende dichtheid<br />

237 Moerasspirea 18 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

238 Moerasvergeet-mij-nietje 31 Vooral in de vakken 7 tot en met 11 in variërende dichtheid<br />

239 Moeraswalstro 1 Incident in subvak 4b<br />

240 Moeraswederik 4 Incidenten in subvakken 4d, 6d, 7d en 11b<br />

241 Moeraszegge 11 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

242 Moespimpernel 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid. In vak 1a vrij veel<br />

243 Muizenoortje 4 Incidenten in subvakken 3d, 9c, 1b en 12a<br />

244 Muskuskaasjeskruid 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

245 Muurpeper 1 Incident in subvak 9c<br />

246 Muursla 1 Incident in subvak 9b<br />

247 Oeverzegge 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

248 Okkernoot 1 Incident in subvak 3c. Laanboom<br />

249 Paardenbloem 43 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

250 Paardenbloemstreepzaad 1 Incident in subvak 6c


Regelnummer<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Naam soort Aantal<br />

sub-<br />

vakken<br />

47<br />

Bijzonderheden per soort<br />

251 Paardenkastanje 3 Incidenen in subvakken 3b, 4a en 7d. Laanboom<br />

252 Paarse dovenetel 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid<br />

253 Pastinaak 3 Incidenten in subvakken 8a, 9b en 9d. Spoortunnel<br />

254 Peen 2 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

255 Perenboom 2 Incidenten in subvakken 13c en 13d. Bomen in weilandje<br />

256 Perzikkruid 18 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

257 Pijlkruid 14 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid in <strong>Valleikanaal</strong><br />

258 Pinksterbloem 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

259 Pitrus 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

260<br />

Pluimzegge 6<br />

Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid. Een pol per<br />

locatie<br />

261 Poelruit 2 Incidenten in subvakken 2bb en 9d<br />

262 Puntkroos 2 Incident in vak 7<br />

263<br />

Purper leverkruid 5<br />

Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid. Een pol per<br />

locatie<br />

264 Raapzaad 4 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

265 Ratelpopulier 3 Incidenten in subvakken 2ba, 4a en 4c<br />

266 Rechte rolklaver 2 Incinete i n de vakken 11b en 12a<br />

267 Reigersbek 22 Komt over de hele lengte voor met grootste dichtheid in de vakken 8 tot en met 12<br />

268 Reukloze kamille 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

269 Reuzenberenklauw 2 Incidenten in subvakken 2bb en 8a<br />

270 Ridderzuring 43 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

271 Riet 37 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in bijna altijd hoge dichtheid<br />

272 Rietgras 24 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vaak beperkte dichtheid<br />

273 Rietzwenkgras 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

274 Rimpelroos 3 Incidenten in subvakken 9d, 12b en 13b<br />

275 Ringelwikke 11 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

276 Robertskruid 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

277 Rode kamperfoelie 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

278 Rode klaver 41 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

279 Rode kornoelje 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

280 Rode schijnspurrie 3 Incidenten in subvakken 5a, 7a en 12a<br />

281 Rode waterereprijs 9 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

282 Roedekattenstaart 3 Incidenten in subvakken 6d, 7d en 10a<br />

283 Rood zwenkgras 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

284 Ruig schapengras 1 Incident in subvak 7c<br />

285 Ruige zegge 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

286 Ruw beemdgras 15 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

287<br />

Ruwe berk 4<br />

Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid. Zie ook zachte<br />

Bberk<br />

288 Ruwe bies 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

289 Schapenzuring 28 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

290 Scharlakeneik 2 Incident in vak 1a en 1b<br />

291 Schermhavikskruid 3 Incidenten in subvakken 6c, 7d en 10a<br />

292 Scherpe boterbloem 34 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

293 Scherpe zegge 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

294 Schietwilg 37 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid. Oeverbeplanting<br />

295 Schijfkamille 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

296 Schildereprijs 1 Incident in subvak 7d<br />

297 Sint Janskruid 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

298 Slangenkruid 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

299 Slanke anjer 1 Incident in subvak 10a<br />

300 Slanke waterkers 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

301 Sleedoorn 8 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.


Regelnummer<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Naam soort Aantal<br />

sub-<br />

vakken<br />

302 Smalle waterpest 3 Incidenten in subvakken 6d, 7f en 9c<br />

48<br />

Bijzonderheden per soort<br />

303 Smalle weegbree 46 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />

304<br />

Smalle wikke (of<br />

vergeten)<br />

16<br />

Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

305 Spaanse aak 5 Incidenten in de vakken 7 tot en met 13<br />

306 Speerdistel 12 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

307 Spiesmelde 2 Incidenten in subvakken 3a en 6b<br />

308 Sporkehout 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

309 Steenanjer 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

310 Stijve klaverzuring 1 Incident in subvak 5b<br />

311 Stinkende gouwe 2 Incidenten in subvakken 4b en 13g<br />

312 Stippelganzenvoet 2 Incidenten in subvakken 1c en 4c<br />

313 Stokroos 1 Incident in subvak 11a<br />

314 Straatgras 38 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer hoge dichtheid<br />

315 Tamme kastanje 2 Incidenten in subvakken 2aa en 2ba<br />

316 Tengere rus 4 Incidenten in de subvakken 2ac, 10a, 11a en 13 e<br />

317 Tijmereprijs 2 Incidenten in subvakken 1b en 3b<br />

318 Timoteegras 14 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

319 Trekrus 2 Incidenten in subvakken 2bd en 4d<br />

320 Treurberk 1 Incident in subvak 6b<br />

321 Treurwilg 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid. Een ex per locatie<br />

322 Uitstaande melde 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

323 Valse kamille 2 Incidenten in subvakken 1a en 1b<br />

324 Vederesdoorn 1 Incident in subvak 10a<br />

325 Veelbloemige roos 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

326 Veelbloemige veldbies 5 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

327 Veelkl. vergeet mij nietje 4 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

328 Veelwortelig kroos 28 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

329 Veenwortel bloeiend 1 Incident in subvak 1d<br />

330 Veenwortel niet bloeiend 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

331 Veerdelig tandzaad 10 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

332 Veldereprijs 19 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

333 Veldhondstong 1 Incident in subvak 11a<br />

334 Veldlathyrus 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

335 Veldrus 2 Incidenten in subvakken 10a en 11a<br />

336 Veldsla 1 Incident in subvak 5b<br />

337 Veldzuring 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />

338 Vertakte leeuwentand 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

339 Vijfvingerkruid 1 Incident in subvak 3d<br />

340 Viltige basterdwederik 4 Incidenten in de subvakken 3d, 7c, 10a en 13c<br />

341 Vlasbekje 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

342 Vlinderstruik 1 Incident in subvak 8b<br />

343 Vogelmuur 21 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />

344 Vogelwikke 20 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />

345 Vroege haver 2 Incidenten in subvakken 4c en 13i<br />

346 Vroegeling 8 Vakken 9 tot en met 12 in hoge dichtheid<br />

347 Waterdrieblad 1 Incident in subvak 7d<br />

348 Waterkruiskruid 1 Incident in subvak 7d<br />

349 Waterlelie 2 Incidenten in subvak 7d en 7f<br />

350 Watermunt 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in lage dichtheid.<br />

351 Waterpeper 5 Incidenten in de subvakken 2bc, 7b, 9d en 11b<br />

352 Watertorkruid 1 Incident in subvak 7c<br />

353 Waterzuring 17 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.


Regelnummer<br />

VEGETATIEONDERZOEK VALLEIKANAAL AMERSFOORT<br />

Naam soort Aantal<br />

sub-<br />

vakken<br />

354 Wijfjesvaren 2 Incidenten in subvakken 10a en 13e<br />

355 Wilde bertram 2 Incidenten in subvakken 9c en 10a<br />

356 Wilde kamperfoeli 1 Incident in subvak 10a<br />

357 Wilde kardinaalsmuts 1 Incident in subvak 6b<br />

49<br />

Bijzonderheden per soort<br />

358 Wilgenroosje 4 Incidenten in de subvakken 6a, 8a, 8b en 9b<br />

359 Wit vetkruid 3 Incidenten in subvakken 8a, 8b en 9b<br />

360 Witte abeel 2 Incidenten in subvakken 2bb en 2bc<br />

361 Witte dovenetel 27 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

362 Witte honingklaver 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

363 Witte klaver 39 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in hoge dichtheid<br />

364 Wolfspoot 40 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />

365 Wondklaver 3 Incidenten in subvakken 1a, 9b en 10a<br />

366<br />

Zachte berk 17<br />

Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid. Zie ook Ruwe<br />

berk<br />

367 Zachte dravik 24 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />

368 Zachte duizendknoop 3 Incidenten in subvakken 1c, 1d en 11a<br />

369 Zachte ooievaarsbek 33 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

370 Zandblauwtje 3 Incidenten in subvakken 2bc, 4c en 10a<br />

371 Zandraket 22 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

372 Zeegroene rus 6 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in zeer lage dichtheid.<br />

373 Zevenblad 23 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

374 Zilverhaver 13 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

375 Zomereik 24 Laanbomen<br />

376 Zomprus 7 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

377 Zompvergeet-mij-nietje 4 Incidenten in de subvakken 2bb, 3d, 6b en 7d<br />

378 Zwaluwtong 1 Incident in subvak 4a<br />

379 Zwanenbloem 1 Incident in subvak 2bc<br />

380 Zwart tandzaad 30 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in variërende dichtheid<br />

381 Zwarte els 40 Komt over de hele lengte gelijkmatig voor in vrij lage dichtheid.<br />

382 Zwarte nachtschade 1 Incident in subvak 1b


Gemeente <strong>Amersfoort</strong><br />

Centrum voor Natuur<br />

en Milieu Educatie (CNME)<br />

Met de serie Natuur, Landschap en Milieu van <strong>Amersfoort</strong><br />

biedt de gemeente <strong>Amersfoort</strong> aan bewoners en natuur-<br />

en milieuorganisaties een platform om hun onderzoeken<br />

te publiceren.<br />

Postadres<br />

Postbus 4000<br />

3800 EA <strong>Amersfoort</strong><br />

Landgoed Schothorst<br />

Schothorsterlaan 21<br />

3822 NA <strong>Amersfoort</strong><br />

T 033 469 52 00<br />

E cnme@amersfoort.nl<br />

I www.amersfoort.nl/cnme

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!