Brochure in pdf - Vluchtelingenwerk Vlaanderen

GEMEENTEN GEVEN THUIS
BrUGGEN BoUwEN TUSSEN aSIElopVaNG
EN rEGUlIErE dIENSTEN Voor ErkENd
VlUcHTElINGEN

Deze publicatie kwam tot stand dankzij
de medewerking van een heleboel
mensen. Speciale dank gaat uit naar
de medewerkers van de initiatieven die
beschreven worden in deze brochure, naar
de cliënten van deze initiatieven en naar
de medewerkers van OCMW en andere
diensten die bereid waren hun ervaringen
te delen. Verder danken we de leden van de
werkgroep Toegankelijkheid van diensten
voor hun inhoudelijke opmerkingen en
iedereen bij Vluchtelingenwerk Vlaanderen
en CIRÉ die inhoudelijk of redactioneel
meewerkte aan deze brochure.
VEraNTwoordElIjkE UITGEVEr
Els Keytsman
Vluchtelingenwerk Vlaanderen
Kruidtuinstraat 75
1210 Brussel
rEdacTIE
Christophe Janssens
Valentine De Muylder
EINdrEdacTIE
Kris Soret
EEN oNTwErp VaN
Els Sallets
UITGaVEdaTUM
Mei 2012
Met de steun van het Europees
Vluchtelingenfonds

INHoUd
Over deze brochure .............................................4
Een korte duiding van de problematiek ...........................6
Het Tussenstation: OCMW Destelbergen ..........................7
SADA: OCMW en stad Luik ..................................... 13
Actie 20 voor 20: OCMW Kortrijk en SVK De Poort ................ 17
Solidair Wonen: Vluchtelingenondersteuning Sint-Niklaas ......... 21
Geïntegreerde begeleiding: Convivial ............................25
Toeleiders in de diversiteit: PIN vzw .............................29
Un toit pour toi: Form’anim .....................................33
Fonds voor de gezinshereniging van de erkende vluchteling:
Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelingen ....................37
Sociale Makelaar: De8–Antwerps Minderhedencentrum .......... 41
Begeleiding op maat: Caritas International .......................45
Solidaire woning: Habitat et Humanisme .........................49
Blog: Tremplin Malin ! .........................................53
Gemeentelijke taakstelling: Nederlands ministerie van
Binnenlandse Zaken ...........................................57
Woordenlijst .................................................. 61

4
oVEr dEzE BrocHUrE
Elk jaar beslist de Belgische overheid om twee- tot vierduizend asielzoekers
bescherming te bieden door hen de status van erkend vluchteling of subsidiair
beschermde (oorlogsvluchteling) toe te kennen. Die vluchtelingen verdienen
ook alle kansen om zich volwaardig in de samenleving te integreren.
Velen onder hen beschikken over een pak ervaring en competenties en willen
deze graag inzetten in hun nieuwe thuisland. Het zou zonde zijn – zowel voor
de vluchteling als voor de samenleving – om dit potentieel niet te benutten.
Het zwaartepunt van het integratiebeleid komt steeds meer bij de gemeenten
te liggen. Want een nieuwkomer gaat in de eerste plaats in zijn buurt
op zoek naar werk, een opleiding en sociale contacten. De eerste momenten
na erkenning zijn cruciaal voor een geslaagde integratie van een vluchteling.
In deze eerste momenten speelt het OCMW – dat het lokale welzijnsbeleid
bepaalt – een belangrijke rol. Een goede integratie helpt trouwens ook
armoede voorkomen.
Ondersteunende maatregelen en financiële middelen van de hogere overheden
blijven vanzelfsprekend nodig. Toch bestaan er op lokaal vlak nu al
instrumenten om een degelijk onthaalbeleid voor vluchtelingen en andere
nieuwkomers uit te bouwen. Dit goedepraktijkenboek is een warme oproep
aan mandatarissen uit de gemeenteraad of het OCMW om creatief om te
springen met de mogelijkheden die er zijn. Zo kunnen nieuwe burgers goed
geïntegreerde inwoners worden en een aanwinst betekenen voor hun gemeente.

Deze brochure stelt 12 goede praktijken voor van OCMW’s en ngo’s die ervoor
zorgen dat een vluchteling een goede start kan nemen vanaf de erkenning. In
veel, maar niet alle gevallen gaat het daarbij om hulp bij de eerste huisvesting.
Een gemeente of OCMW kan bijvoorbeeld transitwoningen ter beschikking
stellen of het sociaal verhuurkantoor versterken en zo meer greep krijgen op
de private huurmarkt. Gemeente en OCMW staan hierbij niet alleen. Ze
kunnen ook initiatieven van lokale welzijnspartners ondersteunen die integrale
woonbegeleiding of alternatieve woonvormen aanbieden. Dankzij goede
praktijken zoals beschreven in deze brochure, wordt de brug gelegd tussen
de asielopvang en de ‘reguliere diensten’: diensten die niet specifiek gericht
zijn op vluchtelingen en asielzoekers en daarom minder vertrouwd zijn met
de situatie van deze groep cliënten.
Niet alle beschreven projecten zijn enkel op vluchtelingen gericht. Veel problemen
waar vluchtelingen mee te maken krijgen, gelden immers ook voor
andere groepen in de samenleving. Lokale overheden kunnen uit deze voorbeelden
inspiratie putten om een beleid op te zetten waardoor vluchtelingen
zich thuis voelen in de straat en de gemeente waar ze verblijven.
Deze lokale initiatieven ontslaan de hogere overheden niet van hun verantwoordelijkheid
om een wettelijk kader te creëren voor het hele land. Zodat
elke vluchteling – ongeacht de woonplaats – een beroep kan doen op ondersteuning
en een gelijkwaardige behandeling krijgt. Het Nederlandse voorbeeld,
dat achteraan in deze brochure beschreven wordt, toont aan dat dit kan.
5

6
EEN korTE dUIdING VaN dE proBlEMaTIEk
Als een asielzoeker erkend wordt als vluchteling krijgt die naast een permanente
verblijfsstatus ook dezelfde rechten als andere burgers in ons land.
Deze kans op een nieuw leven zorgt bij veel vluchtelingen voor een grote
opluchting. Maar al snel blijkt dat het nieuwe leven minder vlot verloopt
dan gehoopt. Moeilijk toegankelijke diensten, ondoorzichtige regelgeving
en discriminatie in de samenleving zijn maar enkele drempels waar
vluchtelingen mee geconfronteerd worden. Hierdoor riskeren ze gedesillusioneerd
en onzeker te worden.
Een vluchteling heeft twee maanden de tijd om de asielopvang te verlaten.
Geschikte huisvesting vinden is al moeilijk voor Belgen, voor
vluchtelingen komen daar nog extra drempels bovenop. Eigenaars willen dikwijls
geen woning verhuren aan vreemdelingen, zeker niet als die van OCMWsteun
leven. Door hun specifieke situatie is het voor vluchtelingen nog moeilijker:
de meesten hebben geen spaargeld, een erg laag inkomen, een beperkte
kennis van het Nederlands, een klein sociaal netwerk en geen idee hoe ze een
woning kunnen vinden. Huisvesting is nochtans cruciaal en vormt een sleutel
die deuren opent naar de andere aspecten van een succesvolle integratie in
de samenleving, zoals opleiding en werk.
Vluchtelingen zijn vrij om zich te vestigen waar ze willen. Zij zijn in eerste
instantie zelf verantwoordelijk voor het zoeken van huisvesting. Door de lange
wachtlijsten in de sociale huisvesting moet het gros van deze mensen zijn toevlucht
zoeken tot de private huurmarkt. Vluchtelingen komen dus vanuit een
erg zwakke startpositie terecht in een klein segment van de huisvestingsmarkt
waar ze een harde concurrentiestrijd moeten aangaan met anderen die een
veel marktvriendelijker profiel hebben. Het is van cruciaal belang dat wanneer
vluchtelingen een woning vinden, de gemeente in kwestie zorgt voor een
vlotte inschrijving en het OCMW voor een snelle regeling van de huurwaarborg,
installatiepremie, ...
Sommige vluchtelingen slagen er wonderwel in deze moeilijke opdracht op
eigen houtje tot een goed einde te brengen. Voor anderen is elke ondersteuning
meer dan welkom. De initiatieven die beschreven worden in deze brochure,
betekenen voor hen een wereld van verschil. Ze tonen aan dat het met
enige creativiteit en inzet mogelijk is om op lokaal vlak iets te verwezenlijken
voor een zeer kwetsbare groep in de samenleving.

HET TUSSENSTaTIoN
OCMW DESTELBERGEN
Niet elke vluchteling of subsidiair beschermde slaagt erin om na erkenning binnen de twee
maanden het opvanginitiatief te verlaten. Het OCMW van Destelbergen biedt vluchtelingen
die niet tijdig een woning vinden een onderdak in een transitwoning van het project Het Tussenstation.
De periode in de transitwoning kunnen ze gebruiken om hun administratie in orde
te brengen en op zoek te gaan naar een geschikte woning en werk.
IDENTIKIT
— Initiatief van het OCMW Destelbergen met steun
van het Europees Vluchtelingenfonds
— Sinds 1 augustus 2009 hebben 23 vluchtelingen een
woning gevonden vanuit Het Tussenstation
INFO
09 211 13 39 • sddevuyst@ocmw-destelbergen.be
WAT?
Het Tussenstation beheert vijf kamers in twee woningen, waar in totaal
zes alleenstaande personen terechtkunnen. De meeste kamers zijn privaat,
bemeubeld en uitgerust met een koelkast en een tv. De keuken en de badkamer
worden gemeenschappelijk gebruikt. De maandelijkse bijdrage bedraagt
maximaal 280 euro inclusief alle kosten.
MEERWAARDE
Tijdens hun verblijf in Het Tussenstation krijgen vluchtelingen de begeleiding
die ze nodig hebben om een goede start te nemen bij hun definitieve
verblijf in België. Er wordt een individueel begeleidingsplan opgesteld. Van
de bewoners wordt een actieve samenwerking verwacht. Omdat de bewoners
7

8
hun uitkering als alleenstaande kunnen behouden, is de huurbijdrage die ze
betalen haalbaar, ze bedraagt ongeveer een derde van hun inkomen.
HOE?
In eerste instantie worden de bewoners wegwijs gemaakt op de Vlaamse
woningmarkt. Ze worden gericht doorverwezen naar aanbieders van sociale
huisvesting en naar het sociaal verhuurkantoor. Maar door de lange wachtlijsten
moet het grootste gedeelte van de bewoners zijn heil zoeken op de private
huurmarkt. De bewoners van Het Tussenstation wordt uitgelegd hoe
ze een huurwoning kunnen vinden. Het Tussenstation bemiddelt ook bij
potentiële verhuurders. Verder
wordt de vluchteling ingelicht
over de rechten en plichten van
een huurder en krijgt hij informatie
over huurcontract, huurwaarborg,
installatiepremie en
huursubsidie.
Daarnaast wordt ook budgetbegeleiding
aangeboden. Veel
nieuwkomers beseffen niet hoe
duur het leven is in België en
hoe weinig er overblijft van de
uitkering na aftrek van de vaste
maandelijkse kosten (huur, energie,
water). Een alleenstaande
met een leefloon houdt meestal
slechts 200 euro per maand over
voor voeding, kledij en eventuele
andere uitgaven.
Om de praktische en administratieve
ondersteuning vlotter
te laten verlopen, heeft Het
Tussenstation infopakketten ontwikkeld
die het met de bewoners
overloopt. Deze infopakketten
gaan onder meer over administratie,
over wonen en over werken
SUCCESFACTOREN
— Projectsubsidies van het
Europees Vluchtelingenfonds
— Duidelijke visie van het
OCMW over de integratie
van vluchtelingen
— Bewoners kunnen uitkering
als alleenstaande behouden
— Concreet en individueel
begeleidingsplan voor
bewoners
— Ondersteunend schriftelijk
materiaal
— Samen met bewoners stappen
zetten, meegaan naar diensten
en huiseigenaars voor
bemiddeling
— Integrale, intensieve en
individuele begeleiding met
grote bereikbaarheid
— Vlotte toekenning
huurwaarborg

in België. Een succesvolle integratie betekent immers ook: zo snel mogelijk
een geschikte job vinden.
Andere pakketten zijn dan weer gericht tot de verhuurder want ook die heeft
nood aan informatie. Door een gebrekkige kennis over de status van vluchtelingen
en de ondersteuning die het OCMW biedt, durven veel huiseigenaars
deze huurders geen contract aan te bieden. Zij worden door Het Tussenstation
onder andere geïnformeerd dat het OCMW garant staat voor de huurwaarborg.
Ervaring leert dat deze bemiddeling eigenaars over de streep kan trekken.
TOEKOMST
Het project loopt tot eind 2014. De begeleiding in Het Tussenstation zal zich
nog meer toeleggen op een zinvolle tijdsbesteding voor de bewoners. Die kan
bestaan uit het volgen van opleidingen of cursussen, het bijwonen van sociaal-culturele
activiteiten of het verrichten van vrijwilligerswerk, kortom activiteiten
die hun maatschappelijke integratie ondersteunen. Vanaf 2012 krijgen
de bewoners behalve informatie op maat ook algemene workshops over
het thema ‘wonen in België’. Voor 2014 is een tentoonstelling gepland over
hoe nieuwkomers België ervaren.
EEN TRANSITWONING VAN HET PROJECT HET TUSSENSTATION.
9

10
ABU ADJI, BEWONER VAN HET TUSSENSTATION
‘zoNdEr dE HUlp VaN HET TUSSENSTaTIoN zoU allES NoG MoEIlIjkEr VErlopEN’
Ik kom uit Congo en heb in 2009 asiel aangevraagd in België. De eerste
zes maanden bracht ik door in een groot opvangcentrum waar honderden
mensen verbleven. Daarna verbleef ik enkele maanden in een Lokaal
Opvanginitiatief, LOI, en werd ik erkend als vluchteling.
Hoewel de maatschappelijk werker bijna dagelijks telefoneerde naar verhuurders
slaagde ik er niet in om binnen de twee maanden een woonst te
vinden. Eigenaars zeggen altijd dat ze niet willen verhuren aan mensen
die geen werk hebben. Gelukkig kon ik hier in Het Tussenstation terecht.
Maar ook dit is tijdelijk.
Ik deel een woning met iemand. We hebben elk een eigen kamer maar de
rest is gemeenschappelijk. Het is niet altijd gemakkelijk om samen te leven
met een onbekende of om samenlevingsafspraken te maken.
Voorlopig blijft mijn zoektocht naar een woning zonder succes. Mijn situatie
is bijzonder omdat mijn vrouw en vier kinderen binnenkort via gezinshereniging
naar België komen. Ik moet dus met mijn kleine inkomen een
grote woning zoeken. Dat is bijna onmogelijk want voor woningen die in
aanmerking komen, betaal je al snel 700 euro. In dat geval blijft er niets
over om van te leven. Ik zit hier ondertussen al negen maanden en heb
uitzonderlijk nog een verlenging voor twee maanden gekregen.
Ik zoek vooral in de buurt van Gent want ik wil in Vlaanderen blijven
wonen. Ik had één keer een woning gevonden in Lokeren maar achteraf
bleek die ongeschikt verklaard te zijn. Ik had geld geleend van een vriend
en de waarborg cash betaald. Die krijg ik nu niet terug van de eigenaar.
Zonder de hulp van de maatschappelijk werkster in Het Tussenstation zou
alles nog moeilijker verlopen. Nu kan ik in afwachting vrijwilligerswerk
doen in het woonzorgcentrum. Hiermee verdien ik 20 euro per dag, wat
me in staat stelt om mijn schulden langzaam af te betalen. In de namiddag
volg ik drie uur Nederlandse les. Ondertussen wacht ik op een antwoord
van de VDAB op mijn vraag om een opleiding te starten. Ik hoop
binnenkort mijn leven opnieuw te kunnen opstarten met mijn gezin.

CARLOS SEySSENS, OCMW-SECRETARIS
‘HET ocMw wIl SolIdaIr zIjN’
Het OCMW zorgt voor accommodatie voor vluchtelingen omdat het
solidair wil zijn en menswaardige oplossingen wil bieden. Als gemeente
hebben we altijd geloofd in het spreidingsplan voor asielzoekers. Dat plan
is een voor de hand liggende oplossing om niet enkel de grote steden met
de instroom van nieuwkomers te confronteren. We zijn in de jaren ‘90
gestart met ons solidaire beleid en het is ondertussen een door de voltallige
OCMW-raad ondersteund lokaal beleid geworden.
We focussen op twee aspecten bij de integratie van nieuwkomers in de
gemeente: Nederlands leren en activering. Binnen de twee maanden
worden nieuwkomers uitgenodigd om gemeenschapsdienst te verrichten.
Nederlands leren kan in een praatgroep die samenkomt in het lokale dienstencentrum.
Via die praatgroep komt er trouwens ook aandacht voor kansengroepen
in het dienstencentrum.
Het integratiebeleid vormt een onderdeel van het globale beleid van het
OCMW. We hebben bijvoorbeeld ook een groot LOI. We zoeken voor dat
LOI oude woningen die we huren van oudere mensen die een beroep doen
op ons zorgcentrum. Deze woningen laten we renoveren door onze klusjesploeg.
Sommige van deze woningen krijgen we later in beheer via ons
SVK, het sociaal verhuurkantoor. Met dit SVK houden we de woonproblematiek
beheersbaar en verhogen we de waarde van ons patrimonium.
We behalen enorm goede resultaten die ons beleid bevestigen. Een goed
georganiseerde integratie leidt tot harmonieuze contacten van vluchtelingen
met onder meer de school en de buren. Wij zijn dan ook fier op de titel
van Zorgzame Gemeente die gouverneur Denys ons toekende. Je moet idealen
hebben. Als je investeert in mensen, rendeert je investering op lange
termijn. Ik begrijp niet waarom andere gemeenten niet hetzelfde doen.
Als je de integratie van nieuwkomers niet beheert, krijg je problemen. Als
je het hart op de juiste plaats hebt, voor iedereen in de gemeente, lukt het
wel.Wij gaan als gemeente niet afwachten tot we gedwongen worden om
asielzoekers op te vangen; we worden daar trouwens goed voor betaald
door de federale overheid. Je moet goede ideeën oppikken en stimuleren.
Als je dan nog eens beschikt over medewerkers die de nodige inzet hebben
om dit beleid waar te maken, zal de integratie van vluchtelingen eerder
meevallen dan tegenvallen.
11

Sada
OCMW EN STAD LUIK
Sinds het begin van de jaren 1990 heeft de stad Luik een voorziening die enig is in zijn soort:
de SADA (Service d’Accueil intégré pour les Demandeurs d’Asile), een gemeenschappelijke
dienst van de dienst Bevolking en het OCMW voor onder meer asielzoekers en andere mensen
met een precaire verblijfsstatus.
IDENTIKIT
— Gemeenschappelijke dienst van stad en OCMW
voor vreemdelingen met een precaire verblijfsstatus
— Tussen juli en december 2011 werden in het
DALSADA-project 372 dossiers behandeld van
vluchtelingen die een woning vonden in Luik
INFO
04 221 35 24 • dalsada.fer@gmail.com • www.cpasdeliege.be
WAT?
Sada is een gespecialiseerde dienst voor dit specifieke doelpubliek. Tegelijkertijd
biedt het een geïntegreerde dienstverlening: de dienst bevolking en het ocmw
werken samen in hetzelfde gebouw.
MEERWAARDE
De gespecialiseerde medewerkers van SADA leveren een efficiënte en menselijke
dienstverlening. Toch blijft de onafhankelijkheid van beide diensten
(OCMW en dienst Bevolking) gewaarborgd. De nabijheid van de twee partners
leidt ertoe dat moeilijke dossiers vlot rechtgetrokken kunnen worden en
dat mensen geheroriënteerd kunnen worden naargelang hun vraag.
13

14
HOE?
Wie de deur van SADA binnengaat, komt op de benedenverdieping eerst
langs de stadsdienst waar mensen documenten kunnen aanvragen of verlengen.
Op de verdieping bevinden zich de kantoren van het OCMW: hier kan
je terecht op de sociale dienst.
Wanneer mensen een verblijfsvergunning krijgen, wordt hun dossier door
SADA doorgespeeld aan de algemene diensten van de stad en het OCMW.
Dankzij Europese financiële steun wordt de reguliere werking van SADA aangevuld
met enkele projecten om mensen tijdens deze overgangsperiode te
ondersteunen. Het project Alpha Citoyen bijvoorbeeld organiseert lessen Frans
en een informatie- en sensibilise-
ringsprogramma over burgerschap
(een soort inburgeringsprogramma).
DALSADA (Dispositif
d’Accompagnement au Logement
du SADA) biedt sinds juli 2010
begeleiding aan asielzoekers,
vluchtelingen en subsidiair
beschermden die in Luik een
woning gevonden hebben.
Door de opvangcrisis is de werkdruk
in het kleine team van
DALSADA enorm gestegen. Met
twee personen – een opvoedster
en een administratief medewerkster
– behandelden ze 372 dossiers
in de periode van juli tot december
2011. Gelukkig kunnen ze
een beroep doen op de hulp van
‘Monsieur Logement’ (‘meneer
huisvesting’), een gespecialiseerde
technicus die dagelijks vijf à zes
huizen bezoekt.
TOEKOMST
SUCCESFACTOREN
— Dienst Bevolking en OCMW
in hetzelfde gebouw
— Samenwerking tussen stad en
OCMW
— Samenwerking tussen SADA
en de bredere sector (o.a.
ngo’s)
— Niet aflatende steun van de
stad en het OCMW
— Twee aanvullende projecten
met Europese steun
— Huisbezoeken door een
technicus (‘Monsieur
Logement’)
— Individuele begeleiding
en sensibilisering door
DALSADA
Het team zou in de loop van 2012 versterkt worden met nieuwe medewerkers.

FRANCIS SPRENGHETTI, COöRDINATOR SADA
ocMw’S zIjN opVaNGparTNErS
In 1989 was ik maatschappelijk werker bij het OCMW van Luik in de
wijk Saint-Léonard. Ik lanceerde toen het idee om een gespecialiseerde
dienst op te richten die de manier waarop asielzoekers onthaald worden,
kon verbeteren.
In die tijd vreesde het Luikse verenigingsleven dat de oprichting van SADA
een slinkse manier was om vreemdelingen via aparte dienstverlening te
scheiden van de rest van de bevolking. Maar in de loop van de tijd hebben
ze er vertrouwen in gekregen.
Minstens twee keer per jaar organiseren we opleidingen rond precair
verblijf waar de betrokken diensten van zowel de stad als het OCMW
worden op uitgenodigd, net als de universiteit en het verenigingsleven.
Het is het moment voor de stad om te rapporteren over haar werk en voor
alle aanwezigen om te overleggen en te discussiëren over de beste manier
om mensen met een precaire verblijfsstatus op te vangen. De samenwerking
tussen alle betrokken spelers was vooral erg intens tijdens de laatste
twee regularisatiecampagnes.
Een ander element dat SADA dichter bij het verenigingsleven bracht, was
de oprichting van de medische dienst. Deze dienst biedt de mogelijkheid
om een preventief medisch onderzoek te laten uitvoeren voor wie dat wil.
Na de screening worden de resultaten meegedeeld en indien nodig wordt de
betrokkene doorverwezen naar de relevante medische dienst in het Luikse.
Sinds haar oprichting kan SADA werken dankzij de niet-aflatende steun
van de stad en het OCMW van Luik. De financiële middelen zijn echter
erg beperkt. Nochtans spelen OCMW’s in de praktijk een erg belangrijke
rol bij de opvang van asielzoekers en na hun erkenning als vluchteling.
Dus zouden ze ook de nodige financiële middelen moeten krijgen om hun
opdracht goed te kunnen uitvoeren.
15

16
NOÉMIE FELIx DA SILVA, DALSADA
Voor EEN dUUrzaME INSTallaTIE IN EEN woNING VolGENS dE NorMEN
Wanneer een vreemdeling een woning gevonden heeft in Luik en een
beroep doet op het OCMW, stuurt het OCMW een technicus ter plaatse.
‘Monsieur Logement’ (‘meneer huisvesting’) geeft vervolgens de lijst van
zijn bezoeken door aan DALSADA dat binnen de twee maanden na hun
verhuis contact opneemt met de nieuwkomers.
Het eerste contact is meestal een huisbezoek: hierbij legt iemand van
DALSADA de nieuwkomer de werking van de dienst uit. We vragen hoe de
eerste maanden zijn verlopen en bieden onze hulp aan. Negen van de tien
nieuwkomers reageren positief maar het duurt meestal een tijd voor er een
vertrouwensband ontstaat en ze over hun problemen beginnen te praten.
Tijdens de volgende contacten informeren we hen over de Luikse huisvestingsmarkt,
over de huurprijzen, over energieverbruik en over de relatie
tussen eigenaar en huurder. Dat zijn allemaal zaken waar nieuwkomers
erg weinig over weten wanneer ze een opvangcentrum verlaten.
Ons werk bestaat verder uit sensibiliseren, oriënteren en bemiddelen. We
hebben bijvoorbeeld een dame begeleid die waterfacturen betaalde terwijl
in haar huurcontract vermeld stond dat de waterkosten in de huurprijs
inbegrepen waren. Zodra ze op de hoogte was van haar rechten heeft
ze de situatie kunnen rechtzetten in overleg met de watermaatschappij
en de eigenaar.
Ons doel is te zorgen voor duurzame huisvesting in een woning die beantwoordt
aan de normen. Onze begeleiding vormt een aanvulling op het
werk van de maatschappelijk werkers van het OCMW, met wie we trouwens
nauw samenwerken.

acTIE 20 Voor 20
OCMW KORTRIJK EN SVK DE POORT
De actie 20 voor 20 ging in 1997 van start naar aanleiding van de 20 ste verjaardag van de
OCMW-wetgeving. Het OCMW van Kortrijk wil met deze actie het woningaanbod van het sociaal
verhuurkantoor, SVK De Poort uitbouwen om zo vlugger aan de huisvestingsnoden van haar
cliënten te kunnen beantwoorden.
IDENTIKIT
— Samenwerking tussen OCMW Kortrijk
en SVK De Poort
— Eind 2010 waren er 261 woningen in beheer,
een stijging van 27 ten opzichte van 2009
INFO
056 24 41 24 • piet.lareu@ocmwkortrijk.be
• www.kortrijk.be/ocmw
WAT?
SVK De Poort engageert zich om elk jaar 20 bijkomende woningen voor
OCMW-cliënten te huren op de private markt. Het OCMW verbindt zich
ertoe de waarborg via een schriftelijke borgstelling op zich te nemen. Het
SVK biedt de garantie aan de eigenaars van de woningen dat de huur wordt
betaald. De OCMW-raad wordt elk jaar gevraagd om eventuele achterstallige
huurgelden te betalen van bewoners die dat zelf niet kunnen.
MEERWAARDE
De actie 20 voor 20 leidt tot een win-winsituatie voor beide organisaties. SVK
De Poort heeft een betalingsgarantie voor de woningen die beheerd worden
binnen het project; het OCMW beschikt over een groter aantal huizen voor
17

18
zijn cliënten. Het OCMW kan bovendien zijn klusploeg inzetten om deze –
meestal oudere – woningen te renoveren. Op deze manier vullen het huisvestingsbeleid
en het activeringsbeleid elkaar aan.
HOE?
Een SVK huurt woningen op de private huurmarkt en verhuurt deze voor
een redelijke huurprijs verder aan zijn klanten. Als eerste huurder staat het
SVK garant voor de uitvoering van alle verplichtingen, ook voor het betalenvan
de huur aan de eigenaar.
De woningen worden aan kandidaat-huurders toegewezen op basis van eenpuntensysteem.
Erkende SVK’s geven de meeste punten aan een laag inkomen
en aan huisvestingsnood. Dit puntensysteem maakt dat personen die
een opvangcentrum verlaten bij hun inschrijving meteen hoog op de wachtlijst
terechtkomen.
Door deze manier van werken, vormt een SVK in theorie de ideale formule
voor mensen die de asielopvang verlaten. Maar ook SVK’s kampen dikwijls
met lange wachtlijsten. Daarom is het belangrijk om het patrimonium van
de SVK’s te vergroten.
Een SVK biedt ook woonbegeleiding aan zijn huurders. Dankzij intensieve
huurbegeleiding slaagt SVK De Poort erin om voor het grootste deel van de
huurachterstand een afbetalingsplan op te stellen met de huurder.
TOEKOMST
OCMW Kortrijk gaat dit soort samenwerking promoten bij andere OCMW’s.
Dit is een ideaal systeem voor een OCMW om meer greep te krijgen op de
private markt, en het is veel goedkoper dan zelf woningen aan te kopen en te
beheren. In een ideale situatie zouden mensen die een eigen stabiel inkomenvinden
vlotter de weg moeten vinden naar andere woningen, zodat er snellerplaats
komt voor nieuwe mensen in woningnood.
VOORTRAJECT ANDERSTALIGEN
Het project 20 voor 20 is niet de enige speerpunt in het integratiebeleid van
het Kortrijkse OCMW. Integratie begint immers pas wanneer een vluchteling
een woning gevonden heeft. Activering is een volgende essentiële stap.

Van alle OCMW-cliënten die in 2010 in aanmerking kwamen voor activering
is 70% allochtoon. Ongeveer een derde van deze groep allochtonen bestaat
uit erkend vluchtelingen.
De sociale dienst start voor nieuwkomers zo snel mogelijk een traject op met
onder meer Nederlandse les. Er wordt ook heel snel na de opstart van een
dossier gestart met een of ander activeringstraject.
Het OCMW stelde vast dat de slaagkansen van allochtone cliënten in de
gewone activeringstrajecten lager lagen dan die van autochtone cliënten. Dat
bleek vooral te wijten aan een gebrekkige kennis van het Nederlands. Daarom
heeft het OCMW van Kortrijk beslist om pas rond activering te gaan werken
zodra cliënten een basisniveau Nederlands hebben behaald.
Voor wie nog niet zover is, wordt twee keer per jaar een voortraject voor
anderstaligen georganiseerd bovenop de lessen Nederlands. Zes maanden lang
kunnen 12 deelnemers drie halve dagen per week terecht bij een vaste begeleider
voor individuele begeleiding.
Tijdens dit traject wordt gewerkt aan factoren die de participatie op de arbeidsmarkt
belemmeren. Het project wil de problemen van deze groep integraal aanpakken
en de zelfredzaamheid van de deelnemers vergroten. Voor dit voortraject
werkt OCMW Kortrijk samen met vzw De Poort, Mentor vzw en diverse
aanbieders van Nederlandse lessen.
Samen met de cliënt besteedt een OCMW-medewerker veel tijd aan het
maken van de beste loopbaankeuze. Zo wordt vermeden dat mensen gedesillusioneerd
raken door een mislukt traject. Deelnemers aan het voortraject
kunnen bijvoorbeeld een werkstage volgen zodat ze weten wat een bepaalde
job allemaal inhoudt.
Deze werkwijze loont: meer dan vijftig procent van de mensen die het activeringstraject
hebben gevolgd, vonden daarna werk. Het OCMW Kortrijk
haalt hiermee de hoogste cijfers van Vlaanderen op dit vlak.
19

SolIdaIr woNEN
VLUCHTELINGENONDERSTEUNING SINT-NIKLAAS
Net zoals in veel andere regio’s zijn er in het Waasland onvoldoende betaalbare woningen.
Wie moet leven van een leefloon of een minimumuitkering besteedt vaak meer dan de helft
van zijn inkomen aan huur en vaste kosten (zoals energie en water). Om voor dit probleem
een oplossing te bieden, hebben de vluchtelingenorganisatie VLOS, het Centrum Algemeen
Welzijnswerk Waasland en het Vlaams Overleg Straathoekwerk, VOS, de handen in elkaar
geslagen en het project Solidair Wonen opgezet.
IDENTIKIT
— Een samenwerking tussen VLOS, CAW Waasland en
VOS met steun van de Koning Boudewijnstichting
en de Nationale Loterij
— Sinds 1 augustus 2010 vonden 14 bewoners een
onderkomen in een van de drie solidaire woningen.
INFO
03 766 29 13 • info@vlos.be • www.vlos.be
WAT?
Een solidaire woning is een groepswoning waarvan een of meer bewoners
maatschappelijk kwetsbaar zijn of leven van een vervangingsinkomen. De
woning heeft naast individuele kamers ook gemeenschappelijke delen. De
bewoners krijgen individuele begeleiding en gezamenlijke woonbegeleiding.
MEERWAARDE
Solidaire woningen kunnen een antwoord bieden op de groeiende vraag naar
huisvesting voor kwetsbare groepen. Ze vormen een middel om kansarmoede
en eenzaamheid te bestrijden, bevorderen de integratie en geven een nieuwe
bestemming aan grote panden.
21

22
HOE?
Een van de partnerorganisaties huurt een huis van een particulier en stelt dit
ter beschikking aan kwetsbare personen met een specifiek ‘Contract van dienstverlening
inzake begeleiding en verblijf’. VLOS bemeubelt het huis en voert
de nodige klussen uit. De bewoners kunnen bij een straathoekwerker of bij
het CAW Waasland terecht als het dagelijkse samenleven problemen stelt. Via
bewonersvergaderingen wordt collectieve woonbegeleiding gegeven.
Momenteel fungeren drie grote herenhuizen als solidaire woningen. In elk
huis wonen vier tot vijf alleenstaande mannen van verschillende leeftijden.
Sommigen werken, anderen hebben een werkloosheidsuitkering of een leefloon
van het OCMW. Er is bewust gekozen om Vlamingen en nieuwkomers,
waaronder vluchtelingen, samen te laten wonen. Geschikte huisvesting vinden
is immers niet alleen voor vluchtelingen problematisch.
Zonder samenwerking met reguliere
diensten is dit pionierswerk
niet mogelijk. De subsidies van
de Koning Boudewijnstichting en
de Nationale Loterij dienen voor
aanpassingen aan de woningen
en installatiekosten. De individuele
begeleiding, de woonbegeleiding
en het klussen nemen de partnerorganisaties
op zich zonder dat
ze beschikken over bijkomende
middelen.
Gezien de sociale context van
het project gaan het OCMW en
de RVA ermee akkoord dat de
bewoners hun status van alleenstaande
behouden. De stad Sint-
Niklaas beslist na onderzoek of
de status van meergezinswoning
kan worden toegekend. Eventueel
staat de stad een afwijking toe van
de strenge normen voor onder
SUCCESFACTOREN
— Projectsubsidies voor
opstart- en installatiekosten
— Goede samenwerking met
welzijnsorganisaties
— Medewerking van
stad en OCMW
— Inzet van vrijwilligers
— Goede screening
van bewoners
— Duidelijke afspraken met
en tussen bewoners
NOOD AAN
— Duidelijk wettelijk kader
voor solidaire woningen
— Extra middelen voor
woonbegeleiding

meer de minimale oppervlakte per kamer die de plaatselijke stedenbouwkundige
verordening voorschrijft.
TOEKOMST
Een wetgevend kader om alternatieve woonvormen te erkennen is dringend
nodig. Er is veel meer onder de zon dan eengezinswoningen. Doen alsof alternatieve
woonvormen niet bestaan, is de ogen sluiten voor de realiteit.
MOJTABA EN VINCENT, BEWONERS VAN EEN SOLIDAIRE WONING
VINcENT IS alS EEN VadEr Voor MojTaBa
Vier bewoners van de solidaire woning in de Kokkelbeekstraat zijn nieuwkomers.
Een van hen is Mojtaba. Hij komt uit Afghanistan en is geregulariseerd
om medische redenen. Vincent is de enige Vlaamse bewoner in
de woning. Hij is een voormalige zelfstandige die na een faillissement in
de problemen raakte.
Vincent en Mojtaba spreken over elkaar als vader en zoon. Hoewel we dit
niet al te ernstig moeten opvatten, geeft het aan dat ze veel voor elkaar
betekenen. Vincent is op sommige vlakken de steun en toeverlaat van de
vluchtelingen in het huis. Ze kunnen bij hem terecht als ze met bepaalde
vragen zitten. Als geboren en getogen Vlaming kent hij beter de weg naar
de verschillende diensten. Het feit dat Nederlands zijn moedertaal is,
opent sneller deuren. Hij zorgt er ook voor dat de huisregels gerespecteerd
worden. Tijdens de rondleiding blijkt dat het huis er kraaknet bijligt.
Elke bewoner beschikt over een eigen kamer maar ook de gemeenschappelijke
ruimtes worden ten volle benut. Er wordt hier duidelijk samengeleefd.
De kerstboom in de woonkamer maakt het extra gezellig.
De bewoners noemen de lage huur als voornaamste pluspunt van de solidaire
woning. De huurprijs wordt bepaald op basis van het aantal private
vierkante meters maar bedraagt nooit meer dan 350 euro inclusief elektriciteits-,
gas- en waterkosten. Een ander geciteerd voordeel is de centrale
ligging, vlakbij het centrum en het station van Sint-Niklaas.
23

24
Voornaamste knelpunt is de communicatie tussen bewoners, onder meer
omdat Vincent soms overschakelt naar het plaatselijke dialect. Ook het
vele bezoek dat de nieuwkomers ontvangen kan voor spanning zorgen.
De tweewekelijkse huisvergadering vindt iedereen dan ook noodzakelijk.
In tegenstelling tot Vincent beschouwen de meeste nieuwkomers hun verblijf
in de solidaire woning als tijdelijk, een opstap naar een individuele
woning. Het geeft hen de kans om Nederlands te leren, wat geld te sparen,
van start te gaan met een opleiding of werk te zoeken.
SOLIDARITEIT NIET MEER BESTRAFFEN
Solidair Wonen is voor een deel een antwoord op de problematiek van de
stijgende huurprijzen. Als mensen gaan samenwonen, kan dat economisch
voordeliger zijn. Ze delen trouwens niet alleen hun middelen maar ook hun
verantwoordelijkheden en een deel van hun leven met elkaar. Ze zijn solidair
over de grenzen van generaties en sociale groepen heen.
Deze manier van wonen verliest echter een groot deel van haar doeltreffendheid
en financiële aantrekkelijkheid als de betrokkenen de status van samenwonende
krijgen. Samenwonenden verliezen immers een deel van hun vervangingsinkomen
en kunnen door hun status als ‘samenwonende’ ook te kampen
krijgen met allerlei administratieve moeilijkheden.
Het wettig maken van solidair wonen houdt meer in dan de loutere erkenning
van het bestaan van die ‘nieuwigheden’. Het moet er ook voor zorgen dat dergelijke
projecten, of het nu om institutionele dan wel om privé-initiatieven
gaat, zich harmonieuzer kunnen ontwikkelen en makkelijker toegankelijk zijn.
Bron: Studie over de mogelijkheden voor de erkenning van het groepswonen voor mensen
in een kwetsbare sociale toestand. Uitgevoerd door de programmatorische federale
overheidsdienst Maatschappelijke Integratie (POD MI).

GEïNTEGrEErdE BEGElEIdING
CONVIVIAL
Convivial ontstond meer dan vijftien jaar geleden uit de vriendschapsband tussen een Rwandese
vluchtelinge en een Belgische. De beweging helpt vluchtelingen om zich te vestigen en te
integreren in de Belgische samenleving. Hiervoor biedt Convivial individuele begeleiding aan
in verschillende vormen.
WAT?
IDENTIKIT
— Samenwerkingsverband tussen de vzw’s Convivium
en Convivialités
— In 2010 deden 3.697 personen een beroep op
Convivial
INFO
02 503 43 46 • info@convivial.be • www.convivial.be
Convivial heeft zijn thuisbasis in Brussel. Een team van een honderdtal medewerkers
en vrijwilligers biedt vluchtelingen een totaalpakket ondersteunende
initiatieven tijdens hun zoektocht naar een woning en helpt hen om de eerste
moeilijkheden te overwinnen bij hun installatie in de woning. Diegenen die
het wensen kunnen achteraf ook begeleid worden in hun zoektocht naar werk
en sociale integratie.
MEERWAARDE
Omdat vluchtelingen meedenken in de beweging, zijn de oplossingen
tegelijkertijd creatief en efficiënt. Er wordt een kader gecreëerd om
vluchtelingen hun zelfvertrouwen te laten herwinnen en om hun zelfredzaamheid
25

26
te vergroten. Dankzij huisbezoeken worden problemen vroegtijdig gedetecteerd
en zelfs voorkomen.
HOE?
In eerste instantie informeert de dienst Individuele Begeleiding van Convivial
vluchtelingen over de stappen die ze moeten ondernemen na het verlaten van
de asielopvang en over de uitda-
gingen die hen te wachten staan.
De dienst Huisvesting ondersteunt
hen vervolgens in hun
zoektocht naar een woning. De
maatschappelijk werkers van deze
dienst nemen contact op met
eigenaars en bezoeken woningen.
Convivial verzekert de huiseigenaars
dat de bewoners worden
begeleid, zodat ze gerust kunnen
zijn dat die hun verplichtingen
als huurder zullen kennen en
nakomen. Verder worden er
opleidingen georganiseerd over
de rechten en plichten van de
huurder. Er is rond de werking
van Convivial een netwerk ontstaan
van ‘sympathiserende eigenaars’
die bereid zijn hun panden
te verhuren aan vluchtelingen.
Deze individuele hulpverlening
wordt aangevuld met ondersteunende
initiatieven. De meest
kwetsbare personen kunnen
zes maanden lang gebruikmaken
van de transitwoningen die
door Convivial beheerd worden.
Het gaat hier bijvoorbeeld om
alleenstaande moeders, mensen
met gezondheidsproblemen, of
SUCCESFACTOREN
— Uitgebreid netwerk van
competente vrijwilligers
— Medewerking van
vluchtelingen in alle niveaus
van de organisatie
— Globale aanpak met
totaalpakket ondersteunende
maatregelen
— Lijst met ‘sympathiserende
eigenaars’
— Beschikbaarheid van
transitwoningen
— Huurwaarborgfonds
— Materiële ondersteuning
— Bemiddeling bij reguliere
dienstverlening
— Individuele begeleiding
gecombineerd met
interactieve groepswerking en
vorming
— Langlopende begeleiding
vanaf de vestiging tot de
vluchteling zijn weg gevonden
heeft

mensen die op straat leven. Daarnaast heeft Convivial een fonds opgericht om
tegemoet te komen aan de netelige kwestie van de huurwaarborg en de eerste
maand huur. Het uitgereikte bedrag is geplafonneerd naargelang de familiale
situatie. De dienst Materiële Hulp verzamelt meubels, kleding, keukenspullen
en voedselpakketten om te verdelen onder vluchtelingen.
De dienst Wijkwerking van zijn kant biedt hulp aan vluchtelingen bij de administratieve
stappen naar het OCMW en de gemeentelijke diensten. Omdat
gemeenten de regelgeving soms verschillend interpreteren, is het nodig dat de
medewerkers van Convivial een bemiddelende of faciliterende rol opnemen
tussen de vluchteling en de betrokken dienst. De medewerkers kunnen ook
huisbezoeken afleggen bij vluchtelingen of samen met hen de wijk verkennen.
Ten slotte biedt Convivial ook socioprofessionele begeleiding aan, met
opleidingen en zelfhulpgroepen die hen helpen om verder te gaan met hun
integratieproces.
LIONEL DEFRAIGNE, CONVIVIAL
dE wIjkwErkING IN dE prakTIjk
Meestal schiet de dienst Wijkwerking in actie nadat een persoon gesproken
heeft met iemand van de dienst Individuele Begeleiding of de dienst
Huisvesting van Convivial. Onze huisbezoeken tijdens de eerste maanden
nadat een vluchteling intrekt in zijn nieuwe woning leiden ertoe dat
we een vertrouwensrelatie kunnen aanknopen. Daardoor kunnen we ook
andere zaken aankaarten die belangrijk zijn voor zijn toekomst.
In de praktijk bellen we mensen die een woning gevonden hebben binnen
de maand om een huisbezoek voor te stellen. Dit is geen evidente vraag:
sommigen zijn verbaasd of veronderstellen dat we hen willen controleren.
Onze eerste opdracht bestaat er dus in hen van onze goede bedoelingen
te overtuigen en uit te leggen dat het om een informeel bezoek gaat
om te zien of alles goed verloopt.
Zodra we bij de mensen thuis zijn, is er dikwijls een kwartier nodig om
het ijs te breken maar vanaf dan verlopen de zaken doorgaans erg vlot en
kunnen we een hoop elementen aankaarten in verband met de huisvesting.
Is de woning geschikt? Slagen ze erin om de huur te betalen? Hoe
zijn de relaties met de eigenaar? We kunnen het ook hebben over gezinshereniging,
over de nodige administratieve stappen bij het OCMW of
27

28
ziekenfonds, over eventuele opleidingen of over andere praktische zaken,
zoals het telefoonabonnement.
Om de mensen niet verloren te laten lopen in de administratieve doolhof
stellen we mappen ter beschikking met infofiches rond belangrijke thema’s
zoals ‘verblijfsvergunning’, ‘OCMW’ en ‘facturen’.
Ten slotte gaan we ook na of de bewoners hun nieuwe buurt al wat kennen
en stellen we hen een rondleiding voor om de belangrijkste nuttige plaatsen
te leren kennen.
We hebben geen vast schema voor deze huisbezoeken. Meestal gaat er
één medewerker van Convivial langs. Het bezoek duurt ongeveer twintig
minuten als de mensen zich niet op hun gemak voelen. Als het contact
vlot verloopt, kan het tot anderhalf uur duren. De bezoeker stelt vervolgens
voor om drie maanden later een tweede keer langs te komen om het
te hebben over hun sociale en professionele integratie.
yAHIA ZAIDI
‘zE HEBBEN ME NIET aaN MIjN loT oVErGElaTEN’
Toen ik in 2009 een eerste keer langskwam bij Convivial was ik net erkend
als vluchteling.
Dankzij de goede samenwerking tussen een medewerkster in het opvangcentrum,
de contactpersoon bij Convivial en het OCMW is mijn weg
naar zelfstandigheid vlot verlopen. Convivial vond een woning voor
mij en hielp mij met de huurwaarborg. Ze hebben me daarna ook
materieel en sociaal bijgestaan.
De huisbezoeken van Convivial waren erg interessant en hebben me sterker
gemaakt. Het is geruststellend om deze band te hebben en te weten
dat ze tot bij je thuis komen om te zien of alles in orde is. Ze zeggen ook
dat ik steeds kan langskomen als ik iets nodig heb. Dankzij deze ondersteuning
heb ik me nooit aan mijn lot overgelaten gevoeld nadat ik uit
het opvangcentrum vertrokken ben.

ToElEIdErS IN dE dIVErSITEIT
VZW PIN
Vzw PIN ontwikkelt in samenwerking met de gemeenten, OCMW’s, andere diensten en
allochtone zelforganisaties initiatieven die het samenleven in diversiteit stimuleren. Hiervoor
worden onder meer ervaringsdeskundigen met diverse culturele en sociale achtergronden
ingezet, de ‘toeleiders in de diversiteit’.
IDENTIKIT
— Vzw ontstaan uit een initiatief van de provincie
Vlaams-Brabant
— Sinds 2009 hebben 32 toeleiders het traject
doorlopen, hebben 20 gemeenten een contract
afgesloten en zijn er 4700 nieuwkomers geholpen
INFO
02 304 48 45 • info@vzwpin.be • www.vzwpin.be
WAT?
Toeleiders in de diversiteit worden met een contract volgens art. 60 § 7
van de OCMW-wet tewerkgesteld en opgeleid tot brugfiguren tussen
nieuwkomers en diensten en organisaties uit verschillende sectoren. Ze maken
openbare diensten en reguliere organisaties meer toegankelijk voor vluchtelingen
en andere nieuwkomers.
MEERWAARDE
Toeleiders in de diversiteit nemen de eerste drempels weg die het contact tussen
nieuwkomers en reguliere diensten bemoeilijken; vergelijk het met tolkendiensten
die taalbarrières overwinnen. Nieuwkomers worden sneller geholpen en
de diensten winnen kostbare tijd. Na de eerste contacten is het aan de diensten
en organisaties zelf om de nieuwkomers verder te helpen.
29

30
HOE?
Iedereen kan tijdens spreekuren bij de toeleiders terecht voor concrete vragen
en informatie over allerlei thema’s. Hoe kan ik mijn kind inschrijven in school?
Waar vind ik een huisarts? Wanneer starten de lessen Nederlands? Vzw PIN
verwijst nieuwkomers die ondersteuning nodig hebben door naar de juiste
diensten en organisaties.
Behalve via deze spreekuren, waar ingegaan wordt op individuele vragen,
werken de toeleiders ook op een meer structurele manier. Gemeenten,
OCMW’s of organisaties die hun werking beter bekend willen maken bij
etnisch-culturele minderheden kunnen een beroep doen op de toeleiders.
Toeleiders helpen diensten, organisaties en scholen om beter om te gaan met
de diversiteit in de samenleving.
Ze kunnen helpen om de eerste
drempels in het contact tussen
nieuwkomers en diensten weg
te werken en zo diensten meer
toegankelijk te maken. Drempels
kunnen te maken hebben met
taal, onwetendheid, of andere
gewoonten.
Toeleiders in de diversiteit
worden ten slotte ingezet om een
integratiegesprek te houden met
nieuwkomers in een gemeente.
Ze worden hierbij wegwijs
gemaakt in de gemeente, krijgen
informatie over taalcurssussen,
uitleg over wetten en regels maar
ook over de heersende waarden
en normen, gezondheidszorg,
onderwijs en opvoeding, energie-
en milieubewustzijn.
SUCCESFACTOREN
— Goede samenwerking met
OCMW, gemeente en
reguliere diensten
— Nuttige toepassing van art. 60
§7 van de OCMW-wet
(tewerkstelling)
— Inzet gemotiveerde
ervaringsdeskundigen
— Professionele omkadering van
toeleiders
NOOD AAN
— Vaste tewerkstelling voor
toeleiders
— Structurele financiering

TOEKOMST
Het project wordt uitgebreid over de hele provincie Vlaams-Brabant, er komen
ook toeleiders in Halle, Asse, Vilvoorde en Diest. In deze regio’s wordt het project
uitgevoerd door het Provinciaal Integratiecentrum, PRIC Vlaams-Brabant.
Er zal gestart worden met de hierboven beschreven integratiegesprekken. Er
wordt gewerkt aan een erkende opleiding voor toeleiders, een professioneel
registratiesysteem en een structurele financiering. Vzw PIN hoopt dat het in
de toekomst een aantal toeleiders vast kan aanwerven.
CORNEILLE, TOELEIDER IN DE DIVERSITEIT
alS ToElEIdEr doE Ik wErkErVarING op
Tijdens het ‘Kiezen’-programma van het inburgeringstraject bij de VDAB
werd het me duidelijk dat ik in de sociale sector wou gaan werken. Via
mijn assistent bij het OCMW kwam ik in contact met vzw PIN en na
het gesprek met de verantwoordelijke wist ik zeker dat ik als toeleider aan
de slag wou. Het grote voordeel is dat het werk als toeleider gecombineerd
wordt met een dag opleiding per week.
Elke maandag houd ik een spreekuur in het OCMW van Sint-Pieters-
Leeuw. Ik leid er bijvoorbeeld mensen met woonproblemen toe naar de
juiste dienst. In het buurthuis houd ik twee keer per week een spreekuur
en help ik onder meer anderstaligen bij het invullen van documenten.
Wij toeleiders vormen niet alleen een meerwaarde bij de integratie van
nieuwkomers, dankzij ons werk krijgen maatschappelijk werkers ook meer
tijd om zich te focussen op hun andere taken.
Als toeleider doe ik werkervaring op, krijg ik een pak nieuwe informatie,
leer ik welke problemen zich op het terrein voordoen, krijg ik zicht
op de werking van een heleboel diensten en kan ik mijn Nederlands in
de praktijk oefenen.
Ik doe met andere woorden een schat aan ervaring op voor een toekomstige
job in het sociaal werk. Ik wil na mijn werk in het kader van art.
60 § 7 beginnen aan een opleiding tot opvoeder. Want ik ben er nog niet.
Ik ben nog maar twee maanden bezig en zal nadien nog verder moeten
leren hoe ik bepaalde problemen concreet kan aanpakken.
31

32
KRI PARTOUS, DIENSTHOOFD OCMW HALLE
‘ToElEIdErS zIjN ErVarINGSdESkUNIdGEN, EEN MEErwaardE’
De samenwerking tussen het OCMW Halle en vzw PIN bestaat al sinds
de start van het LOI in Halle in 2001, dus voor de eigenlijke start van
het project met de toeleiders. We konden in die tijd een halftijdse medewerker
inzetten om de asielzoekers in het LOI wegwijs te maken in de
gemeente. Deze medewerker begeleidde de mensen in hun eerste contacten
met de school, de dokter of allerlei diensten. Wanneer een asielzoeker
werd erkend als vluchteling, hielp onze medewerker ook met de administratieve
procedures en de zoektocht naar huisvesting.
Dit werk wordt nu door een toeleider uitgevoerd. Momenteel is dat een
geregulariseerde asielzoeker en voormalige bewoner van het LOI. De inzet
van toeleiders heeft voordelen voor alle betrokken partijen. De nieuwkomer
krijgt een ruim pakket informatie en wordt vergezeld bij zijn eerste
contacten met reguliere diensten. De toeleider doet relevante werkervaring
op in de sociale sector en leert de werking van allerlei diensten en
organisaties kennen. De maatschappelijk werkers van het OCMW krijgen
meer tijd om zich te focussen op andere taken.
Dat de toeleiders ervaringsdeskundigen zijn, is ook een meerwaarde.
Asielzoekers en vluchtelingen begrijpen en vertrouwen informatie beter
als ze overgebracht wordt door iemand die een vergelijkbare situatie heeft
meegemaakt. Daarenboven spreken toeleiders soms dezelfde taal als de
nieuwkomer, zodat de taalbarrière overbrugd wordt.
Als de samenwerking met de toeleiders om een of andere reden zou stoppen,
zou dit problemen opleveren voor de reguliere werking van het OCMW.
De nieuwkomers zouden een pak minder begeleiding krijgen omdat de
vaste medewerkers de taken die momenteel door de toeleiders worden opgenomen
niet allemaal zelf kunnen uitvoeren.

UN ToIT poUr ToI
FORM’ANIM
Form’anim is een samenwerkingsverband dat in 1997 werd opgericht door een aantal organisaties
uit Seraing die strijden tegen sociale uitsluiting. Form’anim ontwikkelt allerlei projecten
ten voordele van minderheden, gaande van individuele begeleiding tot groepsactiviteiten
zoals taallessen en interculturele ontmoetingen. Een van deze projecten is Un toit pour toi.
IDENTIKIT
— Samenwerkingsverband tussen verschillende
organisaties uit Seraing
— Sinds 2009 worden tweemaal per week tijdens de
spreekuren 8 mensen wegwijs gemaakt op de private
huisvestingsmarkt
INFO
04 338 16 35 • formanim@belgacom.net • www.formanim.be
WAT?
Un toit pour toi (‘een dak voor jou’) ondersteunt vluchtelingen die de asielopvang
moeten verlaten in hun zoektocht naar een degelijke woning, tegen
een redelijke prijs en aangepast aan de familiale omstandigheden. Sinds 2009
begeleiden twee maatschappelijk werksters stap voor stap de overgang van de
asielopvang naar de reguliere dienstverlening.
MEERWAARDE
Un toit pour toi biedt vluchtelingen een luisterend oor en ondersteunt hen in
moeilijke en ontmoedigende situaties. Cliënten krijgen individuele begeleiding
op maat. Door zijn intensieve en langdurige bemiddelende rol bouwde
33

34
Form’anim in de loop der tijd een bevoorrechte relatie op met bepaalde eigenaars.
Hierdoor vinden meer vluchtelingen sneller een woning op de private
markt.
HOE?
Un toit pour toi houdt twee
dagen per week een spreekuur
maar werkt daarnaast ook op
afspraak. Cliënten krijgen begeleiding
op maat tijdens de zoektocht
naar een woning, de contacten
met eigenaars en het bezoek
van potentiële woningen. Maar
ook bij de aanvraag om financiële
steun bij het OCMW, de
inschrijving in de gemeente of
het openen van een bankrekening
biedt Form’anim ondersteuning.
Ten slotte kunnen cliënten
er ook terecht voor woonbegeleiding,
budgetbeheer, bemiddeling
bij eigenaars en nutsbedrijven en
administratieve ondersteuning.
Un toit pour toi is een erg dynamisch
project waarin Form’anim
nauw samenwerkt met andere
actoren op de lokale huisvestingsmarkt.
Un toit pour toi heeft een
aantal praktische en pedagogische
hulpmiddelen ontwikkeld
voor zowel vluchtelingen als eigenaars:
brochures, folders, workshops,
infosessies, korte filmpjes,
enzovoort.
SUCCESFACTOREN
— Samenwerkingsverband
van meerdere organisaties
— Nauwe samenwerking
met andere actoren op de
lokale huisvestingsmarkt
— Geprivilegieerde contacten
met eigenaars
— Spreekuren en raadpleging
op afspraak
— Individuele begeleiding
op maat
— Cliënten worden vergezeld
bij het bezichtigen
van een woning
— Computers en tijdschriften
staan ter beschikking
van cliënten
— Ontwikkeling
ondersteunend materiaal
— Ruim aanbod aan
andere activiteiten

SANDRINE MONJOIE, FORM’ANIM
‘wE MoEdIGEN MENSEN aaN oM acTIEf TE zoEkEN.’
Mensen worden naar onze spreekuren verwezen door het opvangcentrum of
via mond-tot-mondreclame. Sommigen komen tijdig langs met hun hulpvraag,
anderen pas als de nood erg hoog is. Wanneer mensen bij Form’anim
aankomen, worden ze ingeschreven en krijgen ze een volgnummer. We
hebben dit systeem moeten opzetten om het groeiende aantal cliënten
dat een beroep doet op onze dienstverlening het hoofd te kunnen bieden.
Onmiddellijk na het eerste contact, waarin we de precieze behoeften van
de cliënt bekijken, beginnen we te zoeken naar een geschikte woning. Om
gericht te kunnen zoeken, is het heel belangrijk dat we het meteen over
het budget hebben. We proberen minstens één bezoek te plannen. Ofwel
gaan we mee met de cliënt ofwel proberen we de eigenaar telefonisch te
overtuigen of sturen we een aanbevelingsbrief of brochure.
Daarnaast moedigen we de cliënten aan om ook zelf hun zoektocht verder
te zetten. Een tiental computers, gespecialiseerde kranten en andere praktische
hulpmiddelen staan hiervoor ter beschikking bij Form’anim. We
stellen de cliënten ook voor om ons op de hoogte te houden zodat we hun
stappen van nabij kunnen volgen. Beetje bij beetje zijn we er door onze
bemiddelende rol in geslaagd geprivilegieerde contacten op te bouwen met
sommige eigenaars.
RELAAS VAN EEN UUR PERMANENTIE
Het is half twee en er is permanentie bij Un toit pour toi in Seraing. In
het kleine geel geverfde lokaal werken Sandrine en Latifa zij aan zij. De
afspraken volgen elkaar snel op.
Een meneer komt binnen en zet zich neer. Hij maakt de balans op van
zijn tot op heden weinig succesvolle zoektocht en overhandigt Latifa een
lijstje met advertenties die hij gevonden heeft. De meeste studio’s zijn al verhuurd
maar na enkele telefoontjes slaagt ze er toch in om een afspraak vast
te leggen met een eigenaar. Ze is hoopvol over de goede afloop. Ondertussen
bespreekt Sandrine met een dame haar elektriciteitsfactuur en de mogelijkheden
die gewestelijke premies en familiale toelagen bieden.
35

36
Daarna komt er iemand langs die zijn elektriciteitsfactuur niet tijdig heeft
betaald. ‘Hoe sneller het betaald is, hoe beter,’ vertelt Sandrine hem, ‘want
de herinneringen en aanmaningen kosten ook geld’. Tegelijkertijd komt
een jonge Irakees voor het eerst langs bij Latifa. Ze bekijkt zijn papieren
en bereidt zijn dossier voor. Er resten hem nog maar enkele dagen vooraleer
hij het opvangcentrum moet verlaten … Zijn vriendin heeft voor hem
een lijst opgesteld met studio’s maar geen enkele is geschikt. Latifa geeft
hem een lokale krant en stelt voor om de advertentierubriek uit te pluizen.
Aan Sandrines kant licht een vrouw haar situatie toe: ze heeft meerdere
appartementen bezocht maar de eigenaars vrezen dat ze haar appartement
niet zal onderhouden omdat ze drie jonge kinderen heeft. Sandrine
probeert een nieuw nummer en slaagt erin om de eigenaar te overtuigen
om zijn vooroordelen opzij te zetten (‘Geef haar een afspraak, ze is te vertrouwen.’)
en haar dezelfde avond nog een afspraak te geven. Sandrine
zal de dame vergezellen bij het bezoek.
Half drie, er is een uur voorbij, vijf personen werden ontvangen en wegwijs
gemaakt en het spreekuur is pas begonnen.

foNdS Voor dE GEzINSHErENIGING
VaN dE ErkENdE VlUcHTElING
BELGISCH COMITÉ VOOR HULP AAN VLUCHTELINGEN
De dienst Gezinshereniging van het Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelingen, BCHV, de
operationele partner van het UNHCR in België, treedt op als beleidsbeïnvloedend platform
voor organisaties die vluchtelingen begeleiden tijdens hun gezinshereniging. Daarnaast biedt
de dienst juridische en logistieke ondersteuning bij complexe individuele dossiers.
IDENTIKIT
— Fonds om erkende vluchtelingen financieel te
ondersteunen tijdens de procedure gezinshereniging
— Tussen januari 2009 en juni 2011 konden 197
vluchtelingen dankzij het fonds herenigd worden met
hun gezin
INFO
02 537 82 20 • info@cbar-bchv.be • www.cbar-bchv.be
WAT?
Voor pas erkende vluchtelingen is gezinshereniging een evidente stap na de
erkenning. Dit kan echter een heel dure procedure worden als er DNA-testen
nodig zijn of als er vliegtuigtickets gekocht moeten worden. In tegenstelling
tot Brussel en Wallonië – waar een beroep kan gedaan worden op Credal –
bestaat er in Vlaanderen geen ‘sociale bank’. Geconfronteerd met de beperkte
financiële middelen van vluchtelingen richtte het BCHV in januari 2009 het
Fonds voor Gezinshereniging van de Erkende Vluchteling op. Dit fonds had
twee doelstellingen: het toekennen van sociale leningen voor de financiering
van DNA-testen en vliegtuigtickets, en het analyseren van het integratieparcours
van de aangekomen gezinsleden.
37

38
MEERWAARDE
Dankzij het sociaal krediet kunnen vluchtelingen hun gezin relatief snel naar
België laten komen. Tegelijkertijd kan het gezin in het land van herkomst
rekenen op logistieke en juridische begeleiding. Er wordt immers samengewerkt
met partners (International Organization for Migration, UNHCR) die
optreden bij eventuele problemen rond het vertrek. De begunstigden van het
fonds krijgen begeleiding tijdens de periode van afbetaling. De begeleiding
van vluchtelingen gedurende een lange periode verschafte het BCHV interessante
informatie over de knelpunten in het integratieparcours van vluchtelingen
en hun familie.
HOE?
Het BCHV krijgt de vraag om financiële ondersteuning via partnerorganisaties
die vluchtelingen begeleiden tijdens hun gezinshereniging. Het BCHV bereidt
het dossier voor en neemt con-
tact op met de betrokken autoriteiten.
De vluchteling wordt uitgenodigd
op het kantoor van het
BCHV; op basis van zijn financiële
mogelijkheden worden een
afbetalingsplan en een contract
opgesteld. Het BCHV is verantwoordelijk
voor de financiële en
administratieve opvolging van de
lening. Op geregelde tijdstippen
en wanneer de afbetaling moeilijk
verloopt is er een direct contact
met de betrokken vluchteling.
De begeleiding tijdens de periode
van afbetaling wordt afwisselend
waargenomen door de partnerorganisatie
en door het BCHV. Dit
gebeurt in samenspraak met reguliere
diensten, zoals het OCMW,
of belangenorganisaties, zoals de
Huurdersbond. Deze samenwerking
leidt tot een beter beeld van
SUCCESFACTOREN
— Projectsubsidies van het
Europees Vluchtelingenfonds
— Samenwerking met
eerstelijnsorganisaties
— Intensieve opvolging van de
dossiers
— Samenwerking met partners in
de landen van herkomst
— Bemiddeling bij Belgische
autoriteiten
NOOD AAN
— Permanent fonds voor
gezinshereniging van
vluchtelingen
— Vlotte inschrijving in de
gemeente

de situatie van de vluchteling zodat de dienstverlening vanuit de reguliere
diensten vlotter verloopt.
Het BCHV speelt in veel dossiers ook een rol als bemiddelaar bij de Belgische
autoriteiten, zowel tijdens de gezinsherenigingsprocedure als na de aankomst
van de gezinsleden. De moeilijke inschrijving van het gezin is een belangrijk
pijnpunt in het integratieparcours van vele vluchtelingen. De documenten
die voorgelegd moeten worden voor registratie in de burgerlijke stand en
bevolkingsregisters, verschillen van gemeente tot gemeente. Vluchtelingen
beschikken dikwijls niet over de documenten die gevraagd worden. Dankzij de
interventie van het BCHV konden deze problemen soms verholpen worden.
TOEKOMST
In juni 2011 werden de laatste leningen toegekend. In juni 2012 wordt dit project
afgesloten met een publicatie over de bevindingen tijdens de begeleiding
van de families. Het BCHV hoopt dat er een duurzaam alternatief zal gevonden
worden voor het fonds, dat zowel door de vluchtelingen als door de partners
als zeer positief werd ervaren.
39

40
S.T. , VLUCHTELING UIT KAMEROEN
‘BIj BcHV koN Ik rUSTIG MIjN ScHUld afBETalEN’
Door de enorme problemen in mijn land van herkomst ben ik in mei
2007 als asielzoeker in België aangekomen. In december van datzelfde jaar
werd ik erkend als vluchteling en ben ik in Antwerpen gaan wonen. Daar
werd ik met twee belangrijke problemen geconfronteerd. Ten eerste had ik
moeite om volwaardig lid te worden van de samenleving, ten tweede was
het moeilijk om de confrontatie aan te gaan met de problemen die mijn
familie nog dagelijks meemaakte in Kameroen.
Daarom zette ik in september 2008, na bemiddeling door het Rode Kruis,
de eerste stappen in de procedure gezinshereniging. De procedure volgde de
normale weg bij de dienst Vreemdelingenzaken, waar een DNA-onderzoek
werd gevraagd. Dit kostte 200 euro per persoon, zodat ik in totaal 600
euro moest ophoesten.
Dat bedrag kon ik op dat moment onmogelijk betalen want ik moest
behalve voor mijn eigen uitgaven ook instaan voor het onderhoud van
mijn familie in Kameroen én de reiskosten betalen voor drie personen.
Mijn begeleider bij het Rode Kruis stelde voor om een beroep te doen op
een organisatie waar ik voordien nooit van gehoord had, het BCHV. Bij
hen kon ik het nodige geld lenen tegen een symbolische rentevoet.
Op 14 april 2009 werd ik hartelijk ontvangen door twee medewerkers van
het BCHV. Eindelijk was ik verlost van die financiële kwestie. In mijn
wanhoop had ik 600 euro geleend tegen een intrestvoet van 10% van een
vrouw die me vroeg om binnen de drie maanden terug te betalen.
De voorwaarden van de lening van het BCHV zijn wel op maat van
mensen met een laag inkomen waardoor ik op een rustige manier mijn
schuld kon afbetalen op een jaar tijd. Het is dan ook met veel plezier dat
ik deze getuigenis afleg over de goede diensten die ik van het BCHV heb
gekregen.

SocIalE MakElaar
DE8 – ANTWERPS MINDERHEDENCENTRUM
Als vluchtelingen erin slagen om zelfstandig een woning vinden, is deze dikwijls van slechte
kwaliteit. Ook onbillijke of zelfs onwettelijke contracten en overbevolking door gedwongen
samenleven, komen regelmatig voor. Vluchtelingen zijn slecht gewapend om een woning
conform de normen te vinden. De Sociale Makelaar is een van de zeldzame initiatieven die hun
zoektocht begeleidt of klacht ondersteunt.
IDENTIKIT
— Initiatief van De8 – Antwerps Minderhedencentrum,
met steun van het Europees Vluchtelingenfonds
CONTACT
WAT?
De8 vzw
Van Daelstraat 35 – 2410 Borgerhout
info@de8.be - T 03 270 33 33
De Sociale Makelaar wil de private huisvestingmarkt toegankelijker maken
voor erkend vluchtelingen en andere nieuwkomers. Dit gebeurt door individuele
ondersteuning van cliënten en gesprekken met verhuurders. Verder
biedt de Sociale Makelaar de cliënten woonbegeleiding aan indien dit nodig
is. In de praktijk worden cliënten vaak doorverwezen vanuit opvangcentra in
de buurt van Antwerpen.
MEERWAARDE
De overgang van materiële opvang naar financiële ondersteuning wordt
individueel ondersteund. Nieuwkomers worden georiënteerd op de huisvestingsmarkt
en in hun nieuwe omgeving waardoor de integratie sneller kan
starten. De sociale makelaar vult de werking van de sociale diensten in de
41

42
opvangcentra aan. De doorstroom uit de opvangcentra verloopt vlotter voor
de ondersteunde bewoners.
HOE?
Wekelijks houdt een medewerker van de Sociale Makelaar permanentie in het
opvangcentrum van Kapellen. Bewoners die een beslissing hebben gekregen
als erkend vluchteling, subsidiair beschermde of geregulariseerde kunnen zich
melden voor een intake. In een eerste fase informeert de Sociale Makelaar de
cliënt over zijn rechten en plichten op de huisvestingsmarkt, het aanbod op
de huisvestingsmarkt, het afsluiten van een huurcontract en over de procedures
bij het OCMW en de gemeente van inschrijving.
Indien nodig gaat de Sociale Makelaar samen met de cliënt intensief op zoek
naar een woning via het internet, de Koopjeskrant en telefoonnummers van
eigenaars die de cliënt zelf aanbrengt. Eventueel worden ook de woningen
samen bezocht of onderhandeld met de huisbaas over de huurprijs en de kwaliteit
van de woning.
Als de cliënt een woning heeft gevonden,
kan de Sociale Makelaar ook alle procedures bij het OCMW begeleiden,
van de aanvraag leefloon tot een eventuele huurwaarborg en installatiepremie.
Mensen die weinig zelfredzaam zijn, worden intensiever begeleid. Nadat de
cliënt – ondertussen huurder – geïnstalleerd is, wordt hij georiënteerd naar
nutsvoorzieningen, kringloopwinkels, scholen en openbaar vervoer. De huurder
kan blijven beroep doen op de Sociale Makelaar voor informatie en knelpunten
in verband met huisvesting. Meestal wordt de huurder doorverwezen
naar de gepaste diensten en organisaties.
Tenslotte worden alle actoren op de huisvestingsmarkt gesensibiliseerd over de
moeilijke positie van deze groep op de huisvestingmarkt. De Sociale Makelaar
participeert aan het Antwerps Platform Wonen dat werkt aan de toegankelijkheid
van de woningmarkt voor kansengroepen. Een gamma aan infobrochures
staat ter beschikking via een website.

TOEKOMST
De projectmiddelen toegekend
door het EVF lopen af op februari
2012. Het project Sociale Makelaar
kan met steun van Stad Antwerpen
tijdelijk verder lopen zodat we
kunnen werken aan de verankering
van de methodiek en de structurele
inbedding in de regio. Met
het Antwerps Platform Wonen
wordt er gezocht naar een formule,
gelijkaardig aan de Sociale
Makelaar, voor alle kansarme groepen
op de woningmarkt. Er wordt
gedacht aan een piste met vrijwilligers
om het project verder te zetten
op kleinschalig niveau in verschillende
Antwerpse wijken.
Op de woningmarkt dringt een
aangepast wetgevend kader zich op
voor zowel de private als de sociale
huisvestingsmarkt. Drempels
die het deze doelgroep moeilijk
maken om aan een woning te
geraken, moeten zoveel mogelijk
worden weggewerkt. Zeker voor
mensen die het opvangcentrum
moeten verlaten met een tijdelijk
statuut verloopt de zoektocht
naar een woning erg moeizaam.
Voor hen moeten alternatieven
worden uitgetekend want huisbazen
en OCMW’s staan weigerachtig
om te verhuren of een huurwaarborg
toe te kennen aan deze
groep. Daarnaast kunnen alternatieve
woonvormen gestimuleerd
worden voor alle kwetsbare groepen
op de huisvestingsmarkt.
SUCCESFACTOREN
— Individuele begeleiding op
maat
— Project ingebed in een
groter team dat werkt
aan de grondrechten voor
asielzoekers en vluchtelingen
— Samenwerking met
open opvangcentra voor
asielzoekers
— Geografisch werkgebied
Antwerpen
— Ingebed in een stedelijk
platform dat werkt aan de
toegankelijkheid van de
huisvestingsmarkt
— Projectsubsidies van het
Europees Vluchtelingenfonds
NOOD AAN
— Structurele inbedding binnen
steden en gemeenten
— Meer mogelijkheden tot
individuele begeleiding
— Procedures voor financiële en
materiële ondersteuning meer
toegankelijk maken
— Tekorten en discriminatie
op de huisvestingsmarkt
aanpakken
— Diversiteitsdiscours bij
eigenaarssyndicaten
— Aangepaste regelgeving voor
mensen met een tijdelijk
verblijfsstatuut
— Stimuleren alternatieve
woonvormen voor kwetsbare
doelgroepen
43

44
AN VLEUGELS, SOCIALE DIENST OPVANGCENTRUM KAPELLEN
INdIEN NodIG coNTacT opNEMEN MET EIGENaarS EN ocMw’S
Een bewoner die een positief antwoord ontvangt op de asielaanvraag moet
binnen de twee maanden het opvangcentrum verlaten. Dat is erg snel,
zeker omdat de zoektocht naar een geschikte woonst moeizaam verloopt
door de beperkte financiële middelen waarover de meeste bewoners beschikken
en door de OCMW-steun. Dit zijn aspecten die heel wat eigenaars
ervan weerhouden onze bewoners een woonst aan te bieden. Minderjarigen
en gezinnen met kinderen ondervinden de grootste moeite om een woonst
te vinden die veilig en betaalbaar is.
De sociale dienst van het opvangcentrum informeert bewoners over de
mechanismen van de woningmarkt en neemt indien nodig ook contact op
met eigenaars of OCMW’s. Er wordt ook gepeild naar de regio waar de
bewoner wenst te wonen en de financiële middelen waarover hij beschikt.
Onze sociale dienst krijgt voor het bovenstaande de hulp van De8. Iedere
week komt een medewerkster van De8 een namiddag langs en helpt vier
à vijf bewoners in hun zoektocht. Samen pluizen ze websites uit en screenen
ze de advertentiebladen, er wordt getelefoneerd en onderhandeld.
Deze hulp is heel erg welkom zowel voor de bewoner als voor de sociale
dienst. Het zoeken naar een geschikte woonst is zeer arbeidsintensief en
de sociale dienst beschikt helaas niet altijd over de nodige tijd. De bewoners
worden tijdens het spreekuur intensief begeleid. In sommige situaties
nodigt de medewerkster de bewoner uit voor een bijkomend gesprek
op haar kantoor of gaat ze mee op huisbezoek of naar het OCMW. Dat
gebeurt bijvoorbeeld bij minderjarigen of personen met een handicap.
Zonder de Sociale Makelaar is het ongetwijfeld moeilijker voor onze bewoners
om een geschikte woonst te vinden. Dankzij de expertise en het netwerk
van de medewerkers van De8 vinden nieuwkomers die het asielcentrum
moeten verlaten in de meeste gevallen binnen de twee maanden een
woning die voldoet aan prijs- en kwaliteitsvoorwaarden. Wij hopen dan
ook dat de Sociale Makelaar nog een toekomst heeft.

BEGElEIdING op MaaT
CEL INTEGRATIE: CARITAS INTERNATIONAL
Caritas International begeleidt asielzoekers vanaf het begin van hun procedure. Naast
opvang maken ook een doorgedreven sociale, juridische en medische bijstand deel uit van de
begeleiding. Na afloop van de procedure kunnen mensen blijvend beroep doen op hun dienstverlening.
Ofwel voor ondersteuning bij terugkeer ofwel voor begeleiding naar een toekomst
in België.
IDENTIKIT
— De Cel Integratie werd in 2009 opgericht
en wordt geco-financierd door het Europees
Vluchtelingenfonds
— Sinds september 2009 werden 258 dossiers
(alleenstaanden en vluchtelingenfamilies) begeleid in
hun integratietraject
INFO
02 229 36 11 • info@caritas-int.be • integratie@caritasint.be
• www.caritas-int.be
WAT?
De Cel Integratie helpt kwetsbare vluchtelingen bij hun zoektocht naar een
eigen woonst. Hierbij biedt zij begeleiding op maat aan met een focus op
een specifieke doelgroep, namelijk asielzoekers die binnen een korte tijdsspanne
een erkenning als vluchteling hebben gekregen. In de praktijk gaat
het vooral over asielzoekers die in de gesloten opvangstructuren aan de grens
erkend worden. Zij worden meestal binnen de drie à vier weken erkend en
hebben slechts vier uur de tijd om de gesloten opvangstructuur te verlaten.
Zij komen met andere woorden op straat terecht, meestal zonder sociaal netwerk
of kennis van de taal.
45

46
MEERWAARDE
Individuele woonbegeleiding zorgt ervoor dat vluchtelingen sneller een
woning vinden die voldoet aan de normen. De begeleiding van de Cel Integratie
zorgt ook voor een vlottere doorverwijzing naar reguliere diensten en
vergroot de kans op een geslaagde integratie. Voor vluchtelingen die erkend
worden in een gesloten opvangcentrum vormt de Cel Integratie een eerste
belangrijke aanspreekpunt bij de start van hun nieuwe leven.
HOE?
De Cel Integratie ondersteunt
de vluchteling intensief tijdens
zijn zoektocht naar een woning.
Hij krijgt advies over de te volgen
strategie, de rechten en plichten
van huurders en het afsluiten
van een huurcontract. Eventueel
wordt de nieuwe woning bezocht
en wordt onderhandeld met de
eigenaar over het huurbedrag.
Met de OCMW’s wordt een
huurwaarborg en de eerste maand
huur besproken. Om de zoektocht
naar een geschikte woning
te versnellen beschikt Caritas
International over een beperkt
budget dat in leen gegeven kan
worden voor de uitbetaling van
de huurwaarborg van de meest
kwetsbare dossiers..
Een begeleider van de Cel
Integratie informeert en adviseert
de vluchteling twee jaar lang
bij de verschillende stappen naar
een zelfstandig leven, waarbij de
eerste zes maanden een intensieve
begeleiding op het terrein
SUCCESFACTOREN
— Projectsubsidies van het
Europees Vluchtelingenfonds
— Individuele begeleiding
op maat
— Samenwerking met (gesloten)
opvangstructuren
— Eén begeleider als
tussenschakel naar
verschillende diensten
— Overzicht over het gehele
integratieparcours
— Werkgebied heel België
— Collectieve infosessies en
vrijetijdsactiviteiten
NOOD AAN
— Structurele transitopvang voor
snel erkende en kwetsbare
vluchtelingen
— Meer mogelijkheden voor
vrijetijdsactiviteiten

inhouden: bij de inschrijving in de gemeente, de aanmelding bij het OCMW,
de toeleiding naar taallessen,... De persoon wordt ondersteund bij het opbouwen
en versterken van zijn sociaal netwerk zodat de integratie met een stevige
basis kan verder gezet worden.
De begeleider heeft verschillende functies:
— Hij is een referentiepersoon op wie de vluchteling een beroep kan doen,
die hem opvolgt en informeert over de nodige stappen bij de start van
het integratieproces.
— Hij is een vertrouwenspersoon die tijdens een langere periode de persoon
opvolgt en die zicht heeft op de verschillende vlakken van de
levenssituatie van de vluchteling.
— Hij is de schakel tussen verschillende sociale organisaties en de persoon.
47

48
ESPÉRANCE, BEGELEID DOOR DE CEL INTEGRATIE
‘Ik NoEMdE MIjN docHTEr Naar aNToINETTE VaN carITaS
Ik ben uit Congo gevlucht omdat ik daar gruwelijke dingen heb meegemaakt.
Ik was zes maanden zwanger en hoopte bij mijn zus in Parijs te
kunnen wonen. Maar in Zaventem werd ik aangehouden en naar het
gesloten centrum gebracht. Daar heb ik mijn asielaanvraag ingediend.
Ik ben er maar twee weken gebleven maar ik had het erg moeilijk want
ik werd verteerd door de angst om teruggestuurd te worden naar Congo.
Toen ik de vluchtelingenstatus kreeg, moest ik onmiddellijk het centrum
verlaten. Ik kende niemand in België maar gelukkig heeft iemand
me het nummer van Antoinette gegeven met de mededeling dat Caritas
International vluchtelingen helpt. Ik werd eerst door de Dominicanen
gehuisvest. Ze waren heel vriendelijk maar als enige vrouw tussen mannen
voelde ik me toch niet zo op mijn gemak. Daarna heb ik enkele nachten
doorgebracht in een daklozencentrum. Dat was pas moeilijk. Het is
nachtopvang, dus moest ik overdag de straat op, maar ik kon nergens
naartoe. Bovendien zag ik daar alleen maar mensen met problemen en
dat deed pijn.
Uiteindelijk heeft de cel Integratie op korte tijd een flat voor me gevonden
en Antoinette heeft alle administratie in orde gebracht. Ze is ook met mij
naar de eerste prenatale consultatie in het ziekenhuis gegaan. Ik heb een
erg goede band met haar en toen de weeën begonnen heb ik Antoinette
op de hoogte gebracht. Ze is naar het ziekenhuis gekomen en is gebleven
tot mijn dochtertje geboren is. Antoinette heeft ontzettend veel voor mij
gedaan, ze is als een zus voor mij. Toen mijn dochtertje geboren was, heb
ik besloten om haar Antoinette te noemen. Na al het voorbije leed kan
ik met mijn pasgeboren dochtertje eindelijk een nieuw leven beginnen.

SolIdaIrE woNING
HABITAT ET HUMANISME
De stichting Habitat et Humanisme zag in 2004 het levenslicht op initiatief van een aantal
professionelen uit de bouwsector. Die besloten hun ervaring in te zetten voor de realisatie van
een stad met een menselijk gezicht waar bewoners met elkaar in contact staan en iedereen
een woning vindt.
IDENTIKIT
— Habitat et Humanisme leidt of ondersteunt allerlei
sociale projecten in samenwerking met organisaties
en particulieren
— Stichting op initiatief van bouwprofessionals die
onder andere solidaire woningen aanbiedt met het
oog op sociale integratie
INFO
02 427 26 87 • www.habitat-humanisme.be
office@habitat-humanisme.be
WAT?
Vanuit deze doelstelling wil Habitat et Humanisme niet alleen zorgen voor
allerlei soorten woningen, zoals transitwoningen en solidaire woningen, maar
ook een aangepaste begeleiding voorzien en een sociale mix promoten binnen
eenzelfde locatie.
MEERWAARDE
Voor Habitat et Humanisme is het voorzien van een dak boven het hoofd
niet alles. Een solidaire woning is ook een plek waar men leeft en samenleeft,
49

50
waar mensen met een verschillende afkomst en achtergrond elkaar kunnen
ontmoeten.
HOE?
Een van de vele projecten waar
Habitat et Humanisme aan
werkt, is de reconversie van grote
gebouwen tot gemengde groepswoningen
met gemeenschapsvoorzieningen
zoals een crèche,
een groenzone of een moestuin.
Elke site wordt begeleid door
een maatschappelijk werker. Een
goede samenwerking met de
lokale overheid en sociale partners
is erg belangrijk.
Een voorbeeld is het voormalige
klooster Hautrage vlakbij
Bergen. De zusters wilden een
nieuwe bestemming geven aan de
gebouwen waarin ze verbleven en
namen contact op met Habitat et
Humanisme. Vandaag zijn er op
de site groepswoningen voor een
zeer divers publiek, onder andere
voor voormalige daklozen die nog
een intensieve individuele begeleiding
krijgen.
SUCCESFACTOREN
— Biedt transitwoningen en
groepswoningen aan
— Flexibele aanpak en
beschikbaarheid voor nieuwe
projecten
— Sociale diversiteit en het in
groep samenleven versterken
de integratie
— Huisvesting wordt gekoppeld
aan begeleiding door een
maatschappelijk werker
— Samenwerking met lokale
overheden en sociale partners
— Organisatie van
bewonersvergaderingen
en bevordering van
gemeenschappelijke projecten
— Dit initiatief ontstond in de
private sector

NAJAT MOHDAD, HABITAT ET HUMANISME
SolIdaIrE woNINGEN BEVordErEN dE INTEGraTIE EN dE zElfrEdzaaMHEId
Groepswoningen bevorderen de integratie van nieuwkomers in een
bestaande sociale dynamiek. Iedereen heeft zijn eigen plek én de bewoners
vinden elkaar rond een gemeenschappelijk project. Dankzij een goede
sociale begeleiding kan er zich in de woning een solidariteit ontwikkelen
die de zelfredzaamheid van de bewoners bevordert.
De mix van personen met verschillende sociale achtergronden zorgt er
bovendien voor dat de bewoners hun horizon verruimen. Migranten,
mensen die van een leefloon moeten rondkomen, eigenaars, jong en oud,
… het feit dat deze mensen samenleven doet grenzen vervagen en vooroordelen
verdwijnen. Als iedereen hetzelfde profiel heeft, is de interactie
minder verrijkend. We hopen trouwens dat iemand die nu opgevangen
wordt later huurder of zelfs eigenaar kan worden.
Meestal leidt de sociale mix tot aangenaam samenleven; we waken erover
dat er een evenwicht bestaat. We organiseren geregeld bewonersvergaderingen
zodat bewoners elkaar kunnen leren kennen en kunnen wennen aan
het samenleven. Het doel is natuurlijk dat de sociale dynamiek spontaan
groeit zodat de bewoners zonder ons verder kunnen. De gemeenschappelijke
projecten ontwikkelen zich naargelang van de wensen van de bewoners.
We stellen soms zelf iets voor maar zullen het nooit opdringen.
Een mevrouw die alleen woonde, is onlangs gaan samenwonen en verhuisd
naar een grotere woning die we haar hadden aangeboden. Dankzij
de buren is de verhuis op een dag afgerond. Zij heeft vervolgens een maaltijd
klaargemaakt om iedereen te bedanken. Zo helpt iedereen elkaar.
51

BloG
TREMPLIN MALIN !
Ngo’s spelen sinds de aankomst van de eerste asielzoekers een belangrijke rol bij hun onthaal.
Vanuit deze vaststelling zijn Vluchtelingenwerk Vlaanderen en CIRÉ in 1999 gestart met de
opvang van asielzoekers op een kleinschalige en kwaliteitsvolle manier. Vandaag vangen deze
ngo’s samen meer dan 2000 asielzoekers op in samenwerking met hun partnerorganisaties
en met Fedasil.
IDENTIKIT
— Blog voor begeleiders van asielzoekers en
vluchtelingen met nuttige tips, links en
mogelijkheden om ervaringen uit te wisselen
— Mogelijkheid om online te reageren en artikels voor
te stellen
INFO
02 629 77 10
www.cire.be/les-blogs-du-cire/tremplin-malin
WAT?
CIRÉ, Vluchtelingenwerk Vlaanderen en hun partners vangen families op in
individuele of gemeenschappelijke woningen aangepast aan hun specifieke
behoeften. Asielzoekers krijgen er een kwaliteitsvolle begeleiding, gericht op
zelfstandigheid en integratie in hun nieuwe omgeving. Maar wanneer deze
mensen de opvang moeten verlaten, worden ook deze organisaties geconfronteerd
met de uitdaging van de overgang van materiële naar financiële
ondersteuning.
MEERWAARDE
Tremplin Malin ! (‘slimme springplank’), de nieuwe blog van CIRÉ, is een antwoord
op deze uitdaging. Ze probeert het werk van de begeleiders te verlichten
53

54
en te verrijken op een eenvoudige manier: door goede praktijken samen te
brengen en uitwisseling van ideeën te bevorderen.
HOE?
In 2010 en 2011 kwam een groep medewerkers uit het opvangnetwerk van
Vluchtelingenwerk en CIRé geregeld samen om antwoorden te zoeken en
aanbevelingen te formuleren aan de betrokken overheden. Tegelijkertijd
zochten ze concrete oplossingen die geïntegreerd konden worden in de
dagelijkse werking van de opvangpartners. Hier is het idee ontstaan om een
interactieve internettoepassing te ontwikkelen om goede praktijken te delen
tussen medewerkers op het terrein.
Begin 2012 werd de blog geïntegreerd
in de nieuwe website
van CIRÉ. De naam ‘Tremplin
Malin !’ verwijst naar de grote
sprong naar zelfstandigheid na de
opvang. Een uitdaging die deze
blog positief benadert door concrete
oplossingen naar voor te
schuiven en door goede ideeën
van actoren op het terrein zichtbaar
te maken.
GEBRUIKSAANWIJZING
SUCCESFACTOREN
— Bundeling en uitwisseling
van goede praktijken
— Mogelijkheid om online
te reageren en artikels
voor te stellen
— Dynamisch en makkelijk
te gebruiken
Tremplin Malin ! is een toolbox en ideeënbus voor begeleiders van asielzoekers
en vluchtelingen. De blog staat vol nuttige tips, goede praktijken, interessante
links en mogelijkheden tot uitwisseling van ervaringen. Hij staat ter beschikking
van iedereen die vluchtelingen begeleidt tijdens hun overgang van materiële
steun in de opvang naar een zelfstandig leven. Een periode vol uitdagingen:
huisvesting zoeken, inschrijven bij gemeente en OCMW, werk zoeken, ...
U vindt op Tremplin Malin ! nuttige informatie, goedepraktijkvoorbeelden
en interessante links onder de vorm van berichten. Aarzel niet om deze blog
nog levendiger te maken en te verrijken met uw ervaring door te reageren op
berichten of door er zelf nieuwe aan te maken.
Welkom op www.cire.be/les-blogs-du-cire/tremplin-malin

VALENTINE DE MUyLDER (CIRÉ)
EEN BloG MET GoEdE prakTIjkEN
Bij CIRÉ hopen we dat de blog Tremplin Malin ! – hij staat nog in de
kinderschoenen – kan helpen om het werk van onze partnerorganisaties
te verlichten.
Oorspronkelijk was de opzet van het project nog ambitieuzer. We wilden
een website ontwikkelen die helemaal gewijd is aan de overgang van
materiële naar financiële hulpverlening. Bij nader inzien leek een blog
ons realistischer én meer aangepast aan de noden. Een blog is immers een
dynamisch en interactief instrument dat kan evolueren dankzij de nieuwe
berichten en de reacties die men er kan achterlaten. Op deze manier heeft
de gebruiker ook de redactie mee in handen.
Het is waarschijnlijk nog wat te vroeg om Tremplin Malin ! als goede
praktijk te beschrijven. Het is eerder een nuttig instrument om goede praktijken
te ontdekken. Op de blog zijn alle goede praktijken verzameld op
een speciaal daarvoor voorziene pagina. De lijst wordt elke week langer.
Bij het opstarten en beheren van deze blog ontdekte ik zelf motiverende
lokale initiatieven en inventieve of ludieke instrumenten. Eén voorbeeld:
een Monopoly-spel dat ontworpen is om samen met vluchtelingen alle elementen
aan te kaarten die belangrijk zijn voor hun toekomstige leven: een
woning zoeken, toegang tot de hulp van het OCMW, …
Om alles zelf te ontdekken, moeten jullie een kijkje gaan nemen op de blog.
55

GEMEENTElIjkE TaakSTEllING
NEDERLANDS MINISTERIE VAN BINNENLANDSE ZAKEN
Nederlandse gemeenten zijn wettelijk verplicht om elk jaar een door de overheid vastgelegd
aantal vluchtelingen te huisvesten, men noemt die verplichting de ‘taakstelling huisvesting
verblijfsgerechtigden’. Deze taakstelling vormt een onderdeel van een bewuste politiek van de
Nederlandse overheid sinds de jaren negentig. Die vindt dat iemand die zijn land heeft moeten
ontvluchten een eerlijke kans op integratie in zijn nieuwe thuisland moet krijgen en dat
degelijke huisvesting hierbij cruciaal is. Zij vinden dat als iemand volgens de geldende regels
in aanmerking komt voor een verblijfsvergunning, het gastland hem ook welkom moet heten.
IDENTIKIT
— Overheidsbeleid sinds halfweg de jaren negentig
— In 2011 werden 10.538 vluchtelingen gehuisvest door
de gemeenten
INFO
Karin.Ernst@minbzk.nl • 0031 6 13 57 26 01
WAT?
In de praktijk komt de bewuste gemeentelijke taakstelling erop neer dat
vluchtelingen voorrang krijgen in de sociale huisvesting. Het ministerie van
Binnenlandse Zaken publiceert halfjaarlijks in de Staatscourant hoeveel vluchtelingen
iedere gemeente het komende halfjaar moet huisvesten. Dit gebeurt
volgens een verdeelsleutel gebaseerd op het aantal inwoners. Een gemeente
van 100.000 inwoners kreeg in de tweede helft van 2011 een taakstelling van
31 personen.
MEERWAARDE
Zowel voor de samenleving als voor erkend vluchtelingen is het van belang
dat deze laatsten zo snel mogelijk kunnen starten met hun integratie in een
gemeente. Iemand die lang inactief blijft in een asielzoekerscentrum kost
de samenleving handenvol geld. Interventie van de overheid zorgt ervoor
57

58
dat zowel gemeenten als huisvestingsmaatschappijen hun verantwoordelijkheid
opnemen om op lokaal vlak werk te maken van een goede start voor
vluchtelingen.
HOE?
Van de circa 17.000 mensen die jaarlijks in Nederland asiel aanvragen worden
er 7000 à 8000 erkend. In het huidige toewijzingssysteem duurt het gemiddeld
zes maanden alvorens een erkend vluchteling kan intrekken in zijn
nieuwe woning. Erkend vluchtelingen verblijven in de tussentijd in een
asielzoekerscentrum.
Momenteel hebben sommige gemeenten een achterstand in hun taakstelling.
Deze achterstand wordt veroorzaakt door moeilijkheden bij de matching van
erkend vluchtelingen met beschikbare woningen en door de krapte op de
huisvestingsmarkt. Wachttijden van 6 tot 9 jaar voor een sociale woning zijn
niet ongebruikelijk in Nederland. Erkend vluchtelingen willen ook niet altijd
naar kleine afgelegen gemeenten waardoor het voor die gemeenten soms moeilijk
is om de taakstelling te realiseren.
Op 1 juli 2010 werd de Taskforce Thuisgeven in het leven geroepen om de
huidige procedure te evalueren en tot voorstellen te komen om de wachttijden
te verkorten. Het nieuwe
voorstel dat momenteel uitgetest
wordt in enkele provincies
streeft naar een termijn van drie
maanden na het verkrijgen van de
vluchtelingenstatus.
In de nieuwe procedure is er
slechts één kanaal voor de matching:
het Centraal Orgaan
Opvang Asielzoekers, COA,
vergelijkbaar met het Belgische
Fedasil. Ook wordt het systeem
omgedraaid. Vroeger konden
vluchtelingen kiezen uit een
aantal woningen, in de toekomst
worden ze gekoppeld aan een
gemeente die dan op zoek gaat
SUCCESFACTOREN
— Bewuste huisvestingspolitiek
van de overheid
— Vluchtelingen weten duidelijk
wat ze kunnen verwachten
— Eén functionaris van COA als
enig kanaal voor matching
— Gemeente weet wie ze
huisvest door middel
van informatiedossier
— Goede regionale
samenwerking tussen alle
betrokken partners

naar een geschikte woning. Op deze manier weet de gemeente vooraf wie er in
de gemeente zal komen wonen en kan er meer op maat gewerkt worden: heeft
de vluchteling bepaalde behoeften (bv. handicap)? Verwacht hij dat zijn gezin
op korte termijn bij hem zal komen wonen? Ten slotte wordt in de nieuwe
procedure regionaal samengewerkt. Een vluchteling zal vanuit het asielzoekerscentrum
in een bepaalde regio worden gekoppeld aan een gemeente, die
dan voor hem op zoek gaat naar woonruimte.
Wanneer de vluchteling in de gemeente aankomt, wijzen vrijwilligers van
Vluchtelingenwerk Nederland de weg en helpen ze hem bij het opbouwen
van een nieuw bestaan. Zij gidsen de vluchteling doorheen de veelheid aan
procedures die elke nieuwkomer ook in Nederland moet doorlopen. Die vrijwilligers
zijn er in allerlei soorten en maten. Sommige vrijwilligers helpen bij
het verbeteren van de Nederlandse taal in de praktijk, anderen helpen bij de
voorbereiding op het inburgeringsexamen en weer anderen begeleiden bij het
vinden van de weg in de samenleving.
PRAKTIJKVOORBEELD BERGEN OP ZOOM
Bergen op Zoom was tot enkele jaren geleden een gemeente waar weinig
vluchtelingen wilden komen wonen. Voornaamste reden was de afwezigheid
van andere vluchtelingen, waardoor het opbouwen van een sociaal netwerk
voor nieuwkomers moeilijker was. Daarom besliste de gemeente op een
bepaald moment om twee contingenten Somaliërs in groep te laten komen.
Deze mensen spraken op hun beurt hun eigen sociale netwerk aan. Dat zorgde
ervoor dat de gemeente ook populair werd bij andere vluchtelingen. Resultaat
is een vrij hechte Somalische gemeenschap, die inmiddels ook een zelforganisatie
heeft opgericht die optreedt als belangenbehartiger en als bemiddelaar
bij problemen.
Sindsdien slaagt de gemeente er jaarlijks in om de taakstelling te realiseren,
ook omdat er duidelijke afspraken gemaakt worden tussen de vluchtelingen,
het asielzoekerscentrum, de gemeente, de woningcorporatie en de vrijwilligers
van Vluchtelingenwerk Bergen op Zoom die instaan voor de woonbegeleiding.
De gemeente vormt de spil in het netwerk. Er worden ook afspraken
gemaakt met de naburige gemeenten Woensdrecht en Tholen om, als dat nodig
is, samen de taakstelling te realiseren door een uitwisseling van vluchtelingen.
59

60
EERSTE EVALUATIE NIEUWE PROCEDURE
Uit de eerste evaluatie van de nieuwe toewijzingsprocedure blijkt dat de
betrokkenen over het algemeen positief zijn over het omkeren van de matching.
Gemeenten weten nu beter voor wie ze precies huisvesting moeten
zoeken en voor een groot aantal vluchtelingen wordt de streeftermijn van
drie maanden gehaald.
Door de regionale samenwerking kunnen gemeenten ook onderling flexibeler
schuiven met kandidaten. Daarnaast zijn er enkele bureaucratische knelpunten
weggenomen. In de oude situatie begon de zoektocht naar een woning pas als
de Immigratie- en Naturalisatiedienst de verblijfsdocumenten had verstrekt,
wat enkele weken kon aanslepen. Nu begint het zoeken naar een woning al
vanaf het moment dat er een beslissing genomen is.
Door deze en andere verbeteringen liep het aantal erkend vluchtelingen in
opvangcentra op twee jaar tijd terug van 5200 naar 3200 maar de doelstelling
om tegen eind 2011 de wachtlijst volledig weg te werken, bleek te ambitieus.
Vooral alleenstaanden en jongeren verblijven gemiddeld nog altijd twee
maanden langer in de opvangcentra dan voorzien.
Uit de evaluatie kwamen ook een aantal knelpunten naar voor. Er is bijvoorbeeld
maar een week voorzien voor de feitelijke verhuizing. Hierdoor worden
zowel de gemeente als de vluchteling geconfronteerd met praktische problemen.
De gemeente heeft niet de tijd gehad om de nieuwkomer in te schrijven
en de vluchteling heeft meer tijd nodig om de woning in te richten.
Enkele organisaties maken zich ook zorgen over het gebrek aan begeleiding.
Zeker in de eerste weken is het cruciaal dat nieuwkomers wegwijs worden
gemaakt. Nieuwkomers moeten nog een heleboel administratieve zaken in
orde maken en zijn dikwijls nog niet zelfredzaam. Ook sommige huisvestingsmaatschappijen
moeten voortdurend gesensibiliseerd worden over de
verhoogde aandacht voor vluchtelingen.
De Nederlandse overheid is momenteel bezig met een rapport over waarom
sommige gemeenten hun taakstelling niet realiseren. Als blijkt dat een gemeente
te weinig inspanningen levert, kan een zogenaamde inplaatstreding worden
toegepast, waarbij de provincie de regie overneemt.

62
woordENlIjST
Asielzoeker: Persoon die asiel
(= bescherming) vraagt aan de
Belgische overheid. Hij krijgt
opvang in een opvangcentrum of
een kleinschalig opvanginitiatief en
verblijft hier legaal tijdens de volledige
duur van zijn asielprocedure.
Fedasil: Federaal agentschap verantwoordelijk
voor de opvang van
asielzoekers.
Vluchteling: Persoon die zijn thuisland
noodgedwongen heeft verlaten
omdat zijn leven of vrijheid in
gevaar is. Een asielzoeker wordt na
het doorlopen van de asielprocedure
erkend als vluchteling als hij
beantwoordt aan een van de criteria
uit de conventie van Genève.
Deze conventie werd in 1951 in het
leven geroepen om vluchtelingen
te beschermen en werd door heel
wat landen – waaronder België
– ondertekend.
Subsidiaire bescherming: Status
die toegekend wordt aan asielzoekers
die niet beantwoorden aan een
van de criteria uit de conventie van
Genève maar die toch bescherming
nodig hebben omdat ze afkomstig
zijn uit een conflictgebied of een
gebied waar bepaalde bevolkingsgroepen
gevaar lopen. Deze status
is tijdelijk en op verschillende vlakken
minder gunstig dan dat van
een vluchteling.
Nieuwkomer: Persoon die zich
onlangs in België heeft gevestigd
maar die in het buitenland geboren
is. Asielzoekers, vluchtelingen en
personen met subsidiaire bescherming
zijn nieuwkomers, net als
bijvoorbeeld gezinsherenigers en
arbeidsmigranten.
UNHCR: Het Hoog Commissariaat
voor de Vluchtelingen van de
Verenigde Naties
IOM: International Organization for
Migration
LOI: Lokaal opvanginitiatief voor
asielzoekers beheerd door een
OCMW
SVK: Een SVK of sociaal verhuurkantoor
hanteert een puntensysteem
om woningen op de private
markt te verhuren aan diegenen
met de grootste woonnood
Reguliere diensten: In deze brochure
gebruiken we deze verzamelterm
voor diensten die niet specifiek
gericht zijn op vluchtelingen. Dit
in tegenstelling tot opvanginstanties
en vluchtelingenorganisaties,
die erg vertrouwd zijn met de situatie
van vluchtelingen. Eenmaal
asielzoekers een erkenning als
vluchteling op zak hebben, moeten
ze hun plaats vinden in de samenleving
en bij de reguliere diensten
gaan aankloppen.

NoTITIES

Met de steun van het
Europees Vluchtelingenfonds