Terug naar de basis - Nederlandse Officieren Vereniging

De KMA is in brede zin dus ook een
omgeving waarbinnen cadetten zich in
een identiteitsvacuüm of antistructuur
bevinden; zij zijn geen burgers meer
maar ook nog geen volwaardige offi-
cieren, zij zijn limineel. De cadetten
kunnen deze onbenoemde positie gebruiken
om op experimentele wijze de
grenzen van het systeem op te zoeken
binnen een veilige en gecontroleerde
omgeving. Op deze manier leert men
de militaire identiteit te omarmen maar
leert men ook om daar waar nodig
afstand van te nemen omdat hij of zij
gespeeld heeft met de essentie van de
nieuwe identiteit.
Dit experimenteren is van groot belang.
De mechanismen achter de militaire
identiteit zijn krachtig en militaire
opleidingen zetten mensen aan tot het
maken van een hyper investment 29 .
Dat wil zeggen dat iemand bereid is
om één overheersende groepsidentiteit
te accepteren boven alle andere
identiteiten die hij in zich draagt. Het
is essentieel dat een officier zich kan
voegen naar de eisen van de militaire
wereld, maar ook dat hij of zij zich hier
bovenuit kan stijgen. Het aanmeten
van een nieuwe identiteit betekent niet
dat de cadetten zich meteen weten te
gedragen in hun nieuwe rol, er moet
tijd en gelegenheid zijn om te wennen
aan de nieuwe identiteit en om ermee
te experimenteren.
‘Ik denk dat de KMA net als de studentenwereld
een bepaald spel is waar je
leert en ook jezelf leert te ontdekken
en jezelf leert ontwikkelen. Laat maar
zeggen: Het Cadettencorps als voorportaal
voor officierschap. Hier mag je
fouten maken. Je zit in een leeromgeving.
Sowieso natuurlijk. Uiteraard met
een hoop spel elementen. Ja, ik denk
wel dat het zo is. Het is serieus, maar
je weet dat het in de uiterste consequentie
ook weer niet zo is. En dat
bedoel ik ook met de knuffelcultuur.
We zijn heel streng tegen de cadetten,
maar eigenlijk ook weer niet zo’
(Citaat uit interview met een docent).
De veranderende KMA
Uit observaties en de vele gesprekken
op de KMA (met cadetten en staf)
komt duidelijk het beeld naar voren dat
er, althans in de ogen van betrokkenen,
veel veranderd aan de KMA.
Uit sommige van de citaten blijkt ook
een gevoel van nostalgie (vroeger was
het beter).
“Mensen bepalen alles in een organisatie.
Tuurlijk, je hebt tradities en van
alles en nog wat maar de organisatie
wordt gevormd door de mensen die
er nu in zitten. En de homogeniteit
in het bedrijf was niet meer wat het
twintig jaar geleden was. Alleen al op
de KMA. We hebben zes verschillende
opleidingsmodellen zo uit mijn hoofd.
En de motivatie van mensen? Waar je
vroeger geen stuiver verdiende krijg je
nu een grof salaris. Terwijl je vroeger
gewoon een opleiding waar je niks aan
had krijg je nu gewoon een bachelor
aangeboden. En dan zie je dus dat je
andere mensen aantrekt dan tien twintig
jaar geleden. En dan zie je dus dat
de intrinsieke motivatie van de individuele
cadet op de KMA anders is dan
tien, twintig jaar gelden. Plus nog het
feit dat je allemaal een andere achtergrond
hebt. Vroeger zaten hier alleen
jongens van achttien en negentien
jaar. Allemaal ongetrouwd. En die tijd
is niet meer. We zijn groot geworden
we zijn divers geworden. De identiteit
is moeilijk te behouden. De eenheid in
de groep is weg. Dat is mijn beleving’
(Citaat uit interview een met ouderejaars
cadet).”
Bovenstaand citaat geeft aan dat de
KMA verandert. Een constatering die
onder andere wordt beschreven in
Studeren in Uniform 30 en het lesboek
Mens en Organisatie 31 . De verandering
wordt onder andere gevoed door
vier belangrijke ontwikkelingen.
De eerste ontwikkeling is dat de KMA
vroeger per jaar één opkomst van
pas geslaagde middelbare scholieren
kende en er tegenwoordig meerdere
lichtingen op verschillende tijdstippen
per jaar starten. De KMA biedt tegenwoordig
naast een lange opleiding van
viereneenhalf jaar voor cadetten die
van de middelbare school komen ook
een korte opleiding voor cadetten met
ofwel een militaire voorgeschiedenis
ofwel een andere vaak burger opleiding.
Daarnaast starten er regelmatig
korte opleidingen voor specialisten 32 .
De heterogeniteit onder de cadetten
neemt dus toe. Dit heeft invloed op
het saamhorigheidsgevoel aangezien
het nogal kan verschillen of een exmiddelbare
scholier of een ex-sergeant
van de luchtmobiele brigade een Cotijd
doorloopt.
Een tweede ontwikkeling is de afname
in geslotenheid van de cadettenge-
meenschap. Dit komt niet in de laatste
plaats door het afschaffen van het internaat-systeem.
Naast de aanwezigheid
van internet en mobiele telefoons
speelt de overgang naar het betalen
van soldij vroeger naar salaris nu een
belangrijke rol. Had men vroeger net
genoeg geld om af en toe een biertje
te kunnen betalen buiten de poorten
van de KMA, tegenwoordig maakt
het salaris het mogelijk om letterlijk
vrijheid te kopen, onder andere in de
vorm van auto’s en huizen buiten de
poort. Het gevolg is dat de moderne
cadet toegang heeft tot meerdere
identiteiten dan alleen de corpsidentiteit
of de militaire identiteit in bredere
zin.
‘Mensen hebben nu een salaris. Een
goed salaris. Wij kregen dan zakgeld.
Eerst vierhonderd, dan vijf- en zeshonderd.
Pas het vierde jaar kregen
wij een salaris van tweeduizend guldens
toen nog. Je was ook gewoon
altijd binnen. Je had ook geen geld
om er op uit te gaan. Je kon geen auto
betalen. Dus vaak was je, je weekenden
ook binnen. En daar deed ook
niemand moeilijk over. Je werd gewoon
allemaal wakker. Je sliep dan
op één kamer. Dan was het gewoon
weekend dan ging je voetballen met
zijn allen. Dan ging je lekker zwemmen.
Dan ging je de stad in met zijn
allen. En zondag weer allemaal samen
de dingen pakken voor de week
daarop’
(Citaat uit interview met een staflid).
Direct gevolg van deze ontwikkelingen
is, dat er sprake is van een afname aan
sociale cohesie of druk om mensen te
binden aan het Cadettencorps. Een
groeiend gedeelte van de cadetten lijkt
te hebben gekozen voor een beroep
en niet meer voor een roeping. Er ont-
27