Jan Verheyen - Kenniscentrum Vlaamse Steden

Masterclass Europa
JESSICA – evaluatie Vlaanderen-
Wallonië
Antwerpen 27/01/2010
Jan Verheyen – IDEA Consult

algemeen
JESSICA
Joint European Support for Sustainable Investment in City
Areas
Aanleiding:
– Uitbreiding Europa 27 lidstaten
– Urban Agenda (Bristol, Leipzig,…)
– Toekomst EFRO-programma?
Initiatief EC met ondersteuning van EIB en CEB
Financial engineering binnen EFRO-fondsen
Projecten:
– sanering van sites
– Transportsystemen
– stedelijke infrastructuur
– Bedrijvenzones
– Restauratie
– sport/cultuur/leisure,…
2

JESSICA
Subsidiëren versus investeren
3

JESSICA
Investeren versus subsidiëren
SUBSIDIEREN INVESTEREN
FINANCIERING overheid i.f.v. beschikbaarheid van
geld (belastingsinkomsten
banken/investeerders/overheid i.f.v.
risk/return
ACTOREN publieke actoren/particulieren publieke+private actoren
TIJD soms regelgeving (N+2,…) time = money (rentelasten)
KWALITEIT regelgeving – jury onderdeel van
investeringsbeslissing
PROJECTEN in principe enkel voor
verlieslatende projecten
in principe enkel voor
winstgevende projecten
4

INSPIRATIE
Hafencity Hamburg
GmbH
Publiek vastgoed ondergebracht in
een fonds
Investeerders ontwikkelen projecten
samen deelprojecten met Hafencity,
prijsbepaling en betaling ex-post
OPP bv
Dochter van BNG
Projecten zijn steeds co-productief
met lokale partner
financiering én projectmanagement
Caisse des Dépôts
Breed scala aan publieke
investeringsactiviteiten
Werken met spaargelden
Neemt participaties in PPS en
ontwikkelingsmaatschappijen
(Compagnie des Alpes, Icade,…)
JESSICA
5

JESSICA
Mechanisme (traditioneel model)
6

JESSICA
Mechanisme (JESSICA-model)
7

Regelgeving
Regulerende teksten
JESSICA
– Council Regulation No 1083/2006
– Council Regulation (EC) No 1080/2006
– Commission Regulation (EC) No 1828/2006.
Achtergestelde rendementen
Focus te regelen via aandeelhoudersovereen-komsten en
stichtingsacten
Geen N+2-regel: bijdrage aan SOF of participatiefonds geldt als
onmiddellijke betaling
8

Issues
Staatssteun
JESSICA
– Staatssteundiscussie is nooit veraf (rentesubsidie aan private
investeerders)
– Belangrijk: uitermate neutraliteit bij selectie van projecten en
private partners
– Belangrijk: duidelijke regels over verdeling van rendementen
– Belangrijk: afbakening focus van UDF
– Belangrijk: melding en discussie met EC
Betaalbaarheidsvoorwaarden (eligibility)
– Projecten mogen zowel toegelaten als niet toegelaten
investeringen bevatten
– Maar een specifieke boekhouding (labelling) is vereist
– Managementkosten zijn beperkt tot 2% van geïnvesteerde
bedragen
9

Status in Europa
Portugal
Duitsland
Polen
Londen
Wallonië?
JESSICA
regio/staat EFRO
Wielkopolska (Poland) 50
Portugal 100
Andalucia (Spain) 85
Galicia (Spain) 30
London (UK) 100
Greece 100
North West (UK) 50
West Pomerania 25
Catalunya 50
Bulgaria 100
Cyprus 25
Lithuania 200
Scotland 100
Lower Silesia 15
10

JESSICA
Principe sluit erg aan bij stadsvernieuwingsprojecten
Hoge voorinvesteringskosten maar met waardecreatie op lange
termijn
– Hoge mate van onzekerheid en lange termijn-perspectief past
moeilijk in beleidscycli en begrotingskaders
– Belang van strategische planning
– “slimme” fasering
11

JESSICA
Principe sluit erg aan bij stadsvernieuwingsprojecten
Integrale budgettering: stadsvernieuwingsprojecten creëeren
waarde in hun omgeving
– Ruimere projectomschrijving
– Ruimere visie op opbrengsten: jobs, fiscaal,…
– “value-capturing” in omgeving
– Lange termijnperspectief
– Naast inhoudelijke doelen ook financiële doelen stellen
12

JESSICA

3 gevalstudies:
JESSICA-Wallonië
Pré-Madame, Herstal: publieke financiering van private projecten
Centre de Congrès, Mons: uitvoering van complexe publiek(private)
projecten
Ecopôle, Charleroi: bedrijventerreinen (cfr. Eilandje Zwijnaarde)
Pré-Madame, Herstal Ecopôle, Charleroi
Centre de Congrès, Mons
14

JESSICA - Mons
Illustratie van werking: Centre de Congrès Mons
15

JESSICA - Mons
Maatschappelijk belang JESSICA
Maakt deel uit van een uitgebreid programma voor stadsrenovatie
Mons 2015
Toeristische en economische ontwikkeling
Financieel-economisch belang JESSICA
Project met hoge risico’s:
– Bouwkosten
– Exploitatie
Integratie van commerciële functies:
– Hotel
– Parking
– Retail
– Kantoren
Moeilijk beheer van timing (N+2)
16

3-scenario’s
JESSICA-Mons
17

Scenario 1-2-3: DBFM
JESSICA-Mons
18

JESSICA-Mons
Scenario 4-5: coproductie
19

JESSICA-Mons
Overzicht resultaten simulatie
20

JESSICA-fonds
Simulatie fonds “Eco-quartiers”
PROJECTEN FINANCIERING
kostprijs 20 milj. euro EV (privé) 20%
marge 25% EV (UDF) 0%
opbrengsten 25 milj. euro VV (bancair) 40%
VV (UDF) 40%
21

JESSICA-fonds
22

JESSICA-fonds
23

JESSICA-fonds
24

Stadsvernieuwing in VL
Vaststellingen
Veelheid aan subsidie-instrumenten (GSB, Vl. Stedenbeleid,
sectoraal beleid,…)
Investering en projectuitvoering door private actoren
Stadsvernieuwingsprojecten
– Sterke kwaliteit van projecten
– Leerproces PPS in steden
– Aanleiding tot oprichting AGBs in grote en middelgrote steden
Conceptsubsidies
– Zeer sterke hefboom van overheidsinvesteringen
– “ontwerpend onderzoek” gaat ook over financiering!
MAAR:
– Versnippering van andere middelen
– Projecten zijn niet altijd “legislatuurbestendig”
– Late betrokkenheid private actoren
– Ruimtelijke ordening kiest niet onvoorwaardelijk voor de stad
25

Investeren in Vlaamse steden
Veelheid aan actoren
26

Financiering 2
Focus?
27

Type-projecten:
Focus?
Uitgebreide gebiedsontwikkeling met lange termijn perspectief
(The Loop, Eilandje Zwijnaarde, Eilandje Antwerpen, IPZ,
Kanaalkom Leuven,…)
Brownfieldontwikkeling
(cfr. brownfieldconvenanten)
Micro-stadsrenovatie
(grond- en pandenbeleid, wijkontwikkeling,…)
Thematische investeringen
(voetbalstadions, strategische toeristische projecten,…)
Duurzame wijken?
(cfr. mogelijke focus in Wallonië)
28

Vlaamse fondsenstructuur
3 lagen-model
Bundeling van middelen
– Stromen van sectorale subsidies
– “account-management” op Vlaams niveau
– Subsidiëren + investeren
Kennis en competentie
– Kleine steden niet altijd uitgerust voor complexe projecten
– Coproductie: “beslagen op het ijs” in onderhandeling en
samenwerking private partners
EFRO – na 2013?
– Piloten: i.f.v. programmatie kunnen sommige steden binnen
huidige programmatie reeds SOF’en opzetten
– Structuur aangepast zodat EFRO-middelen, indien wenselijk
ook ingezet kunnen worden.
29

Vlaamse fondsenstructuur
30

Vlaamse SOF’en
Typologie van de fondsen i.f.v. problematiek
“Grootgrondbezit” van (semi)-publieke instanties
– Bestaande portfolio’s die niet meer noodzakelijk zijn voor
kerntaken (spoorwegen, huisvesting, gezondheidszorg,…)
– Organisaties niet altijd uitgerust voor ontwikkeling
Grootschalige en complexe “wastelands”
– Projecten vallen uiteen in een portfolio deelprojecten
– Dikwijls een “brownfieldproblematiek” aanwezig: belang van
betrokkenheid Vlaamse Overheid
Stedelijke rollende investeringsfondsen
– Pandenbeleid
– Thematische investeringen (bijv. bedrijventerreinen)
Stadsregionaal project
– De stad en haar randgemeenten
– Een cluster van steden
31

Portfolio-fonds
Vlaamse SOF’en
32

Stadsfonds
Vlaamse SOF’en
33

Thema-fonds
Vlaamse SOF’en
34

Vragen uit de stuurgroep
Epiloog
Ipv. “projecten naar de markt brengen” -> “de markt naar
projecten brengen”
Hoe blijft de stad “eigenaar” of “regisseur” van zijn project?
De typologie van 3 stadsontwikkelingsfondsen zal in de praktijk
wellicht hybrider zijn en meer organisch tot stand komen
Interessante piste om tot “stadsregionale projecten” te komen?
35