waterschap hunze en aa's | NOTITIE STEDELIJK WATERBEHEER

waterschap hunze en aa’s | Notitie stedelijk waterbeheer

notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |
waterSchap hunze en aa’S | Notitie stedelijk waterbeheer

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
1 Inleiding 5
2 Visie 9
3 Beleid 13
3.1 Algemene beleidsontwikkeling met betrekking tot waterbeheer 15
3.2 Beleidskader Notitie Stedelijk Waterbeheer 16
4 Water en Ruimtelijke Ordening 21
4.1 Waarom afstemming tussen waterbeheer en ruimtelijke ordening? 23
4.2 Watertoetsproces en beleidsafstemming 23
4.3 Water en ruimtelijke ordening in stedelijk gebied 25
5 Stedelijk watersysteem 27
5.1 Oppervlaktewater 29
5.1.1 Wateroverlast 30
5.1.2 Opgave en compensatie 31
5.1.3 Waterbergingsbank 36
5.1.4 Watertekort 36
5.1.5 Veiligheid 37
5.1.6 Waterkwaliteit 38
5.1.7 Puntbronnen 39
5.1.8 Drijfvuil 39
5.1.9 Botulisme 39
5.1.10 Watervogels 39
5.2 Hemelwater 40
5.2.1 Afkoppelen verhard oppervlak 40
5.2.2 Diffuse bronnen 40
5.2.3 Hemelwaterafvoer 42
5.3 Grondwater 42
5.3.1 Grondwateroverlast – rolverdeling 42
5.3.2 Duurzaam grondwater 43
5.4 Riolering, zuivering en afvalwaterketen 43
5.4.1 Samenwerking in de afvalwaterketen 43
5.4.2 Optimalisatie van de afvalwaterketen 44
5.4.3 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (vGRP) 45
5.4.4 Aansluiting op een zuiveringtechnisch werk 45
5.4.5 Waterkwaliteitspoor 46
5.4.6 Indirecte lozingen 46
5.4.7 Medicijnresten en hormoonverstorende stoffen 46
5.5 Natuur en ecologie 47
5.5.1 Circulerende watersystemen 47
5.5.2 Natuurvriendelijke oevers 47
5.5.3 Natuurlijke zuivering 49
5.5.4 Ecologische verbindingszone 50
5.6 Waterbodem 50
5.7 Functies 51
5.8 Beleving 51

6. Beheer, onderhoud en eigendom stedelijk watersysteem 53
6.1 Beheer 55
6.2 Overdracht, eigendom en onderhoud in bestaand stedelijk gebied 55
6.2.1 Huidige situatie onderhoud stedelijk water 55
6.2.2 Welke watergangen nemen we over? 56
6.2.3 Welke kunstwerken nemen we over? 58
6.2.4 Eigendom en toegankelijkheid 58
6.2.5 Achterstallig onderhoud 58
6.2.6 Ontvangstplicht en baggerdepot 59
6.2.7 Vaarwegen 59
6.2.8 Drijfvuil 59
6.2.9 Overdracht, eigendom en onderhoud in nieuw stedelijk gebied 59
6.3 Inrichtingseisen hoofdstelsel 60
6.3.1 Ligging 60
6.3.2 Bereikbaarheid 60
6.3.3 Oevers en taludhelling 60
Bijlagen 61
I Beleid en wet- en regelgeving 63
II Klimaatscenario’s 66
III Gebiedsgerichte normen KRW waterlichamen 67
IV Beslisboom afkoppelen 68
V Toetsing rioleringsplannen door waterschap Hunze en Aa’s 72
VI Uitgangspunten t.b.v. functietoekenning stedelijk water 77
VII Beheer en onderhoud vanaf het water 83
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011

1 | inleiding

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2010

1 | inleiding
De afgelopen jaren heeft water een meer prominente plaats
gekregen in onze leefomgeving. Landelijk is er steeds meer
aandacht voor water en hoe we daar op een veilige en
verantwoorde manier mee om kunnen gaan. Maar ook is er
meer aandacht voor de beleving van water, onder andere in het
stedelijk gebied.
Onder stedelijk waterbeheer wordt het waterbeheer in de
bebouwde kom verstaan. Het stedelijk waterbeheer is een
complex werkveld waarbij veel verschillende actoren betrokken
zijn. Samenwerking is daarom essentieel om te komen tot
een gezond en veilig watersysteem in het bebouwde gebied.
De afgelopen jaren is er nieuw beleid en wet- en regelgeving
ontwikkeld dat raakt aan het stedelijk waterbeheer, onder
andere op het gebied van rollen, taken en verantwoordelijkheden
van de betrokken actoren.
De Notitie Stedelijk Waterbeheer geeft weer hoe het waterschap
Hunze en Aa’s haar taken en verantwoordelijkheden in het
stedelijke gebied wil invullen. Het is een notitie vooral voor
intern gebruik. De medewerkers van het waterschap Hunze en
Aa’s zullen deze notitie gebruiken bij het uitvoeren van eigen
werk én bij het afstemmen met andere partijen. In het stedelijk
gebied is met name de gemeente een belangrijke gesprekspartner.
In deze notitie staan de normen en richtlijnen die door het
waterschap worden gehanteerd in het stedelijk gebied. In de
praktijk moet echter, vanwege de complexiteit van het stedelijk
gebied, ook altijd ruimte zijn voor het leveren van maatwerk in
overleg met andere partijen, zoals bijvoorbeeld de gemeenten.
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |
Hoofdstuk 2 behandelt de visie van het waterschap op het
stedelijk waterbeheer. In hoofdstuk 3 worden de meest relevante
beleidsstukken en wetten kort besproken en wordt aangegeven
wat zij betekenen voor het stedelijk waterbeheer. Hoofdstuk 4
gaat in op de afstemming tussen water en ruimtelijke ordening.
Gemaal in Wildervank
In hoofdstuk 5 worden de verschillende onderdelen van het
stedelijk watersysteem behandeld. Hoofdstuk 6 gaat in op het
beheer en onderhoud van het stedelijk water. Tot slot is in de
bijlagen nadere informatie te vinden over verschillende zaken
die in de notitie behandeld worden.
Deze notitie vervangt de notitie Stedelijk Waterbeheer van
2003. De notitie zal periodiek worden aangepast aan nieuwe
ontwikkelingen. Op de internetsite van het waterschap,
www.hunzeenaas.nl, staat de meest recente versie.

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011

2 | visie

| 0 | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2010

2 | visie
In het beheerplan van het waterschap hebben we ons handelen
en onze positie in de samenleving voor het gehele beheergebied
weergegeven in de volgende visie:
- Veiligheid staat voorop, overal en altijd. Wij zorgen ervoor dat
we het vastgestelde veiligheidsniveau in ons gebied continu
waarborgen. We spelen tijdig in op ontwikkelingen die de
veiligheid kunnen aantasten. Wij zijn in alle opzichten goed
voorbereid op calamiteiten en zijn in staat daar zeer snel en
effectief op in te spelen.
- Ons watersysteem is een zoveel mogelijk natuurlijk
functionerend watersysteem dat klimaatbestendig,
veerkrachtig en gezond is en ook in staat is om de belangen
en functies die afhankelijk zijn van voldoende, ecologisch
gezond en schoon water zo goed mogelijk van dienst te zijn.
- We streven naar een grotere maatschappelijke bewustwording
ten aanzien van het belang en de potenties van water.
Wij vinden het essentieel dat onze samenleving zich
bewust is van de risico’s, maar tevens van de kansen die de
aanwezigheid van water met zich meebrengt en de rol die het
waterschap daarbij speelt.
- Wij streven naar een slagvaardige, flexibele en kennisgerichte
organisatie die niet alleen innovatief en kostengedreven is,
maar ook vanuit een pro-actieve houding te werk gaat en snel
op ontwikkelingen weet in te spelen. Een organisatie die als
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |
regionale waterautoriteit wordt erkend en gewaardeerd, die
maatschappelijk zichtbaar is, midden in de samenleving staat
en ook in staat is om de waterbelangen te verbinden met het
werk van andere maatschappelijke organisaties en daarbij de
rol van initiërende co-maker niet schuwt. Ons relatiebeheer is
daar dan ook op afgestemd.
Voor de bebouwde omgeving hebben we dit specifieker
gemaakt. De gemeente staat vaak dichter bij de burgers dan
het waterschap en is vanuit die positie eerste aanspreekpunt.
In het stedelijk gebied zijn we samen met de gemeente
verantwoordelijk voor een goed waterbeheer. Daarom zoeken we
in de stedelijke omgeving samen met onder andere gemeente,
maatschappelijke organisaties en burgers naar de beste
oplossingen.
We stimuleren de gemeente en spreken deze erop aan om ook de
instrumenten van ruimtelijke ordening op een juiste manier in
te zetten en toe te passen.
Het oplossen van de stedelijke wateropgaven is ons gezamenlijk
belang. Daarom benutten we de kansen om de wateropgaven
te combineren met initiatieven in (en in de directe nabijheid
van) de bebouwde omgeving. Dit zijn vaak initiatieven op het
gebied van stedelijke in- en uitbreiding, bedrijventerreinen,
natuurontwikkeling en recreatie.

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011

3 | Beleid

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2010

3 | Beleid
Op Europees, landelijk en regionaal niveau is de afgelopen
jaren met betrekking tot waterbeheer veelvuldig nieuw beleid
vastgesteld. Veel van dit nieuwe beleid heeft ook betrekking
op het stedelijk waterbeheer. In dit hoofdstuk wordt kort
aangegeven welk beleid van invloed is op deze notitie. Voor
uitgebreidere informatie over enkele behandelde beleidsstukken
wordt verwezen naar bijlage 1.
In paragraaf 3.1 worden de algemene beleidsontwikkelingen
van de afgelopen jaren behandeld. In paragraaf 3.2 wordt het
beleidskader voor deze notitie aangegeven.
3.1 Algemene beleidsontwikkeling met betrekking
tot waterbeheer
De aandacht voor water is de afgelopen jaren sterk toegenomen.
Mede dankzij nieuwe inzichten op het gebied van klimaatverandering
zijn we tot de conclusie gekomen dat we water de
ruimte moeten geven als we in ons lage land droge voeten
willen houden. Ruimte voor water betekent dat er een nauwe
samenwerking moet zijn tussen ruimtelijke ontwikkeling en
waterbeheer. De trits vasthouden – bergen – afvoeren is in het
leven geroepen. Hiermee wordt aangegeven dat we moeten
proberen water zoveel mogelijk vast te houden in het eigen
gebied. Als dat niet lukt moeten we proberen het water te
bergen op een daarvoor ingerichte locatie. Pas daarna wordt
overgegaan tot het afvoeren van water.
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | 5 |
Ook op het gebied van waterkwaliteit is nieuw beleid opgesteld.
De waterkwaliteitseisen zijn de afgelopen jaren aangescherpt.
Watergangen moeten deels natuurvriendelijk worden ingericht.
Schoon hemelwater moet worden geloosd in de bodem of op het
oppervlaktewater om te voorkomen dat het wordt afgewenteld
op de RWZI’s. Negatieve effecten van vervuilende bronnen, zoals
riooloverstorten, moeten zoveel mogelijk worden tegengegaan.
Gemeenten worden gestimuleerd om verharde oppervlakken af
te koppelen. Er wordt zoveel mogelijk gewerkt volgens de trits
schoonhouden – scheiden – zuiveren.
In het nieuwe beleid komt ook duidelijk de noodzaak tot
afstemming tussen betrokken partijen naar voren. Binnen het
waterbeheer zijn de verantwoordelijkheden verdeeld tussen
verschillende partijen. Om de gestelde doelen te kunnen
behalen moet er daarom nauw worden samengewerkt, vooral
tussen ruimtelijke ontwikkeling en waterbeheer.
In het nieuwe beleid is tevens getracht de verdeling van
verantwoordelijkheden in het stedelijk waterbeheer opnieuw
vast te leggen. Er blijft echter in het beleid op sommige punten
een grijs gebied bestaan. In deze notitie wordt onder meer
aangegeven hoe Hunze en Aa’s aankijkt tegen de verantwoordelijkheden
binnen deze grijze gebieden.

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
3.2 Beleidskader Notitie Stedelijk Waterbeheer
waterbeheer 21e eeuw
Het advies van de commissie Waterbeheer 21e eeuw (WB21)
geeft aan dat het watersysteem landelijk nog niet op
orde is. Het is niet voldoende berekend op klimaatverandering,
zeespiegelstijging en bodemdaling. Ook wordt er te
weinig rekening gehouden met veranderingen in ruimte- en
grondgebruik.
In het advies wordt gepleit voor meer ruimte voor water
en voor de invoering van de watertoets. Water moet een
belangrijkere rol spelen in de ruimtelijke ordening. Daarbij
moet worden vastgehouden aan de trits vasthouden – bergen
– afvoeren. Water moet zoveel mogelijk bovenstrooms worden
vastgehouden. Als dat niet lukt moet het water worden
geborgen in waterbergingsgebieden, binnen het eigen gebied.
Pas als laatste optie komt het afvoeren van water in beeld.
In het advies wordt de aandacht verschoven van “water keren”,
naar “water accommoderen”.
Op landelijke en regionale schaal zijn er bestuursakkoorden
gesloten, waarbij diverse overheden afspraken hebben gemaakt
over de aanpak en realisering van het waterbeleid.
kaderrichtlijn water
De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is in 2000 gepubliceerd
en van kracht geworden. Het doel van de KRW is de vaststelling
van een kader voor de bescherming van het landoppervlaktewater,
overgangswater, kustwateren en grondwater. Het
gaat daarbij om het verbeteren van de kwaliteit van grond- en
Stadsvijver Groningen
oppervlaktewater, zodat het water chemisch en ecologisch
(weer) gezond wordt en ook voor toekomstige generaties
geschikt is.
De KRW vraagt van het waterschap om – op basis van door
de provincie bepaalde doelen – maatregelen te nemen om
aquatische ecosystemen te herstellen en/of te behoeden voor
achteruitgang. Hiertoe zijn doelstellingen en maatregelen
geformuleerd die de komende jaren worden uitgevoerd.
waterwet
Aangezien het waterbeheer nu en in de toekomst grote opgaven
belooft, is het van belang een gestroomlijnd en gemoderniseerd
wettelijk instrumentarium te hebben voor het waterbeheer.
In de loop der jaren zijn er nogal wat wetten verschenen
voor het waterbeheer in Nederland. De nieuwe Waterwet, die
eind 2009 in werking is getreden, vervangt deze bestaande
wetten, zodat alles is samengevoegd in één wet. Deze nieuwe
Waterwet heeft integraal waterbeheer als speerpunt en richt
zich op het watersysteem als geheel. De wet regelt het beheer
van oppervlaktewater en grondwater en daarnaast verbetert
het ook de samenwerking en samenhang tussen waterbeheer
en ruimtelijke ordening. Daarnaast levert de Waterwet een
bijdrage aan de kabinetsdoelstelling om het aantal regels,
vergunningstelsels en administratieve lasten te verminderen. Er
is getracht zoveel mogelijk activiteiten onder algemene regels
te laten vallen. Voor de activiteiten waarvoor dit niet mogelijk
is introduceert de Waterwet één integrale watervergunning,
waarin zes bestaande vergunningen en ontheffingen zijn
samengevoegd.
In de Waterwet is onder andere de Wet gemeentelijke
watertaken opgenomen. De Wet gemeentelijke watertaken
voorziet in een wettelijke verankering van een aantal taken
voor de gemeente met betrekking tot stedelijk waterbeheer.
In de Wet gemeentelijke watertaken heeft de gemeente onder
andere een hemelwater- en grondwaterzorgplicht gekregen.

wet ruimtelijke ordening (wro)
De Wro vervangt de Wet op de Ruimtelijke Ordening uit 1965.
De oude wet is de afgelopen jaren regelmatig aangepast, wat ten
koste is gegaan van de overzichtelijkheid en de kwaliteit van de
wet. De Wro is in januari 2008 in werking getreden.
De Wro richt zich op vermindering van het aantal regels,
het adagium ‘decentraal wat kan, centraal wat moet’ en op
uitvoeringsgerichtheid. Het ruimtelijke ordeningsproces moet
vereenvoudigd worden.
Voor waterschappen is vooral van belang dat met de Wro de
goedkeuring van gemeentelijke bestemmingsplannen door
de provincie vervalt. Waterschappen kunnen naleving van de
watertoets minder goed afdwingen door naar de provincie te
stappen. Dit vereist een actieve houding van het waterschap bij
de controle van ruimtelijke plannen.
De mogelijkheid om beroep in te stellen tegen bestemmingsplannen
blijft bestaan.
wet algemene bepalingen omgevingsrecht (wabo)
De Wabo is medio 2010 in werking getreden. Het aangewezen
bevoegd gezag voor de Wabo is gelijk aan het Wm (Wet
milieubeheer) bevoegd gezag, namelijk provincie en gemeente.
Met de Wabo zijn bestaande procedures binnen het
omgevingsrecht geïntegreerd en gestroomlijnd. Ook dit draagt
bij aan het kabinetsstandpunt van deregulering. De Wabo heeft
betrekking op natuur, milieu, bouwen en ruimte en regelt de
vergunningplicht voor activiteiten die nog vergunningplichtig
zijn onder de volgende wetten en verordeningen:
- VROM-wetten, zoals de Woningwet (bouwvergunning),
Gebruiksbesluit (vergunning en melding), de Wet milieubeheer
(milieuvergunning en meldingsplicht) en de Wet ruimtelijke
ordening (afwijking bestemmingsplan, aanlegvergunning);
- Monumentenwet (monumentenvergunning);
- Mijnbouwwet (mijnbouwmilieuvergunning);
- Wet verontreiniging oppervlaktewateren (indirecte lozingen);
- Diverse gemeentelijke en provinciale verordeningen
(zoals de reclame-, kap-, inrit- en sloopvergunning en de
aanlegvergunning);
- Natuurbeschermingswet (vergunningen tot handeling in
een beschermd natuurgebied met gevolgen voor habitat en
soorten);
- Flora- en faunawet (ontheffing).
Nationaal bestuursakkoord water actueel
In het Nationaal Bestuursakkoord Water Actueel hebben
het Rijk, de provincies (IPO), de gemeenten (VNG) en de
waterschappen (UvW) afgesproken en vastgelegd hoe zij de
wateropgaven van Nederland in de 21e eeuw gaan aanpakken.
Het benadrukt dat de betrokken partijen een gezamenlijke
verantwoordelijkheid hebben voor het op orde krijgen en
houden van het totale watersysteem. Het NBW Actueel legt uit
hoe de taken en verantwoordelijkheden verdeeld zijn en welke
instrumenten gebruikt kunnen worden, om de opgaven te
kunnen realiseren.
Op regionaal niveau zijn in 2005 de uitgangspunten van het
oude NBW uitgewerkt in een Regionaal Bestuursakkoord Water
(RBW), “Groningen en Drenthe werken aan water”.
Wonen in de Blauwe Stad aan het Oldambtmeer
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
bestuursakkoord waterketen
Op landelijk niveau is een Bestuursakkoord Waterketen
(BW) gesloten, met onder meer als doel de doelmatigheid en
transparantie binnen de waterketen te vergroten. Deze keten
omvat het zuiveren en leveren van drinkwater (waterleidingbedrijven),
het inzamelen en afvoeren van afvalwater via de
riolering (gemeente) en het transporteren en zuiveren van
stedelijk afvalwater (waterschap).
Nationaal waterplan
Het Nationaal Waterplan is sinds december 2009 van kracht. Het
plan is de opvolger van de Vierde Nota Waterhuishouding van
1998 en vervangt alle voorgaande Nota’s Waterhuishouding.
In het Nationaal Waterplan worden de hoofdlijnen van het
nationaal waterbeleid beschreven. Specifieke aandacht is er
voor het nieuwe waterveiligheidsbeleid, het beleid voor het
IJsselmeergebied, het Noordzeebeleid en de Stroomgebiedbeheerplannen
op grond van de KRW.
In het Nationaal Waterplan zijn de adviezen van de Deltacommissie
meegenomen.
besluit kwaliteitseisen en monitoring water (bkmw)
In het Besluit kwaliteitseisen en monitoring water (Bkmw
2009), ook wel bekend als AMvB Doelstellingen, en de
onderliggende Ministeriële Regeling monitoring kaderrichtlijn
water (MR Monitoring) is de verankering van de waterkwaliteitsdoelstellingen
van de KRW, inclusief de doelstellingen van
de Grondwaterrichtlijn en de Richtlijn prioritaire stoffen, in het
Nederlands recht geregeld.
Beleving van water in de stad Groningen
Het Bkmw 2009 en de MR Monitoring geven normen voor de
chemische en ecologische toestand van oppervlaktewater- en
grondwaterlichamen. Deze normen gelden alleen voor de KRW
waterlichamen. Ze kunnen echter ook gebruikt worden als
vertrekpunt bij afwegingen ten aanzien van overige wateren,
zoals stedelijke wateren.
De waterbeheerder (Rijk of waterschap) moet bij het uitoefenen
van zijn bevoegdheden op grond van de Waterwet rekening
houden met de chemische en ecologische doelstellingen, die
in de voor zijn waterlichamen geldende waterplannen zijn
vastgelegd.
Het Bkmw 2009 en de MR Monitoring zijn op respectievelijk
17 maart en 14 april 2010 in werking getreden.
europese richtlijn overstromingsrisico’s (ror)
Op Europese schaal is geconstateerd dat 100% veiligheid tegen
overstromingen niet te garanderen valt. Daarom is in 2007 de
ROR van kracht geworden. De ROR moest uiterlijk eind 2009
door de lidstaten van de EU omgezet zijn in nationaal beleid.
De ROR verplicht de lidstaten tot het inwinnen van informatie,
overleg en planvorming voor nationaal en grensoverschrijdend
beheer van overstromingsrisico’s. Door internationale
samenwerking op het gebied van overstromingsrisico’s te
versterken kan op de lange termijn het risico van overstromingen
worden beheerst.
Provinciale omgevingsvisie drenthe en PoP 2009-2013 Groningen
In de Provinciale Omgevingsplannen (POP) wordt beschreven
hoe de provincie er in de toekomst uit komt te zien. In het
POP wordt onder andere ingegaan op de onderwerpen wonen,
werken, ondernemen, bereikbaarheid, milieu en veiligheid.
Een onderdeel van het POP is het Regionaal Waterplan, waarin
de provincie de strategische kaders vaststelt voor het door
het waterschap te voeren beheer. In dit plan worden ook de
planologische functies aangegeven waarop het waterbeheer
dient te worden gebaseerd.
In de provincie Drenthe heet het nieuwe POP de “Omgevingsvisie
Drenthe”.

Terassen aan het water
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | 9 |
In het POP 2009-2013 Groningen wordt aangegeven dat water
mede sturend moet zijn in de ruimtelijke ordening. Vanwege
de klimaatverandering moet ingezet worden op het realiseren
van een duurzaam watersysteem, zowel qua waterkwantiteit
als waterkwaliteit. Verder is er in het POP aandacht voor
overstromingsgevoelige gebieden en het overstromingsbestendig
bouwen. Er is geen specifiek beleid opgenomen voor het
stedelijk waterbeheer.
In de Omgevingsvisie Drenthe is wel specifieke aandacht voor
het stedelijk waterbeheer. In stedelijk waterbeheer is de
afstemming en samenwerking tussen gemeente en waterschap
belangrijk. De provincie stimuleert daarom het opstellen
van gemeentelijke waterplannen. Wateroverlast mag niet
afgewenteld worden op andere gebieden. De waterschappen
zien hierop toe door middel van de watertoets. Verder moet er
aandacht zijn voor waterkwaliteit en de functie van het water.
Betrokkenheid en bewustwording van de burger is belangrijk
voor het stedelijk waterbeheer.
beheerplan 2010-2015 waterschap hunze en aa’s
Met het beheerplan maakt het waterschap duidelijk hoe we
onze waterkering- en waterbeheertaken in de komende jaren
op hoofdlijnen willen invullen. Het beheerplan geeft voor een
periode van zes jaar de hoofdlijnen aan voor beleid, beheer en
onderhoud. Het plan gaat vooral in op wat er de komende jaren
op ons afkomt en hoe we daarop willen inspelen, ook vanuit
organisatieperspectief.

| 0 | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
Eén van de doelen in het Beheerplan is een optimale
afstemming tussen water en ruimtelijke functies. Dit is ook in
het stedelijk gebied van belang. Daarnaast wordt er ingezet
op het verminderen van de kans op wateroverlast in stedelijk
gebied, onder andere door het realiseren van waterberging
in bestaand stedelijk gebied. Hierbij wordt nadrukkelijk
de afstemming met gemeenten gezocht. Ook worden er
overeenkomsten afgesloten met gemeenten over beheer en
onderhoud in stedelijk gebied.
Verbreed Gemeentelijk rioleringsplan (vGrP) en waterplan
De gemeenten stellen vGRP’s en waterplannen op. In het vGRP
stelt een gemeente haar rioleringsbeleid vast. Hierin worden,
sinds de invoering van de Wet gemeentelijke watertaken, naast
de traditionele zorg rondom afvalwater ook de hemelwater- en
grondwaterzorgplicht opgenomen. Het waterschap adviseert de
gemeente bij het opstellen van het vGRP.
Het gemeentelijk waterplan wordt door de gemeente, in
samenwerking met het waterschap en eventueel provincie
en waterleidingbedrijf, opgesteld. Hierin wordt een visie
geformuleerd voor het water binnen de gemeente. Deze visie
wordt in veel gevallen vertaald in een uitvoeringsprogramma.
Het waterplan wordt ook vaak gebruikt als leidraad in de
gesprekken tussen gemeente en waterschap. Het opstellen van
een waterplan is niet verplicht, maar wel wenselijk.
Gezamenlijke visie Uvw en VNG “Gezamenlijke doelgerichte
aanpak afvalwaterketen”
Door VNG en UVW is een gezamenlijke visie ontwikkeld voor de
afvalwaterketen, in het kader van een doelmatiger en rationeler
waterbeheer in Nederland. Dit heeft geresulteerd in concrete
afspraken en een stappenplan waarmee gewenste veranderingen
en kostenbesparingen gerealiseerd moeten worden.
De zorgplichten van de gemeente voor regenwater, grondwater
en afvalwater en de zorgplicht van het waterschap voor de
zuivering van afvalwater vormen samen de uitvoering van de
afvalwaterketen.
De invulling van deze gezamenlijke visie is onder meer
afhankelijk van de politieke besluitvorming en de regionale
uitwerking.

4 | Water en
ruimtelijke Ordening

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2010

4 | Water en
ruimtelijke Ordening
4.1 Waarom afstemming tussen waterbeheer en
ruimtelijke ordening?
De wateropgaven die voortvloeien uit klimaatverandering en
nieuw beleid, zoals de KRW en WB21, leggen een steeds groter
beslag op de ruimte. Het algemene beeld is dat water meer
aandacht en ruimte moet krijgen, zowel qua waterkwantiteit
(waterberging) als waterkwaliteit (natuurvriendelijke oevers).
De waterbelangen moeten worden afgewogen in ruimtelijke
plannen en processen. Daarom is het van belang dat er een
goede afstemming is tussen waterbeheer en ruimtelijke
ordening, op verschillende schaalniveaus.
4.2 Watertoetsproces en beleidsafstemming
De afgelopen jaren is er veel gebeurd op het raakvlak tussen
waterbeheer en ruimtelijke ordening. Een belangrijke
ontwikkeling van de afgelopen jaren is de introductie van het
proces van de watertoets.
De watertoets is in 2001 geïntroduceerd met het ondertekenen
van de startovereenkomst Waterbeheer in de 21e eeuw. De
watertoets was aanvankelijk een formeel verplicht toetsmoment
in de planprocedure. De laatste jaren is er echter een
verandering waar te nemen waarbij de watertoets steeds meer
wordt gezien als een proces waarbij de waterbeheerder reeds
bij de ideefase en de locatiekeuze met de planontwikkelaar
om tafel zit. Het waterbelang wordt zo in een eerder stadium
meegenomen dan bijvoorbeeld pas bij de ter inzage legging van
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |
het voorontwerp bestemmingsplan. Het gaat dus niet alleen
om een toetsing achteraf, zoals de term “watertoets” wellicht
suggereert. Daarom wordt tegenwoordig ook steeds meer de
term “watertoetsproces” gebruikt.
Het doel van het watertoetsproces wordt verwoord in de
Handreiking Watertoetsproces 3:
“Het doel van het watertoetsproces is te waarborgen dat
waterhuishoudkundige doelstellingen expliciet en op evenwichtige
wijze meewegen bij alle ruimtelijke plannen en besluiten die
relevant zijn voor de waterhuishouding. De meerwaarde van
het watertoetsproces is dat het zorgt voor een vroegtijdige
systematische aandacht voor wateraspecten in ruimtelijke
plannen en besluiten. Het gaat daarbij om alle waterhuishoudkundige
aspecten, waaronder veiligheid, wateroverlast,
waterkwaliteit (o.a. verzilting) en verdroging, en om alle
wateren: rijkswateren, regionale wateren, gemeentelijke en
particuliere wateren en grondwater.”
Het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) geeft aan dat in de
toelichting op ruimtelijke plannen de initiatiefnemer “de
bevindingen en resultaten van de Watertoets en de wijze
waarop rekening is gehouden met de gevolgen van het plan
voor de waterhuishouding” moet opnemen. Daarnaast moet
de initiatiefnemer in de toelichting van het plan aangeven
“hoe rekening is gehouden met het advies dat door de
waterbeheerder is verstrekt”. Dit geldt voor bestemmingsplannen,
inpassingsplannen, projectbesluiten, buiten
toepassingsverklaringen en ontheffingen. Hierbij is de
initiatiefnemer de overheid die beslist over een ruimtelijk plan.

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
Dit is dus de gemeente, de provincie of het Rijk, ook al komt
het idee voor het ruimtelijk plan eigenlijk van een particuliere
partij zoals een projectontwikkelaar, grondeigenaar, etcetera.
De waterbeheerder is degene die in een bepaald gebied opkomt
voor de waterbelangen. Dit kan een waterschap, een dienst van
Rijkswaterstaat of een grondwaterbeheerder zijn.
De recente wijzigingen in het wettelijke kader, het nationaal
beleid en de toegenomen bewustwording op het raakvlak van
klimaatverandering en waterbeheer (zie o.a. hoofdstuk 2)
zijn reden geweest om de bestuurlijke notitie Watertoets te
herzien. In deze notitie maken de Unie van Waterschappen, de
Vereniging van Nederlandse Gemeenten, het Interprovinciaal
Overleg en het Rijk bestuurlijke afspraken over de afstemming
tussen waterbeheer en ruimtelijke ordening. De betrokken
partijen bevestigen opnieuw dat “water een volwaardige
plaats heeft en houdt in de integrale ruimtelijke afweging”. De
afstemming dient plaats te vinden in het watertoetsproces.
Het watertoetsproces bestaat uit vijf verschillende fasen.
Rechts staand schema, uit het ontwerp Bestuurlijke notitie
Watertoets 2009 (Rijk, IPO, VNG en UvW), geeft het watertoetsproces
weer.
Waterschap Hunze en Aa’s legt de correspondentie rond een
ruimtelijk plan vast in brieven. Als de initiatiefnemer het advies
van het waterschap negeert, of er zonder overeenstemming
met het waterschap van afwijkt, dan is de initiatiefnemer
verantwoordelijk voor eventuele gevolgen.
Initiatiefnemer
- betrekt belanghebbenden bij proces
- raadpleegt informatie waterbeheer
- wijst particuliere participanten op waterinformatie
- vraagt waterinformatie
- samen afspraken maken en afsprakennotitie
schrijven
Initiatiefnemer
- ontwerpt het plan
- schrijft waterparagraaf met behulp van wateradvies
- stuurt ontwerpbesluit toe
- organiseert inspraak
- voert het plan uit
- neemt het in beheer of draagt beheer over
Fase
Ideefase
Initiatief fase
Afspraken
Fase
Ontwikkel- en
adviesfase
Besluitvormingsfase
Uitvoering- en
beheerfase
Waterbeheerder
- praat mee
- kent voorwaarden
- kent waterbelangen
- communiceert informatie watersysteem, onder
andere in beelden (kaarten)
- geeft waterinformatie
- brengt wateraandachtspunten in
- wijst op vergunningen of ontheffingen
- samen afspraken maken en afsprakennotitie
schrijven
Waterbeheerder
- denkt mee
- controleert (voor)ontwerp en schrijft wateradvies
- controleert ontwerpbesluit
- dient eventueel een ‘zienswijze’ in
- overlegt zo nodig met rijk of provincie over
zienswijze en aanwijzing
- gaat eventueel in beroep bij de Raad van State
- verleent zo nodig en mogelijk ontheffing of
vergunning
- volgt de uitvoering en het beheer

Schema watertoetsproces
4.3 Water en ruimtelijke ordening in stedelijk
gebied
In het stedelijk gebied vindt de afstemming tussen
waterbeheer en ruimtelijke ordening grotendeels plaats tussen
het waterschap, als waterbeheerder, en de gemeente, als
initiatiefnemer van ruimtelijke plannen. Vooral in stedelijke
gebieden is het van belang dat de waterbelangen al bij de
locatiekeuze/ideefase worden meegenomen in de belangenafweging,
omdat de ruimte in het stedelijk gebied vaak schaars
is en er in het verleden soms onvoldoende rekening is gehouden
met water, waardoor problemen en onwenselijke situaties zijn
ontstaan. Vooral als problemen zich voordoen in dichtbebouwde
stedelijke gebieden is het moeilijk om de problemen op te
lossen, omdat er geen ruimte meer is voor extra oppervlaktewater
of andere maatregelen.
Het waterschap maakt bij het overleg tijdens de ideefase gebruik
van de waterkansenkaart. De waterkansenkaart bevat onder
andere informatie over maaiveldhoogte, grondwaterstanden,
kwelgebieden, komvormige laagten, overstromingsgevoelige
gebieden, etc. Met behulp van de waterkansenkaart kan worden
bepaald of een bepaalde locatie geschikt is voor bebouwing of
welke maatregelen nodig zijn om een locatie geschikt te maken
voor bebouwing.
Bij ruimtelijke plannen voor het stedelijk gebied is het dus van
belang dat de waterbeheerder en de initiatiefnemer vroegtijdig
en regelmatig met elkaar overleggen en toekomstige plannen
en ontwikkelingen met elkaar bespreken. Dit houdt in dat er
niet alleen afstemming plaats moet vinden over plannen die
in het Wro en Bro aangegeven worden. Het is minstens zo
belangrijk dat er ook afstemming plaatsvindt over de meer
overkoepelende, kaderstellende en richtinggevende plannen,
zoals bijvoorbeeld structuurvisies, gemeentelijke rioleringsplannen
en waterplannen. Hierin kunnen gezamenlijke
afspraken worden gemaakt en ambities worden neergelegd voor
ruimtelijke ontwikkeling en waterbeheer.
In structuurvisies stippelt de gemeente de lijn uit voor de
komende jaren. Dit is een goed moment om alvast na te denken
over het waterbeheer en de kansen en eventuele bedreigingen
waar men mee geconfronteerd wordt. Deze plannen zijn
vormvrij en kennen daarom niet de verplichting om de
waterbeheerder om advies te vragen. Waterschap Hunze en Aa’s
wil echter ook bij deze visies vroegtijdig betrokken worden,
conform het advies van het Rijk aan provincies en gemeenten in
het Nationaal Waterplan.
De gemeenten in het beheergebied van waterschap Hunze
en Aa’s hebben samen met het waterschap gemeentelijke
waterplannen opgesteld. Hierbij is een gezamenlijke visie
geformuleerd die vervolgens is vertaald in een uitvoeringsprogramma.
Door de ontwikkeling van de gemeentelijke waterplannen zijn
de gemeenten zich meer en meer bewust van het belang van
een goed functionerend watersysteem in het stedelijk gebied.
Dit heeft ook zijn uitwerking in de ruimtelijke plannen. Bij het
opstellen van de ruimtelijke plannen wordt steeds meer gekeken
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | 5 |
naar de gezamenlijke visie van gemeente en waterschap, zoals
die is verwoord in het waterplan.
Vanuit de waterplannen wordt regulier overleg gevoerd met
de gemeente in de vorm van een waterteam. Regulier contact
tussen gemeente en waterschap is belangrijk om op de
hoogte te blijven van de geplande ontwikkelingen en op die
manier vroegtijdig te kunnen adviseren omtrent het gewenste
waterbeheer. Door regelmatig met elkaar om tafel te zitten,
kunnen ruimtelijke plannen vanaf de locatiekeuze worden
besproken, waardoor het waterbelang kan worden meegenomen
in de belangenafweging. Door gezamenlijk projecten uit te
voeren op het raakvlak van ruimtelijke ordening en waterbeheer
ontstaat er bewustzijn en begrip voor elkaars belangen.
Bij het opstellen van een gemeentelijk rioleringsplan (GRP) is
de gemeente op grond van de Wet milieubeheer verplicht het
waterschap erbij te betrekken. Met het in werking treden van
de Wet gemeentelijke watertaken (opgenomen in de Waterwet)
dienen gemeenten een verbreed GRP op te stellen, waarin ook
de zorgplichten hemelwater en grondwater zijn opgenomen.

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011

5 | stedelijk Watersysteem

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2010

5 | stedelijk
Watersysteem
In het Beheerplan 2010-2015 staat dat het waterschap dient te
zorgen voor veiligheid tegen overstroming en voor voldoende en
schoon water. Deze opdracht is zowel in het landelijk gebied als
in het stedelijk gebied van toepassing. Voor het uitvoeren van
deze opdracht in het stedelijk gebied hanteert het waterschap
als beheerder van het stedelijk water normen, doelen en
richtlijnen die in dit hoofdstuk staan aangegeven.
Volgens de Waterwet is een watersysteem “een samenhangend
geheel van één of meer oppervlaktewaterlichamen en
grondwaterlichamen, met bijbehorende bergingsgebieden,
waterkeringen en ondersteunende kunstwerken”.
5.1 Oppervlaktewater
In het stedelijk gebied dient voldoende en schoon oppervlaktewater
aanwezig te zijn. Daarbij wordt gestreefd naar een
zichtbaar en bereikbaar watersysteem, rekening houdend met
beeldbepalende kwaliteitsaspecten.
In de Waterwet wordt gesproken over oppervlaktewaterlichamen:
“samenhangend geheel van vrij aan het aardoppervlak
voorkomend water, met de daarin aanwezige stoffen, alsmede
de bijbehorende bodem, oevers en, voor zover uitdrukkelijk
aangewezen krachtens deze wet, drogere oevergebieden,
alsmede flora en fauna”.
Het klimaat verandert geleidelijk maar zeker. De gemiddelde
temperatuur stijgt, waardoor de verdamping toeneemt. Hierdoor
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | 9 |
valt er in de winter meer neerslag en zijn de zomers droger.
Ondanks de drogere zomers is de verwachting dat zomerse
(onweers)buien heviger worden.
Voor deze paragraaf zijn de nieuwe klimaatscenario’s (2006) van
het KNMI van belang. Deze scenario’s zijn in bijlage 2 verder
uitgewerkt.
Voor de stedelijke wateropgave, die het gevolg is van stedelijke
ontwikkeling zoals nieuw aan te leggen stedelijke locaties,
bedrijventerreinen en infrastructuur én stedelijke vernieuwingsof
herinrichtingsprojecten, wordt bij het ontwerpen daarvan
gebruik gemaakt van de klimaatscenario’s G en W. Gemotiveerd
kan G+ worden gekozen als ondergrens, vanwege aanzienlijke
financiële, ruimtelijke of andere maatschappelijke gevolgen.
Voor de bestaande stedelijke gebieden wordt gebruik gemaakt
van klimaatscenario G. Waar financieel en ruimtelijk mogelijk
voeren de NBW-partners de maatregelen extra robuust uit in
het licht van omgaan met onzekerheden en extremen van de
KNMI ‘06 scenario’s.
Voor waterkwaliteitsopgaven wordt uitgegaan van het KNMI ’06
scenario G, met uitzondering van die gebieden die gevoelig zijn
voor watertekorten, waarvoor ook scenario G+ wordt gebruikt
voor het bepalen van de opgave.
Voor watertekorten wordt voor de aanpak op de korte termijn
(tot 2015) gebruik gemaakt van het KNMI klimaatscenario G.
Voor de aanpak op lange termijn (vanaf 2015) wordt uitgegaan
van een bandbreedte tussen G en G+.
Bovenstaande afspraken zijn vastgelegd in het NBW-Actueel.

| 0 | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
5. . Wateroverlast
Het waterschap draagt zorg voor het functioneren van het
watersysteem. Het watersysteem dient nu, maar ook op de lange
termijn, goed te functioneren. Het watersysteem moet zodanig
zijn dat de inundatienormen niet worden overschreden bij
voorziene veranderingen, zoals klimaatverandering, zeespiegelstijging,
bodemdaling en toename van verhard oppervlak, dit
gebaseerd op het principe van niet-afwentelen (bestuurlijk,
financieel en geografisch, in de tijd en op elk schaalniveau).
Peilstijging/inundatie
In het open water in het stedelijk gebied kan water geborgen
worden. De hoeveelheid berging is afhankelijk van het
oppervlak beschikbaar open water en de toelaatbare peilstijging.
Het oppervlak open water wordt bepaald bij het hoogste
reguliere peil. Vervolgens dient een maximale peilstijging
bepaald te worden.
Voor de situatie T=100 (T= herhalingstijd in jaren) mag conform
de werknormen in het NBW Actueel 0% van het bebouwd
gebied inunderen. Hierbij dient opgemerkt te worden dat in
het stedelijk gebied ook groen en gras voorkomt waarop een
lagere norm van toepassing is dan het bebouwd gebied. In het
stedelijk gebied wordt voor het relevante laagste maaiveldniveau
de laagst gelegen putdekselhoogte genomen. Hierbij
wordt uitgegaan van een normale situatie waarbij het vloerpeil
van woningen boven het wegpeil ligt zodat de kans op water in
de woningen klein is.
Bovenstaande werknormen worden als richtlijn gehanteerd. Er
moet altijd gekeken worden naar de specifieke situatie. Daarbij
is het belangrijk niet alleen aandacht te hebben voor de kans op
inundatie, maar vooral ook het risico van inundatie. Dit principe
wordt nader uitgelegd in paragraaf 5.1.5 “Veiligheid”.
Nbw-actueel: werknormen
Normklasse gerelateerd aan grondgebruikstype Maaiveldcriterium* Inundatienorm [ /jr]
Grasland 5 procent 1/10
Akkerbouw 1 procent 1/25
Hoogwaardige land- en tuinbouw 1 procent 1/50
Glastuinbouw 1 procent 1/50
Bebouwd gebied 0 procent 1/100
* maaiveldcriterium: de (laagste) delen van een gebied, waarmee in de normering geen rekening kan worden gehouden en die dus niet aan de inundatienorm hoeven te
voldoen.
Wateroverlast Zuidlaren

afvoernormen watersysteem
De oppervlaktewaterlichamen van het waterschap Hunze en Aa’s
zijn qua afvoercapaciteit gedimensioneerd op een maatgevende
afvoer volgens landelijke afvoernormen. De maatgevende afvoer
is gedefinieerd als de afvoer van een watergang die gemiddeld
niet vaker voorkomt dan gedurende 1 à 2 dagen per jaar. De
maatgevende afvoer wordt ook wel aangeduid als de T=1 afvoer.
5. . Opgave en compensatie
stedelijke wateropgave, bestaand stedelijk gebied
De stedelijke wateropgave bestaat uit: de aanpak van
wateroverlast door overstromend oppervlaktewater, de aanpak
van de wateroverlast in relatie tot rioolcapaciteit en de aanpak
van grondwateroverlast. Gemeenten stellen daarbij de doelen
vast voor riolering en grondwater.
Het watersysteem in het bestaand stedelijk gebied is met behulp
van een rekenmodel getoetst op wateroverlast vanuit
oppervlaktewater. Er is getoetst of de inundatienormen worden
overschreden bij een situatie T=100, rekening houdend met de
klimaatverandering tot 2050. Uit deze toets is naar voren gekomen
dat een aantal stedelijke gebieden niet voldoet aan de norm. Het
waterschap is verantwoordelijk voor het op orde brengen van het
oppervlaktewater voor het bestaand stedelijk gebied c.q. voor het
bestaand verhard oppervlak, tenzij het waterschap in het verleden
een negatief wateradvies heeft afgegeven voor bepaalde ontwikkelingen.
Conform landelijke afspraken dienen de benodigde
maatregelen vóór 2015 uitgevoerd te zijn.
De gemeente is verantwoordelijk voor de stedelijke wateropgave
voor riolering en grondwater.
Samen met de gemeenten worden de benodigde maatregelen
vanuit de stedelijke wateropgave voor oppervlaktewater,
riolering en grondwater waar mogelijk gecombineerd. Zo wordt
werk met werk gemaakt en wordt recht gedaan aan de nauwe
relatie tussen de drie onderdelen.
Waar geen sprake is van een urgente opgave, geldt dat de
opgave uiterlijk in de periode tot en met 2027 wordt uitgevoerd.
stedelijke uitbreiding
Bij stedelijke uitbreidingsplannen dient het watersysteem
aangelegd te worden overeenkomstig het advies van het
waterschap dat voortvloeit uit de watertoets. Dit advies is
dus een product van het overleg tussen de initiatiefnemer en
het waterschap. De inrichtingskosten en grondkosten voor de
aanleg van het watersysteem kunnen uit de planexploitatie
gefinancierd worden. De aanleg van het verhard oppervlak
moet bij voorkeur in het plangebied of in hetzelfde peilvak
gecompenseerd worden, zie ook de voorkeursvolgorde op pagina
33. Als algemene regel kan gehanteerd worden dat het minimaal
benodigd oppervlak open water 80 liter per m² nieuw verhard
oppervlak bedraagt.
herstructurering
In herstructureringsgebieden dient de initiatiefnemer zorg
te dragen voor het realiseren van voldoende berging om de
toename van de verharding te compenseren. De aanleg van het
verhard oppervlak moet bij voorkeur in het plangebied of in
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |
hetzelfde peilvak gecompenseerd worden, zie ook de voorkeursvolgorde
op pagina 18. Voor het areaal verhard oppervlak in
de uitgangssituatie dient het waterschap zorg te dragen voor
voldoende waterberging, zoals hierboven is uitgelegd in de
alinea over de stedelijke wateropgave.
kleine uitbreidingen verhard oppervlak
Hemelwater dat op verhard oppervlak terechtkomt infiltreert
niet in de bodem maar komt versneld tot afvoer en stroomt in
veel gevallen direct af naar het oppervlaktewater, al dan niet
via een rioolstelsel. Dit betekent dat het watersysteem door
toename van verharding van de bodem te kampen krijgt met
grotere piekafvoeren. Om te voorkomen dat een toename van
het verhard oppervlak het watersysteem extra belast, adviseert
het waterschap in de watertoets om waterneutraal te bouwen.
Waterneutraal bouwen houdt in dat de initiatiefnemer afdoende
maatregelen neemt om de versnelde afvoer, door de toename
van verhard oppervlak, te compenseren, zodat het watersysteem
niet zwaarder wordt belast. De initiatiefnemers van de
uitbreiding van verhard oppervlak dienen zorg te dragen voor
de benodigde compenserende maatregelen.
In de keur van het waterschap is opgenomen dat het verboden
is onverharde grond te bebouwen of te verharden als gevolg
waarvan neerslag versneld tot afvoer komt, als daarbij meer
dan 150 m 2 onverharde grond wordt bebouwd of verhard in de
bebouwde kom, binnen uitbreidingsplannen en in glastuinbouwgebieden.
Voor de overige gebieden geldt dit verbod voor

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
Water in de stad
een oppervlak groter dan 1500 m 2 . Dit verbod geldt niet als de
toename van verharding wordt gecompenseerd door de realisatie
van waterberging volgens het advies en richtlijnen van het
waterschap. Het waterschap heeft hiervoor algemene regels
opgesteld om administratieve lasten voor de aanvrager en het
waterschap te beperken.
De ondergrens van 150 m 2 is laag gehouden om te voorkomen
dat het cumulatieve effect van kleinere plannen leidt tot een
ongewenste situatie. De ondergrens van 150 m 2 komt overeen
met de gemiddelde verharding van een bouwkavel. Uit de
praktijk blijkt dat dit nagenoeg overeenkomt met de kleinste
uitbreidingen van verhard oppervlak waarvoor de watertoetsprocedure
wordt doorlopen.
waterneutraal bouwen, vereiste compensatie
Voor de berekening van de vereiste berging om de toename van
het verhard oppervlak te compenseren wordt gebruik gemaakt
van de regenduurlijnenmethodiek. Bij deze methodiek kan op
eenvoudige wijze inzichtelijk gemaakt worden hoeveel berging
nodig is om het verhard oppervlak te compenseren in de
huidige situatie en in toekomstige situaties.
Bij de berekening van de stedelijke wateropgave en
compenserende waterberging bij ruimtelijke ontwikkelingen
worden de volgende uitgangspunten gehanteerd:
- er mag niet afgewenteld worden op andere gebieden;
- per gebiedsfunctie wordt een maximum stijging van de
waterstand bepaald, volgens de afspraken in het NBW
actueel, bij een situatie T=100 en rekening houdend met
klimaatverandering (zie inleiding paragraaf 5.1);

- de verharde oppervlakken die afgekoppeld kunnen en
mogen worden, zullen in de toekomst voor 100% worden
afgekoppeld;
- als het financieel, ruimtelijk en maatschappelijk verantwoord
is, wordt er gestreefd naar een watersysteem dat robuuster is
dan de voorgeschreven normen;
- kansen die zich voordoen om het watersysteem robuuster te
maken worden zoveel mogelijk benut.
De berekening van compenserende waterberging bij ruimtelijke
ontwikkelingen is onderdeel van het advies van het
waterschap in het watertoetsproces. Dit proces is beschreven in
hoofdstuk 4.
afkoppelen bestaande verharde oppervlakken
Het beleid van het waterschap is erop gericht om schoon
hemelwater gescheiden van afvalwater af te voeren. In bestaand
stedelijk gebied wordt het afkoppelen van hemelwater van het
gemengde rioolstelsel gestimuleerd.
Wanneer het (verbeterd) gescheiden riool het hemelwater op
een ander water loost dan waar de overstort van het gemengde
stelsel op loosde, dient het watersysteem hier, indien nodig,
hydraulisch op aangepast te worden om wateroverlast te
voorkomen.
In paragraaf 5.2.1 wordt ingegaan op de waterkwaliteitsaspecten
van het afkoppelen van verhard oppervlak.
Water in de stad Assen
Voorkeursvolgorde locaties voor compensatie
Voor de locatie van compensatie geldt de volgende voorkeursvolgorde;
1.
2.
3.
compensatie moet in het plangebied plaatsvinden;
als optie 1 niet mogelijk of wenselijk is, dient compensatie
plaats te vinden in hetzelfde peilvak;
als optie 2 niet mogelijk is, dient compensatie plaats te
vinden in een ander peilvak binnen hetzelfde bemalings- of
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |
afvoergebied, mits de waterhuishoudkundige situatie het
toelaat;
4. als optie 3 niet mogelijk is, dient compensatie plaats te
vinden in een ander peilvak binnen hetzelfde watersysteem,
mits de waterhuishoudkundige situatie het toelaat;
5. als ook optie 4 niet mogelijk is, is in de toekomst wellicht
financiële compensatie via een waterbergingsbank mogelijk
(zie paragraaf 5.1.3).

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
ja
is er sprake van een toename
van de verharding?
betreft het een toename van
verharding in bestaand stedelijk
gebied/glastuinbouwgebied?
nee
betreft het een toename
van verharding
in een uitbreidingsplan?
nee
betreft het een toename
van verharding
in een het buitengebied?
nee
De beslisboom geeft aan wanneer welke vorm van compensatie vereist is.
ja
ja
ja
is de toename
groter
dan 150 m 2 ?
is de toename
groter
dan 150 m 2 ?
is de toename
groter
dan 1.500 m 2 ?
nee
nee
nee
ja
ja
ja
er zijn geen compenserende
maatregelen nodig
is de toename
kleiner
dan 2000 m 2 ?
is de toename
kleiner
dan 2000 m 2 ?
ja
nee
ja
nee
A
B
A
C
D
Er zijn verschillende vormen van compensatie mogelijk. De
linksstaande beslisboom geeft aan wanneer welke vorm van
compensatie vereist is. De definitieve compensatie zal in overleg
tussen initiatiefnemer en waterschap worden bepaald.
Compensatie a
Als in bestaand stedelijk gebied of in uitbreidingsplannen de
verharding toeneemt met meer dan 150 m2 zijn compenserende
maatregelen nodig. Hierbij wordt vervolgens onderscheid
gemaakt in een verhardingstoename kleiner dan 2000 m2 en een
verhardingstoename groter dan 2000 m2 . Bij een uitbreiding
tussen de 150 m2 en de 2000 m2 dienen compenserende
maatregelen bij voorkeur in het plangebied, dicht bij de bron
getroffen te worden. In deze gevallen is het te realiseren
bergingsvolume gering en vaak zijn er geen mogelijkheden voor
het uitbreiden van het oppervlaktewater. Wanneer er geen
mogelijkheden zijn het bestaande oppervlaktewater uit te
breiden, zonder dat versnippering optreedt, wordt alternatieve
waterberging voorgeschreven conform de volgende voorkeursvolgorde;
1. aanpak bron
Beginnend bij de bron is afstroming van hemelwater
te voorkomen door het areaal verhard oppervlak te
minimaliseren. Mogelijkheden zijn bijvoorbeeld een smaller
rijprofiel of een korte ontsluitingsstructuur. Daarnaast is
het ook mogelijk de afstroming van het hemelwater van
de verharding terug te dringen door gebruik te maken van
doorlatende verharding, waterdaken of groene daken.

2.
3.
4.
hergebruik hemelwater
Bij hergebruik wordt het hemelwater opgevangen
en opgeslagen en wordt het benut voor bijvoorbeeld
toiletspoeling, de wasmachine, het wassen van de auto of
het sproeien van de tuin. Hergebruik is zowel op individuele
basis als middels collectieve installaties mogelijk.
berging/infiltratie op het perceel
Door infiltratie van hemelwater in de bodem wordt de afvoer
naar oppervlaktewater vertraagd en verminderd. Dit heeft
een dempend effect op piekbelastingen en draagt bij aan
het verminderen van wateroverlast. In stedelijke gebieden
zorgt het verharde oppervlakte voor een verminderde
infiltratie in de bodem, wat kan resulteren in een verlaging
van de grondwaterstand. Het infiltreren van hemelwater
is gunstig voor het aanvullen van de grondwaterreserves.
De mogelijkheden voor infiltratie dienen zoveel mogelijk
benut te worden, mits dit niet leidt tot grondwateroverlast.
Infiltratie op perceelsniveau kan belemmerd worden door
de aanwezigheid van slecht doorlatende lagen of door te
hoge grondwaterstanden. Indien nodig kan een infiltratievoorziening
gecombineerd worden met een alternatieve
bergingsvoorziening. Alternatieve berging kan bijvoorbeeld
gerealiseerd worden in de vorm van grindkoffers,
ondergrondse bergingskratten en hemelwaterputten.
waterbergingsbank
Als bovenstaande maatregelen niet mogelijk of niet wenselijk
zijn dan is in de toekomst eventueel afkoop van compensatie
mogelijk middels de waterbergingsbank (zie paragraaf 5.1.3).
Compensatie b
Als in bestaand stedelijk gebied de verharding toeneemt met
meer dan 150 m 2 zijn compenserende maatregelen nodig. Hierbij
wordt vervolgens een onderscheidt gemaakt in een uitbreiding
kleiner dan 2000 m 2 en een uitbreiding groter dan 2000 m 2 . Bij
een uitbreiding groter dan 2000 m 2 is het te realiseren bergingsvolume
groot. In deze gevallen gaat het waterschap terughoudend
om met alternatieve waterberging, dit om reden van
beheersbaarheid. Bij een toename van verhard oppervlak groter
dan 2000 m 2 schrijft het waterschap een bovengrondse zichtbare
waterberging voor in de vorm van wadi’s, retentievoorzieningen
of uitbreiding van het oppervlaktewater. Versnippering
van oppervlaktewater dient hierbij zoveel mogelijk voorkomen
te worden. Indien bovenstaande maatregelen niet mogelijk of
niet wenselijk zijn dan is in de toekomst eventueel afkoop van
compensatie mogelijk middels de waterbergingsbank.
Compensatie C
Als in uitbreidingsplannen de verharding toeneemt met meer
dan 2000 m 2 zijn compenserende maatregelen nodig. Bij
volledige herinrichting en functieverandering moet een nieuw
watersysteem ontworpen worden dat voldoet aan de normen van
het NBW Actueel en de inrichtingseisen van het waterschap,
zoals beschreven wordt in paragraaf 6.3 “Inrichtingseisen
hoofdstelsel”. Het vrijkomende hemelwater dient in deze situaties
volledig geborgen te kunnen worden in het oppervlaktewater.
Zichtbaar afkoppelen en berging dient hier het uitgangspunt
te zijn.
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | 5 |
Compensatie d
Als in het buitengebied de verharding toeneemt met meer dan
1500 m 2 , zijn compenserende maatregelen nodig. Bij een uitbreiding
groter dan 1500 m 2 is het te realiseren bergingsvolume
groot. In deze gevallen gaat het waterschap terughoudend om
met alternatieve waterberging, om reden van beheerbaarheid.
Bij een toename van verhard oppervlak groter dan 1500 m 2
schrijft het waterschap een bovengrondse waterberging voor in
de vorm van wadi’s, retentievoorzieningen of uitbreiding van
het oppervlaktewater. Versnippering van oppervlaktewater dient
hierbij zoveel mogelijk voorkomen te worden.

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
5. . Waterbergingsbank
In de toekomst zal er mogelijk gebruik worden gemaakt van een
waterbergingsbank. De ontwikkeling van dit concept is in 2009
begonnen in de vorm van een pilot van de gemeente Groningen
en de waterschappen Hunze en Aa’s en Noorderzijlvest.
Indien de in paragraaf 5.1.2 genoemde maatregelen, om de
toename van verhard oppervlak te compenseren, niet mogelijk
zijn of onevenredig hoge (maatschappelijke) kosten met zich
meebrengen, dan is afkoop van compensatie mogelijk door een
bijdrage te doen in de waterbergingsbank. Met de gelden uit
de waterbergingsbank worden dan op een ander moment en op
een andere locatie maatregelen uitgevoerd om de berging te
vergroten. De hoogte van de bijdrage aan de waterbergingsbank
is gelinkt aan de grondprijs in het plangebied.
De waterbergingsbank zou als laatste mogelijkheid gebruikt
moeten worden. Daarom is deze optie ook als laatste genoemd
in de voorkeursvolgorde voor compensatie.
Het pilot-project wordt geëvalueerd. Daarna wordt samen met de
gemeenten besloten of het in breder verband wordt toegepast.
5. . Watertekort
Door de verwachte klimaatveranderingen neemt zowel de
watervraag als het neerslagtekort in de zomer toe (zie inleiding
paragraaf 5.1).
De klimaatverandering heeft gevolgen voor het peil van het
oppervlaktewater en kan leiden tot het niet kunnen handhaven
van de gewenste zomerpeilen. Dit heeft gevolgen voor de
verschillende functies als landbouw, scheepvaart, natuur
Stadsvijver Rosarium Winschoten
en recreatie, maar ook voor het stedelijk gebied. Naast de
kwantitatieve gevolgen is een watertekort ook van invloed op
de kwaliteit van het water. Door de temperatuurstijging zal ook
de temperatuur van het oppervlaktewater stijgen. Het warmere
water, in combinatie met een afnemende beschikbaarheid van
water voor doorspoeling, geeft een grotere kans op blauwalgen,
zuurstofloosheid, vissterfte en toename van ziekteverwekkers,
waardoor gezondheidsproblemen kunnen ontstaan.
Voor uitzonderlijk droge omstandigheden treedt de Regionale
Verdringingsreeks in werking. Dit is een uitwerking van de
Nationale Verdringingsreeks. In de Regionale Verdringingsreeks
is de prioritering voor de verdeling van zoet water
geregeld. In de stedelijke gebieden waar het dalen van de
(grond)waterstanden niet resulteert in onomkeerbare schade
door klink en zetting, zal het stedelijk water veelal in de
categorie vallen met de laagste prioriteit.
Naast de toenemende kans op watertekort zal ook de verzilting
toenemen. In het laaggelegen kustgebied zal door een stijgende
zeespiegel en een verminderde doorspoeling de verzilting van
het oppervlaktewater toenemen.
Maatregelen ten behoeve van het bestrijden van de
wateroverlast en het bereiken van de ecologische doelen mogen
niet resulteren in een toename van het watertekort. Tevens
dient het watersysteem minder kwetsbaar gemaakt te worden
voor watertekortsituaties.
Mogelijke maatregelen zijn het aanwenden van hemelwater en
grondwater als waterbron en een flexibel peilbeheer.
Om een goed beeld te krijgen van de problematiek zijn
studies nodig die inzicht gaan geven in de gevolgen van
de verdringingsreeks, de effectiviteit van maatregelen om
watertekorten te voorkomen en de effectiviteit van maatregelen
om de gevolgen van watertekort te minimaliseren.

5. .5 Veiligheid
In het Beheerplan 2010-2015 van waterschap Hunze en Aa’s
zijn beleidsdoelen geformuleerd op het gebied van veiligheid.
Levensbedreigende situaties voor mensen mogen niet
plaatsvinden; voor dieren proberen we die zoveel mogelijk te
voorkomen. We zorgen ervoor dat de zeedijk en de boezem nu
en in de toekomst voldoen aan de wettelijke veiligheidsnorm.
Veiligheid tegen overstroming vanuit zee en boezem
Het watersysteem dient zodanig ingericht te zijn dat het
bescherming biedt tegen overstromingen. Een 100% garantie
tegen overstromingen is echter niet mogelijk, vandaar dat er
veiligheidsnormen zijn opgesteld met een gemiddelde overschrijdingsfrequentie.
Voor overstroming vanuit zee is de norm een
gemiddelde overschrijdingsfrequentie van 1 keer per 4000 jaar.
Voor overstroming vanuit de boezem is dit 1 keer per 100 jaar.
Nationaal en internationaal is er steeds meer aandacht voor
overstromingsbestendigheid. In de Richtlijn Overstromingsrisico’s
(ROR), het advies van de Deltacommissie en het
Nationaal Waterplan wordt aangegeven dat 100% veiligheid
tegen overstromingen niet kan worden gegarandeerd. Daarom
moet er meer worden gekeken naar overstromingsrisico dan
alleen naar overstromingskans. Bij het bepalen van risico’s
wordt de volgende ‘formule’ gebruikt: risico = kans x effect.
Het overstromingsrisico is dus niet alleen afhankelijk van
de overstromingskans, maar ook van het effect van een
overstroming. Het effect van een overstroming in dichtbevolkt
stedelijk gebied is vele malen groter dan van een overstroming
in het landelijk gebied.
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
Goed beschermd wonen achter de kade in Haren
In het nieuwe beleid wordt duidelijk aangegeven dat er niet
zomaar gebouwd mag worden op plekken die overstromingsgevoelig
zijn. Wanneer een initiatiefnemer op een dergelijke
locatie wil bouwen, moet eerst duidelijk worden gemaakt,
middels een kosten-baten-analyse, dat de gekozen locatie de
meest geschikte locatie is voor de geplande ontwikkeling.
In deze analyse moeten gevolgen voor het waterbeheer en
de bezwaren op het gebied van overstromingsgevoeligheid
zwaarwegend worden meegenomen. Als uiteindelijk toch voor
de desbetreffende locatie wordt gekozen dient er een onderhandeling
plaats te vinden met het waterschap over de verdeling
van kosten van verantwoordelijkheden om te kunnen voldoen
aan de veiligheidsnorm. Door de geplande ontwikkeling kan het
namelijk zo zijn dat het overstromingsrisico voor het gebied
toeneemt, omdat het gevolg van een overstroming toeneemt.
Het toegenomen risico kan tot gevolg hebben dat het gebied
in een andere veiligheidsklasse komt, waardoor maatregelen
moeten worden genomen, zoals bijvoorbeeld aanpassing van de
kaden. Het waterschap hanteert in zulke gevallen het principe
“de veroorzaker betaalt”.
In het Beheerplan 2010-2015 van het waterschap is op pagina
14 een kaart opgenomen met de overstromingsgevoelige
gebieden vanuit de boezem. De provincie Groningen heeft deze
kaart voor haar gebied ook opgenomen in het POP3.
Provinciale Staten van Groningen hebben in 2005 besloten
dat per 1 januari 2025 voor de gebieden met risicoklasse 4 en
5, conform de IPO-systematiek, richtinggevend moet worden
gestreefd naar een veiligheidsnorm van 1:300 respectievelijk
1:1000. Het onderzoek daarnaar is in 2008 gestart. Samen
met de provincies Groningen en Drenthe voert het waterschap
een verkenning uit naar de maatregelen die op lange termijn
(tot 2025/2030) eventueel nodig zijn om de gevolgen van
klimaatverandering en bodemdaling op te vangen. Deze
verkenning moet duidelijk maken of beide provincies en het
waterschap op korte termijn nader onderzoek moeten starten
als vervolg op de hoogwaterstudies naar maatregelen tegen
wateroverlast.
5. . Waterkwaliteit
De chemische kwaliteitsnormen voor oppervlaktewater zijn
vastgelegd in de ministeriële Regeling milieukwaliteitseisen
gevaarlijke stoffen oppervlaktewateren. De milieukwaliteitseisen
die daar zijn vastgelegd, zijn de maximaal toelaatbare
risiconiveaus (MTR), zoals in het verleden ook opgenomen in de
vierde Nota Waterhuishouding.
Met de herziening van het Besluit kwaliteitseisen en
monitoring water is de kaderrichtlijn Water begin 2010 juridisch
geïmplementeerd in Nederland. De Kaderrichtlijn Water
beschrijft zo normatief wat de goede toestand voor natuurlijke
wateren en grondwater is. De afgeleide doelen en maatregelen
voor de verschillende stroomgebieden zijn opgenomen in
stroomgebiedbeheersplannen.
Voor het beoordelen van de waterkwaliteit wordt voor een
aantal parameters gebruik gemaakt van de gebiedsgerichte
normen. Deze gebiedsgerichte normen zijn opgesteld voor de
KRW-waterlichamen. De normen zijn opgenomen in bijlage 3.
Sommige waterlichamen liggen deels in stedelijk gebied. Verder
mag het stedelijk watersysteem niet van negatieve invloed zijn
op de KRW-waterlichamen.
Voor de stedelijke wateren zijn samen met de gemeenten
ecoscans uitgevoerd. De ecoscan is een momentopname van de
ecologische kwaliteit van het stedelijk water. Daarnaast worden
ook de ecologische potenties, streefbeelden en bijbehorende
maatregelen gedefinieerd.

5. . Puntbronnen
In het stedelijk gebied vinden lozingen plaats vanuit
puntbronnen. Dit zijn lozingen van afvalwater, die via een
werk (bijvoorbeeld een pijp) op het oppervlaktewater worden
geloosd.
Deze lozingen zijn vanaf 22 december 2009 vergunningplichtig
op grond van de Waterwet en algemene regels op grond van
de Wet milieubeheer. Bij de vergunningverlening wordt als
uitgangspunt gehanteerd dat de lozingen de oppervlaktewaterkwaliteit
niet negatief mogen beïnvloeden.
In 2010 is de beleidsnota “Vergunningverlening en handhaving
(Stromend Afvalwater)” vastgesteld. Hierin is het beleid van
het waterschap Hunze en Aa’s opgenomen op basis waarvan de
vergunningverlening en handhaving wordt uitgevoerd.
Vuilwateroverstorten
Riooloverstorten zijn noodzakelijke voorzieningen om bij hevige
regenval te voorkomen dat afvalwater vanuit de riolering op
straat of in woningen terecht komt. Waar mogelijk zullen
overstortingen vanuit de gemengde riolering plaats moeten
vinden op hoofdwatergangen met een goede doorspoeling. Ook
mogen overstorten geen gevaar en/of bovenmatige overlast
opleveren voor de volksgezondheid, veedrenking of het milieu.
De afgelopen jaren is er door gemeenten veel geïnvesteerd in de
riolering om emissies te voorkomen. Deze maatregelen komen
voort uit de zogenaamde “basisinspanning voor de riolering” en
de klimaatveranderingen waardoor de belasting door regenval
in de toekomst zal gaan toenemen. De riolering dient hierop te
worden voorbereid.
Bij de hydraulische berekening van rioolstelsels moet gebruik
worden gemaakt van module C2100 van de “Leidraad Riolering”
van de stichting RioNed, zie hiervoor bijlage 5.
individuele lozingen
Individuele lozingen van huishoudelijk afvalwater dienen hun
afvalwater te lozen middels een IBA-voorziening (individuele
behandeling afvalwater). Ook voor woonboten geldt dat zij een
eigen voorziening voor de zuivering van afvalwater dienen te
hebben of dat zij, indien mogelijk, aangesloten worden op de
riolering.
5. . Drijfvuil
Eén van de ergernissen bij bewoners van het stedelijk gebied
is het drijfvuil in kanalen en watergangen. Alhoewel het geen
fraai gezicht is, vormt het meestal geen direct gevaar voor
waterhuishouding, veiligheid en/of gezondheid. In paragraaf
6.2 wordt aangegeven wie verantwoordelijk is voor het
verwijderen van drijfvuil.
5. .9 Botulisme
Watervogels en vissen kunnen het slachtoffer worden van
botulisme in geval van een slechte waterkwaliteit. De kans
hierop is het grootst tijdens warme zomers. Botulisme is
in principe ongevaarlijk voor de mens, maar dodelijk voor
watervogels en vissen. Besmette (dode) dieren moeten zo snel
mogelijk verwijderd worden. Het waterschap is verantwoordelijk
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | 9 |
voor het opruimen van de dode dieren en dient er zorg voor te
dragen dat deze dieren onderzocht worden op de aanwezigheid
van de bacterie die botulisme veroorzaakt. Als deze besmette
dieren blijven liggen, bestaat de kans op een variant van
botulisme die wél gevaarlijk is voor de mens.
5. . 0 Watervogels
Watervogels kunnen van (negatieve) invloed zijn op de
waterkwaliteit. Een verhoogde nutriëntenconcentratie kan het
gevolg zijn, waardoor een grotere kans op waterkwaliteitsproblemen
ontstaat. Of dit een probleem is, is mede afhankelijk van
de functie van het water. Bij de (her)inrichting van gebieden
waarvan bekend is dat er veel watervogels verblijven, kan het
zinvol zijn de inrichting hierop aan te passen. Het gebied zou
bijvoorbeeld minder aantrekkelijk kunnen worden gemaakt voor
vogels. Een andere maatregel is het voorkomen van stagnant
water, door het verbeteren van de doorstroming.

| 0 | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
5.2 Hemelwater
Hemelwater is de bron van het watersysteem. Dit gegeven
is aanleiding om hemelwater te koesteren en te benutten.
Hemelwater moet in stedelijk gebied een zichtbare en
belangrijke rol krijgen in het watersysteem. Voorwaarde hierbij
is dat het hemelwater schoon blijft. Vervuiling van afstromend
hemelwater en menging met afvalwater moet voorkomen dan
wel ongedaan gemaakt worden. Hemelwater in het watersysteem
mag niet resulteren in overlast, zowel kwantitatief als
kwalitatief.
5. . Afkoppelen verhard oppervlak
In een groot deel van het bestaand stedelijk gebied wordt
het hemelwater en afvalwater verzameld in een gemengd
rioolstelsel. Via het gemengd stelsel komt dit hemelwater na
zuivering in een RWZI terecht in het oppervlaktewater. Bij
hevige neerslag kan het door afvalwater vervuilde hemelwater
via een overstort ongezuiverd in het oppervlaktewater
terechtkomen.
Het afkoppelen van verhard oppervlak zodat schoon hemelwater
gescheiden blijft van vuilwater heeft voordelen en kan bijdragen
aan een duurzaam watersysteem. Redenen om af te koppelen
zijn:
- schoon hemelwater wordt dan niet vervuild en is beschikbaar
voor het (lokale) watersysteem;
- de verontreiniging van het watersysteem neemt per saldo af;
- het levert een vermindering van het volume afvalwater
op hetgeen gunstig is voor de capaciteit van de bestaande
riolering, de transportvoorzieningen en de RWZI;
- het heeft een gunstig effect op de stikstof effluent vracht
van de RWZI en zorgt voor een afname van emissie van zware
metalen zoals cadmium of kwik.
Het vrijkomende hemelwater mag niet resulteren in een
versnelde afvoer en piekafvoeren. Daarom zijn maatregelen
nodig om het hemelwater vast te houden en vertraagd af te
voeren, zie paragraaf 5.1.2.
5. . Diffuse bronnen
Diffuse bronnen zijn verontreinigingen die verspreid (en vaak
indirect) in oppervlaktewater terechtkomen. Het is hierbij
lastig één veroorzaker van de verontreiniging aan te wijzen. Bij
diffuse bronnen is vaak sprake van meerdere veroorzakers van
kleine(re) verontreinigingen. De kwaliteit van het hemelwater
in stedelijk gebied wordt met name beïnvloed door deze diffuse
bronnen. De activiteiten van deze bronnen leiden ertoe dat
diverse stoffen (verspreid in stedelijk gebied) in het hemelwater
terecht komen.
Voorbeelden van diffuse bronnen in het stedelijk gebied zijn:
- afstroming van bestrijdingsmiddelen (en afbraakproducten
hiervan) door onkruidbestrijding op verharde (en in mindere
mate onverharde) terreinen;
- gebruik van uitlogende bouwmetalen in de bouwsector;
Afkoppelen rioolbuizen

- afstromend wegwater dat als gevolg van verkeersactiviteiten
vervuild is met o.a. koper, lood, zink, PAK’s en minerale olie;
- gebruik van verzinkt straatmeubilair en verzinkte
straatverlichting;
- gladheidbestrijding met behulp van zout in de
wintermaanden;
- afstroming van uitwerpselen van honden, paarden, vogels, etc.
De invloed van diffuse bronnen op hemelwater wordt zoveel
mogelijk beperkt door het hanteren van de beleidsuitgangspunten
in het landelijk emissiebeleid:
1.
2.
3.
preventie (voorkomen van de verontreiniging);
hergebruik (hergebruik van water en stoffen waar mogelijk);
verwijderen (volgens best beschikbare technieken).
Hieronder zijn de diffuse bronnen met de grootste invloed op de
waterkwaliteit nader toegelicht.
bestrijdingsmiddelen
Als gevolg van het gebruik van bestrijdingsmiddelen treffen we
in de oppervlaktewateren in stedelijk gebied vaak schadelijke
stoffen aan. Onkruidbestrijdingsmiddelen mogen alleen volgens
de methode voor Duurzaam OnkruidBeheer (DOB-methode)
worden toegepast.
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |
Hergebruik regenwater

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
Metalen in de bouwsector
Hemelwater dat afstroomt van daken van gebouwen bevat,
door het gebruik van uitlogende bouwmaterialen, met
name de metalen koper, lood en zink. We stimuleren het
afkoppelen van hemelwater van de riolering, waarbij het
hemelwater geïnfiltreerd wordt in de bodem of geloosd wordt
op het oppervlaktewater. Bij het lozen van hemelwater op
oppervlaktewater worden de metalen deels gebonden in de
waterbodem en deels komen de metalen opgelost in het
oppervlaktewater terecht. Dit is een ongewenste situatie
en daarom wordt landelijk gewerkt aan het formuleren van
regelgeving omtrent het gebruik van bouwmetalen.
De gemeenten in ons beheergebied hebben het convenant
Duurzaam Bouwen (DuBo) ondertekend. Gemeenten verlenen
bouwvergunningen, waarin eisen worden gesteld aan de bouw
van diverse objecten. Wij zijn van mening dat gemeenten
daarom direct invloed kunnen uitoefenen op de kwaliteit van
hemelwater door in de vergunningverlening het gebruik van de
Nationale pakketten duurzaam bouwen mee te nemen, conform
de afspraken in het DuBo convenant.
Bij de beoordeling van ruimtelijke plannen in de Watertoets
adviseert het waterschap de initiatiefnemer om uitlogende
metalen niet toe te passen of om maatregelen te nemen, zodat
de uitlogende metalen niet in het oppervlaktewater terecht
komen.
Verkeersactiviteiten
De lozing van afstromend wegwater zal ondermeer worden
gereguleerd in het Besluit “lozen buiten inrichtingen”, dat
medio 2010 van kracht zal worden. Hierin is de volgende
voorkeursvolgorde opgenomen:
1. lozing van afstromend wegwater vindt plaats in of op de
bodem;
2. als lozing in of op de bodem niet mogelijk is, dan mag het op
de schoonwaterriolering of oppervlaktewater worden geloosd;
3. als lozing op de schoonwaterriolering of oppervlaktewater
niet mogelijk is, dan mag het worden geloosd op de
vuilwaterriolering.
5. . Hemelwaterafvoer
De afvoer van hemelwater uit een gescheiden stelsel neemt toe
als gevolg van een actief afkoppelbeleid dat het waterschap al
een aantal jaren voert. Het afgevoerde hemelwater is maar in
beperkte mate verontreinigend. In veel gevallen kan hemelwater
van wegen en daken op een watergang of infiltratievoorziening
worden aangesloten. In sommige gevallen is het echter
raadzaam aanvullende maatregelen te nemen. Te denken valt
hierbij aan bijvoorbeeld een verbeterd gescheiden stelsel bij
industrieterreinen en drukke verkeersknooppunten, of een
olie-slibafscheider bij laad- en losterreinen. In andere gevallen
kan het soms raadzaam zijn de waterkwaliteit te verbeteren
door het ontvangende oppervlaktewater anders in te richten
(het realiseren van een helofytenfilter, aanplant van extra
waterplanten, het plaatsen van een extra filter, etc.).
Om te kunnen bepalen wanneer een voorziening nodig is, kan
gebruik worden gemaakt van de beslisboom afkoppelen. De
beslisboom is opgenomen in bijlage 4. Deze beslisboom zal in
de meest voorkomende gevallen uitsluitsel geven over het type
voorziening waarvoor gekozen moet worden. Voor de gevallen
waarin de beslisboom geen uitsluitsel geeft, of de wens bestaat
een alternatieve voorziening te plaatsen, zal in overleg met het
waterschap moeten worden gekeken naar de mogelijkheden.
5.3 Grondwater
Grondwater speelt een belangrijke rol binnen het duurzaam
stedelijk waterbeheer. Enerzijds kan grondwater resulteren
in overlast maar aan de andere kant biedt het grondwater
ook kansen en mogelijkheden die bij kunnen dragen aan een
duurzaam stedelijk watersysteem.
5. . Grondwateroverlast – rolverdeling
In een aantal gemeenten is sprake van grondwateroverlast. Die
overlast leidt tot vochtbezwaren in de woning. Grondwateroverlast
kan veroorzaakt worden door een onvoldoende
ontwatering op perceelniveau, veelal het gevolg van het niet
zorgvuldig bouwrijp maken van de grond, het aanwezig zijn van
storende ondoorlatende lagen in de bodem, een stijging van de
grondwaterstand door wijzigingen in het oppervlaktewater of
het stopzetten van diepe grondwateronttrekkingen.

Conform de Waterwet en de Wet gemeentelijke watertaken is
de perceeleigenaar zelf verantwoordelijk voor het op eigen
perceel treffen van maatregelen tegen grondwateroverlast, voor
zover deze problemen niet aantoonbaar worden veroorzaakt
door onrechtmatig handelen of nalaten van de buur (overheid
of particulier). Bij grondwaterproblemen mag dus in de
eerste plaats van de perceeleigenaar worden verwacht, dat
hij de vereiste (waterhuishoudkundige en/of bouwkundige)
maatregelen neemt, denk hierbij aan het aanleggen van
drainage of een ontwateringssloot.
Gemeenten hebben een zorgplicht voor het in het openbare
gemeentelijk gebied treffen van maatregelen om structureel
nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de
grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of
te beperken, voor zover gemeentelijke maatregelen doelmatig
zijn en het niet de verantwoordelijkheid van het waterschap
of de provincie is om maatregelen te nemen. Maatregelen die
een gemeente in dit kader kan nemen zijn het aanleggen van
drainage en het aanleggen van voorzieningen als ontwateringssloten
of regenwaterriolering waar het overtollige grondwater
op geloosd kan worden. Grondwater mag in principe niet
geloosd worden op het vuilwaterriool. De gemeente is het
eerste aanspreekpunt (loket) voor de burger op het gebied van
grondwater.
De gemeente kan aansprakelijk worden gesteld voor schade,
door het niet nakomen van de zorgplicht. Benadeelden zullen
dan duidelijk moeten maken in welk opzicht de gemeente
tekort is geschoten in haar wettelijke taak en dat zij als
gevolg daarvan schade hebben ondervonden. De gemeente
heeft een zekere beleidsvrijheid om haar zorgplicht in te
vullen. De rechter beoordeelt of de gemeente heeft gedaan wat
redelijkerwijs verwacht mag worden.
Het waterschap is beheerder van het regionale freatisch
(ondiep) grondwater. Het beheer bestaat vooral uit toetsing,
advies en vergunningverlening voor kleine onttrekkingen.
Samen met de gemeenten gaat het waterschap onderzoek
uitvoeren naar de oorzaken van grondwateroverlast en wordt
er per gemeente, indien nodig, een maatregelenprogramma
opgesteld. Bij het oplossen van grondwateroverlast wordt
synergie gezocht met andere opgaven, zodat werk met werk
gemaakt kan worden en de opgaven en problemen tegen de
laagste maatschappelijke kosten kunnen worden uitgevoerd
en/of opgelost.
Daarnaast adviseert het waterschap in de watertoets onder
andere over de grondwaterstanden, de gewenste bouwpeilen
en overige maatregelen om overlast vanuit het grondwater te
voorkomen.
5. . Duurzaam grondwater
Naast overlast kan grondwater ook een belangrijke rol vervullen
binnen een duurzaam stedelijk watersysteem. Schoon water,
of een bijzondere kwaliteit kwelwater, is een schaars goed
en dient optimaal te worden gebruikt. Rekening houden met
het grondwatersysteem en het inzetten van grondwater als
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |
bron van schoon water kan bijdragen aan het verminderen
van een watertekort, het verminderen van de aanvoer van
gebiedsvreemd water en een verbetering van de waterkwaliteit.
sturend grondwater
Het functioneren van het grondwatersysteem moet meegenomen
worden als ordenend element in verschillende plannen.
Grondwater in de omgeving heeft invloed op de grondwatersituatie
in de stad en viceversa. Wil je goed omgaan met
grondwater in de stad, dan is dit inzicht belangrijk. Bij de
locatiekeuze van een nieuwe woonwijk moet rekening gehouden
worden met de grondwaterstanden en de gevoeligheid voor
vervuiling van het (on)diepe grondwater. Ook de inrichtingsplannen
dienen hierop afgestemd te worden.
5.4 Riolering, zuivering en afvalwaterketen
5. . Samenwerking in de afvalwaterketen
“Zij beheren de afvalwaterketen als ware er sprake van één
systeem en één verantwoordelijke partij”.
Op basis van dit uitgangspunt zijn er in het Nationaal bestuursakkoord
Water Actueel, het Nationaal Waterplan en het
Bestuursakkoord Waterketen doelstellingen opgenomen om het
watersysteem op orde te brengen en te houden. Het doel daarbij
is de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater te verbeteren
voor de leefomgeving van de mens, maar ook voor planten en
dieren. Dit betekent niet alleen een omslag in organisatie, maar
ook in de uitvoering van het dagelijks beheer en onderhoud.

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
Afvalwaterketen
Om hier invulling aan te geven wil het waterschap actief
samenwerken met de partijen in de waterketen. In de provincie
Groningen is daartoe een samenwerkingsverband in oprichting
met waterschap Noorderzijlvest en Waterbedrijf Groningen.
Met dit nutsbedrijf (RioNoord) willen de partijen samen met
gemeenten de riolering beheren en onderhouden. Daarnaast zijn
er initiatieven om gemalen en overstorten van de gemeenten
Veendam, Menterwolde en Pekela in één systeem onder te
brengen.
Voor de gemeente Vlagtwedde en het chemiepark Oosterhorn in
Delfzijl onderhoudt het waterschap de rioolgemalen.
Ook in de provincie Drenthe worden initiatieven ontplooid.
Samen met de gemeenten in de provincie Drenthe en de in
Drenthe actieve waterschappen wordt een meetplan opgesteld
voor het afvalwatersysteem. De doelstelling is een integraal
en provinciebreed meetnet voor overstorten en gemalen te
ontwikkelen.
5. . Optimalisatie van de afvalwaterketen
Uiteindelijk willen we graag samen met de gemeente naar
het integraal beheren en monitoren van gemeentelijke
(riolering)objecten en meettoestellen, zoals gemalen,
overstorten, neerslagmetingen en grondwaterstanden.
Verantwoordelijkheden blijven zoals ze nu zijn. Over beheer en
onderhoud willen we nadere afspraken maken. Hiermee willen
we het volgende bereiken:
- totaal inzicht in de keten;
- uniformiteit in visualisatie en gegevens;
- geen (jaarlijkse) overdracht van gegevens tussen overheden;
- kostenvoordeel voor gemeente en waterschap.
De object- en monitoringsinformatie dient dan in een
gemeenschappelijke database te worden vastgelegd en
rapportages dienen integraal te worden opgesteld. Voordelen
hiervan zijn:
- gecombineerde kwaliteits- en kwantiteitsrapportage m.b.t.
stedelijk waterbeheer;
- opstellen van een verbreed gemeentelijk rioleringsplan (VGRP)
op basis van monitoringsinformatie in plaats van theoretische
uitgangspunten;
- beter inzicht in het totale functioneren biedt kansen om
het systeem optimaal te benutten en zo investeringen te
voorkomen of minimaliseren;
- gemeenschappelijke rapportage naar andere overheden en
belangstellenden.
- stedelijk waterbeheer beter te optimaliseren;
- door eventueel uit te breiden met drinkwaterinformatie is
vreemd water in de riolering eenvoudiger te lokaliseren.
Door ontwikkelingen in lokale sanitatie, bijvoorbeeld IBAvoorzieningen
(Individuele Behandeling Afvalwater), en

RWZI Assen
het afkoppelen van hemelwater wordt de belasting van het
oppervlaktewater met nutriënten, metalen en microverontreinigingen
meer diffuus. Hierdoor zal de monitoring van het
oppervlaktewater in de grotere watergangen zich mogelijk meer
moeten verplaatsen naar lokale meetpunten.
Om beter inzicht te krijgen in het lokaal functioneren van
het afvalwatersysteem is het noodzakelijk om meer inzicht te
krijgen in het functioneren van het systeem. Het plaatsen van
debietmeters, metingen bij overstorten en controle van de lokale
oppervlaktewaterkwaliteit vergroot dit inzicht. De planning en
uitvoering daarvan wordt opgenomen in een gemeentelijk rioolmonitoringsplan
en vormt samen met de berekeningen uit het
Basis RioleringsPlan (BRP) de basis voor het verbreed GRP.
Als gevolg van afkoppelen wordt er steeds meer hemelwater
rechtstreeks naar het oppervlaktewater afgevoerd. Het
uitgangspunt is en blijft dat het mengen van schoon en vuil
water niet duurzaam is en leidt tot extra kosten voor transport
en zuiveren. Gebleken is echter dat hierdoor ook het risico op
vervuiling van het oppervlaktewater door foutaansluitingen
toeneemt. Controle van foutieve aansluitingen op (verbeterd)
gescheiden stelsels is daarom noodzakelijk. Ook is het
vanuit handhaving nodig gebleken om bij bedrijventerreinen
regelmatig inspecties en controles uit te voeren naar mogelijke
vervuiling van de hemelwaterafvoer.
5. . Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (vGRP)
Op basis van de Wet milieubeheer dient het waterschap, als
beheerder van de zuiveringstechnische werken en als beheerder
van de oppervlaktewateren waarop wordt geloosd, te worden
betrokken bij de voorbereiding van het plan.
Waterschap Hunze en Aa’s wil naast deze betrokkenheid
ook graag een actieve rol spelen bij het opstellen van de
gemeentelijke rioleringsplannen. Om hierin een rol van
betekenis te kunnen spelen willen wij gemeenten graag
uitnodigen het waterschap vroegtijdig in het voorbereidingsproces
van deze plannen te betrekken.
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | 5 |
In bijlage 5 staan de uitgangspunten genoemd die van belang
zijn bij het opstellen van vGRP’s en BRP’s.
5. . Aansluiting op een zuiveringtechnisch werk
Op basis van theoretische berekeningen en uitgangspunten
in het BRP wordt per overdrachtspunt van gemeente naar
waterschap een afnameverplichting overeengekomen. Dit wordt
tussen gemeente en waterschap vastgelegd in een afvalwaterakkoord.
In deze overeenkomst worden tevens kwalitatieve
randvoorwaarden afgesproken voor het beschermen van de
goede werking van de rioolwaterzuiveringsinstallatie. Ook is
hierin aangegeven hoe de procedure bij calamiteiten en vreemde
lozingen samen met de gemeente wordt uitgevoerd.
Voorafgaand aan de aanpassingen van de zuiveringen in de
periode 2003-2008 zijn alle rioleringsgegevens met gemeenten
afgestemd. Op basis hiervan is de afnameverplichting
vastgesteld en in vergunningen vastgelegd. Onze installaties
zijn aan de hand daarvan aangepast. Hierdoor is er de
komende jaren in principe geen ruimte voor grote hydraulische
aanpassingen. Onvoorziene uitbreidingen in gemeenten zouden
met afkoppelmaatregelen kunnen worden gecompenseerd.
Samen met de gemeente zal worden gezocht naar de meest
kosteneffectieve maatregelen.
Overigens geldt voor alle gewenste uitbreidingen in de
hydraulische capaciteit dat samen met de gemeenten moet
worden gekeken naar de mogelijkheid deze uitbreiding met

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
afkoppelmaatregelen te compenseren. Deze duurzame maatregel
geniet een sterke voorkeur boven het uitbreiden van de
hydraulische capaciteit.
5. .5 Waterkwaliteitspoor
De kwaliteit van het oppervlaktewater kan negatief worden
beïnvloed door lozingen die plaatsvinden van afstromend
oppervlak, de riolering en regenwateruitlaten. Om hier inzicht
in te krijgen zullen kwaliteitsmetingen moeten worden gedaan
aan het oppervlaktewater.
Het waterschap zal, samen met de gemeenten, plannen van
aanpak waterkwaliteitspoor opstellen en hiertoe onderzoek
doen naar de kwaliteit van (stedelijke) waterpartijen binnen
haar beheergebied om op deze wijze inzicht te verkrijgen in
de stoffen die een probleem vormen in stedelijk water en de
opgave die nog resteert na het realiseren van het emissiespoor.
Het emissiespoor is ook bekend als basisinspanning.
Het emissiespoor is in het verzorgingsgebied van Hunze en
Aa’s nagenoeg afgerond. Een beperkt aantal gemeenten is
bezig met de afronding van projecten die in het kader van de
basisinspanning zijn opgestart.
Het waterkwaliteitspoor is complementair aan het emissiespoor en
moet leiden tot het opheffen van lokale knelpunten tussen
rioollozingen en de waterkwaliteit. De doelstelling van het
waterkwaliteitspoor is er voor zorg te dragen dat het afvalwatersysteem
geen knelpunt oplevert voor het watersysteem. De
uitvoering van het waterkwaliteitspoor is noodzakelijk omdat de
basisinspanning riolering voor lokale situaties te beperkt is om het
einddoel voor de stedelijke waterkwaliteit veilig te kunnen stellen.
Naast belasting van het oppervlaktewater door eutrofiering,
zal ook de belasting van zware metalen en medicijnresten in
toenemende mate een probleem kunnen vormen. In paragraaf
5.2.2 zijn de diffuse bronnen nader belicht. In paragraaf 5.4.7
wordt de problematiek met betrekking tot medicijnresten en
hormoonverstorende stoffen toegelicht.
5. . Indirecte lozingen
Voor de vergunningverlening van de indirecte lozingen op de
riolering worden dezelfde beleidsuitgangspunten gehanteerd als
voor de puntbronnen, die lozen op oppervlaktewater.
De organisatie van de vergunningverlening is vanaf medio 2010,
met de inwerkingtreding van de Wabo, wezenlijk veranderd. Met
ingang van 2010 is het bevoegd gezag van deze zogenoemde
indirecte lozingen verschoven naar het bevoegd gezag van
de Wet milieubeheer (gemeente of provincie). Voor indirecte
lozingen afkomstig van aangewezen categorieën van bedrijven
heeft het waterschap een bindend adviesrecht gekregen. Voor
alle andere indirecte lozingen heeft het waterschap een nietbindend
adviesrecht gekregen.
Het waterschap heeft de ambitie hierin vergaand samen te
werken met gemeenten en provincies om te komen tot een
integrale afweging van belangen.
5. . Medicijnresten en hormoonverstorende stoffen
Onder nieuwe stoffen worden verstaan hormoonverstorende
stoffen, geneesmiddelen en andere potentieel schadelijke
stoffen die in het oppervlaktewater kunnen voorkomen, maar
(nog) niet in het waterkwaliteitsbeleid worden meegenomen
(zoals weekmakers, brandvertragers, geurstoffen en antizonnebrandmiddelen).
Opvallend is dat de emissie van nieuwe stoffen
voor een groot aantal stoffen voortkomt uit het gebruik van
consumentenproducten. Dit betekent dat voor deze stoffen de
RWZI een belangrijke, zo niet de belangrijkste route naar het
oppervlaktewater is.
In de media verschijnen steeds vaker berichten over
geneesmiddelen in het water. De kennis over voorkomen,
effecten en risico’s neemt enerzijds snel toe, anderzijds is er
ook nog veel onbekend. Er zijn dan ook genoeg redenen om
de kennis rond geneesmiddelen te vergroten, zodat eventuele
maatregelen beter kunnen worden onderbouwd.
Het Waterschap Hunze en Aa’s doet in haar gebied mee aan
de landelijke onderzoeken. Zo is in 2007 onderzoek gedaan
naar het verstrekken van geneesmiddelen in Stadskanaal door
de apotheken. Vervolgens zijn in 2008 (vanuit het STOWAproject
Verg(h)ulde Pillen) bij het ziekenhuis en de zuivering
in Stadskanaal monsters genomen. Hieruit kwam naar voren
dat een aanzienlijk deel van de geneesmiddelen op de RWZI
afkomstig is van ziekenhuizen (20-50%, afhankelijk van de
locale situatie). Uit de analyses bleek dat veel geneesmiddelen
in de rioolwaterzuivering worden afgebroken, echter een aantal,

Blauwalg
waaronder antibiotica en epilepsie medicijnen worden slechts
beperkt afgebroken en komen in het oppervlaktewater terecht.
Als logische vervolgstap op het project bij ziekenhuizen is het
project ZORG gestart om de aard en omvang van de emissie
uit overige zorginstellingen (verpleeg- en verzorgingstehuizen,
gehandicaptenzorg, GGZ etc.) in kaart te brengen. Ook
hieraan leveren wij een bijdrage door bij een zorginstelling te
bemonsteren.
Ziekenhuizen en zorgcentra zijn specifieke bronnen voor
geneesmiddelresten in urine. Een van de mogelijkheden om de
invloed van geneesmiddelen op het watermilieu te verminderen,
is het apart verzamelen van urine. Dit kan met zogenaamde
scheidingstoiletten. Bij deze toiletten wordt urine apart
opvangen. Voorwaarde is wel dat de mannen gaan zitten om te
plassen.
Bij ziekenhuizen en zorgcentra kan de urine dan apart worden
ingezameld en verwerkt. Bij nieuwbouw zijn er kansen om de
rioolinfrastructuur anders in te richten.
Het waterschap wil graag samen met gemeenten en provincies
de mogelijkheden van gescheiden sanitatie bij zorgcentra
onderzoeken en stimuleren.
5.5 Natuur en ecologie
5.5. Circulerende watersystemen
Stilstaand water kan een negatieve invloed hebben op de
waterkwaliteit. Met name in de zomerperiode is het gewenst
dat watergangen voldoende doorstroming hebben om zo
waterkwaliteitsproblemen als vissterfte en blauwalg te
voorkomen. Ook verzamelt zich drijfvuil in stromingsloze
gedeelten van watergangen.
Bij het ontwerp van watergangen dient rekening te worden
gehouden met doorspoelmogelijkheden, het voorkomen van
stromingsloze gedeelten (dode hoeken) en doodlopende
zijtakken. Als er afgekoppeld wordt in een bestaande situatie
dient bekeken te worden of het afgekoppelde water gebruikt
kan worden om doorstroming te creëren in stilstaande wateren.
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |
5.5. Natuurvriendelijke oevers
Voor een goede waterkwaliteit is een gevarieerde plant- en
diergemeenschap van belang. De oeverinrichting levert daar een
belangrijke bijdrage aan. Vanwege de invloed van zowel land als
water is de oeverzone van nature een systeem met een grote
verscheidenheid aan flora en fauna. Planten dienen als voedsel,
maar ook als schuilgelegenheid voor veel dieren, waaronder
insecten, vissen en vogels. De ecologische invloed van de oever
reikt daarmee veel verder dan alleen de grens tussen land en
water. De oever biedt daarnaast goede migratiemogelijkheden
voor planten en dieren en is als zodanig uitermate geschikt
als ecologische verbindingszone. Ook spelen natuurvriendelijke
oevers een rol in het vastleggen van nutriënten en kunnen zo
een zuiverende rol vervullen.
Specifiek voor stedelijk gebied is een aantal aandachtspunten
van belang wanneer er nagedacht wordt over een andere
inrichting van de oevers:
- ruimtedruk;
- cultuur-historische waarde van kades (bijvoorbeeld bij oude
aanlegkades in binnensteden);
- (kind)veiligheid;
- uitstraling van de watergangen;
- beheer en onderhoud.
In het stedelijk gebied kan een natuurvriendelijke oever
ecologisch zeer waardevol zijn. Daarnaast zijn natuurvriendelijke
oevers in het stedelijk gebied belangrijk voor de migratie
van fauna door de stad. Ook vijvers kunnen in veel gevallen

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
oever
Tekening natuurvriendelijke oever
helofyten
drijfblad
ondergedoken
vegetatie
natuurvriendelijk worden ingericht. Rond vijvers is meestal
genoeg ruimte en ook vaak al een groenvoorziening waarbij een
natuurvriendelijke oever prima kan aansluiten. Bij sommige
vijvers zal een natuurvriendelijke oever wellicht minder gewenst
zijn, omdat juist de strakke grasoever door omwonenden
gewaardeerd wordt.
Het waterschap streeft ernaar om niet-functionele beschoeiing
op termijn te vervangen door natuurvriendelijke oevers (zie
paragraaf 6.2).
Bij de aanleg van natuurvriendelijke oevers moet rekening
worden gehouden met de “Handreiking Natuurvriendelijke
Oevers” (STOWA, 2009) en met de beleidsnotitie over
natuurvriendelijke oevers die eind 2010 door waterschap
Hunze en Aa’s is vastgesteld. Het is van belang vooraf
duidelijke afspraken te maken met de verschillende partijen
over de functie van de natuurvriendelijke oever en het doel
dat nagestreefd wordt met de aanleg van de natuurvriendelijke
oever. Het einddoel moet hierbij zo specifiek mogelijk
omschreven worden. De gemaakte afspraken moeten resulteren
in uitgangspunten en afspraken tussen de verschillende partijen
voor het beheer en onderhoud van de oever.
Bij de inrichting van stedelijk water dat zich in een ecologische
verbindingszone bevindt, dienen zo veel mogelijke natuurvriendelijke
oevers te worden aangelegd.

Natuurvriendelijke oever Helofytenfilter
5.5. Natuurlijke zuivering
Voor de zuivering van licht verontreinigd (afval)water en/of
oppervlaktewater is de aanleg van een natuurlijke zuivering een
optie. Een natuurlijke zuivering wordt ook wel een helofytenfilter
genoemd. De helofyten nemen stikstof en fosfaat uit het
oppervlaktewater op, filteren onopgeloste bestanddelen eruit
en stimuleren het bacteriële bodemleven. Hierdoor wordt het
natuurlijk zuiverend vermogen van het oppervlaktewater beter
benut en worden nutriënten omgezet of gebonden.
De belangrijkste functie van een helofytenfilter is de zuivering
van oppervlaktewater en/of afvalwater, zodat de waterkwaliteit
verbetert. Daarnaast kan het in het stedelijk gebied ook nog
een functie hebben ten aanzien van onderstaande punten:
- Het vasthouden van water: het helofytenfilter kan gebruikt
worden om het water tijdelijk in een gebied vast te houden of
kan voor een tijdelijke buffering van piekaanvoeren zorgen;
- Natuurwaarde: aan het helofytenfilter kan een natuurwaarde
worden toegekend voor flora en/of fauna. Hierbij is de
bijdrage aan de natuurwaarde tweeledig. Het helofytenfilter
zorgt voor een verbetering van de waterkwaliteit. Daarnaast
kan het dienen als broed- en foerageerplaats voor vogels
en andere diersoorten. Om een bijdrage te leveren aan de
natuurwaarde is het wel van belang aandacht te hebben voor
beheer en onderhoud van het helofytenfilter, zodat geen
ophoping van bijvoorbeeld nutriënten plaatsvindt wat een
negatieve invloed kan hebben op verdere ontwikkeling van de
natuurwaarden;
- Recreatie: het helofytenfilter kan ingepast worden in een
aantrekkelijke omgeving waarin recreatie (in beperkte mate)
mogelijk is.
Bij het ontwerp van een helofytenfilter dient rekening te
worden gehouden met zowel de bodem en geohydrologie van de
omgeving als met de hydrologie van het helofytenfilter zelf. Er
moet voldoende ruimte worden gereserveerd voor een helofyten-
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | 9 |
filter In de praktijk blijkt namelijk dat ze soms te klein zijn
aangelegd om goed te kunnen functioneren. Ook dient op
voorhand goed nagedacht te worden over het beheer van het
helofytenfilter. Dit om mogelijke ongewenste neveneffecten te
voorkomen. Mogelijke ongewenste neveneffecten zijn:
- stankoverlast;
- overlast door muggen en ongedierte;
- ophoping of uitspoeling van nutriënten en andere verontreiniging.
Het voordeel van een helofytenfilter ten opzichte van andere
zuiveringstechnieken is dat het vaak beter inpasbaar is in het
landschap en dat het helofytenfilter makkelijker gecombineerd
kan worden met andere functies dan de chemische en of
fysische zuiveringstechnieken. Een helofytenfilter kan dienen
als schakel om van zogeheten ‘dood effluent’ weer ‘natuurlijk’
oppervlaktewater te maken.

| 50 | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
Vistrap in de Drentsche Aa
5.5. Ecologische verbindingszone
Ecologische verbindingszones maken deel uit van de Ecologische
Hoofdstructuur (EHS). Een ecologische verbindingszone is een
verbindingszone tussen verschillende natuurgebieden. Via deze
zones in stedelijk gebied kunnen planten en dieren zich via
droge of natte zones verplaatsen van het ene natuurgebied naar
het andere. Zo ontstaat er uitwisseling tussen de verschillende
natuurgebieden.
Bij het ontwerp van de ecologische verbindingszones in stedelijk
gebied dienen de aanwezige obstakels voor migratiemogelijkheden
te worden geïnventariseerd (denk hierbij aan duikers,
bruggen, stuwen, harde oevers, steile oevers, etc.) inclusief de
mogelijkheden om ze op te lossen. Ecologische verbindingszones
dienen ecologisch te worden beheerd. Hiermee dient rekening te
worden gehouden bij het ontwerp en de aanleg.
Bij de inrichting van stedelijk water dat zich in een ecologische
verbindingszone bevindt, dienen zo veel mogelijke natuurvriendelijke
oevers te worden aangelegd (zie ook paragraaf 5.5.2).
5.6 Waterbodem
De laatste jaren is de baggeropgave in stedelijk gebied veelal in
beeld gebracht met behulp van de landelijke Subbied-regeling
(stimuleringsregeling uitvoering baggeren in bebouwd gebied).
Dit heeft vervolgens nog niet geresulteerd in het wegwerken
van de baggerachterstand vanwege de hoge verwerkingskosten
van baggerslib in het stedelijk gebied. Verwerken op de kant
is in veel gevallen onmogelijk door de aanwezigheid van
bebouwing of andere belemmeringen op de kant en het slib is
vaak vervuild met grof vuil.
Het Besluit Bodemkwaliteit (BBK) is in 2008 in werking
getreden. Dit besluit bevordert gebiedsgerichte oplossingen en
het gebruik van secundaire grondstoffen. Door te kijken naar
de gewenste bodemkwaliteit vanuit functies en de bestaande
bodemkwaliteit wordt goed bodembeheer gestimuleerd.
Het onderdeel grond en baggerspecie van het Besluit
bodemkwaliteit regelt hoe en waar grond en baggerspecie
met een bepaalde kwaliteit mag worden toegepast. Lokale
(water)bodembeheerders (gemeenten en waterschappen) krijgen
meer verantwoordelijkheden en kunnen zelf normen vaststellen
met het gebiedsspecifieke beleid. Als dat niet gebeurt, is
het generieke beleid van toepassing. Beide partijen moeten
samenwerken om goed bodembeheer in het bebouwde gebied
toe te (kunnen) passen.
Daarnaast krijgen de waterschappen met de nieuwe
Waterwet ook een belangrijke taak om het probleem van het
verontreinigde baggerslib op te lossen.
De gewijzigde wetgeving leidt ertoe dat wij aan de slag gaan
met een vernieuwd Integraal Baggerbeleidsplan waarin onder
meer een inventarisatie, planning en kostenoverzicht van het
baggerwerk in stedelijke wateren opgenomen wordt.

5.7 Functies
Samen met de gemeenten worden functies voor stedelijk
water bepaald. Het eigendom, beheer en onderhoud wordt
afgestemd op de functie van het water. In bijlage 6 worden
de verschillende functies voor stedelijk water beschreven. In
hoofdstuk 6 wordt nader ingegaan op eigendom, beheer en
onderhoud van stedelijk water.
5.8 Beleving
In het verleden was water voor veel stedelijke ontwikkelingen
een bepalende factor. De bewoners en gebruikers hadden een
natuurlijke binding met het water. Gebruik en beleving spelen
daarbij een belangrijke rol.
Door de huidige maatschappelijke ontwikkelingen is in veel
stedelijke gebieden de beleving van het water op de achtergrond
geraakt. Burgers zijn als het ware verder van het water af
komen te staan. Water is weggestopt waardoor de beleving van
water minder is geworden. De ruimtelijke ontwikkelingen van
de afgelopen jaren hebben knelpunten opgeleverd, terwijl er
weinig kansen zijn benut. Toch kan juist het watersysteem een
eigen karakter geven aan de leefomgeving.
Een positieve beleving van water betekent ook dat water niet
leidt tot overlast voor de burger. Hierbij moet rekening worden
gehouden met het feit dat de burger een bepaalde situatie
eerder als overlast kan ervaren dan in de perceptie van het
waterschap of de gemeente het geval is.
De functie van het watersysteem moet zichtbaar en helder zijn
voor de burger. De inrichting van het stedelijk water wordt
afgestemd op de gebruiksdoelen en functies van het water.
Risico’s op verdrinking (van kinderen en minder validen) worden
tot het minimum beperkt. Waterberging wordt tevens benut
voor recreatie, kinderen en natuur (functiecombinaties).
Water met verschillende functies
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | 5 |
Water en het watersysteem zijn medeordenend in de ruimtelijke
ontwikkeling. Water heeft daarom een duidelijke plaats in het
ruimtelijke planvormingsproces nodig. Resultaat daarvan is
dat water mede de beeldkwaliteit van de leefomgeving in het
stedelijk gebied bepaalt. Bestaande (water)structuren vinden we
daarbij richtinggevend.
Het waterschap wil dat water een herkenbaar en waardevol
element is in iedere woon- en werkomgeving en aansluit bij de
functies van omgeving en watergang. Dat betekent dat oude en
nieuwe watergangen volwaardig zijn ingepast in de vormgeving
van wijken en het beheer van watergangen.

| 5 | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011

6 | Beheer , OnderhOud
en eigendOm
stedelijk Watersysteem

| 5 | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2010

6 | Beheer , OnderhOud
en eigendOm
stedelijk Watersysteem
6.1 Beheer
Van oudsher wordt het waterbeheer in het stedelijk gebied
uitgevoerd door de gemeenten. Zij voeren het onderhoud uit,
bedienen een deel van de kunstwerken voor een optimaal
peilbeheer en richten het watersysteem in bij uitbreiding- en
herinrichtingsplannen. Met de invoering van de Waterschapswet
in 1992 is het waterbeheer in de bebouwde kom een formele
taak van de waterschappen geworden. In de nieuwe Waterwet
wordt het waterschap wederom gezien als beheerder van het
stedelijk water.
De Waterwet kent twee waterbeheerders: het Rijk als de
beheerder van de rijkswateren en de waterschappen als de
beheerders van de regionale watersystemen. Conform de
Waterwet is het waterschap in alle gevallen beheerder van het
regionale watersysteem, dus ook van het watersysteem in het
stedelijk gebied.
Het beheer van het regionale watersysteem dient gericht te zijn
op:
- voorkoming en waar nodig beperking van overstromingen,
wateroverlast en waterschaarste in samenhang met;
- bescherming en verbetering van de chemische en ecologische
kwaliteit van het watersysteem en;
- het treffen van de nodige maatregelen opdat het
beheersobject de daaraan toegekende functie vervult
(zie o.a. bijlage 6).
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | 55 |
Het waterbeheer heeft dus een integraal karakter, gericht op
zowel waterkwantiteit als waterkwaliteit en de functie van het
water.
Het beheer is te verdelen in een passief beheer en een actief
beheer. De belangrijkste elementen van het passieve beheer zijn
planvorming, regelgeving, vergunningverlening en handhaving.
De belangrijkste elementen van het actieve beheer zijn de
aanleg en/of bouw van werken, regulering van aan- en afvoer
alsmede berging van water en onderhoud (baggeren en andere
onderhoudswerkzaamheden, muskusrattenbestrijding, etc.).
Het waterschap is (financieel) verantwoordelijk voor het
passieve én actieve beheer, de uitvoering daarvan geschiedt
door of namens het waterschap. Het onderhoud wordt op de
meest kosteneffectieve manier geregeld. Dit kan betekenen dat
bijvoorbeeld gemeenten de uitvoering van het onderhoud op
zich nemen.
6.2 Overdracht, eigendom en onderhoud in
bestaand stedelijk gebied
. . Huidige situatie onderhoud stedelijk water
In de huidige situatie wordt het stedelijk water nagenoeg
geheel door de gemeenten uitgevoerd. Met ongeveer de helft
van de gemeenten in ons beheergebied zijn overeenkomsten
opgesteld omtrent het onderhoud van de hoofdwatergangen
in het stedelijk gebied. De gemeenten ontvangen in die
gevallen een vergoeding voor het uitvoeren van het onderhoud,

| 5 | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
gebaseerd op de gemiddelde kosten in het landelijk gebied. Deze
werkwijze is echter niet toereikend voor het waterschap om
in het stedelijk gebied aan zijn inspanningsplicht te voldoen
en de functionele normen en doelstellingen te realiseren. Dit
is dan ook de reden dat het waterschap de komende jaren het
stedelijk watersysteem over wil nemen van de gemeente, wat
ook is opgenomen in het Beheerplan 2010-2015. Het streven is
om in 2015 met alle gemeenten een overdrachtsovereenkomst
afgesloten te hebben waarmee de overname van het stedelijk
water gerealiseerd wordt. Deze overeenkomst zal uiteraard in
goed overleg met de gemeente en eventuele andere partijen
worden opgesteld.
. . Welke watergangen nemen we over?
Het waterschap kan op het beheer van het gehele systeem
worden aangesproken, maar is niet per definitie ook
onderhoudsplichtige van het hele watersysteem. In het stedelijk
gebied wordt dezelfde werkwijze als in het landelijk gebied
gehanteerd. Dit houdt in dat watergangen qua onderhoud
ingedeeld worden in drie categorieën waarvan de onderhoudsplicht
in de legger wordt vastgelegd:
1.
2.
3.
hoofdwatergang: waterschap is onderhoudsplichtige;
schouwsloot: derde is onderhoudsplichtige (bijvoorbeeld de
aanliggende eigenaar of gemeente);
overige watergang: aanliggende eigenaar is onderhoudsplichtige,
maar actieve schouw wordt niet gevoerd.
Criteria hoofdwatergang
In het stedelijk gebied wordt een watergang aangemerkt als een
hoofdwatergang als de watergang niet geïsoleerd is gelegen en
voldoet aan minimaal één van onderstaande criteria:
- de afvoer is in een maatgevende situatie (situatie die 1 à 2
keer per jaar voorkomt) groter dan 50 l/s. Dit komt overeen
met een afvoergebied van circa 38 ha (1,33 l/s/ha * 38 ha =
50 l/s);
- de watergang vervult een functie voor de aanvoer van water
of doorspoeling;
- op het water vindt een lozing vanuit een gemeentelijk
riool plaats, zowel ingeval van een regenwaterlozing
bij een gescheiden stelsel als bij een overstort uit een
gemengd rioolstelsel (mits de overstorten in overleg met het
waterschap zijn aangelegd).
Hunze en Aa’s staat voor een taakopvatting die past
bij integraal waterbeheer. Wij streven een veerkrachtig
watersysteem na en dus een zo groot mogelijke bergingscapaciteit
en een zo groot mogelijk zelfreinigend vermogen in het
watersysteem. Daarom wordt bij hoofdwatergangen de volledige
watergang als hoofdwatergang beschouwd, dit wil zeggen van
insteek tot insteek.
Droge sloot in de stad
Oeverbeschoeiing langs de weg

Criteria schouwsloot
Watergangen worden aangemerkt als schouwsloot wanneer
ze niet voldoen aan de criteria van hoofdwatergang maar wel
een afwateringsfunctie vervullen en het een sloot betreft waar
meerdere eigenaren op afwateren. In een maatgevende situatie
is de afvoer van een schouwsloot kleiner dan 50 l/s en groter
dan 30 l/s.
overige watergangen
Dit zijn de watergangen die geen hoofdwatergang of
schouwsloot zijn. Deze watergangen maken ook deel uit van
het watersysteem en vallen daarom onder het beheer van
het waterschap en de regels van de keur maar er vindt geen
jaarlijks toezicht plaats op het onderhoud. Het beheer van het
waterschap bestaat in dit geval dus uit vergunningverlening en
handhaving, met name ter voorkoming van demping zodat het
waterbergend vermogen in stand wordt gehouden.
Voorzieningen gemeentelijke zorgplicht
Voor voorzieningen met een ontwaterings- (t.b.v. grondwaterbeheersing)
en hemelwater-afvoerfunctie, zoals wadi’s, drainage of
ondergrondse bergingsvoorzieningen, is de gemeente beheerder
en onderhoudsplichtige omdat deze voorzieningen behoren bij
de zorgplichten van de gemeente.
Over het algemeen lozen deze bergingsvoorzieningen op het
oppervlaktwater. Daarmee kunnen de bergingsvoorzieningen
van invloed zijn op de wateropgave en van belang zijn bij het
voldoen aan de inundatienormen. De lozingspunten van de
bergingsvoorzieningen vallen daarom onder het beheer van het
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | 5 |
Groothoefblad

| 5 | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
waterschap. Het beheer bestaat in dit geval uit vergunningverlening
en handhaving, om o.a. de bergingsfunctie te
waarborgen.
. . Welke kunstwerken nemen we over?
Ook voor het overdragen van het beheer en onderhoud van
kunstwerken in het hoofdwatergangenstelsel is de werkwijze
in het landelijk gebied het uitgangspunt. Op basis van
onderstaande criteria worden de kunstwerken overgedragen van
de gemeente aan het waterschap en vice versa.
oevers, beschoeiing, keerwanden en muren
Het beheer en onderhoud van de hoofdwatergang wordt
van insteek tot insteek overgedragen aan het waterschap
inclusief de aanwezige oeververdediging, tenzij de oeververdediging
is aangelegd ter bescherming van bouwconstructieve
elementen (bv wegen en gebouwen). Oeververdediging met
een bouwkundige functie rekent het waterschap niet tot haar
taak. Als binnen een afstand van 8 meter vanaf de kademuur,
damwand of beschoeiing een weg of een gebouw is gelegen dan
wordt de functie aangemerkt als een bouwkundige functie.
Als de oeververdediging puur een esthetische functie heeft en
niet noodzakelijk is voor de waterhuishouding, dan wordt deze
niet overgenomen door het waterschap, tenzij de gemeente
ermee instemt dat de oeververdediging in de toekomst, wanneer
de oeververdediging vervangen zou moeten worden, wordt
vervangen door een flauwe of natuurvriendelijke oever.
Peilregulerende kunstwerken
Peilbeheer is één van de belangrijke taakonderdelen van het
waterkwantiteitsbeheer. Om deze taak goed te kunnen uitvoeren
is het van belang dat alle peilregulerende werken als stuwen,
regelbare debietbegrenzers en gemalen in hoofdwatergangen
inclusief de ondergrond in eigendom, beheer en onderhoud
overgedragen worden aan het waterschap.
dammen en duikers
Duikers blijven in eigendom bij de belanghebbende, zoals
de wegbeheerder. Van duikers in hoofdwatergangen is het
onderhoud van het doorstroomprofiel de verantwoordelijkheid
van het waterschap. Het onderhoud aan de constructie van de
duiker en het grondlichaam zijn de verantwoordelijkheid van de
gebruiker ofwel belanghebbende.
bruggen
Het beheer en onderhoud van bruggen, en bijbehorende
beschoeiing en eventuele andere constructies ten behoeve
van de stabiliteit, is een taak van de wegbeheerder, veelal de
gemeente. Het doorstroomprofiel is de verantwoordelijkheid van
het waterschap.
. . Eigendom en toegankelijkheid
Het eigendom van de ondergrond van de wateren en
kunstwerken die worden overgedragen aan het waterschap ligt
veelal bij overheidsinstanties. In sommige gevallen is de oever
en een deel van het water in eigendom bij de aanliggende
particulieren.
Hoewel het voor waterbeheersing niet noodzakelijk is om het
eigendom van de hoofdwatergangen en ondergronden van
kunstwerken te hebben heeft dit wel de voorkeur. Duidelijkheid
en bescherming van het watersysteem zijn redenen om het
eigendom over te dragen. Er zal ingezet worden om het
eigendom van de ondergrond van de wateren en kunstwerken
die nu in bezit zijn bij overheidsinstanties over te dragen aan
het waterschap.
Het overdragen van het eigendom dient om niet te geschieden.
De kadastrale en notariële kosten worden gezamenlijk door de
beide partijen gedragen.
In het stedelijk gebied zal niet ingezet worden op de aankoop
van maaipaden. Bij de overdracht zal de toegankelijkheid van de
hoofdwatergangen en kunstwerken geregeld worden middels een
recht van overpad en erfdienstbaarheden.
Overname van eigendom, beheer en/of onderhoud van
bepaalde watergangen wordt niet uitgesloten op basis van
bereikbaarheid. De gemeente dient ervoor zorg te dragen dat
al het water vanaf de kant of vanaf het water bereikbaar is,
eventueel door middel van een bootinlaatplaats.
. .5 Achterstallig onderhoud
De hoofdwatergangen en kunstwerken die worden overgedragen
aan het waterschap zullen grotendeels in overdraagbare staat
(dus: functionele staat) verkeren. Er kan echter ook sprake zijn
van achterstallig onderhoud. Alle vervanging, herstel en groot
onderhoud aan de overgedragen beschoeiing, kunstwerken en
waterlopen dat binnen vijf jaar na de overdracht noodzakelijk

is om het kunstwerk of waterloop werkend te houden, wordt
aangemerkt als achterstallig onderhoud. Bij kunstwerken is er
eveneens sprake van achterstallig onderhoud als het werk niet
voldoet aan de wettelijke normen op het gebied van arbo en
veiligheid.
De kosten voor het wegwerken van het achterstallig onderhoud
worden, naar redelijkheid en billijkheid verdeeld tussen
gemeente en waterschap op basis van een 50% - 50% verdeling.
Het onderhoud van alle over te dragen watergangen en werken
wordt met ingang van de overdrachtsdatum overgedragen aan
het waterschap, inclusief de watergangen en werken waarbij
sprake is van achterstallig onderhoud.
Wanneer een watergang voor de eerste keer na de overdracht
wordt gebaggerd en er sprake is van bodemverontreiniging,
dan is de gemeente aansprakelijk voor de meerkosten voor
het verwijderen van slib in de klasse ‘nooit verspreidbaar’ en
‘industrie’.
Onder achterstallig onderhoud wordt eveneens verstaan een
achterstand in het verlenen van vergunningen voor het maken,
hebben en onderhouden van werken in de over te dragen
hoofdwatergangen. Daar waar sprake is van een achterstand
in de vergunningverlening zal de gemeente deze achterstand
moeten wegwerken. Als dat niet gebeurt voor een bepaalde
situatie dan gaat het waterschap ervan uit dat er geen
vergunning voor is. Met de gemeente zal een termijn worden
afgesproken waarbinnen de achterstand in vergunningverlening
moet zijn weggewerkt.
. . Ontvangstplicht en baggerdepot
De ontvangstplicht van baggerspecie is als gedoogplicht
opgenomen in de Waterwet. De ontvangstplicht geldt voor
percelen die grenzen aan watergangen. Ook in stedelijk gebied
geldt de ontvangstplicht en waar mogelijk zal het waterschap
gebruik maken van de ontvangstplicht. In het stedelijk gebied
zijn er vaak fysieke en andere belemmeringen aanwezig,
waardoor de baggerspecie daar niet op de kant kan worden
geborgen. In deze situaties kan het waterschap besluiten de
ontvangstplicht niet te effectueren en wordt het maaisel of
bagger afgevoerd.
Voor deze situaties is het noodzakelijk dat er baggerdepots
komen. Onderdeel van de overdrachtsovereenkomst zal zijn
dat gemeenten de ondergrond voor de depots “om niet” ter
beschikking stellen en zorgen voor de planologische inpassing
en benodigde vergunningen.
Het waterschap draagt zorg voor de inrichting, de exploitatie
en de transportkosten. Wel geldt voor de laatste kosten dat er
sprake moet zijn van een redelijke transportafstand tussen het
baggerwerk en het depot (maximaal 10 km).
. . Vaarwegen
Daar waar hoofdwatergangen eveneens de functie van vaarweg
vervullen en het waterschap niet de vaarwegbeheerder is,
kan op een andere wijze worden omgegaan met eigendom en
onderhoud van de hoofdwatergang en kunstwerken.
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | 59 |
. . Drijfvuil
De onderhoudsplichtige van de watergang waar drijfvuil
voorkomt, is verantwoordelijk voor de verwijdering en afvoer
van het drijfvuil.
Het waterschap zal bij het reguliere onderhoud van de
hoofdwatergangen het drijfvuil verwijderen. Als er klachten
zijn over de aanwezigheid van hinderlijk (kwantitatief en/
of kwalitatief) drijfvuil zal dit verwijderd worden door het
waterschap.
. .9 Overdracht, eigendom en onderhoud in nieuw
stedelijk gebied
In nieuwe stedelijke gebieden zal het eigendom, beheer en
onderhoud van de hoofdwatergangen en de kunstwerken
conform de in deze paragraaf aangegeven uitgangspunten na
aanleg overgedragen worden aan het waterschap, mits deze zijn
aangelegd conform de inrichtingseisen van het waterschap.

| 0 | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
6.3 Inrichtingseisen hoofdstelsel
Watergangen en kunstwerken in nieuw stedelijk gebied
moeten voldoen aan de volgende inrichtingseisen qua ligging,
bereikbaarheid, oevers en taludhelling, voordat ze overgedragen
kunnen worden aan het waterschap.
. . Ligging
De ligging van het hoofdwatergangenstelsel dient afgestemd te
zijn op het hydrologische systeem. Bestaande waterstructuren
dienen zoveel mogelijk intact gehouden te worden. Het stelsel
dient zodanig ingericht te worden dat grondwateroverlast
voorkomen wordt.
. . Bereikbaarheid
Hoofdwatergangen moeten bereikbaar zijn voor machinaal
onderhoud. Bij watergangen met een bovenbreedte tot vier
meter is een éénzijdige obstakelvrije toegangszone van 5 meter
voldoende. Bij watergangen met een breedte tussen de vier
en de 7 meter dient aan beide zijden een obstakelvrije zone
van 5 meter in acht worden genomen. Bij watergangen met
een breedte groter dan 7 meter zal het onderhoud vanaf het
water plaatsvinden. De volgende inrichtingseisen zijn dan van
toepassing:
- een waterdiepte van minimaal 1 meter, bij zomerpeil;
- minimale bodembreedte van 3,00 meter;
- een talud tot 1:2;
- een vrije doorvaarhoogte bij bruggen van 1,50 meter;
- elk vijverdeel moet voorzien zijn van een laad- en losplaats
voor de maaiboot (flauwe helling met grasbetonstenen);
- er moet een locatie aanwezig zijn waar maaisel uit de
watergang kan worden verwijderd en op een voertuig kan
worden geladen om zo te worden afgevoerd;
- er moet een locatie in de watergang aanwezig van 6 bij
6 meter (met een waterdiepte minimaal 1 meter (bij
zomerpeil of boezempeil)) waar een maaiboot gekeerd kan
worden (zodat maaisel kan worden opgeduwd).
. . Oevers en taludhelling
Er wordt terughoudend omgegaan met het aanbrengen van
beschoeiing. Als beschoeiing geen bouwkundige, waterhuishoudkundige,
of vaarwegfunctie heeft gaat de voorkeur uit
naar de aanleg van een natuurvriendelijke oever in de vorm van
flauwe taluds (> 1:3) of met plasbermen met een waterdiepte
van 0,30 meter en een breedte van minimaal 1,00 meter. Bij het
toepassen van kunstmatige oeverbescherming dient aandacht
te zijn voor fauna-uitstapplaatsen, veiligheid (met name voor
kinderen) en toepassing van duurzame materialen.
De taludhelling dient minimaal 1:2 te zijn. Als het talud tevens
een functie vervult als onderhoudsstrook is een taludhelling van
minimaal 1:10 nodig.

| Bijlagen

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2010

i | Beleid en Wet- en
regelgeving
In deze bijlage wordt het beleid en de wet- en regelgeving uit
hoofdstuk 2 nader toegelicht, voor zover een nadere uitwerking
gewenst werd geacht.
waterbeheer 21e eeuw
Specifiek voor stedelijk gebied worden aandachtspunten
genoemd als:
- afkoppelen en infiltreren van hemelwater in de bodem;
- voldoende berging in het oppervlaktewater (voldoende areaal;
eventueel te zoeken net buiten de stedelijke gebieden).
Meer ruimte voor water nodig om de veerkracht van de
watersystemen te kunnen vergroten;
- een watertoets is verplicht ingevolge artikel 10 van het
Besluit op de ruimtelijke ordening 1985 om te toetsen of
water goed is betrokken bij de ruimtelijke ordeningsplannen
en structuurplannen.
Gesteld wordt dat regionale maatregelen voor veiligheid
maatwerk vergen omdat de omstandigheden en de effectiviteit
van maatregelen per regio sterk kunnen verschillen. Voor
veiligheid moeten daarom op gebiedsniveau gebiedsgerichte
normen worden vastgesteld, mede op grond van kosten/baten
afweging. De landelijke normen zijn hierin richtinggevend.
waterwet
De Waterwet vervangt de volgende wetten:
- Wet Gemeentelijke watertaken;
- Wet op de waterhuishouding;
- Wet op de waterkering;
- Grondwaterwet;
- Wet verontreiniging oppervlaktewateren;
- Wet verontreiniging zeewater;
- Wet droogmakerijen en indijkingen;
- Wet beheer rijkswaterstaatswerken;
- Waterstaatswet 1900;
- Wrakkenwet.
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |
Na de invoering van de Waterwet blijft alleen de Waterschapswet
bestaan als overige wet binnen het waterbeheer.
De hoofddoelstelling van de Waterwet is als volgt geformuleerd:
“De toepassing van deze wet is gericht op:
- voorkoming en waar nodig beperking van overstromingen,
wateroverlast en waterschaarste in samenhang met;
- bescherming en verbetering van de chemische en ecologische
kwaliteit van watersystemen en vervulling van maatschappelijke
functies door watersystemen.”
Vanuit deze doelstelling wordt duidelijk dat de Waterwet toeziet
op waterkering, waterkwantiteit en waterkwaliteit. De Waterwet
getuigt van een integrale benadering van het waterbeheer.

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
In hoofdstuk 3 van de Waterwet wordt de organisatie van het
waterbeheer behandeld. De volgende verdeling van taken en
verantwoordelijkheden wordt gegeven:
Rijksoverheid
De rijksoverheid maakt het beleid op nationaal niveau en
formuleert de strategische doelen voor het waterbeheer. De
Rijksoverheid beheert het hoofdwatersysteem en stelt normen
vast op nationaal niveau. Het Rijk houdt tevens toezicht op de
lagere overheden.
Provincie
De provincie is de toezichthouder op het regionale niveau.
De provincie zorgt voor doorwerking van het nationale beleid
naar regionaal beleid. De provincie stelt strategische kaders
(formuleert strategisch beleid), zorgt voor afstemming van
waterbeleid met ander beleid op regionaal niveau en formuleert
regionale normen. De operationele taken die de provincie
nu nog heeft worden grotendeels overgedragen aan de
waterschappen. Alleen het verlenen van bepaalde vergunningen
omtrent (grote) ingrepen in/gevolgen voor het diepe
grondwater blijft in handen van de provincie.
Waterschap
Het waterschap is de beheerder van de regionale watersystemen
en is verantwoordelijk voor het operationele waterbeheer op
regionaal niveau. Het waterschap bepaalt de maatregelen
die getroffen moeten worden om de strategische doelen te
realiseren en voert deze maatregelen uit.
Gemeente
De gemeente is verantwoordelijk voor de behandeling van het
overtollige grondwater en het verwerken van het hemelwater
in het stedelijk gebied. Vanuit de Wet ruimtelijke ordening en
de Wet milieubeheer is de gemeente daarnaast belast met “de
lokale ruimtelijke inpassing van maatregelen op het gebied van
waterkwantiteit en het uitvoeren van milieumaatregelen in het
stedelijk gebied ten behoeve van de Kaderrichtlijn Water”.
De Waterwet voorziet verder in een aantal instrumenten
om het watersysteem op orde te krijgen en te houden. Zo
worden er in de Waterwet per onderdeel van het waterbeheer
(waterkwantiteit, waterkwaliteit, etc.) concrete normen
geformuleerd. Door deze normen wordt duidelijk waar het
watersysteem aan moet voldoen voordat het ‘op orde’ is.
Daarnaast beschrijft de Waterwet een planstelsel en
instrumenten waarmee actief kan worden bijgestuurd.
wet ruimtelijke ordening (wro)
Een tweetal zaken uit de Wro zijn in het bijzonder van belang
voor het stedelijk waterbeheer:
- De bestemmingsplannen van de gemeente hoeven in de nieuw
Wro niet meer te worden goedgekeurd door de provincie.
De provincie en het Rijk kunnen wel een aanwijzing
geven, zowel proactief als reactief, aan de gemeente, met
betrekking tot het bestemmingsplan, maar alleen als het
een zaak van provinciaal, respectievelijk nationaal belang
is. Gevolg hiervan is dat de controle op de watertoets
vervalt. Waterschappen kunnen naleving van de watertoets
minder goed afdwingen door naar de provincie te stappen.
Waterschappen moeten zelf in de gaten houden wanneer
een plan ter inzage ligt en er dan op reageren. Wanneer met
de inspraak van het waterschap niks gedaan wordt kan het
waterschap dat aanvechten bij de Raad van State. Dit vereist
een actieve houding van het waterschap bij de toetsing van
ruimtelijke plannen.
- Er wordt een koppeling gemaakt tussen nationale en
regionale waterplannen en structuurvisies. Door deze
koppeling ontstaat de noodzaak ruimtelijke structuurvisies
en waterplannen op elkaar af te stemmen. De nationale
en regionale waterplannen, uit de Waterwet, zijn tevens
ruimtelijke plannen (structuurvisies) op basis van de Wro. Dit
betekent een integratie van de beleidsvelden waterbeheer en
ruimtelijke ordening.
Nbw actueel
Het Nationaal Bestuursakkoord Water stamt uit 2003 en was
vooral gericht op waterkwantiteit. Onder andere vanwege
een verdere uitwerking van de KRW, het uitgeven van nieuwe
klimaatscenario’s en het feit dat enkele begrippen uit het NBW
niet duidelijk genoeg bleken te zijn, heeft men besloten tot een
actualisatie van het NBW.
Speerpunt van het NBW-actueel is dat water meer de ruimte
moet krijgen. Daardoor zal Nederland meer moeten investeren
in water. Water is een dominant structurerend element in de
inrichting van Nederland. Daarnaast is water een gezamenlijke
verantwoordelijkheid van de overheden.

Doel, aanpak en tijdshorizon WB21 en KRW
Het NBW Actueel heeft tot doel om op zo kort mogelijke
termijn en tegen de laagste maatschappelijke kosten het
watersysteem op orde te hebben en daarna op orde te houden
zodat problemen met wateroverlast, watertekort en waterkwaliteit
zoveel mogelijk worden voorkomen. Hiervoor is intensieve
samenwerking tussen de betrokken partijen noodzakelijk,
waarbij partijen ieder vanuit hun eigen verantwoordelijkheid
een bijdrage leveren aan deze maatschappelijke opgave.
Voor bestaand stedelijk gebied geldt dat in wijken waar
onacceptabele wateroverlast optreedt deze wateropgave, die
in een gebiedsproces wordt overeengekomen, inclusief de
rioleringsopgave vóór 2015 door gemeenten en waterschappen
is aangepakt, waarbij ook de waterkwaliteitsopgave
wordt meegenomen. In het gebiedsproces wordt eveneens
overeengekomen waar geen sprake is van een urgente opgave.
Hiervoor geldt dat de opgave uiterlijk in de periode tot en met
2027 wordt uitgevoerd door gemeenten en waterschappen. In
het gehele proces is sprake van nauw overleg en afstemming
tussen de betrokken partijen.
Watertekort wordt waar mogelijk tenminste niet verergerd.
Stedelijke wateropgave
De stedelijke wateropgave bestaat uit: de aanpak van
wateroverlast door overstromend oppervlaktewater, de aanpak
van de wateroverlast in relatie tot rioolcapaciteit en de aanpak
van grondwateroverlast. Samenwerking tussen waterschappen
en gemeenten gebeurt op basis van wettelijke verantwoordelijkheden.
Het waterschap is verantwoordelijk voor (regionaal)
oppervlaktewater, de gemeente voor riolering en grondwater.
Eind 2008 is de stedelijke wateropgave in beeld gebracht en
zijn afspraken gemaakt over een maatregelenprogramma en de
bijbehorende financiering.
De risicobenadering staat centraal. Dit houdt in dat óf de
kans op overlast wordt beperkt, óf het effect van overlast
(risico = kans * effect). Uitgangspunt is kosteneffectiviteit en
duurzaamheid.
Gemeenten die nog niet voldoen aan de basisinspanning moeten
uiterlijk in 2008 in beeld hebben gebracht hoe ver ze hiermee
zijn. Gemeenten mogen afwijken van de basisinspanning als kan
worden aangetoond dat het meer kosteneffectief, maatschappelijk
verantwoord, efficiënt en meer in overeenstemming met
(het behalen van) de wateropgave is. Dit moet dan wel gebeuren
in goed overleg met en met nauwe betrokkenheid van het
waterschap. Als er hierover geen overeenstemming is bereikt
tussen waterschap en gemeente, blijft de basisinspanning
gelden.
Uiterlijk 2009 hebben gemeenten aan moeten geven welke
maatregelen zij nemen die bijdragen aan het oplossen van
wateroverlast. Wijken met urgente wateroverlast moeten voor
2015 worden aangepakt.
Nieuwe stedelijke locaties, bedrijventerreinen, infrastructuur en
stedelijke vernieuwings- of herstructureringsprojecten moeten
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | 5 |
voldoen aan WB21 en KRW. Daartoe is nauw overleg tussen
gemeente en waterschap in de watertoets procedure van groot
belang.
Watertoets
De watertoets wordt uitgevoerd conform de Bestuurlijke
Handreiking Watertoets. Reeds bij de locatiekeuze wordt het
waterbelang meegenomen in de afwegingen rond de ruimtelijke
ontwikkeling.

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
ii | klimaatscenariO’s
tabel 1 Klimaatverandering in Nederland rond 2050 ten opzichte van het basisjaar 1990 volgens de vier KNMI ‘06 klimaatscenario’s.
Het klimaat in het basisjaar 1990 is beschreven met gegevens van 1976 tot en met 2005. Onder “winter” wordt hier verstaan
december, januari en februari, “zomer” staat gelijk aan juni, juli en augustus.
050 G G+ W W+
Wereldwijde temperatuurstijging +1°C +1°C +2°C +2°C
Verandering in luchtstromingspatronen in West Europa nee ja nee ja
Winter gemiddelde temperatuur +0,9°C +1,1°C +1,8°C +2,3°C
koudste winterdag per jaar +1,0°C +1,5°C +2,1°C +2,9°C
gemiddelde neerslaghoeveelheid +4% +7% +7% +14%
aantal natte dagen (≥0,1 mm) 0% +1% 0% +2%
10-daagse neerslagsom die eens in de 10 jaar wordt overschreden +4% +6% +8% +12%
hoogste daggemiddelde windsnelheid per jaar 0% +2% -1% +4%
Zomer gemiddelde temperatuur +0,9°C +1,4°C +1,7°C +2,8°C
warmste zomerdag per jaar +1,0°C +1,9°C +2,1°C +3,8°C
gemiddelde neerslaghoeveelheid +3% -10% +6% -19%
aantal natte dagen (≥0,1 mm) -2% -10% -3% -19%
dagsom van de neerslag die eens in de 10 jaar wordt overschreden +13% +5% +27% +10%
potentiele verdamping +3% +8% +7% +15%
Zeespiegel absolute stijging 15-25 cm 15-25 cm 20-35 cm 20-35 cm

iii | geBiedsgerichte
nOrmen krW
Waterlichamen
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |
Waterlichaam Stikstof (mgN/l) Fosfaat (mgP/l) Zuurstof (mg/l)* Chlorofyl-a (ug/l) Doorzicht (cm) Chloride (mg/l)
Eemskanaal en Winschoterdiep

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
iv | BeslisBOOm
afkOppelen
Categorie verhard oppervlak
1. Licht verontreinigde oppervlakken
2. Matig verontreinigde oppervlakken
3. Verontreinigde oppervlakken
Invulling minimale voorziening
Maatregelen
Rechtstreeks afkoppelen tenzij de plaatselijke omstandigheden een
verhoogd risico veroorzaken.
Met minimale voorziening afkoppelen.
Verbeterd gescheiden stelsel (VGS) of aantoonbaar gelijkwaardig.
Eventueel niet afkoppelen. Zie ook bijlage “indeling bedrijven”.
Afhankelijk van de aard van de verontreiniging. Toepasbaar zijn o.a.
bodempassage, infiltratie, zand- en slibafvang (conform NEN-EN
7089), olieafscheider (conform NEN-EN 858), VGS met verlaagde poc,
“Smartdrain”, of gelijkwaardig.
Wegen die kunnen afwateren via wegbermen van tenminste 3,00
meter hoeven niet te worden aangesloten.

Indeling verhard oppervlak
1. Licht verontreinigde oppervlakken
2. Matig verontreinigde oppervlakken
3. Verontreinigde oppervlakken
Soort oppervlakken
- Daken en gevels (ad 1)
- Vrij liggende voet- en fietspaden
- Parkeergelegenheden personenwagens (ad 2)
- School- en speelterreinen
- Woonerven
- Wegen < 500 verkeersbewegingen per etmaal
- Wijkontsluitingswegen
- Winkelstraten
- Doorgaande wegen met meer dan 500 verkeersbewegingen
inclusief viaducten, doch uitgezonderd overige kunstwerken
- Busbanen
- Parkeergelegenheden (ad 3)
- Parkeergelegenheden voor vrachtwagens
- Bedrijfsterreinen uitgezonderd kantoren (zie bijlage “indeling
bedrijven”)
- Marktterreinen
- Laad- en losplaatsen
- Overslagterreinen
- Bus- en treinstations
- Trambanen en -stations
- Tunnels
- Wegoppervlak voor motorvoertuigen aan weerszijden van een
beweegbare brug met een minimaal aan te sluiten lengte van
100m wegoppervlak aan weerszijden van de brug.
- Openbare huisdierentoiletten
- wasplaatsen (auto’s ed)
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | 9 |
(ad 1) Betreft daken en gevels van onder andere woonhuizen, scholen,
supermarkten, sporthallen, en bedrijvenparken bestaande uit kantoorpanden.
(ad 2) Betreft parkeergelegenheden met een relatief lage wisselfrequentie en/of
een totale capaciteit van maximaal 50 voertuigen.
(ad 3) Betreft parkeergelegenheden met een relatief hoge wisselfrequentie, bedrijfs-
wagenstalling, en/of een totale capaciteit van meer dan 50 voertuigen.

| 0 | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
afkoppelen verhard oppervlak bedrijven
Indeling bedrijven
Afkoppelen van:
Daken Opslag en laad- en losplaats Overig terrein
SBI code Omschrijving Categorie Categorie Categorie WVO-plichtige bedrijven
15 Vervaardiging van voedingsmiddelen en dranken b c b
17 Vervaardiging van textiel a b a Textielveredelings-bedrijven, tapijtbedrijven
18 Vervaardiging van kleding, bereiden en verven van bont a c a
19 Vervaardiging van leer en lederwaren (excl. kleding) a c a Leerlooierijen
20 Houtindustrie en vervaardiging van artikelen van hout, riet, kurk e.d. a d a Kurk e.d. a d a hout impregnatie bedrijven
21 Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren a c a Papier- en kartonindustrie
22 Uitgeverijen, drukkerijen en reproductie van opgenomen media a b a
24 Vervaardiging van chemische producten c c c Chemische industrie
25 Vervaardiging van producten van rubber en kunststof b c b
26 Vervaardiging van glas, aardewerk, cement-, kalk- en gipsproducten b c b
27 Vervaardiging van metalen c c c
28 Vervaardiging van producten van metaal (excl. machine- en transportmiddelen) c c c Oppervlaktebehandeling
29 Vervaardiging van machines en apparaten a b a
30 Vervaardiging van kantoormachines en computers a b a
31 Vervaardiging van elektrische machines, apparaten en benodigdheden a b a
32 Vervaardiging van audio-, video-, telecomapparaten en benodigdheden a b a
33 Vervaardiging van medische en optische apparaten en instrumenten a b a
34 Vervaardiging van auto’s, aanhangwagens en opleggers a c a
35 Vervaardiging van transportmiddelen (excl. auto’s en aanhangwagens) a c a Autodeconserverings-bedrijven
36 Vervaardiging van meubels en overige goederen N.E.G.. a c a
37 Voorbereiding tot recycling b d b
40 Productie en distributie van stroom, aardgas, stoom en warm water c c c
41 Winning en distributie van water a c a
45 Bouwnijverheid a b a
50 Handel/reparatie van auto’s, motorfietsen, benzineservicestation b c b Motorrevisie bedrijven

afkoppelen per categorie:
a: ja
b: ja, mits... (minimale voorziening)
c: nee, tenzij... (VGS of gelijkwaardig)
d: nee, aansluiten op gemengd stelsel
Categorie oppervlak
a = 1. Licht verontreinigd oppervlak
b = 2. Matig verontreinigd oppervlak
c = 3. Verontreinigd oppervlak
d = 3. Verontreinigd oppervlak
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |
Daken
Indeling bedrijven
Afkoppelen van:
Opslag en laad- en losplaats Overig terrein
SBI code Omschrijving Categorie Categorie Categorie WVO-plichtige bedrijven
51 Groothandel en handelsbemiddeling a c a
52 Detailhandel en reparatie b.v. particulieren a b a
55 Logies- maaltijden- en drankverstrekking a a a
60 Vervoer over land a c b
61, 62 Vervoer over water/ door de lucht a a a
63 Dienstverlening t.b.v. het vervoer a b a
64 Post- en telecommunicatie a a a
65,66,67 Financiële instellingen en verzekeringswezen a a a
70 Verhuur van en handel in onroerend goed a a a
71 Verhuur van transportmiddelen, machines, andere roerende goederen a a a
72 Computerservice- en informatietechnologie a a a
73 Speur-en ontwikkelingswerk a a a
74 Overige zakelijke dienstverlening o.a. foto- en filmontwikkelingbedrijven a c a O.a. foto- en film-ontwikkelbedrijven
75 Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen a a a
80 Onderwijs a b a
85 Gezondheids- en welzijnszorg a c a Ziekenhuizen
90 Milieudienstverlening b c b O.a. RWZI’s, afval-verwerkingsbedrijven
91 Diverse organisaties a b a
92 Cultuur, sport en recreatie a b a
N.B. In alle gevallen dient rekening te worden gehouden met de
invloed van naastgelegen percelen als emissies in de lucht (b.v. stof)
hiervan kunnen neerslaan. In dat geval de (strengere) eisen van het
naastgelegen bedrijf hanteren.

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
v | tOetsing
riOleringsplannen dOOr
Waterschap
hunze en aa’s
Checklist beoordeling Gemeentelijk rioleringsplan (GrP)
Een gemeentelijk rioleringsplan is een stukje maatwerk voor
elke gemeente. Waterschap Hunze en Aa’s wil altijd vroegtijdig
betrokken worden bij het opstellen van het GRP.
Bij de beoordeling van gemeentelijke rioleringsplannen zal
worden gekeken of in het plan voldoende rekening is gehouden
met de volgende aspecten.
onderwerp toelichting
1 Conform Leidraad Module A 1050
2 vGRP Is het GRP verbreed? Zijn hemel- en grondwater opgenomen?
3 Vorig GRP Evaluatie voorgaand GRP
4 Basisinspanning Omschrijven stand van zaken, uitgevoerde maatregelen en resultaten
5 Vuiltechnisch functioneren Omschrijven en onderbouwen van emissies (metingen)
6 Omgaan met regenwater Beleid van de gemeente, (gerealiseerde) doelen
7 Waterkwaliteitsspoor Omschrijven en onderbouwen van emissies (metingen), maatregelen
8 Actualiteit BRP Zijn de berekeningen en bepaling van het verhard oppervlak actueel?
9 Vergunningverlening Zijn de vergunningen nog actueel en wordt voldaan aan gestelde eisen?
10 Aansluiting op de rwzi Per onderbemaling kengetallen en prognose (bijlage blokkenschema)
11 Niet aangesloten percelen Beleid en resultaten
12 Tekeningen Thematische goed leesbare tekeningen (1:10.000)
13 Financiële onderbouwing Rioolrecht, kosten voor maatregelen, realisatie termijnen
14 Personele onderbouwing Aanwezige en benodigde bezetting
15 Overige Bijvoorbeeld gemaakte afspraken of gebiedsspecifieke aanvullingen
16 Overleg Vooroverleg met waterschap en andere betrokkenen

Checklist beoordeling basis rioleringsplan (brP)
Het concept rioleringsplan wordt door de opdrachtgever aan het
waterschap ter goedkeuring verzonden. Het definitieve rapport
dient in 2-voud als rapport, en 1 maal in digitale vorm (inclusief
kaartmateriaal) aan het waterschap te worden toegezonden. Het
BRP dient in ieder geval te bevatten:
algemeen:
- De in het BRP gemaakte hydraulische berekeningen zijn
conform de (actuele) module C2100 van de Leidraad Riolering
uitgevoerd. Hierbij dient rekening te worden gehouden met
de toekomstige klimaatscenario’s van het KNMI.
- Aanvullend hierop dient tevens een berekening van water op
straat op basis van bui 09 uit de leidraad te zijn uitgevoerd
om de mogelijke gevolgen van de klimaatverandering weer te
geven.
- De vuilemissie dient per overstort te worden bepaald (conform
C.I.W. normen) en getoetst aan de eisen die in het gebied
worden gesteld. Per rioleringsgebied dient de emissie aan
de geldende norm te voldoen. Uitwisseling (in beperkte
mate) tussen gebieden lozend in hetzelfde watersysteem is
in sommige gevallen bespreekbaar, norminvullingen worden
hierbij echter niet geaccepteerd.
- Het BRP bevat een beschrijving van geïnventariseerde
gegevens, zoals drempelhoogte en –lengte van de overstorten
en aangesloten verhard oppervlak.
Per rioleringsgebied aangeven:
- Aantal woningen -
- Aantal inwoners -
- Aantal bedrijven -
- Aangesloten verhard oppervlak ha
- Stelseltype -
- Berging in stelsel m3 en mm
- Berging in randvoorzieningen m3 en mm
- Dwa inwoners m3 /uur en v.e.
- Dwa industrie m3 /uur en v.e.
- Poc m3 /uur en mm/uur
- Injecties m3 /uur
- Gemaalcapaciteit m3 /uur
- Ledigingstijd uur
- Het BRP bevat een beschrijving van de genomen en de te
nemen maatregelen (inclusief tijdsplanning).
- Het BRP bevat een blokkenschema van de rioleringsgebieden
met daarin de kernmerken en pompcapaciteiten per hoofd- en
onderbemalingsgebied (zie volgende pagina’s).
- Het BRP bevat goed leesbare tekeningen, inclusief
topografische ondergrond en legenda, van het gebied met de
aanwezige riolering, onderverdeeld naar type, en riooltechnische
voorzieningen zoals overstorten en gemalen.
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |
Per overstort aangeven:
- Drempelhoogte m t.o.v. N.A.P.
- Drempellengte m
- Berekende overstortfrequentie -/jaar
- Gemiddelde jaarlijkse
overstortende hoeveelheid m3 - Gemiddelde jaarlijkse vuilemissie kg CZV
- Toegestane jaaremissie kg CZV
- Pieklozingen m3 (voor T=1, T=2, T=5 en T=10)
- X-Y coördinaten
Per rioleringsgebied dient in ieder geval de huidige situatie in
een kenmerkenblad beschreven te worden. Als er maatregelen
getroffen worden in het stelsel dient ook een kenmerkenblad
voor de toekomstige situatie, met vermelding van jaartal,
beschreven te worden. Als er sprake is van fasering bij realisatie,
dient per fase een kenmerkenblad, met jaartal van uitvoering,
beschreven te worden. Ontwikkelingen voor de komende 10 jaar
dienen in deze beschouwing te worden meegenomen.

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
de te hanteren pompcapaciteit voor bemaling van rioolstelsels
Droogweerafvoer (dwa) Overcapaciteit (poc)
Type stelsel
Inwoners
aantal inwoners
Recreatie
aantal i.e.
Bijzondere bebouwing
aantal i.e.
bedrijven
bruto ha “droog”/“nat” met 20 i.e./bruto ha. of werkelijke situatie
nominaal maximaal
Gemengd 10 l/inw.h 10 l/i.e.h 10 l/i.e.h 0,5 m3 /ha.h /1,8 m3 /ha.h of Gemeten 0,7 mm/h 4* dwa tot.
Gescheiden 10 l/inw.h 10 l/i.e.h 10 l/i.e.h 0,5 m3 /ha.h /1,8 m3 /ha.h of Gemeten 0 0
Verbeterd gescheiden 10 l/inw.h 10 l/i.e.h 10 l/i.e.h 0,5 m3 /ha.h /1,8 m3 /ha.h of Gemeten 0,3 mm/h 2* dwa tot.
- Bij nieuwbouw van woningen voor de te bepalen dwa uitgaan
van 2,5 inwoners (2,5 i.e.) per woning, de dagvolumes worden
over 12 uren berekend (120 liter/inw.etmaal).
- Bij de bepaling van de overcapaciteit (poc) wordt alleen de
dwa van de huishoudens welke op de gemengde riolering is
aangesloten betrokken.
- In principe wordt waar mogelijk een gescheiden stelsel
toegepast.
- Bij nieuw te realiseren bedrijventerreinen in principe een drie
leidingen systeem toepassen bestaande uit dwa + regenwater
(=VGS) en direct afgekoppeld schoon water (bv dakwater).
- Van de aangegeven overcapaciteit kan worden afgeweken
indien uit een door het waterschap en de betrokken gemeente
uitgevoerde optimalisatiestudie (OAS) is gebleken dat de
emissienormen voor riolering en zuivering kunnen worden
behaald tegen lagere maatschappelijke kosten voor het
afvalwatersysteem.
- Bij nieuwbouw en significante aanpassingen in een
rioleringsgebied dient rekening te worden gehouden
met voorbereidingstijd voor te verlenen overstort- en/
of aansluitvergunningen en benodigde aanpassingen
in zuiveringtechnische werken. Een BRP dient daarom
12 maanden voor uitvoering van de werkzaamheden te zijn
goedgekeurd. Latere goedkeuring kan tot gevolg hebben
dat zuiveringtechnische werken nog niet zijn afgestemd op
het aanbod van afvalwater waardoor de opdrachtgever voor
alternatief transport van afvalwater dient zorg te dragen.

eductie vuiluitworp ten opzichte van het “referentiestelsel”, bepaling per rioleringsgebied
Functie ontvangend oppervlaktewater Gewenste reductie vuiluitworp *
Directe lozing gemiddeld Indirecte lozing gemiddeld **
basisinspanning 50% (overstortfrequentie 6,2) 50% (overstortfrequentie 6,2)
Natuur en gebieden met belangrijke natuurwaarden 90% (overstortfrequentie 0,6) 75% (overstortfrequentie 2,3)
Water met recreatieve doeleinden anders dan zwemwater 90% (overstortfrequentie 0,6) 75% (overstortfrequentie 2,3)
Zwemwater en overige zeer kwetsbare wateren 100% (overstortfrequentie 0) - 90% (overstortfrequentie 0,6)
- 75% bij lozingspunt op 1500-3000 m1 individuele lozingen
Minimale voorziening conform de eisen van het geldende
Wvo lozingenbesluit. De minimale voorziening betreft een
gecertificeerde IBA klasse 1 (een gecertificeerde 6m 3 verbeterde
septictank). In milieu beschermingsgebieden geldt als minimale
eis een gecertificeerd iba klasse 2 systeem. De certificering
betreft de Kiwa classificering en/of europees gecertificeerde
installaties met een hieraan aantoonbaar gelijkwaardig
rendement. In alle gevallen dienen alle onderdelen die deel
uitmaken van de installatie te voldoen aan deze certificering.
(overstortfrequentie 2,3)
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | 5 |
* Conform de Provinciale Omgevingsplannen (POP).
** Onder indirecte lozing wordt verstaan lozing op oppervlaktewater dat vrij
afstroomt naar het oppervlaktewater met de hogere waterkwaliteitsdoelstelling op
minder dan 1500m1 resp. 3000 m1 vanaf het lozingspunt.
Lokale omstandigheden kunnen een wijziging in deze eisen met zich meebrengen.

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
Voorbeeld Blokkenschema Riolering

vi | uitgangspunten
t.B.v.
functietOekenning
stedelijk Water
Functietoekenning aan stedelijk water is maatwerk. In deze
bijlage worden enkele uitgangspunten van verschillende functies
behandeld. Deze uitgangspunten komen uit het waterplan
Groningen.
stedelijk natuurwater
Omschrijving
Water in stedelijke groengebieden die onderdeel zijn van de
Stedelijke Ecologische Structuur (SES) met een zeer goede
Onderhoudsaspecten
Onderhoud Gemiddelde frequentie Opmerkingen
Schonen nat profiel Max. 1 x per jaar
De frequentie van het onderhoud aan het natte profiel is afhankelijk van de
hydraulische voorwaarden. Ingeval van voldoende bergingscapaciteit kan een
vertraagde afvoer door een met waterplanten begroeide water zelfs gewenst zijn.
Onderhoud aan het natte profiel wordt niet uitgevoerd bij hoge temperaturen, dit ivm
de optredende zuurstofloosheid door omwoeling van de bodem.
Baggeren 1x per 8 jaar
Voor de vestiging van ondergedoken waterplanten is een dikke baggerlaag niet
gewenst.
Natuurvriendelijke oever 1x per 2 jaar
Gefaseerd onderhouden om jaarrond voldoende beschutting en dekking te bieden.
Eventuele beschoeiing waar mogelijk op termijn vervangen door een natuurvriendelijke
oever.
Talud en maaipad 1x per 2 jaar
Enige afkalving behoeft niet storend te zijn en kan prima passen in het gevarieerde
beeld.
Maaisel en bagger Afvoeren
Drijfvuil
Algemeen
4x per jaar
Onderhoudswerkzaamheden vinden plaats buiten het broedseizoen en bij voorkeur
buiten het groeiseizoen.
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |
waterkwaliteit. De oever- en watervegetatie is een wezenlijk
onderdeel van de biotoop in het stedelijk natuurwater.
Waterkwaliteit en natuurwaarden
Het oppervlaktewater wordt niet belast met overstorten en
ongezuiverde lozingen. De nadruk ligt op de instandhouding en
het vergroten van de natuurwaarden die in hoge mate aanwezig
zijn. De oeverinrichting is volledig of nagenoeg volledig
natuurlijk ingericht.
Hydraulische aspecten
Stedelijk natuurwater heeft mede tot doel het bergen van water
en deels de aan- en afvoer van water.
Recreatieve- en esthetische kwaliteiten
De hoge waterkwaliteit en de natuurlijke inrichting van water
en oevers maakt stedelijk natuurwater bijzonder geschikt voor
actieve en passieve natuurrecreatie. Op verschillende plaatsen is
vissen echter niet toegestaan. Het water en de oever zijn goed
geïntegreerd in de omgeving en dragen qua vormgeving bij aan
een optimale woon- en leefomgeving.
Inrichtingsaspecten
Beschoeiing komt in principe niet voor. Waar mogelijk worden
aanwezige strakke beschoeiingen verwijderd en vervangen door
flauwe taluds. Kenmerkend voor de inrichting van stedelijk
natuurwater zijn de geleidelijke overgangen, zoals van nat
naar droog en van hoog naar laag. Het waterpeil is variabel,
afhankelijk van seizoen- en weersomstandigheden.

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
duurzaam stedelijk water
Omschrijving
Duurzaam stedelijk water treffen we veelal aan in of in de
nabijheid van nieuwe woonwijken en in kleinere stadsparken en
heeft een goede waterkwaliteit.
Waterkwaliteit en natuurwaarden
De kwaliteit van het duurzaam stedelijk water is aanmerkelijk
beter dan van stedelijk water omdat er geen verontreinigde
lozingen plaatsvinden en het water (mede) wordt gebruikt voor
de berging van regenwater. De kansen op ontwikkeling van
natuurwaarden zijn hierbij aanwezig, maar niet doorslaggevend.
Uitmondingen van overstorten van gemengde rioolstelsels
komen niet voor.
Hydraulische aspecten
Duurzaam stedelijk water heeft mede tot doel het bergen
van regenwater en deels de aan- en afvoer van water uit het
gebied. Het waterpeil is variabel, afhankelijk van seizoen- en
weersomstandigheden.
Recreatieve- en esthetische kwaliteiten
De kwaliteit van het water leent zich als bijkomstigheid goed
voor activiteiten met een zekere lichamelijk contactkans (varen,
vissen). Het water en de oever zijn goed geïntegreerd in de
omgeving en dragen qua vormgeving bij aan een prettige woonen
leefomgeving.
Inrichtingsaspecten
Beschoeiing komt als regel voor en de oevers zijn over het
algemeen strak maar ook natuurlijke oevers komen voor.
Onderhoudsaspecten
Onderhoud Gemiddelde frequentie Opmerkingen
Schonen nat profiel Max. 1 x per jaar
De frequentie van het onderhoud aan het natte profiel is afhankelijk van de
hydraulische voorwaarden. Ingeval van voldoende bergingscapaciteit kan een
vertraagde afvoer door een met waterplanten begroeid water zelfs gewenst zijn.
Onderhoud aan het natte profiel wordt niet uitgevoerd bij hoge temperaturen, dit ivm
de optredende zuurstofloosheid door omwoeling van de bodem.
Baggeren 1 x per 8 jaar
Natuurvriendelijke oever 1 x per 2 jaar
Talud en maaipad 2 x per jaar
Maaisel Afvoeren
Drijfvuil
Algemeen
4 x per jaar
Gefaseerd onderhouden.
Enige afkalving behoeft niet storend te zijn en kan prima passen in het gevarieerde
beeld.
Onderhoudswerkzaamheden vinden plaats buiten het broedseizoen en bij voorkeur
buiten het groeiseizoen.

stedelijk water
Omschrijving
Stedelijk water treffen we als regel aan in het stedelijk gebied
en in de nabijheid van woonwijken. Het betreft hier het water
dat niet ondergebracht kan worden in een van overige functies
en dient voor berging van water en deels voor aan- en afvoer
van water.
Waterkwaliteit en natuurwaarden
De kwaliteit van het water voldoet aan de algemene normen en
zal niet op korte termijn verbeteren door specifieke activiteiten.
Natuurwaarden spelen een ondergeschikte rol.
Hydraulische aspecten
Stedelijk water heeft mede tot doel het bergen van water en
deels de aan- en afvoer van water.
Riooloverstorten en andere gelegaliseerde lozingen kunnen
voorkomen.
Onderhoudsaspecten
Onderhoud Gemiddelde frequentie Opmerkingen
Schonen nat profiel Max. 2 x per jaar
De frequentie van het onderhoud aan het natte profiel is afhankelijk van de
hydraulische voorwaarden. Ingeval van voldoende bergingscapaciteit kan een
vertraagde afvoer door een met waterplanten begroeid water zelfs gewenst zijn.
Onderhoud aan het natte profiel wordt niet uitgevoerd bij hoge temperaturen, dit ivm
de optredende zuurstofloosheid door omwoeling van de bodem.
Baggeren 1 x per 10 jaar
Voor de vestiging van ondergedoken waterplanten is een dikke baggerlaag niet
gewenst.
Natuurvriendelijke oever 1 x per 2 jaar
Gefaseerd onderhouden.
Talud en maaipad 3 x per jaar
Maaisel en bagger Afvoeren
Drijfvuil 2 x per jaar
Algemeen
Onderhoudswerkzaamheden vinden plaats buiten het broedseizoen en bij voorkeur
buiten het groeiseizoen.
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | 9 |
Recreatieve- en esthetische kwaliteiten
Alhoewel de kwaliteit van het water zich niet leent voor
activiteiten met lichamelijk contact met het water zijn het
water en de oever goed geïntegreerd in de omgeving en dragen
qua vormgeving bij aan de visuele kwaliteit in een prettige
woon- en leefomgeving.
Inrichtingsaspecten
Beschoeiing komt veelvuldig voor en de oevers zijn over het
algemeen strak afgewerkt.

| 0 | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
landbouwwater
Omschrijving
Met landbouwwater worden watergangen langs openbare wegen
in het buitengebied en een aantal hoofdwatergangen van het
waterschap in het buitengebied bedoeld.
Waterkwaliteit en natuurwaarden
Het water voldoet over het algemeen aan de normen en er wordt
niet gestuurd op instandhouding van eventuele natuurwaarden.
Hydraulische aspecten
Betreffende watergangen dienen ten behoeve van de aan- en
afvoer van water ten behoeve van de landbouw (peilbeheersing).
Recreatieve- en esthetische kwaliteiten
Er wordt bij de inrichting geen rekening gehouden met
recreatieve kwaliteiten. Het water draagt vaak wel bij aan
algemene cultuurhistorische en landschappelijke kwaliteiten. De
oevers zijn rationeel ingericht en onderhouden. Dit heeft zeker
een esthetische kwaliteit.
Inrichtingsaspecten
De inrichting is functioneel en het profiel is alleen gericht op
de optimale aan- en afvoerfunctie. Voor het opschonen van het
profiel dient landbouwwater goed vanaf de weg bereikbaar te
zijn.
Onderhoudsaspecten
Onderhoud Gemiddelde frequentie Opmerkingen
Schonen nat profiel Max. 3 x per jaar Voor de afwatering en een voldoende drooglegging van de landerijen
is slootonderhoud noodzakelijk.
Baggeren 1 x per 10 jaar
Natuurvriendelijke oever 1 x per 2 jaar Gefaseerd onderhouden.
Talud en maaipad Max. 3 x per jaar
Maaisel Niet afvoeren
Drijfvuil 4 x per jaar

oezemwater
Omschrijving
Boezemwater heeft aan- en afvoerfunctie voor water op een
lokale en regionale schaal en wordt in de meeste gevallen ook
gebruikt voor transport over water.
Waterkwaliteit en natuurwaarden
De boezemwateren kenmerken zich door een kwaliteit die op
een bovenstedelijk schaalniveau wordt bepaald. Provincie en
waterschappen voeren het kwantiteits- en kwaliteitsbeheer
dat is afgestemd op de behoeften van de gehele provincie. Het
strakke profiel en de relatief hoge voedselrijkdom biedt geringe
kansen voor de ontwikkeling van natuurwaarden.
Hydraulische aspecten
Het boezemwater dient voor berging van water en voor aan- en
afvoer; het heeft over het algemeen een vast streefpeil. De
oever heeft vaak tevens een functie als waterkering.
Recreatieve- en esthetische kwaliteiten
Het boezemwater heeft een belangrijke rol voor de scheepvaart
en recreatievaart. Het water en de oever zijn goed geïntegreerd
in de stedelijke omgeving en dragen qua vormgeving bij aan de
visuele beleving van de woon- en leefomgeving.
Inrichtingsaspecten
De inrichting van de waterkering bestaat in de meeste gevallen
uit strakke kademuren danwel beschoeiingen maar dit is niet
per definitie noodzakelijk.
Onderhoudsaspecten
Onderhoud Gemiddelde frequentie Opmerkingen
Schonen nat profiel Schonen nat profiel niet nodig door de veelal geringe begroeiing van waterplanten
Baggeren 1 x per 15 jaar
Natuurvriendelijke oever 1 x per 2 jaar Gefaseerd onderhouden.
Talud en maaipad Max. 2 x per jaar
Maaisel Niet afvoeren
Drijfvuil 4 x per jaar
Algemeen Onderhoudswerkzaamheden vinden waar mogelijk plaats buiten het broedseizoen.
Waterkering Min. 2 x per jaar De waterkering dient in goede staat van onderhoud te zijn.
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
Zwemwater
Omschrijving
Het betreft hier water dat geschikt is om in te zwemmen
en waar in de zomerperiode veel aandacht is voor de daarop
gerichte waterkwaliteit.
Waterkwaliteit en natuurwaarden
Zwemwater is kwalitatief geschikt voor activiteiten met
intensief lichamelijk contact met het water. De zwemwaterkwaliteit
wordt regelmatig gecontroleerd door de waterschappen.
De kansen voor de ontwikkeling van natuurwaarden zijn gering
omdat het gebruik sterk verstorend werkt.
Hydraulische aspecten
Zwemwater vervult geen rol in de berging van water en voor
aan- en afvoer van water.
Recreatieve- en esthetische kwaliteiten
De naamgeving zwemwater geeft de recreatieve functie aan.
Inrichtingsaspecten
De inrichting rondom het water dient zonnebaden en balspelen
mogelijk te maken.
Onderhoudsaspecten
Om het water aantrekkelijk te houden voor het zwemmen en
spelen is het onderhoud van water en oever gericht op het
verwijderen van eventuele waterplanten en drijf-, zink- en
zwerfvuil.
Nevenfunctie - esthetisch stedelijk water
Omschrijving
Het betreft een aanvullende functie op een van de zes
hoofdfuncties, waarbij de vorm van het water duidelijk moet
worden ervaren in relatie met de (stedelijke) omgeving.
Esthetisch stedelijk water treffen we aan in aangelegde
stadsparken (stedelijk water) maar ook in brede watergangen,
zoals bijvoorbeeld de Diepenring in Groningen.
Waterkwaliteit en natuurwaarden
Beschreven bij de hoofdwaterfunctie.
Hydraulische aspecten
Beschreven bij de hoofdwaterfunctie. Meestal wordt een vast
peil nagestreefd.
Recreatieve- en esthetische kwaliteiten
Beeld van esthetisch stedelijk water is meestal specifiek
ontworpen en wordt veelal geaccentueerd door een strakke,
duidelijk zichtbare en geprofileerde beschoeiing.
Inrichtingsaspecten
De strakke inrichting is een bewuste stedenbouwkundige keus
waar geen afbreuk aan mag worden gedaan.
Onderhoudsaspecten
Het onderhoud is gericht op het verwijderen van niet-drijvende
en zwevende waterplanten. Beschoeiing is een belangrijk
onderdeel van esthetisch stedelijk water en dient strak en heel
te zijn.

vii | Beheer
en OnderhOud vanaf
het Water
Vergelijking van onderhoud met een maaiboot en onderhoud met een maaikorf
Voordelen
Nadelen
Inrichtingseisen
Maaiboot
- weinig contacten met eigenaren nodig;
- geen schade aan gewas op beschermingszones.
- maaisel blijft in het oppervlaktewater met nadelige
gevolgen voor de waterkwaliteit;
- mogelijke verstopping oppervlaktewater door achtergebleven
maaisel;
- meestal meer dan twee werkgangen per jaar nodig;
- opwoelen bodemmateriaal, waardoor zuurstofloos
water kan ontstaan.
- een waterdiepte van minimaal 1 meter;
- minimale bodembreedte van 3,00 meter;
- een talud tot 1:2;
- een vrije doorvaarhoogte bij bruggen en duikers van
1,50 meter;
- Elk vijverdeel moet voorzien zijn van een laad- en
losplaats voor de maaiboot (flauwe helling met
grasbetonstenen).
notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011 | |
Maaikorf
- maaisel direct het water uit;
- weinig opwoelen bodemmateriaal.
- beperkte kansen voor fauna om te vluchten uit het
verwijderde maaisel;
- beperkte reikwijdte;
- mogelijke schade door berijden van aanliggende percelen;
- veel contacten met eigenaren nodig, vooral als er sprake
is van koppercelen.
- aan weerszijden van het oppervlaktewater dient
een strook van 5 meter, gemeten vanaf de insteek,
vrijgehouden te worden voor onderhoud en inspectie;
- de totale breedte van het water mag niet meer dan
7 meter zijn;
- Straatmeubilair en bomen die in de beschermingszone
worden aangebracht, dienen op onderlinge afstand van
ten minste 10 meter te worden geplaatst.

| | notitie SteDeLiJK waterbeheer 2011
©
Teksten en fotografie
Vormgeving
Illustraties
Drukwerk
COLOFON
Hunze en Aa’s 2011
Hunze en Aa’s
Studio Rob Pentinga
Erik Eshuis
De Bondt grafimedia communicatie bv