Verslag Arbeid - vab

Arbeid: observeren, analyseren, adviseren!
22 juni 2011
Arbeid is een actueel onderwerp voor veel bedrijven in de agrarische sector. En niet alleen in de
glastuinbouw. Daarom kwamen vab-adviseurs van diverse pluimage bijeen op boomkwekerij Van
den Berk in St Oedenrode. Ze hoorden van directeur Pieter van den Berk hoe deze grote kwekerij
omgaat met het onderwerp arbeid en discussieerden met arbeidsdeskundige Frank Verhoeven
over nut en noodzaak van arbeidsanalyses. Aan de hand van enkele cases werd de adviespraktijk
bekeken.
Pieter van den Berk gaf de groep eerst een introductie op zijn bedrijf. Momenteel staat de derde
generatie aan het roer bij Van den Berk. De kwekerij is gespecialiseerd in grotere bomen en
bijzondere projecten, zoals de Floriade 2012 en de aankleding van het Olympisch dorp in Londen.
Naast de Brabantse vestiging zijn er ook twee zusterondernemingen in Duitsland, waaronder een
rhododendronkwekerij.
Groot assortiment
Van den Berk is gecertificeerd voor het Milieukeur. Dat is een selectiecriterium van Nederlandse
overheden, die een belangrijk deel van de opdrachtgevers van Van den Berk uitmaken. Dat betekent
onder meer dat er een grotere afstand tussen de boomrijen wordt gehanteerd, waardoor de
ziektedruk lager is. Ook gebruikt Van den Berk diverse soorten groenbemesters tussen de teelten.
Op in totaal 450 hectare groeit een grote variëteit aan bomen. Alleen al aan eiken heeft Van den
Berg 100 verschillende soorten, in meerdere maten. De jongste bomen zijn hier 10-16 cm in omtrek,
de grootste 2,50 meter! Die laatste moeten met een zelf ontwikkelde machine gerooid worden. Een
teelt duurt meestal zeven jaar. Dat maakt het een uitdaging om op trends in te spelen. Klanten
mogen hun eigen bomen komen uitzoeken en merken.
Personeel
“Mensen zijn het belangrijkst” aldus Pieter van den Berk. Het bedrijf telt zo’n 95 vaste krachten en
enkele seizoens- en vakantiekrachten. “Wij vinden het vooral belangrijk dat we de zaken goed
regelen en dat we onze bedrijfscultuur hoog houden. Van den Berk is een lerende en openhartige
organisatie. Betrokkenheid, loyaliteit en een goede onderlinge samenwerking zijn voor ons
kernwaarden.” Van den Berk is één van de weinige boomkwekers met een ondernemingsraad.
Tijdens de rondleiding kon de groep zien hoe de onderlinge communicatie tussen de verschillende
teams wordt vergemakkelijkt met behulp van bijvoorbeeld een ‘smoelenbord’ en een label systeem
voor de orders. Ook de gezamenlijke kantine draagt bij aan meer contact tussen de productieteams
en de kantoormedewerkers. Onlangs is een systeem voor activiteitenregistratie ingevoerd. Van den
Berk is vooral benieuwd naar de verschillen in arbeidsbehoefte bij diverse plantafstanden en
percelen.
Arbeidsanalyse in cases
Frank Verhoeven van Elsman International Consultants behandelde vervolgens enkele cases met de
adviseurs. De groep constateerde dat met de komst van een middenkader - door de toenemende
schaalvergroting in de land- en tuinbouw - de rol van de ondernemer aan het veranderen is.
Verhoeven legt uit dat ondernemers in hun nieuwe rol minder moeten sturen en veel meer moeten

faciliteren en ondersteunen. En dat is lang niet altijd makkelijk als je gewend bent om zelf altijd ‘alles’
zelf te regelen. Ondernemers blijven vaak hangen in hun operationele rol.”
Ook pleit Verhoeven voor het inzichtelijk maken van de competenties van de ondernemer. “Voor
iedere ondernemer is het belangrijk om te weten waar zijn kracht ligt en wat verbeterpunten zijn”.
Er bestaan tal van methoden waarmee je gedrag, sterktes en zwakten en de dingen die mensen
motiveren in kaart kunt brengen. Een bedrijfsadviseur doet er volgens Verhoeven verstandig aan om
zich in dit soort methodieken te verdiepen. “Wanneer je als adviseur bij een probleem wordt
gehaald, moet je eerste doel zijn om te achterhalen waardoor het probleem wordt veroorzaakt. Doe
je dat niet, dan loop je het risico dat je alleen aan symptoombestrijding doet. De drietrapsraket is
altijd: observeren, analyseren en daarna adviseren en oplossen.”
Naast het meten van de competenties van ondernemer en middenmanagement, is het stellen van
duidelijke, meetbare doelen een belangrijk hulpmiddel. Ook het inzichtelijk maken van de
bedrijfsprocessen en de bijbehorende kosten en baten is essentieel. Om weerstand bij ondernemer
en middenkader te overwinnen geeft Verhoeven de tip om ze mee te nemen naar een goed
functionerend voorbeeldbedrijf. Blootstelling aan een ‘best practice’ doet vaak meer om de neuzen
dezelfde kant op te krijgen dan een stellig advies.
Het middenkader is enorm belangrijk bij grotere en groeiende ondernemingen. Het samenstellen van
een goed functionerend middenkader is een kunst op zich. Verhoeven: “Soms zal de ondernemer
iemand aan moeten nemen die precies tegenovergestelde eigenschappen heeft. Zodat de twee
personen elkaar aanvullen.” Dat vereist uiteraard inzicht in de eigen sterktes en zwakten. “In andere
gevallen kan uit de analyse komen dat iemand op de verkeerde plek zit. En bij zo’n ‘mismatch’ moet
je harde conclusies trekken.” Een ondernemer moet vertrouwen kunnen hebben in zijn mensen. Pas
dan kan hij als coach gaan functioneren en zijn medewerkers de ruimte geven om te scoren voor het
bedrijf.
Links
Van den Berk Boomkwekerijen
Elsman International Consultants