Dichter bij de burger - Bureau de Helling

2. DE WET MAATSCHAPPELIJKE ONDERSTEUNING
2. De Wet Maatschappelijke
Ondersteuning
Van verzorgingsstaat naar
verzorgingsstad
Net als bij de kloofkwestie, is ook in de discussie
rondom de WMO participatie het kernbegrip. De
Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) moet
bewerkstelligen dat mensen met beperkingen
(langer) zelfstandig kunnen blijven wonen en
moet er voor zorgen dat kwetsbare groepen
mensen maatschappelijk ondersteund worden
door gemeenten. 2 Gemeenten moeten daarom
een goed samenhangend stelsel van wonen,
welzijn en zorg inrichten op wijkniveau, deels om
versnippering en overlap van voorzieningen tegen
te gaan, deels om kostenbesparingen mogelijk
te maken. Maar ook om de extramuralisering 3
en vermaatschappelijking 4 van de zorg zo
vraaggericht mogelijk te faciliteren. De schotten
tussen de verschillende financieringsstromen
van de Welzijnswet, de Wet Voorzieningen
Gehandicapten (WVG) en de AWBZ met de daaraan
gerelateerde subsidieregelingen, zullen daarom
verdwijnen. ‘Gewoon waar het kan, speciaal waar
nodig’ is een ander uitgangspunt hierbij: mensen
met een beperking dienen in staat te worden
gesteld gebruik te maken van zowel reguliere als
aangepaste voorzieningen.
De WMO is geen voorzieningenwet, maar een
kaderwet die gemeenten veel beleidsruimte laat.
De WMO bundelt de Welzijnswet, de WVG, de
Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid, de
Openbare Geestelijke Gezondheidszorg en de uit
de AWBZ gefinancierde thuiszorg onder de noemer
‘maatschappelijke ondersteuning’ in negen niet
nader ingevulde prestatievelden:
2 Zie voor een overzicht van groepen kwetsbare mensen, de bijlage bij deze publicatie.
1. het bevorderen van de sociale samenhang in en
leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten;
2. op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen
met problemen met opgroeien en van ouders met
problemen met opvoeden;
3. het geven van informatie, advies en
cliëntondersteuning;
4. het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers;
5. het bevorderen van de deelname aan het
maatschappelijke verkeer en van het zelfstandig
functioneren van mensen met een beperking of een
chronisch psychisch probleem en van mensen met
een psychosociaal probleem;
6. het verlenen van voorzieningen aan mensen met een
beperking of een chronisch psychisch probleem en aan
mensen met een psychosociaal probleem ten behoeve
van het behoud van hun zelfstandig functioneren of
hun deelname aan het maatschappelijke verkeer;
7. het bieden van maatschappelijke opvang, waaronder
vrouwenopvang;
8. het bevorderen van openbare geestelijke
gezondheidszorg, met uitzondering van het bieden
van psychosociale hulp bij rampen;
9. het bevorderen van verslavingsbeleid;
De taken die uit de Welzijnswet en de WVG naar
de WMO worden overgeheveld, behoorden al tot
het gemeentelijke domein en vallen grotendeels
samen met bovengenoemde prestatievelden.
Nieuwe en voorheen uit de AWBZ gefinancierde
taken worden voor gemeenten het ondersteunen
van mantelzorgers en het uitvoeren van de
huishoudelijke verzorging. 5 Veel organisaties zijn
bij dit omvangrijke proces betrokken: denk
3 Extramuralisering is het proces waarbij mensen met beperkingen die wonen in verpleeg- en verzorgingshuizen aangespoord worden zelfstandig te gaan
wonen in gewone wijken in de stad, ook wel ontgroening genoemd. Uit onderzoek van het SCP is gebleken dat voor de maatschappij als geheel het langer
thuiswonen van ouderen op termijn tot een kostenbesparing leidt en ook goedkoper is dan een plaats in een verzorgingshuis (SCP 2004a).
4 Bij vermaatschappelijking gaat het erom de samenleving zodanig in te richten dat ook mensen met een beperking volwaardig en gelijkwaardig kunnen
meedoen op alle tereinen, zoals wonen, werken, sociale contacten en recreatie. Gemeenten moeten daarom in het kader van de WMO zoveel mogelijk een
inclusief beleid gaan voeren: een beleid waarbij bijvoorbeeld bij het bouwen van een nieuwe woonwijk al vanaf het ontwerp rekening wordt gehouden met
de verschillende mogelijkheden en beperkingen van mensen (www.minvws.nl).
5 In het oorspronkelijke wetsvoorstel wilde het kabinet alle op welzijn en ondersteuning gerichte verzekerde rechten uit de AWBZ overhevelen naar de WMO.
Het zou gaan om dagbesteding, vervoer en de thuiszorg. Aanvankelijk zou ook niet de volledige thuiszorg, maar alleen de enkelvoudige huishoudelijke
verzorging uit de AWBZ overgaan naar de WMO. Dit werd de ‘knip’ genoemd naar aanleiding van de zogenaamde motie-Vietsch (Kamerstuk (29 800, XVI,
nr. 68). Mensen die alleen recht hadden op zogenoemde ‘enkelvoudige huishoudelijke verzorging’, zouden geen recht op ‘meervoudige huishoudelijke
ondersteuning’ krijgen zoals persoonlijke verzorging, ondersteunende en activerende begeleiding. In de huidige wettekst is deze ‘knip’ niet meer aan de
orde. Per 1 januari 2007 gaat de volledige thuiszorg gaat over naar de WMO. De ondersteunende en activerende begeleiding blijven AWBZ-verzekerde
rechten.
11