Dichter bij de burger - Bureau de Helling

ol en niet langer een medebeslissende; bewoners
kunnen dan deelnemen in een wijkraad die
adviezen uitbrengt aan de gemeente.
De methode van Leiden om burgers bij het beleid
te betrekken werkt beduidend beter dan in Utrecht.
In Leiden is namelijk getracht de dienstverlening
zoveel mogelijk af te stemmen op de wensen
van burgers. Zo kent de gemeente Leiden tien
districtsraden. Deze zijn samengesteld uit een
wijkchef (gemeenteambtenaar), (on)geregistreerde
wijk- en buurtverenigingen, en eventueel
individuele bewoners. Op basis van inwoneraantal
ontvangt ieder district een vrij te besteden budget.
De wijkchef is budgethouder en ziet er op toe dat de
besteding past binnen het beleid dat de gemeente
heeft vastgesteld. Burgers zijn coproducent van
beleid; zij bepalen immers de bestedingsdoelen
van het vrij te besteden budget. Deze benadering
werkt naar tevredenheid. Zowel burgers als
ambtenaren werken mee aan het verbeteren van
het leefmilieu in de wijken. Administratief is dit
beleid ondergebracht bij de sector wijkbeheer.
Er is op zich niets mis met beide vormen van
burgerparticipatie. Leefbaarheidsproblemen worden
zo in goed overleg opgelost. Buurtbewoners krijgen
verantwoordelijkheden en worden serieus genomen.
Deze vormen van participatie moeten worden
toegejuicht. In beide gevallen heeft men overigens te
maken met het representativiteitsprobleem: veelal
zijn het dezelfde goed gesnavelde kemphanen
die de hele buurt ‘vertegenwoordigen’. Het gevaar
hiervan is het nivea-syndroom (niet in voor- en
achtertuin), dat ten koste kan gaan van de belangen
van de minder mondige en vaak lager opgeleide
burgers. Deze laatste groep haakt snel af bij
ingewikkelde inspraakprocedures die worden
overgoten met onbegrijpelijk jargon. Zij vinden
meedoen aan kleinschalige, kortdurende en nietbindende
wijkprojecten veel aantrekkelijker. Het
organiseren (en uitvoeren) van buurtborrels,
1. DE KLOOFKWESTIE
schoonmaakacties en bomen planten is een goede
zaak, maar het zet weinig zoden aan de dijk als het
gaat om het oplossen van de kloofkwestie. Het is
een naïeve gedachte dat de nationale kloof door een
lokale aanpak kan worden gedicht. Door mensen
meer grip te geven op hun eigen leefomgeving via
zeggenschap en participatie, wordt het vertrouwen
in politici, politieke partijen en politieke instituties
heus niet groter; het leven in de buurt wordt er wel
aangenamer door.
Lokale participatie geen panacee
Een gebrek aan politieke betrokkenheid is niet
de voedingsbodem van wantrouwen. Onderzoek
van het SCP bevestigt dit. Politieke betrokkenheid
is namelijk een redelijk constant verschijnsel
in Nederland. De laatste jaren is er zelfs een
licht stijgende trend waarneembaar (SCP 2005a:
346). Deze tendens loopt dus niet parallel aan de
vertrouwenscurve.
De enthousiaste inzet van de overheid op het
vergroten van politieke betrokkenheid is dus
geen panacee voor het dichten van de kloof.
De belangrijkste misvatting is dat vertrouwen
alleen met politieke betrokkenheid te maken
heeft. De burger als meebeslisser is maar één
van de rollen die de burger heeft. Hij kan ook
als kiezer ontevreden zijn over het beleid dat
politici voeren, of als consument ontevreden
zijn over de dienstverlening van de publieke
sector. Zo wordt de burger als klant over het
hoofd gezien als het beleid zich alleen richt
op politieke participatie, op de burger als
meebeslisser.
Het is daarom goed om de Wet Maatschappelijke
Ondersteuning (WMO) onder de loep te nemen.
Deze wet spreekt de burger aan in al zijn rollen: als
kiezer van politieke vertegenwoordigers, als klant
van publieke dienstverlening en als coproducent
van lokaal zorg- en welzijnsbeleid.
9