Tussen Afsluitdammen en Deltadijken - t Zeeuws Bodemvenster ...

ENKELE BUITENDIJKSE GEBIEDEN:
Onder buitendijkse gebieden verstaan we de slikken, schorren en
stranden, die blootgesteld zijn aan eb en vloed, dus buiten de hoogwaterkering
liggen. Vele van die gronden hebben een historie, die nauw verbonden
is met het ontstaan en vergaan van vele bedijkingen; het hiernavolgende
geeft hiervan een goede indruk.
Verschillende transgressies afgewiseld door regressies hebben op de Het Zwin
Vlaamse kust hun stempel gedrukt. Eén van de belangrijkste doorbraken
— die van de Duinkerke IIIA transgressie (begin 11e eeuw) — had tot gevolg,
de vorming of uitbreiding van het Zwin tot een zee-inham aan de
huidige Belgisch-Nederlandse grens. Vanuit het Zwin werd het oostelijk
deel van Belgische kustvlakte overstroomd. Ten einde het overstromingsgebied
in westelijke richting te beperken werd de Blankenbergsche dijk
opgeworpen. Deze dijk (inmiddels afgegraven) was de oudste van de
dijken ten noorden van Brugge en liep van Blankenberge tot Brugge; hij
was dus enkel zeewering, geen landaanwinnings- of polderdijk.
Bij de Duinkerke IIIB transgressie (12e eeuw) bereikte de Zwin-*
inham een maximale uitbreiding met een breedte van ongeveer 4 km bij
de huidige Rijksgrens. De belangrijkste Zwinarm drong door tot Damme;
tussen Damme en Brugge strekte zich een strandvlakte uit, nagenoeg vrij
van kreken. 33 ) Wel bestond een haventoegang naar Brugge; in die tijd
werd Brugge één der belangrijkste havens van West-Europa en zelfs het
„Venetië van het Noorden" genoemd.
Jacob van Maerlant, een Nederlands letterkundige uit de 13e eeuw, die zich in 1266
in Damme vestigde, schreef over het Zwin in zijn „Wapene Martijn" (een gedicht,
waarin een tiental vragen van zedelijke en maatschappelijke aard worden behandeld)
o.a.
„Al waert al dijn, dat comt in 't Zwin,
Gout Zilver, Loot, Staal, IJzer, Tin".
De middeleeuwse rijkdom van Brugge is thans nog in vele schakeringen
te bewonderen zoals het Belfort (met 80 m hoge Halletoren), het
stadhuis in gotische stijl met een mooie schepenzaal, de St Salvatorkathedraal
en vele andere middeleeuwse kerken, het Begijnhof, het Minnewater
(vroeger de haven van Brugge) enz.
Dat het Zwin een zeearm van betekenis was, blijkt ook uit het feit
dat op 20 juni 1340 tussen de Engelse en de Franse vloot in die zeearm
een zeeslag werd geleverd (gewonnen door de Engelsen).
Maar inmiddels was meer landinwaarts de verzanding van het Zwin
al in de 12e eeuw begonnen. Op het eind van de 12e eeuw konden de
diepst gaande zeeschepen niet verder komen dan Damme; de vracht werd
daar overgeladen. Damme was de eerste voorhaven van Brugge geworden.
In het begin van de 13e eeuw was het overstroomde gebied van het Zwin,
vooral in het zuiden, reeds aanzienlijk verkleind; vele bedijkingen waren
49