Tussen Afsluitdammen en Deltadijken - t Zeeuws Bodemvenster ...

afgevaardigden van de Staten Generaal tot burgemeester werd gekozen.
207 ) Over de dijken en andere waterstaatswerken had het College het
„oppertoezigt". Commissarissen van het College waren in de praktische
uitoefening van het oppertoezicht werkzaam. Tevens fungeerden nog
zgn. hoofddirecteuren, voor het toezicht op de buitengewone waterstaatswerken
van de polders. 208 ) Het bestuur van de afzonderlijke polders van
het Vrije werd gevormd door een dijkgraaf en gezworenen.
De ontwikkeling in het polder- en waterschapswezen ging toentertijd
steeds meer de kant op van decentralisatie, vooral na de vele herdijkingen
in de 17e eeuw. Vrijwel elke herdijkte polder kreeg een zelfstandig bestuur,
dat alleen de belangen van de eigen polder behartigde. Wel kwamen een
aantal kleine polders door samenvoeging tot één waterschap zodat omstreeks
1940 in Zeeuwsen Vlaanderen ong. 225 waterschappen en/of
afzonderlijke polders elk met een eigen bestuursorganisatie bestonden.
* V « Wat „het Vrije" was in West, waren de Vier Ambachten in Oost
Zeeuwsch Vlaanderen. De „Vier" omvatten de ambachten Assenede,
Boekhoute, Axel en Hulst (zie fig. 23, p. 55). Ze ressorteerden onder het
rechtsgebied van de kasselrij van Gent en onder de kerkelijke hiërarchie
van het Bisdom Utrecht. 209 ) Evenals in het Vrije voerde ook in de Vier
Ambachten de graaf van Vlaanderen het overheidsgezag uit. Bij het
vaststellen van de grens in 1664 kwamen van de ambachten Assenede en
Boekhoute (waarvan reeds grote gedeelten in de Schelde waren verdwenen)
slechts kleine gedeelten als Sas van Gent en Phiïippine met enig
poldergebied bij de Noordelijke Nederlanden te liggen.
Nadat in de middeleeuwen door verschillende dijkdoorbraken — waarvan
één der belangrijkste de Braakman deed ontstaan — het land was
geteisterd, bleven de Vlaamse polders kwetsbaar voor overstromingen.
De bodemdaling en de zeespiegelrijzing waar wij het in onze tijd zo druk
mee hebben, waren waarschijnlijk toen al begonnen. Men zou kunnen
denken dat Philips II dat reeds besefte maar het was meer zijn centralistische
neiging die hem deed besluiten een concentratie van poldergebieden
in te stellen. Hij richtte in 1576 het vrij grote Waterschap „Het Quartier
van Ter Neuse" op. Volgens Gallé was met de daarop betrekking hebbende
ordonnantie van 2 maart 1576 een mijlpaal in de ontwikkeling van
het waterschapsbestel in het deltagebied bereikt. 210 )
Bovendien blijkt uit archiefonderzoek van De Bruin 211 ) dat Philips
op dezelfde datum in 1576 in het land van Saaftinge eveneens een groot
waterschap heeft opgericht nl. voor de toenmalige polders Groot en Klein
Merlemont (tegenwoordig kennen we de Marlemontsche plaat) en Speijer,
annex de polder van Namen. Een waterschapsbestuur werd ingesteld
bestaande uit een dijkgraaf en vijf gezworenen. Een goed begin bleek in
192