VSH Multi Super Knel

Alles van VSH: Dat werkt beter. 

VSH Multi Super Knel 

Messing knelfittingen voor kunststofbuis 

Assortimentsoverzicht 

Technische handleiding


Messing knelfittingen 

Inhoud 

1. Algemeen 5 

1.1 VSH Multi Super knelfittingsysteem 5 

2. Assortiment 6 

3. Toepassingsgebied 14 

4. Technische aspecten 16 

4.1. Werking van VSH Multi Super knelfittingen 16 

4.1.1 Multi Super voor Kunststofbuis 

maten 14-16 mm 16 

4.1.2 Multi Super voor Kunststofbuis 

maten 20-25-26 mm 17 

4.2 Materiaal en Schroefdraden 18 

4.2.1 Fittingen 18 

4.2.2 Technische aspecten AKB Buis 18 

4.2.2.1 Opbouw van de buis 18 

4.2.2.2 Buiskarakteristieken Multicon en 

Henco 19 

4.2.2.3 Buiskarakteristieken 

VSH Multi Universal 20 

5. Keuren 21 

6. Montagevoorschrift 22 

6.1 Montage VSH Multi Super knelfittingen 22 

6.2 Instorten/inmetselen 25 

6.3 Montage voorbeeldtoepassingen 26 

6.3.1 Afpersen / Eindkoppeling 26 

6.3.2 Toepassingen voor C.V. installaties 26 

3

4 

6.3.2.1 Aansluiten van een ketel 26 

6.3.2.2 Installatie met verdelers 27 

6.3.2.3 Aansluiten van radiatoren 29 

6.3.2.3.1 Aansluiten van radiatoren 

met zij-aansluitingen 29 

6.3.2.3.2 Aansluiten van radiatoren 

met onderaansluitingen 30 

6.3.3 Ballorex ® Venturi Strangregelventielen 31 

6.3.4 Toepassing voor sanitaire installaties 31 

6.3.4.1 Waterkogelkraan / Stopkraan / 

EA Protect 31 

6.3.4.2 DZR Messing verdelers 32 

6.3.4.3 Boiler Inlaat Combinatie (BIC) / 

Boiler Aansluitset (BAS) 32 

6.3.4.4 Gevelkraan 33 

7. Algemene installatie informatie 34 

7.1 Warmte uitzetting (Expansie in het leidingsysteem) 36 

7.1.1 Berekening van een expansiebeen / 

expansiebocht Type L 36 


expansiebocht Type Z 36 


expansiebocht Type U 37 

7.2 Druk– en Warmteverlies 38 

7.2.1 Aansluitvermogen en stroomsnelheid 38 

7.2.2 Drukverlies buis - Sanitair & C.V. 39 

7.2.3 Plaatselijke drukverliezen / 

Stromingsweerstand fittingen/inserts 40 

7.3 Bevestigen van de leidingen 40 

7.3.1 Uitvoering van fixatiepunten (FP) en 

glijpunten (GP) 40 

7.3.2 Montageadviezen m.b.t. bevestiging en 

expansie van het leidingsysteem 41 

Spanningscorrosie 42 

8. Productgarantie en aansprakelijkheid 42

1 Algemeen 

VSH Multi Super knelfittingen zijn koppelstukken om twee of meerdere 

(kunststof) buizen, lucht- en waterdicht aan elkaar te verbinden. De 

montage kan met behulp van standaard gereedschap zoals steeksleutels 

tot stand worden gebracht. 

Voordelen 

• Geschikt voor water en C.V. zowel 

in nieuwbouw als renovatie 

• Montage met standaard gereedschap 

• Uitgebreid en breed assortiment 

in de maten 14, 16, 20, 25 

en 26 mm 

• De probleemoplosser, maar ook 

als compleet kunststofleiding 

knelsysteem 

• Perfect in combinatie met VSH 

Multicon - Henco - VSH Multi 

Universal meerlagenbuis 

• Vervaardigd uit hoogwaardig 

en ontzinkingsbestendig messing 

met laag loodgehalte 

1.1 VSH Multi Super knelfitting systeem 

• Fraai robuust uiterlijk 

• Super solide fittingen 

• Hermontage mogelijk 

• Soepel draaiende wartelmoeren 

met extra buisgeleiding 

• Gedraaide wartelmoeren met 

maatvaste sleutelvlakken 

• “Zachte” speciale DZR “open” 

knelring met perfecte binnendiameter 

en sterke karteling aan 

binnenzijde 

• Brede sleutelvlakken op de 

huizen 

• Onbeschadigde binnen- en 

buitendraden, veel buitendraden 

met extra karteling 

• 10 jaar product garantie 

De VSH Super knelhuizen uit het VSH Super knelfittingen assortiment 

met daarin een speciale knelring, wartelmoer en insert, zijn de basis om 

met standaard gereedschap een betrouwbaar kunststofleidingsysteem 

als knelsysteem aan te leggen. De binnendiameter van de wartelmoer is 

aangepast aan de maten van de meest voorkomende kunststofleidingen. 

De fittingen mogen zelfs, mits voldoende beschermd tegen uitwendige 

corrosie, worden ingestort. Ook een overgang van metalen buis 

naar een kunststof buis is nu zeer eenvoudig te maken. Met dit systeem 

heeft u de voordelen van VSH Super knel gecombineerd met kunststof 

meerlagenbuis, zowel in nieuwbouw als renovatie. 

VSH Multi Super Knel is vrijwel op alle merken kunstofbuis getest, zodat 

u niet voor verrassingen komt te staan wanneer u moet doorkoppelen 

op een bestaand systeem. 

Providing suitable solutions 

1 

5

6 

2 Assortiment 


K 3056 RECHTE KOPPELING (2x multi super knel) 

Maat Artikel-nr. B D1 D2 SLW 

14 x 14 0892012 51 14 14 22 

16 x 16 0892111 51 16 16 22 

20 x 20 0891055 67 20 20 60 

25 x 25 0891066 86 25 25 36 

26 x 26 0891077 85 26 26 36 

K 3057 OVERGANGSKOPPELING (multi super knel x knel) 

Fittingen Woningbouw 


14 x 12 0891088 47 14 12 22 

14 x 15 0892023 49 14 15 22 

16 x 15 0892122 49 16 15 22 

20 x 22 0891099 59 20 22 30 

25 x 22 0891101 62 25 22 36 

25 x 28 0891121 61 25 28 36 

26 x 22 0891110 78 26 22 36 

26 x 28 0891132 78 26 28 36

VSH Super Knel 


K 3058 OVERGANGSKOPPELING (multi super knel x buitendraad) 

Maat Artikel-nr. Opmerking B B1 d D1 SLW 

14 x R3/8 0891198 Conische buitendraad 42 13 3/8 14 22 






25 x R1 0891242 Conische buitendraad 61 22 1 25 36 


26 x R1 0891253 Conische buitendraad 61 22 1 26 36 

K 3066 OVERGANGSKOPPELING (multi super knel x binnendraad) 

Maat Artikel-nr. Opmerking B B1 d D1 SLW 

14 x Rp1/2 0892091 Lange binnendraad 45 15 1/2 14 27 





25 x Rp1 0891308 Lange binnendraad 57 19 1 25 41 



37 



1.12 

7

8 


K 3069 OVERGANGSKOPPELING (multi super knel x insteek) 


14 x 15 0891143 64 14 15 22 

16 x 15 0891154 64 16 15 22 

20 x 22 0891165 72 20 22 30 

25 x 28 0891176 74 25 28 36 

26 x 28 0891187 74 26 28 36 

K 3065 EINDKOPPELING (1x multi super knel) 


Maat Artikel-nr. B D1 SLW 

14 0892089 29 14 22 

16 0892188 28 16 22 

20 0891627 37 20 30 

25 0891638 39 25 36 

26 0891649 39 26 36 

38



K 3062 KNIEKOPPELING (2x multi super knel) 

Maat Artikel-nr. B D1 D2 H 

14 x 14 0892056 35 14 14 35 

16 x 16 0892155 35 16 16 35 

20 x 20 0891321 46 20 20 46 

25 x 25 0891330 51 25 25 51 

26 x 26 0891341 50 26 26 50 

K 3063 KNIEKOPPELING (multi super knel x buitendraad) 

Maat Artikel-nr. Opmerking B d D1 H H1 SLW 

14 x R1/2 0892067 Conische buitendraad 35 1/2 14 35 17 18 



25 x R1 0891363 Conische buitendraad 54 1 25 48 22 30 

26 x R1 0891374 Conische buitendraad 53 1 26 48 22 30 

39 



1.12 

9

10 


K 3064 KNIEKOPPELING (multi super knel x binnendraad) 

Maat Artikel-nr. Opmerking B d D1 H H1 

14 x Rp1/2 0892078 Lange binnendraad 39 1/2 14 28 15 





K 3072 KNIEKOPPELING (multi super knel x insteek) 

VSH Super Knelfittingen 

Maat Artikel-nr. B D1 D2 H H1 

16 x 15 0891418 41 16 15 45 23 

20 x 22 0891429 44 20 22 41 25 


K 3059 T-KOPPELING (3x multi super knel) 


Maat Artikel-nr. B1 D1 D2 D3 H 

14 x 14 x 14 0892045 35 14 14 14 37 

16 x 16 x 16 0892144 35 16 16 16 37 

20 x 20 x 20 0891431 44 20 20 20 47 

25 x 25 x 25 0891440 49 25 25 25 52 

26 x 26 x 26 0891451 48 26 26 26 52 

Maat Artikel-nr. B1 D1 D2 D3 H 

14 x 14 x 14 0892045 35 14 14 14 37 

16 x 16 x 16 0892144 35 16 16 16 37 

20 x 20 x 20 0891431 44 20 20 20 47 

25 x 25 x 25 0891440 49 25 25 25 52 

26 x 26 x 26 0891451 48 26 26 26 52 

40 

1.4

VSH Super Knel Knelfittingen 


K 3073 3073 T-KOPPELING VERLOPEND (3x multi super knel) 

Maat Artikel-nr. B B1 B1 D1 D1 D2 D2 D3 D3 HH 

16 x 14 x 16 0891462 34 34 34 34 16 16 14 14 16 16 36 36 

20 x 14 x 20 0891473 40 40 40 40 20 20 14 14 20 20 40 40 

20 x 16 x 16 0891484 41 41 35 35 20 20 16 16 16 16 38 38 

20 x 16 x 20 0891495 40 40 40 40 20 20 16 16 20 20 40 40 

20 x 20 x 16 0891506 46 46 38 38 20 20 20 20 16 16 46 46 

25 x 16 x 25 0891517 42 42 42 42 25 25 16 16 25 25 44 44 

25 x 20 x 20 0891539 47 47 47 47 25 25 20 20 20 20 48 48 

25 x 20 x 25 0891550 46 46 45 45 25 25 20 20 25 25 48 48 

26 x 16 x 26 0891528 47 47 45 45 26 26 16 16 26 26 48 48 

26 x 20 x 20 0891541 41 41 41 41 26 26 20 20 20 20 44 44 

26 x 20 x 26 0891561 46 46 46 46 26 26 20 20 26 26 48 48 

K 3070 T-KOPPELING (multi super knel x binnendraad x multi super knel) 

Maat Artikel-nr. Opmerking B1 d D1 D2 H H1 

16 x Rp1/2 x 16 0891572 Lange binnendraad 38 1/2 16 16 24 15 




41 

1 




1.1 1.4 2 

11

12 


K 3075 MUURPLAAT (multi super knel x binnendraad) 

Maat Artikel-nr. Opmerking B B1 d D1 H H1 

14 x Rp1/2 0891651 Lange binnendraad 38 15 1/2 14 41 17 

16 x Rp1/2 0891660 Lange binnendraad 38 15 1/2 16 41 17 

K 3076 SANITAIRVERDELER (multi super knel) 

Maat Uitvoering Artikel-nr. B1 B2 D G1 G2 L L1 

16mm 2 Groepen 0891671 9 12 16 3/4 3/4 110 50 

16mm 3 Groepen 0891682 9 12 16 3/4 3/4 162 50 

K 3074 GEVELPLAAT (multi super knel x binnendraad) 



Maat Artikel-nr. Opmerking D L L1 L2 

16 0891616 Incusief rvs schroeven en pluggen 1/2 80 15 11 


K 3055 KNELSET (multi super knel x knelhuis maat) 

Maat Artikel-nr. 

14 x 15 0892001 

16 x 15 0892100 

20 x 22 0891000 

25 x 22 0891011 

25 x 28 0891033 

26 x 22 0891022 

26 x 28 0891044 

42 

S 1288 VSH Multi Super KNEL Actiekoffers 

Maat Artikel-nr. Opmerking 

1.1



25 x 22 0891011 

25 x 28 0891033 

26 x 22 0891022 

26 x 28 0891044 

K S 1288 3055 VSH KNELSET Multi Super (multi super KNEL knel Actiekoffers x knelhuis maat) 


14 x 15 0892001 0892254 Inhoud koffer: 5x Rechte koppeling 14x14 (multi super knel) - 

K 3077 C. V. -VERDELER 16 x 15 (multi 0892100 super knel) 5x K voorgemonteerd Overgangskoppeling 3077 C. V. -VERDELER 16x2 

14x15 (multi super super knel x knel) knel) - voorgemonteerd 5x 

1 

Verloopkoppeling 14xR1/2 (multi super knel x buitendraad) - 

20 x 22 

25 x 22 

0891000 

0891011 

5x Verloopkoppeling 14xRp1/2 (multi super knel x 

binnendraad) - 10x Insert/ring/moer 14mm - 5x T-koppeling 

14x14x14 (multi super knel) - 5x Knie koppeling 14x14 (multi 

25 x 28 

26 x 22 

16 

26 x 28 

0891033 

0891022 

0892265 

0891044 

super knel) - 5x Eindkoppeling 14 (multi super knel) - 1x 

Kalibreerset (8-16mm) 

Inhoud koffer: 5x Rechte koppeling 16x16 (multi super knel) - 

5x Overgangskoppeling 16x15 (multi super knel x knel) - 5x 




S 1288 VSH Multi Super KNEL Actiekoffers 16x16x16 (multi super knel) - 5x Knie koppeling 16x16 (multi 

• 

• 



Vierkante verdelerbalk met een verzet van 15° Kalibreerset • Vierkante (8-16mm) verdelerbalk met een verzet van 15° 

14 0892254 Inhoud koffer: 5x Rechte koppeling 14x14 (multi super knel) - 

Incl. ontluchtingsstoppen en afsluitplaatjes 5x • Overgangskoppeling Incl. ontluchtingsstoppen 14x15 (multi en afsluitplaatjes 

super knel x knel) - 5x 

• Zijaansluiting 22mm knel 

Verloopkoppeling • Zijaansluiting 14xR1/2 22mm knel (multi super knel x buitendraad) - 

K 3077 C. V. -VERDELER (multi super knel) voorgemonteerd 5x Verloopkoppeling 14xRp1/2 16x2 (multi super knel x 



14x14x14 

Maat 

(multi super 

Artikel-nr. 

knel) - 5x 

H 

Knie koppeling 

L L1 

14x14 (multi 

L2 

2 Groeps (16x2) 



0891693 

0891704 

16 

0891715 

0892265 

super 2 Groeps knel) (16x2) - 5x Eindkoppeling 0891693 110 14 (multi 155 super knel) 55 - 1x 55 


3 Groeps (16x2) 0891704 110 210 110 55 

Inhoud koffer: 5x Rechte koppeling 16x16 (multi super knel) - 

5x 4 Overgangskoppeling Groeps (16x2) 0891715 16x15 110 (multi super 265 knel 165 x knel) - 55 5x 




16x16x16 (multi super knel) - 5x Knie koppeling 16x16 (multi 


13 

VSH KAN-therm 

• Vierkante verdelerbalk met een verzet van 15° 

• Incl. ontluchtingsstoppen en afsluitplaatjes 

•Gereedschap 

Zijaansluiting 22mm knel 


1.2 


K 5700 KALIBREERSET 

H L L1 L2 




0891693 

0891704 

0891715 

Maat 

16/20/25/26 

Artikel-nr. 

3850000 

110 

110 

110 

155 

210 

265 

55 

110 

165 

55 

55 

55 

VSH KAN-therm 

Gereedschap 

K 5701 KALIBREERDER 


14 3850704 

43 

43 




1.12 

1.2

14 

3 Toepassingsgebied 

VSH Multi Super knelfittingen kunnen worden toegepast volgens de 

Toepassingsklasse (ISSO 10508) 

Toepassingsklasse T D T max T mal Kenmerkende 

gebruikstoepassing 

°C Tijd a 

jaren 

°C Tijd 

jaren 

°C Tijd h 

1b 60 49 80 1 95 100 Warmwatervoorziening 

( 60°C) 

2b 70 49 80 1 95 100 Warmwatervoorziening 

( 70°C) 

3c 20 

30 

40 

4 20 

40 

60 

5 20 

60 

80 

0,5 

2,0 

25 

2,5 

20 

25 

14 

25 

10 

50 4,5 65 100 Lage temperatuur 

vloerverwarming 

50 4,5 100 100 Vloerverwarming en 

lage temperatuur 

radiatoren 

90 1 100 100 Hoge temperatuur 

radiatoren 

Deze internationale norm is alleen van toepassing op gesloten systemen 

waarvan de T D , T max en T mal waarden niet hoger zijn dan voor klasse 5. 

a. wanneer er meer dan 1 ontwerptemperatuur optreedt voor ongeacht 

de klasse dienen tijden samengevoegd te worden (bijv. het ontwerp 

temperatuur voor 50 jaar voor klasse 5 is 20°C gedurende 14 jaar, 

60°C gedurende 25 jaar, 80°C gedurende 10 jaar, 90°C gedurende 1 

jaar en 100°C gedurende 100 uur 

b. afhankelijk van de internationale, nationale of lokale voorschriften 

c. alleen toegestaan wanneer storingstemperatuur niet kan stijgen 

boven 65°C 

Andere toepassingen afhankelijk van druk, temperatuur en medium uitsluitend 

na schriftelijke toestemming onzerzijds respectievelijk namens 

VSH gegeven. De lokale voorschriften voor de diverse toepassingsgebieden 

dienen in acht te worden genomen. 

De VSH Multi Super knelfittingen zijn ontworpen om toegepast te worden 

op kunststof buizen met buitendiameters 14, 16, 20, 25, 26 mm: 

a. VSH Multicon ( PE-Xc/Al/PE-HD-PE-Xc) 

b. Henco (PE-Xc/Al/PE-Xc) 

c. Multi Universal (PE-RT/Al/PE-HD)

De VSH Multi Super knelfittingen zijn ook getest en vrijgegeven in 

combinatie met de volgende merken buis, zoals deze momenteel (stand 

november 2011) te verkrijgen zijn. Hierdoor bent u uitermate flexibel bij 

renovaties waar reeds kunststofleidingen zijn toegepast. 

Merk Buistype Maat 14-16 

Cilindrische insert 

VSH KAN-therm Multi 

Universal 

√ 

Maat 20-25-26 

Conische insert 

PE-RT/Al/PE-HD √ √ 

VSH Multicon PE-Xc/Al/PE-HD √ √ 

VSH Multicon PE-Xc √ 

Henco PE-Xc/Al/PE-Xc √ √ 

Ander merk/type 

Alpex Therm AKB √ 

Alphacan PEX √ 

Becker Plastics PEX √ 

Begetube AKB √ √ 

Comap Florys Multiskin PE-Xc/AL/PEX √ √ 

Comap Florys Techtube PE-HD-Xc/EVOH √ 

Espace PEX √ 

Fränkische Alpex Duo XS AKB √ √ 

Gabotherm GT-PB-DD √ 

Georg Fischer – iFit AKB √ √ 

Giacomini AKB √ 

HAKA PE-Xc/AL/PE-HD-PE-Xc √ √ 

Henco Unipex PE-Xc (15x2,5) √ 

Hewing-Proaqua PE-Xc/Al/PEX √ 

Pexep Alupex AKB √ 

Pexep Pex PEX √ 

Polytherm PEX √ 

Polytherm MT AKB √ 

Superpipe AKB √ 

Uponor/ Unipipe PE-RT/Al/PE-RT √ √ 

Velta PEX √ 

Velta Rapex AKB √ 

KAN-therm PE-Xc/EVOH √ √ 

KAN-therm PE-RT/EVOH √ 

Wavin Tigris PE-Xc/Al/PE-HD √ √ 


3 

15

16 

Buizen van de merken TECE, Geberit Mepla, Rehau en Viega Pexfit 

hebben een grote overmaatse buiten diameter en kunnen derhalve niet 

worden toegepast. 

In de maten 20, 25 en 26 mm zijn testen met andere merken in volle 

gang. Toepassingen met andere buismaterialen en merken uitsluitend 

na schriftelijke toestemming van VSH. 

4 Technische aspecten 

4.1 Werking van VSH Multi Super Knelfittingen 

In verband met verschil in verwerkbaarheid bij de diverse buismaten is 

er voor 2 verschillende uitvoeringen gekozen. 

4.1.1 VSH Multi Super voor Kunststofbuis maten 14 en 16 mm 

a. De insert hiervoor heeft een cilindrische vorm, dit cilinderdeel dient 

tegen de aanslag in het huis worden geduwd om een perfecte 

dichting te garanderen. De afdichting geschiedt door de O-ring. 

Verder is de insert voorzien van een witte kunststof ring. Deze dient 

ervoor om contact tussen messing en aluminium te voorkomen en 

zodoende corrosie te vermijden. De O-ring aan de voorzijde is voor 

de afdichting in de buis en dient om de binnendiameter toleranties op 

te vangen. 

b. De knelring heeft een zaagsnede, waardoor het mogelijk is om de 

buitendiameter toleranties op te vangen tussen de verschillende 

kunststof buizen. Verder is de knelring aan de binnenzijde voorzien 

van groeven, waardoor de knelring zich perfect in de buis grijpt. 

c. De wartelmoer is gelijk aan de wartelmoeren van VSH Super knel. 

De enige uitzondering is de binnendiameter aan de voorzijde. Deze 

is geschikt gemaakt voor de kunststofbuis maten 14 en 16 mm. De 

maatvoering staat op de moer aangegeven.

4.1.2 VSH Multi Super voor Kunststofbuis maten 20, 25 en 

26 mm 

a. De insert heeft hier een conische vorm, dit conische deel dient 

tegen de schuine aanslag in het huis worden geduwd, zodanig dat 

de O-ring tegen het huis aangedrukt wordt om een perfecte dichting 

te garanderen. De afdichting geschiedt door de O-ring. Verder is de 

insert voorzien van een witte kunststof ring. Deze dient ervoor om 

contact tussen messing en aluminium te voorkomen, en zodoende 

corrosie te vermijden. De O-ring aan de voorzijde is voor de afdichting 

in de buis en dient om de binnendiameter toleranties op te vangen. 

b. De knelring heeft een zaagsnede, waardoor het mogelijk is om de 

buitendiameter toleranties op te vangen tussen de verschillende 

kunststof buizen. Verder is de knelring aan de binnenzijde voorzien 

van groeven, waardoor de knelring zich perfect in de buis grijpt. 

c. De wartelmoer is verlengd. De binnendiameter aan de voorzijde is 

geschikt gemaakt voor de kunststofbuis maten 20, 25 en 26 mm. 


4 

17

18 

4.2 Materiaal en schroefdraden 

4.2.1 Fittingen 

De VSH Multi Super knelfittingen zijn standaard van eerste klas loodarm 

messing vervaardigd EN-CW617N (CuZn40Pb2). De schroefdraden van 

VSH Multi Super knelfittingen worden geproduceerd in overeenstemming 

met BS 2779 en ISO 228. Lange binnendraad en conische buitendraad 

zijn conform NEN 3258, BS21, DIN2999 en ISO 7. 

De O-ringen zijn vervaardigd uit EPDM bestand tot max. 135°C. 

4.2.2 Technische aspecten AKB buis 

4.2.2.1 Opbouw van de buis 

Multicon en Henco AKB-buizen zijn kunststofbuizen met een aluminium 

kern (afb. 1) De buis bestaat uit een binnenlaag van PE-Xc (3) en een 

buitenlaag van PE-Xc (1) met daartussen een laag aluminium (2), welke 

door lijm aan de binnen- en buitenlaag is bevestigd. Deze aluminium 

laag is door middel van stomplassen volledig gesloten. Multicon en 

Henco AKB buizen zijn 100% diffusiedicht door de volledig gesloten 

aluminium laag. 

Afbeelding 1 

(1) 

Buitenbuis 

(2) 

Aluminium kern 

Verbindingslaag Verbindingslaag 

(3) 

Binnenbuis 

VSH Multi Universal buizen zijn kunststofbuizen met een aluminium 

kern. De buis bestaat uit een binnenlaag van PE-RT, Type 2 (3). De 

buizen hebben een verhoogde temperatuur resistentie (volgens DIN 

16833). Een stompgelaste aluminium laag (2), welke door een speciale 

lijmlaag aan de binnen- en buitenlaag is bevestigd. De buitenlaag is van 

PE-HD(1) VSH Multi Universal buizen zijn 100% diffusiedicht door de 

volledig gesloten aluminium laag.

4.2.2.2 Buiskarakteristieken Multicon en Henco 

Buiten Ø (mm) 14 16 20 26 

Wanddikte (mm) 2,0 2,0 2,0 3 

Binnen Ø (mm) 10 12 16 20 

Aluminium (mm) 0,4 0,4 0,4 0,5 

Min. Buigradius, handmatig (5xD) (mm) 70 80 100 125 

Min. Buigradius, mechanisch (2xD) (mm) 28 32 40 50 

Gewicht (g/m) 111 129 175 274 

Waterinhoud (l/m) 0,079 0,113 0,201 0,314 

Treksterkte (N/mm²) ≥80 ≥80 ≥80 ≥80 

Lineaire uitzettingscoëfficiënt (mm / (mK)) 0,025 0,025 0,025 0,025 

Warmtegeleidingscoëfficiënt (W/mK) 0,50 0,50 0,50 0,50 

Max. werkdruk, langdurig (bar) 10 10 10 10 

Max. werkdruk, kortstondig (bar) 12 12 12 12 

Max. bedrijfstemperatuur, continue (°C) 70 70 70 70 

Max. bedrijfstemperatuur, middel lang (°C)* 95 95 95 95 

Max. bedrijfstemperatuur, piek (°C)** 110 110 110 110 

Zuurstofdiffusie (mg/l) 0 0 0 0 

Wandruwheid (mm) 0,007 0,007 0,007 0,007 

Tabel 1 


4 

19

20 

4.2.2.3 Buiskarakteristieken VSH Multi Universal 

Buiten Ø (mm) 14 16 20 25 

Wanddikte (mm) 2,0 2,0 2,0 2,5 

Binnen Ø (mm) 10 12 16 20 

Aluminium (mm) 0,2 0,2 0,4 0,5 

Min. Buigradius, handmatig (5xD) (mm) 70 80 100 125 

Min. Buigradius, mechanisch (2xD) (mm) 28 32 40 50 

Gewicht (g/m) 88 102 175 274 

Waterinhoud (l/m) 0,079 0,113 0,201 0,314 

Treksterkte (N/mm²) ≥80 ≥80 ≥80 ≥80 

Lineaire uitzettingscoëfficiënt (mm / (mK)) 0,025 0,025 0,025 0,025 

Warmtegeleidingscoëfficiënt (W/mK) 0,43 0,43 0,50 0,50 

Max. werkdruk, langdurig (bar) 10 10 10 10 

Max. werkdruk, kortstondig (bar) 12 12 12 12 

Max. bedrijfstemperatuur, continue (°C) 70 70 70 70 

Max. bedrijfstemperatuur, middel lang (°C)* 95 95 95 95 

Max. bedrijfstemperatuur, piek (°C)** 110 110 110 110 

Zuurstofdiffusie (mg/l) 0 0 0 0 

Wandruwheid (mm) 0,007 0,007 0,007 0,007 

Tabel 2 

*Afhankelijk van de druk in het systeem enkele maanden tot 3 jaar 

**Onder druk maximaal 5 minuten, drukloos maximaal 60 minuten

5 Keuren 

Instantie Systeem Certificaat nr. 

KIWA VSH Multi Super Knel i.c.m. VSH 

Multicon S / Henco Standaard 

buis / VSH KAN-therm Multi 

Universal 

In aanvraag, verwachting half 

2012 beschikbaar. 

Indien VSH Multi Super knelfittingen in combinatie met buizen van 

andere merken worden toegepast dan is hier geen KIWA keur mogelijk, 

aangezien het hier een systeemkeur betreft. VSH heeft alle vrijgegeven 

combinaties met (andere) buismerken onder zeer zware omstandigheden 

getest (basis de KIWA eisen) en garandeert derhalve een perfecte 

dichting in de toepassing water en c.v. 

Cyclische testmethode: 

5000 x 10 minuten op 20°C, daarna 10 minuten op 95°C = Totaal 1667 uur 

Deze uitkomst staat gelijk aan levensduur van 50 jaar 


5 

21

22 

6 Montagevoorschrift 

6.1 Montage VSH Multi Super knelfittingen 

Alleen buis gebruiken met dezelfde nominale diameter als de aangegeven 

maat op de wartelmoeren. (Buizen van de merken TECE, Geberit 

Mepla, Rehau en Viega Pexfit hebben een grote overmaatsbuiten diameter 

en kunnen derhalve niet worden toegepast) 

De montage van de Multi Super knelfittingen dient als volgt te geschieden 

(zie afb. 2 t/m 8). 

Afbeelding 2 

Afbeelding 3 

Afbeelding 4 

2. Buis op de juiste lengte inkorten. 

3. Wartelmoer en knelring over de buis 

schuiven. 

4. Buiseinde kalibreren. 

- kalibreerdoorn maat 14 mm 

art. nr. 3850704 

- kalibreerdoorn maat 16 t/m 26 mm 

art. nr. 3850000

Afbeelding 5 

Afbeelding 6 

Afbeelding 7 

Afbeelding 8 

5. Insert (voorzien van O-ring aan 

buisinsteekzijde en kunststof ring) in 

de buis steken. 

6a. Bij maten 14-16 mm: de buis met 

cilindrische insert tot de aanslag in de 

fitting drukken. 

6b. Bij maten 20-25 en 26 mm de inserts 

met conische kant met O-ring op het 

huis drukken. 

7. De verbinding handvast aandraaien. 

8a. Wartelmoeren handvast aandraaien en 

1 volle omwenteling natrekken. 

8b. Sets 25x22 en 26x22 1 ¼ slag natrekken. 


6 

23

24 

Let op: Montage van knelfittingen dient uitsluitend met een passende 

steeksleutel of een goed afgestelde verstelbare moersleutel (Bahco) te 

geschieden. Montagegereedschap dat de fitting zichtbaar beschadigd 

verhoogt de kans op spanningscorrosie. Het gebruik van tangen met 

getande bekken (zoals moordenaars en waterpomptangen) of verkeerd 

afgesteld gereedschap, dient daarom gemeden te worden. 

Kalibreren is noodzakelijk. 

De buis wordt “gerond” en aan de voorzijde afgeschuind. Hiermee 

wordt voorkomen dat de O-ring op de insert wordt beschadigd. Een 

perfecte insteek van de insert en daardoor een goede afdichting wordt 

hiermee gegarandeerd. De O-ring is noodzakelijk om de toleranties in 

de maatvoering van de verschillende buissoorten op te vangen. 

Hierna de verbinding controleren op dichtheid met inachtneming van de 

voorschriften voor de toegepaste media. 

Opmerking: overmatig aandraaien van de wartelmoer kan lekkage en 

zelfs breuk van de wartelmoer tot gevolg hebben. Op de schroefdraden 

van overgangskoppelingen dient een voor het medium toegestaan 

afdichtmiddel te worden aangebracht. Raadpleeg hiervoor de installatievoorschriften. 

Hermontage van reeds gemaakte verbindingen. 

Een reeds gemaakte verbinding kan zonder bezwaar losgenomen en op 

dezelfde plaats weer gemonteerd worden. De op zijn plaats gefixeerde 

knelring wordt opnieuw onder spanning gezet door de wartelmoer met 

de hand vast te draaien en ca. 1/4 omwenteling na te trekken met een 

sleutel. 

Een mogelijkheid om de knelring te verwijderen kan plaatsvinden door 

de ring verder open te breken door een schroevendraaier in de sleuf te 

plaatsen en een draaiende beweging te maken. De opgerekte ring is nu 

van de buis te schuiven en moet vervangen worden. Voor montage van 

een nieuwe knelfitting verwijzen wij naar de bovenstaande montagevoorschriften.

In tabel 3 is ten behoeve van prefab- en inbouwsituaties de insteekdiepte 

vermeld. 

Knelaansluiting Ø mm Insteekdiepte A (mm) 

Tabel 3 

6 13,5 

8 14,5 

10 16,5 

12 18,5 

14 21,5 

15 21,5 

16 21,5 

20 4,5 

22 23,0 

25 4,5 

26 4,5 

28 23,5 

6.2 Instorten/ inmetselen 

Instorten van verbindingen dient zoveel mogelijk vermeden te worden. 

Leidingen voor water mogen volgens de Water Werkbladen worden 

ingestort mits de leidingen niet aangetast worden door het materiaal 

van de wand of vloer. Warmwaterleidingen moeten voorzien zijn van 

een ommanteling. Het is raadzaam om alle ingestorte leidingen (dus 

ook koudwater) te voorzien van een ommanteling. In niet toegankelijke 

ruimten is een mantelbuis verplicht zodat eventuele lekkage kan worden 

gesignaleerd. 


6 

25

26 

6.3 Montage voorbeeldtoepassingen 

6.3.1 Afpersen met Eindkoppeling 

Met de eindkoppelingen uit het VSH Multi Super 

assortiment is het mogelijk om op een eenvoudige 

manier de leidingen in het systeem af te 

persen. Nadat er is afgeperst kan met een andere 

koppeling (uit het VSH Super knel programma) 

het systeem worden aangesloten. De Multi- 

Super wartelmoer, snijring en insert blijven op/ 

aan de kunststofbuis. Van de standaard koppeling verwijdert men de 

wartelmoer en knelring. Druk de insert in het huis van de koppeling en 

schroef de Multi Super wartelmoer op de koppeling en de verbinding is 

gemaakt. 

6.3.2 Toepassingen voor C.V. 

6.3.2.1 Aansluiten van een ketel 

Alle aansluitingen voor C.V.- en waterleiding op de ketel kunnen met 

Multi Super Knel aangesloten worden. Afhankelijk van het merk en type 

van de ketel zijn diverse aansluitingen mogelijk voor warm en koud C.V.en/of 

drinkwater. 

VSH Multi Super knelaansluitingen mogen NIET worden toegepast 

voor gastoepassingen. 

#Leidingen Product : rechte koppelingen Art.nr. 

koudwater 15 mm Knel x Multi Super Knel 15x16mm 0892122 

warm water 15 mm Knel x Multi Super Knel 15x16mm 0892122 

C.V. aanvoer 22 mm Knel x Multi Super Knel 22x20mm 

Knel x Multi Super Knel 22x25mm 


C.V. retour 22 mm Knel x Multi Super Knel 22x20mm 



0891099 

0891101 

0891110 

0891099 

0891101 

0891110

Onder de ketel dienen nog diverse appendages gemonteerd te wor- 

den zoals een overstortventiel, de inlaatcombinatie, vul- en aftapkraan 

en de aftakking naar het expansievat. In het de Multi Super assortiment 

zijn verschillende benodigde T-Stukken voorhanden. Hiermede is een 

fraai leidingsysteem in kunststof te realiseren en heeft u altijd de mogelijkheid 

om de appendages te richten en eventueel indien noodzakelijk 

te vervangen. Het is dus niet nodig om de appendages bijv. de inlaatcombinatie 

direct onder de ketel aan te sluiten. 

T-stuk voor appendages T-Stuk aftakking expansievat 

20 x ½ bi. draad x 20 Art. nr. 0891583 20 x 16 x 20 Art. nr. 0891495 

25 x ½ bi.draad x 25 Art. nr. 0891594 25 x 16 x 25 Art. nr. 0891517 

26 x ½ bi.draad x 26 Art. nr. 0891605 26 x 16 x 26 Art. nr. 0891528 

6.3.2.2 Installatie met verdelers 

Per verdieping wordt de stalen Multi Super verdeler 

geplaatst die vanaf de ketel met zijaansluiting 

22 mm knel aangesloten wordt. Indien 

met kunststof vanaf de ketel wordt gewerkt kan 

ook hier Multi Super toegepast worden. Rechte 

uitvoering 22 steek x 20 Art. nr. 0891165 of 22 

steek x 20 knie Art. nr. 0891429 toepassen. Als 

gekozen is voor maten 25/26 voor aanvoer- en 

retourleidingen naar de verdeler dan kan met 

de sets 25-22 Art. nr. 0891011 resp 26-22 Art. nr. 0891022 toepassen. 

Optioneel kan men ook T-Stukken toepassen. Vanaf de verdeler of 

T-Stukken worden de radiatoren met aparte aanvoer en retour leidingen 

(2-pijps) aangesloten. Door dit systeem blijven alle koppelingen bereikbaar. 

Het voordeel van de Multi Super verdeler is dat de verzamelbuizen in 

15° verzet worden geleverd. Dit maakt de aansluiting van de kunststof 

buis nog montagevriendelijker. 

De aansluitsets (16 mm) zijn reeds voorgemonteerd. 


6 

27

28 

Afbeelding 9 

Het is ook mogelijk bij een installatie met verdelers een beperkt aantal 

radiatoren in serie te zetten (“doorlussen”). Door gebruik te maken van 

1-pijps onderblokken wordt de retour van de eerste radiator de aanvoer 

van de volgende (afb. 9). Dit betekent wel dat de aanvoertemperatuur 

van elke volgende, in serie geplaatste radiator, lager wordt. Dit wordt 

slechts gedeeltelijk ondervangen door het 1-pijps onderblok waardoor 

het aantal in serie te plaatsen radiatoren beperkt is. Ook in deze situatie 

blijven alle koppelingen bereikbaar. 

Afbeelding 10

6.3.2.3 Aansluiten van radiatoren 

6.3.2.3.1 Aansluiten van radiatoren met zijaansluiting 

Met het Multi Super Knel assortiment is dit type radiatoren op vele 

manieren aan te sluiten. De keuze hierin is afhankelijk van de eisen op 

het gebied van uiterlijk en kostprijs en kan dus per project verschillen. 

Alle getoonde toepassingen zijn zowel met PEX- als met AKB-leidingen 

uit te voeren, tenzij anders vermeld. 

Aansluiting rechtstreeks aan het onderblok 

# product Art.nr. 

1 radiatorkraan handbediend 

standaard haaks* 1 

3205587 

2 stalen precisiebuis 

3 Vario-onderblok 1-2-pijps 

regelbaar/afsluitbaar 

3206709 

4 A-3 aansluitset 16 3205213 

*1 VSH levert radiatorkranen in diverse uitvoeringen. Behalve de getoonde kraan ook 

leverbaar in een rechte uitvoering, handbediend of een rechte, haakse en een haaks 

verkeerde in thermostatische uitvoering. 


6 

29

30 

Aansluiting eenzijdig rechtstreeks 

# product Art.nr. 

1 radiatorkraan handbediend 

standaard haaks* 1 

3205587 

2 stalen precisiebuis 

3 radiatorkoppeling haaks 16x1/2 0892166 

4 overgangskoppeling kn 16x15 0892122 

*1 VSH levert radiatorkranen in diverse uitvoeringen. 

6.3.2.3.2 Aansluiten van radiatoren met onderaansluiting 

Voor het aansluiten van radiatoren met onderaansluiting (zgn. ventielcompactradiatoren, 

zijn er een aantal mogelijkheden. Bijvoorbeeld 

door middel van een H-onderblok. De H-onderblokken zijn er in vele 

uitvoeringen zoals afsluitbaar, recht, haaks, 1-pijps en 2-pijps. Voor de 

onderblokken geldt dat deze beschikbaar zijn voor zowel radiatoren met 

aansluiting ¾” buitendraad (eurokonus) als ½” binnendraad. 

De kunststofleidingen kunnen ook rechtstreeks op de radiator worden 

aangesloten met een wartelkoppeling ¾” buitendraad (euroconus) of 

met een radiatorkoppeling met puntstuk ½” buitendraad. Dit is een 

voordelige manier van aansluiten, waarbij de radiator echter niet afzonderlijk 

afgesloten kan worden.

6.3.3 Ballorex ® Venturi Strangregelventielen 

De Ballorex ® Venturi is een strangregelventiel 

om de waterstroom in een C.V-installatie te 

balanceren. Door het nauwkeurig inregelen van 

de flow met de Ballorex ® Venturi wordt optimaal 

comfort en vermindering van het energie verbruik 

gerealiseerd. Binnen een C.V.-installatie die 

is aangelegd met AKB buis kan men, door een 

Multi Super set te gebruiken de Ballorex ® Venturi 

in het systeem integreren (afb. 11). 

Naast statische strangregelventielen heeft VSH 

ook dynamische strangregelventielen, de Ballorex ® Afbeelding 11 

Dynamic. 

6.3.4 Toepassingen voor sanitaire installaties 

Sanitaire installaties met kunststofleidingen worden in principe op 

dezelfde manier aangelegd als met koperen buizen. In dit hoofdstuk 

worden voorbeelden gegeven van het aansluiten van veel voorkomende 

onderdelen in sanitaire installaties met behulp van VSH Multi Super Knel. 

6.3.4.1 Waterkogelkraan / Stopkraan / EA kraan 

Met Multi Super sets kunnen standaard kranen met knelaansluiting in 

het kunststof leidingsysteem worden geïntegreerd. 


6 

31

32 

6.3.4.2 DZR Messing Verdelers 

Voor het doorkoppelen, bijvoorbeeld onder een bad, kan gebruik gemaakt 

worden van messing verdelers. De groepaansluitingen op de 

verdelers zijn reeds voorzien van Multi Super sets. De verdelers zijn 

als 2 en 3 groeps beschikbaar en kunnen worden doorgekoppeld. Zijaansluitingen 

¾” maken het mogelijk om snel een verbinding te maken 

hetzij recht of haaks, hetzij met binnen- of buitendraad. 

Om zij-aansluitingen te dichten gebruik een dopsok Type D 1107 art 

0450153 of een plug D 1106 art 0451055 

Art nr.0891671 – 2 groeps ¾” bi/bu zij- x 16 mm groepsaansluiting 

Art nr.0891682 – 3 groeps ¾” bi/bu zij- x 16 mm groepsaansluiting 

Afbeelding 12 

6.3.4.3 Boiler Inlaat Combinatie (BIC) / Boiler Aansluitset (BAS) 

Ook bij een combi-ketel kan de benodigde boiler inlaat combinatie (BIC) 

aangesloten worden met kunststofleidingen door middel van 2x Multi 

Super set (afb. 13). Bij een close-in boiler kan de boiler aansluitset (BAS) 

op dezelfde wijze toegepast worden. 

Afbeelding 13

6.3.4.4 Gevelkraan 

a. De buitenkraan kan direct aangesloten worden met kunststofleidingen 

(afb. 14) met de gevelplaat Art. nr. 0891616. De aansluiting is 

reeds voorzien van 16 mm Multi Super knel aansluiting. 

Afbeelding 14 

b. De vorstvrije gevelkraancombinatie van VSH kan eenvoudig door 

middel van de Multi Super set aangesloten worden op kunststofleidingen 

(afb. 15). De gevelkraancombinatie is voorzien van aansluiting 

knel 15 mm, waarin de Multi Super set eenvoudig gemonteerd kan 

worden. 

Afbeelding 15 


6 

33

34 

7 Algemene installatie informatie 

De lengte van leidingen verandert vanwege thermische verschillen die 

optreden in installaties. Kleine lengte veranderingen kunnen gemakkelijk 

door de “elasticiteit” van het leidingnet worden opgevangen. Bij grotere 

lengte veranderingen is het nodig dat er maatregelen worden getroffen. 

Dit kan gedaan worden door glij- en fixatiepunten te gebruiken en expansiebenen 

en -bochten in het leidingsysteem te integreren. 

7.1 Warmte uitzetting (Expansie in het leidingsysteem) 

In een installatie zorgt de uitzetting (ΔL) van een leiding (L), voor een 

vormverandering van de leiding die het expansiebeen (A) vormt. De 

lengte van het expansie been (A) moet zo worden gekozen, dat er geen 

overmatige spanningen in de leiding (L) kunnen optreden. 

De uiteindelijke lengte van het expansiebeen is afhankelijk van de lengte 

van de leiding (L), het temperatuursverschil (ΔT) en de diameter van de 

buis 

De compensatielengte van een leidingsysteem moet worden berekend 

door, voorafgaande aan het installeren, de lengteveranderingen in het 

leidingnet te berekenen. 

De vergelijking om lengteveranderingen te berekenen is als volgt: 

ΔL= L x α x Δt 

ΔL = totale lengte verandering (mm) 

L = lengte van de buis (m) 

α = lineaire uitzettingscoëfficiënt 

Δt = temperatuurverschil (K) 

voor AKB buizen (Multicon, Henco, Multi Universal) 

α = 0,025 mm/mK 

Om het berekenen te vergemakkelijken wordt in tabel 4 de totale lengte 

verandering in mm, bij diverse leidinglengten en diverse temperatuurverschillen 

weergegeven.

L (m) Δt (K) 

Tabel 4 

10 20 30 40 50 60 70 80 90 

0,5 0,13 0,25 0,38 0,50 0,63 0,75 0,88 1,00 1,13 

1 0,25 0,50 0,75 1,00 1,25 1,50 1,75 2,00 2,25 

2 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 4,50 

3 0,75 1,50 2,25 3,00 3,75 4,50 5,25 6,00 6,75 

4 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 7,00 8,00 9,00 

5 1,25 2,50 3,75 5,00 6,25 7,50 8,75 10,00 11,25 

6 1,50 3,00 4,50 6,00 7,50 9,00 10,50 12,00 13,50 

7 1,75 3,50 5,25 7,00 8,75 10,50 12,25 14,00 15,75 

8 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00 14,00 16,00 18,00 

9 2,25 4,50 6,75 9,00 11,25 13,50 15,75 18,00 20,25 

10 2,50 5,00 7,50 10,00 12,50 15,00 17,50 20,00 22,50 

15 3,75 7,50 11,25 15,00 18,75 22,50 26,25 30,00 33,75 

20 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00 30,00 35,00 40,00 45,00 

25 6,25 12,50 18,75 25,00 31,25 37,50 43,75 50,00 56,25 

30 7,50 15,00 22,50 30,00 37,50 45,00 52,50 60,00 67,50 

35 8,75 17,50 26,25 35,00 43,75 52,50 61,25 70,00 78,75 

40 10,00 20,00 30,00 40,00 50,00 60,00 70,00 80,00 90,00 

In tabel 5 wordt aangegeven wat de lengte van het expansiebeen (A) 

moet zijn om de expansie in de leiding op te vangen. 

ΔL 

(mm) 

Tabel 5 

D z - Diameter van de leiding (mm) 

14 16 20 25 26 

5 300 320 360 410 410 

10 430 460 510 580 580 

15 530 560 620 710 710 

20 600 640 720 820 820 

30 740 790 880 1.010 1.010 

40 850 910 1.020 1.160 1.160 

50 950 1.050 1.140 1.300 1.300 

60 1.050 1.120 1.250 1.420 1.420 

70 1.130 1.210 1.350 1.540 1.540 

80 1.210 1.290 1.440 1.640 1.640 

90 1.280 1.370 1.530 1.740 1.740 


7 

35

36 

7.1.1 Berekening van een expansiebeen/ expansiebocht, 

type L 

Men bepaalt de lengte van het expansiebeen (A) als volgt: 

1. Bepaal via tabel 4 of via een berekening, de lengte uitzetting (ΔL), aan 

de hand van de leiding lengte (L) en het temperatuurverschil (ΔT). 

2. Aan de hand van de bepaalde lengte uitzetting (ΔL) voor de leiding (L) 

en de buitendiameter van de leiding bepaald men in tabel 5 de lengte 

van het expansiebeen (A) 

Afbeelding 16 

A - de lengte van het expansie been 

GP - het glijpunt (zodat de leiding alleen 

axiaal kan bewegen) 

FP - het fixatiepunt (verhindert dat de leiding 

zich verplaatst) 

L - de beginlengte van de leiding 

ΔL - de uitzetting van de leiding 


type Z 


1. Bepaal de vervangingsmaat Lz = L1 + L2 

2. Bepaal via tabel 4 of via een berekening, de lengte uitzetting (ΔLz), 

aan de hand van de leiding lengte (Lz) en het temperatuurverschil 

(ΔT). 




F 

z 

Afbeelding 17 

F 

F 

A - de lengte van het verende been 

FP - het fixatiepunt (verhindert dat de leiding zich 

verplaatst) 

Lz - de beginlengte van de leiding 

ΔLz - de uitzetting van de leiding


type U 


1. Bepaal de vervangingsmaat Lu = (L1 + L2)/1,8 

2. Bepaal via tabel 4 of via een berekening, de lengte uitzetting (ΔLu), 

aan de hand van de leiding lengte (Lu) en het temperatuurverschil 

(ΔT). 




F 

Afbeelding 18 

F 

F 

A - de lengte van het verende 

been 

FP - het fixatiepunt (verhindert dat 

de leiding zich verplaatst) 


FP - de uitzetting van de leiding 

S - de lengte van de U-vormige 

compensatieleiding 

De lengte van de compensatieleiding (S) moet de vrije werking van de 

leidingstukken L1 en L2 waarborgen, rekening houdend met de eventuele 

dikte van de leidingisolatie en de omstandigheden van montage. 

S ≥ 2× d isol + ΔL1 + ΔL2 + S min 

disol = Dikte van de isolatie 

ΔL1, ΔL2 = Uitzettingen van de leidingstukken L1 en L2 

Smin = Minimum lengte van de fitting diameter of van de buigradius 

van de buis 

De lengte van de leiding (S) dient zo klein mogelijk blijven. Indien de 

lengte van de leiding (S) echter meer dan 10% bedraagt van de waarde 

L1 of L2, dient men een fixatie punt te plaatsen in het midden van de 

leiding (S). In dit geval kan men de lengte van de compensatie leiding 

(A) berekenen als Type Z, men dient dit dan aan beide kanten van het 

fixatiepunt te doen. 


7 

37

38 

F 

Afbeelding 19 

F 

7.2 Druk- en Warmteverlies 

A - de lengte van het verende 

been 

FP - het fixatiepunt (verhindert dat 

de leiding zich verplaatst) 


ΔL - de uitzetting van de leiding 

S - de lengte van de U-vormige 

compensatieleiding 

In hoofdstuk 4 (Technische aspecten) vindt u de buiskarakteristieken 

van de 3 soorten Multi Super Systeembuis, waaruit de warmteverliezen 

te herleiden zijn. 

7.2.1 Aansluitvermogen en stroomsnelheid 

F 

De waarden in tabel 6 gelden bij een temperatuursverschil van 20°C 

over de radiator. De stroomsnelheid is maximaal 0,6 m/s, omdat bij 

hogere snelheden het stromingsgeluid hinderlijk kan worden. Om de 

totale weerstand per stang te bepalen moet de benodigde leidinglengte 

vermenigvuldigd worden met het drukverlies per meter. De capaciteit 

van de C.V.-pomp moet groot genoeg zijn om deze weerstand te overwinnen. 

De onderstaande tabel is bepaald door de formule: 

P = q x S.W. x ΔT 

P = vermogen in Watt 

q = debiet in I/s 

S.W. = soortelijke warmte van water = 4180 J/s. 

ΔT = temperatuurverschil over radiator 20°C 

Stroomsnelheid m/s 

Buis 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 

P q P q P q P q P q P q 

14x2 657 0,00785 1313 0,01571 1970 0,02356 2626 0,03142 3283 0,03927 3940 0,04712 

16x2 945 0,01131 1891 0,02262 2836 0,03393 3782 0,04524 4727 0,05655 5673 0,06786 

20x2 1681 0,02011 3362 0,04021 5043 0,06032 6724 0,08042 8404 0,10053 10085 0,12064 

25x2,5 2626 0,03142 5253 0,06283 7879 0,09425 10505 0,12566 13132 0,15708 15758 0,18850 

26x3 2626 0,03142 5253 0,06283 7879 0,09425 10505 0,12566 13132 0,15708 15758 0,18850 

Tabel 6

7.2.2 Drukverlies buis – Sanitair & C.V. 

Elke vloeistof verliest energie wanneer ze door een buis stroomt als 

gevolg van de wrijving van de vloeistof tegen de wanden van de buis. 

Grafiek 1 toont, voor een gegeven debiet, het drukverlies in functie van 

de diameter van de buis en de stroomsnelheid. Als medium is hier water 

genomen met een temperatuur van 10°C, P = Q x ΔT x 1,163 = Vermogen 

in Watt 

Drukverlies (mbar/m) 

Grafiek 1 

1 m/s 

0,9 m/s 

0,8 m/s 

0,7 m/s 

0,6 m/s 

0,5 m/s 

0,4 m/s 

0,3 m/s 

Flow (l/h) 

Ø 14 

Ø 16 

Ø 20 

Ø 25/26 


7 

39

40 

7.2.3 Plaatselijke drukverliezen/ Stromingsweerstand 

fittingen/inserts 

In tabel 7 staan de stromingsweerstanden bij een watersnelheid van 

0,75 m/s, in equivalente meters buislengte 

Tabel 7 

14 16 20 25 26 

Rechte fitting 1,4 1,8 1,8 2,0 2,0 

Knie fitting 3,1 5,0 3,2 4,0 4,0 

T-koppeling (aftakking doorgang bij stromingsverdeling) 2,0 2,6 2,2 2,5 2,5 

T-koppeling (aftakking bij stromingsverdeling) 3,4 4,8 3,2 4,0 4,0 

T-koppeling (aftakking tegenstroom bij stromingsverdeling) 2,1 2,6 1,7 1,8 1,8 

7.3 Bevestiging van de leidingen 

Leidingbeugels kunnen als glijpunten (GP) of als fixatiepunten (FP) 

worden uitgevoerd. De leidingbeugels worden met inachtname van de 

benodigde afstanden voor de ondersteuning van het gewicht van de 

leiding gemonteerd. Mocht de plaatsing van het glijpunt een belemmering 

zijn voor de benodigde lengte van het expansiebeen, dan dient er 

een leidingsteun aan de onderzijde te worden geplaatst. 

In tabel 8 wordt de maximale toegestane montage-afstand weergegeven 

tussen twee leidingbeugels. 

Diameter buis 14x2 16x2 20x2 25/26x2,5 

Max. leidingbeugel afstand (m) 1,2 1,2 1,3 1,5 

Tabel 8 

7.3.1 Uitvoering van fixatiepunten (FP) en glijpunten (GP) 

• De fixatiepunten moeten elke axiale verschuiving van de leidingen 

onmogelijk maken, daarom moeten ze aan beide kanten van een fitting 

worden aangebracht. 

• De leidingbeugels die fixatiepunten vormen, mogen niet direct op 

fittingen en de fittinghulzen worden gemonteerd, omdat dit de thermische 

beweging van de leiding kan blokkeren. 

• Als fixatiepunten bij T-koppelingen worden gemonteerd, dient erop te 

worden gelet dat de beugels die de leiding fixeren niet op aftakkingen

worden gezet die een kleinere diameter hebben dan de maat van 

de buis waar de aftakking vandaan komt. Leidingen met een grote 

diameter kunnen in deze situatie namelijk krachten veroorzaken welke 

een leiding met een kleinere diameter dan kunnen beschadigen. 

• Glijpunten of geleidingsbeugels laten de leiding uitsluitend axiaal 

bewegen, ze kunnen worden gezien als radiale fixatiepunten. Vergeet 

niet dat de leidingbeugels de zijdelinkse beweging van de buis verhinderen. 

Daarom kan de plaatsing ervan bepalend zijn voor lengte 

van de expansiebocht. 

7.3.2 Montage-adviezen m.b.t. bevestiging en expansie van 

het leidingsysteem 

• De op leidingen aangesloten water- en warmtemeters (en appendages) 

moeten door montage als fixatiepunten aan de wand worden 

bevestigd (het gewicht en de bediening ervan mogen geen krachten 

op de leiding uitoefenen). 

• Een appendage mag niet in een deel van de installatie worden 

gemonteerd die als expansieleiding dient en mag hoe dan ook de 

bewegingen van de leiding, zoals bij glijpunten, niet belemmeren. Het 

gunstigste is de appendages als fixatiepunten uit te voeren, waardoor 

de leidingen bovendien worden beschermd tegen overdracht van hun 

gewicht en bij het openen en sluiten van de armaturen optredende 

krachten. 

• In geen geval mogen er leidingstukken ontstaan die geen bewegingsmogelijkheid 

ten gunste van uitzetting hebben. 

• Bij het aansluiten van de leidingen van multi-layerbuizen op de stalen 

buizen wordt aanbevolen in het aansluitpunt een fixatiepunt op de 

stalen leiding te realiseren, aan beide zijden van de fitting (dit moet in 

de planning van de compensatie van de stalen leiding worden opgenomen). 

• Als leidingen loodrecht op de stalen buizen worden aangesloten, 

is de aansluiting te zien als een punt, dat de beweging langs de 

as van de leiding van multi-layerbuizen verhinderd. Het is dus niet 

toegestaan een fixatiepunt voor de stalen leiding te maken door het 

monteren van de beugels op de leiding van multi-layerbuizen. Indien 

de stalen leiding op het aansluitpunt op multi-layerbuizen onderhevig 

kan zijn aan behoorlijke uitzettingen, dan moet het aansluitingsdeel 

van de multi-layerbuizen zijn uitgevoerd als een expansiebeen door 

geschikte plaatsing van het glijpunt. Het monteren van een fixatiepunt 

is in dit geval niet toegestaan. De lengte van dit been dient op 


7 

41

42 

basis van de uitzettingsmaten ΔL van de stalen leiding te worden 

bepaald. 

• Bij een axiale aansluiting van de leidingen van multi-layerbuizen op 

de stalen buizen wordt het expansiebeen dat de uitzetting van dit 

leidingstuk compenseert, bepaald aan de hand van de som van de 

uitzettingen van de beide leidingen. 

• In schachten moeten stijgleidingen de mogelijkheid hebben vrij te 

kunnen bewegen onder thermische invloeden. 

Spanningscorrosie 

Alle VSH Multi Super knelfittingen voldoen maximaal aan de eisen 

gesteld in de norm ISO 6957. Toch kan spanningscorrosie onder bepaalde 

condities in messing optreden en tot materiaalbreuk leiden. Voor 

uitgebreide informatie m.b.t. spanningscorrosie verwijzen wij u naar het 

VSH Super knel documentatiedeel en ook kunt u verdere informatie met 

betrekking tot spanningscorrosie vinden op de website onder 

Producten → Fittingen → Corrosie. 

8. Productgarantie en aansprakelijkheid 

Garantie en aansprakelijkheid conform onze algemene voorwaarden. 

De termijn voor garantie conform onze algemene voorwaarden Artikel 

12 lid 3 is voor VSH Multi Super messing knelfittingen gesteld op 10 

(tien) jaar resp. 5 jaar waarbij: 

• Termijn 10 jaar geldt in combinatie met de buizen in maten 14, 16, 20, 

25 en 26 mm: 

a. VSH Multicon ( PE-Xc/Al/PE-HD-PE-Xc) 

b. Henco (PE-Xc/Al/PE-Xc) 

c. VSH Multi Universal (PE-RT/Al/PE-HD) 

• Termijn 5 jaar geldt in combinatie met andere door VSH vrijgegeven 

fabrikaten/type buis. 

Bij gebruik van andere dan de originele onderdelen van een VSH Multi 

Super knelfitting vervalt het recht op garantie. 

Schade veroorzaakt door spanningscorrosie valt niet binnen de 

productaansprakelijkheid. 

Verder zijn onze algemene voorwaarden van toepassing.

Disclaimer: 

Technische specificaties 

De technische specificaties zijn op basis van de huidige stand van 

zaken. 

VSH en de zusterbedrijven behouden zich het recht voor zonder voorafgaande 

aankondiging technische specificaties aan te passen. Aan de 

technische specificaties zoals in deze brochure vermeld kunnen geen 

rechten ontleend worden. 


43

VSH Multi Super Knel

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?