Belicht 2 - Lightronics

Belicht
BELicht is EEn uitgavE van Lightronics B.v. • jaargang 4 • 2008
nr. 2
Gemeente Hoorn
Aantrekkelijke structuur
Philips Lighting
De evolutie is daar
www.lightronics.nl

VOOrwOOrD
LED Belicht
In dit nummer van Belicht diverse
projecten die een licht werpen op de
ontwikkelingen in onze sector. Naast
nieuwbouw belichten we ook de
revitalisering van het bedrijventerrein
Kanaalzone in Weert en het dorpscentrum
van Eede. Daar waar de een
kiest voor creativiteit en LED, kiest de
ander voor moderne techniek verpakt
in nostalgie. Bij beide staat functionaliteit
voorop.
Daarnaast hebben we de introductie
van de Ventego 65. Een extreem
slagvaste armatuur die onder meer
toepassing vindt in tunnels.
Optioneel kan er onder andere
gekozen worden voor een antigrafitticoating
en een dimbaar EVSA.
Tot slot een interview met Chris de
Langhe, Application Engineer bij
Philips Lighting, waarin hij zijn visie
geeft op de ontwikkelingen van LED
en de toepasbaarheid op korte en
lange termijn. Chris de Langhe ziet
toepassingen van LED als techniek die
als hulpmiddel dient om energie te
kunnen besparen.
Ik wens u veel leesplezier.
Hans Joosten
Commercieel Directeur
Lightronics
iNHOUD
10
En verder...
BeLicHt 2 iNHOUD
Aantrekkelijke structuur
De nieuwe wijk Bangert en Oosterpolder in de gemeente Hoorn heeft een
aantrekkelijke structuur en een gevarieerde bouw. John Grooteman, elektrotechnicus
van het ingenieursbureau van de gemeente: “Ik wil dat de mensen
zich sociaal veilig voelen.”
Het Rode Plein
In Eede is het dorpscentrum gerevitaliseerd. Daarbij is het dorpsplein op de
schop gegaan teneinde het centrum aantrekkelijker te maken voor de bewoners
en de toeristen.
LEES VErDEr OP PAGINA 8 >>
Evolutie
KANAALzONE WEErT - PAGINA 3
TuNNELVErLICHTING BrEDA- PAGINA 6
VENTEGO 65 - PAGINA 13
LED-technologie is relatief nieuw. De mogelijkheden zijn echter ongekend en
vragen een nieuwe manier van denken over verlichting. Het is zonder twijfel de
meest ingrijpende innovatie van de afgelopen eeuw.
LEES VErDEr OP PAGINA 14 >>
Colofon
Belicht is een magazine van Lightronics
B.V. • Postbus 150 • 5140 AD Waalwijk
Tel.: 0416 568 600 • Fax: 0416 568 601
info@lightronics.nl • www.lightronics.nl
realisatie: Verzameld Werk B.V., Vaassen

KANAALzONE WEErT
RevitaliseRing
zoRgt vooR
niEuw
ElAn
Kanaalzone 1 in Weert is in de afgelo-
pen jaren gerevitaliseerd. Een nieuwe
riolering, nieuwe infrastructuur en
nieuwe openbare verlichting maken
dat Kanaalzone Weert klaar is voor de
toekomst, nu zijn de bedrijven aan zet.
BeLicHt 3 proEjEct BELicht

KANAALzONE WEErT
RevitaliseRing zoRgt vooR
niEuw ElAn
Kanaalzone 1 is het oudste industriegebied van
Weert. Zo is sinds het jaar 1900 Frencken Fabrieken
(bekend van lijmen en lakken) gevestigd aan de
Houtstraat en sinds 1951 robert Bosch Verpakkingsmachines
aan de Industriekade. In het kader van de
industriebevordering is dit gebied in 1960 officieel
aangewezen als industrieterrein. Het bedrijventerrein
ligt langs de zuid-Willemsvaart, op loopafstand
van het stadscentrum en het NS-intercitystation.
De bestemming is gemengde industrie, bouwnijverheid,
handel, transport en opslag. De totale
oppervlakte is ± 31 hectare. In de loop van de jaren
is, zoals bij zoveel terreinen die in de jaren zestig in
opkomst kwamen, het terrein verpauperd. Daarom
werd in 2005 het besluit genomen het terrein te
revitaliseren. Het revitaliseren van Kanaalzone 1
kent twee fasen. Ten eerste worden wegen inclusief
verlichting, groen en riolering grondig aangepakt.
Ten tweede worden bedrijven aangespoord om
BeLicHteLicHt 4 projEct BELicht
eigen ontwikkelingen op te starten. In augustus
2006 ging daadwerkelijk de schop de grond in voor
de eerste aanpassingen. Terwijl in de loop van 2007
een nieuwe, moderne, ontsluiting gerealiseerd werd
via een rotonde op de ringbaan-West.
Riolering is de motor
Guus rameckers, senior beleidsadviseur water
en riolering: “zoals bij zoveel projecten als dit is
de riolering de motor geweest. We hebben daar
een apart project van gemaakt, zodanig dat we
vuil van schoon water scheiden. Het gemeentelijk
waterbeleid, waarin het scheiden van schoon- en
vuilwaterstromen zover mogelijk wordt doorgevoerd
is qua omvang uniek in de provincie Limburg.
Het waterbeleid dat we hebben geformuleerd is
ambitieus. Het systeem dat we hebben ontwikkeld
en waarop al enkele van de bedrijven zijn
aangesloten voorziet in een volledige scheiding

van waterstromen binnen het bedrijventerrein. Het
schone hemelwater wordt opgevangen en als het
ware teruggegeven aan het grondwater. Het project
is van een dergelijke schaalgrootte dat de Eu het
heeft gesubsidieerd. Dankzij deze aanpak is het de
drager van de totale revitalisering geworden.”
Omgekeerde revitalisering
Weert heeft feitelijk een omgekeerde revitalisering
uitgevoerd. In de eerste plaats heeft de gemeente
ervoor gezorgd dat het terrein op orde was. Door
de aanpak van de riolering, de openbare verlichting
en de hele infrastructuur is er een groen gebied
ontstaan. Harrie Klomp, inrichting en gebruik
Openbare ruimte: “Het resultaat is bijzonder fraai.
We hebben het groen dat er was kunnen behouden
en door het versmallen van de wegen meer ruimte
kunnen geven. We hebben vooraf een enquête
gehouden onder de ondernemers. Daaruit is het
Guus Rameckers (l) en Harrie Klomp
groen als een van de belangrijkste zaken naar voren
gekomen, ook al ging dat ten koste van het parkeren
op eigen terrein. Gelukkig is de gemeente nu
strikt in het handhaven en heeft in een verordening
vastgelegd dat er alleen mag worden geparkeerd
op eigen terrein.”
Bedrijven aan zet
Na de enquête is het totale plan gepresenteerd
aan de ondernemers. Er is dus steeds gezorgd voor
draagvlak bij de gebruikers van het bedrijventerrein.
Guus: “Wij gaan voor kwaliteit in de openbare ruimte.
Dat betekent ook dat het bedrijventerrein een
betere ontsluiting heeft gekregen door het viaduct,
dat de parel is van dit werk. Het werk is voor ons nu
afgesloten. Wat ik jammer vind, is dat de bedrijven
het nu een beetje laten afweten. Er wordt wat mij
betreft te weinig haast gemaakt met het saneren
van bedrijfspanden.“
BeLicHt 5 projEct BELicht
Lifestyle
Er is voor het bedrijventerrein gekozen voor
dynamische verlichting. Makkelijk aanstuurbaar en
daardoor ook energiebesparend. De parel is echt
het viaduct. “Sociale veiligheid speelde daar ook
een rol, maar het belangrijkste was toch dat de
entree van het bedrijventerrein ook echt een entree
moest worden. Er is onder meer gekozen om de
verlichting hangend te bevestigen. Dat is mooi opgelost.
En er is gebruik gemaakt van LED-verlichting
om accenten te geven. Er komt nu aan de andere
zijde van het viaduct een lifestyle gebeuren. Dat
past precies bij wat we voor ogen hadden. Meer
levendigheid en een modernere uitstraling. Het
resultaat van een goede samenwerking tussen
onder meer Lightronics en Stadsbeheer van de
gemeente Weert.”

Thom Vermeulen
BeLicHt 6 iNterView

Wie vanuit de binnenstad van Breda naar een van
de omliggende wijken moet, wordt verrast door
de vele fietspaden die door brede groene stroken
lopen. Stedenbouwkundig een prachtig gegeven.
Veel groen en een op het eerste gezicht zeer prettige
omgeving. Voor Thom Vermeulen, als verantwoordelijke
voor de openbare verlichting niet altijd
even makkelijk. “Het groen in de gemeente is echt
prachtig, maar het leidt tot veel sociale onveiligheid.
Er lopen lange fietspaden tussen de wijken. Die paden
zijn bovendien, daar waar ze doorgaande wegen
kruisen, op veel plaatsen voorzien van tunnels.
Ik snap het wel, je gaat niet kilometers omfietsen
om van de ene wijk naar de andere te komen. Het is
onze taak om te zorgen dat dat veilig kan.”
Schoon en veilig
In het beheer van de openbare ruimte staan schoon
en veilig voorop. De vele tunnels hebben onlangs
een opknapbeurt gekregen. Daarbij is gekozen
voor de Matego en de Ventego van Lightronics.
“ruimtelijk ontwerpers verzinnen hoe het ongeveer
moet worden. Wij doen een beheertoets en hebben
een adviserende rol. We werken daarbij conform
de regelingen van de NSVV. Wat wij willen, is dat de
burger zich veilig voelt. We hebben een enquête
gehouden over bijvoorbeeld de tunnels, die waren
volgespoten met graffiti en gaven de burger een
gevoel van onbehagen. Als de burger dat zo voelt
dan zetten we zwaar in. zekerheid voor alles. Je
kunt het je als gemeente niet veroorloven dat er
problemen komen door onvoldoende verlichting.
We willen altijd de zekerheid dat we voldoende
doen. Er is nu eenmaal op de plekken waar we het
over hebben weinig toezicht vanuit woningen. Sociale
controle is er dus niet. Wat we zien in de tunnels
is veel vandalisme, iets waar graffiti ook onder
valt. Na metingen hebben we keuzes gemaakt voor
de armaturen en ook besloten in welke tunnels de
verlichting overdag brandt en in welke niet.”
Lichttechniek hoort bij gemeente
Thom Vermeulen kijkt bewust naar de manier van
verlichten. “Ook bij nieuwbouwprojecten kijk ik vanuit
de lichttechniek. Ik denk dat het belangrijk is dat
de gemeente dat zelf in huis heeft. Het heeft ook te
maken met verantwoordelijkheid en expertise. Je
hebt verschillende invalshoeken voor advies, dat is
goed. Een beslissing over sociale veiligheid is echter
primair een taak van de gemeente. Wij moeten
bestekken kunnen schrijven en kunnen bepalen
wat goed is voor onze stad. Dat moet onafhankelijk
kunnen gebeuren. zo gaan we met de hele openbare
ruimte om. Een burger wordt steeds mondiger
en dat is goed. Ook als het bijvoorbeeld gaat om
lichthinder. Je moet daar als gemeente serieus mee
zOrG VOOr DE BurGEr
Breda kiest
VandalismebesTendiGe
TunnelVeRliCHTinG
Breda kent door zijn vorm vele groenstroken en voetgangers- en fietstunnels. Tunnels die
voor de bewoners een zegen zijn, maar ook zorgen voor sociale onveiligheid. Om die voor
een deel weg te nemen, zijn de tunnels onderhanden genomen en voorzien van Matego
en Ventego armaturen van Lightronics.
BeLicHt 7 iNterView
omgaan. Dat is ook de reden dat we regelmatig om
de mening van de burger vragen. zo ook in het geval
van de vele tunnels die de verschillende wijken
van de stad met elkaar verbinden.”
Vandalismebestendig
Er is gekozen voor opbouwarmaturen. “Die keuze
is simpel, de tunnel staat er langer dan dat de
armatuur erin hangt. Heb je dan inbouwarmaturen,
dan kun je op de lange termijn voor problemen
komen te staan. Daarom hebben we gekozen
voor opbouwarmaturen. We hebben bovendien
gekozen voor armaturen die vandalismebestendig
zijn. Een must; licht moet blijven branden. De
nieuwe Ventego armaturen hebben dan ook direct
een antigraffiti-coating meegekregen. Ook zijn de
armaturen zeer slagvast.”
“Technisch hebben we gekozen voor EVSA in het
binnenwerk. Dat heeft twee redenen: in de eerste
plaats het feit dat het energiebesparend is, maar
ook het feit dat ze goed te dimmen zijn, is een voordeel.
Wat het eerste betreft is het echt een policy
van de gemeente. We kijken naar duurzaamheid en
energieverbruik. Maar ook in dat verband staat de
burger voorop.”

Herinrichting dorpsplein Eede
Berlage armatuur zorgt
voor herkenbaarheid
In Eede is het dorpscentrum
gerevitaliseerd. Daarbij is het
dorpsplein op de schop gegaan
teneinde het centrum aantrekke-
lijker te maken voor de bewoners
en de toeristen. Uitgangspunt
was meer veiligheid, maar ook
gastvrijheid. Beide zijn in ruime
mate verwezenlijkt.
‘Onbekend’ zo mag het dorpje
Eede vlakbij de Belgische grens
in zeeuws-Vlaanderen beslist
genoemd worden. Het dorp,
dat zijn ontstaan kent in de
Tachtigjarige Oorlog, ontwikkelde
langzaam: in 1866 had
het dorp 1275 inwoners. In de
Eerste Wereldoorlog ontstond
er een ware smokkelcultuur.
Nederland was neutraal, België
was bezet en er werd door
smokkel goed verdiend aan de
Nederlandse zijde van de grens.
Tussen de twee wereldoorlogen
in en ook nog in de jaren
vijftig en zestig van de vorige
eeuw bloeide de smokkel.
Populair was de zogenaamde
botersmokkel, maar doordat
het prijsverschil kleiner werd,
kwam er een einde aan de
smokkel. Vermeldenswaard is
het feit dat koningin Wilhelmina
in Eede voor het eerst weer
een voet in Nederland zette
BeLicHt 8 projEct BELicht
Kees Verhulst

na de oorlog. Er is een monument dat
herinnert aan deze gebeurtenis. Kees Verhulst,
projectleider van royal Haskoning
Nederland B.V. en gedetacheerd bij de
gemeente Sluis: “Inwoners van het dorp
Eede maakten zich zorgen over de toekomst
van hun dorp. Dat is logisch omdat
er langs de grens met zeeuws-Vlaanderen
het zogenaamde banktoerisme een grote
economische impuls was. Toen de Belgische
regering aankondigde ook belasting
te gaan heffen op het spaartegoed in
het buitenland, haalden veel Belgen hun
geld terug. En dat betekende dat er veel
minder grensverkeer kwam en dus minder
inkomsten voor de detailhandel en de
horeca. Inwoners wilden actiever de markt
op om het toerisme naar het dorp te versterken,
om ook op die manier het imago
van het dorp te verbeteren.”
Verblijfsgebied
Eede ligt in de nabijheid van rijksweg N49
die Maldegem verbindt met Aardenburg.
Vroeger werd de afslag Eede nog wel
gevonden, nu rijdt het meeste verkeer
langs het dorp. “Het is niet alleen voor
het toerisme dat het dorp gerevitaliseerd
werd. Ook voor de bewoners was het
noodzaak de kern aan te pakken. Want
hoewel de N49 langs het dorp loopt, was
er veel sluipverkeer dat door de kern reed.
De aanpak van het plein had tot doel om
het plein om te toveren tot verblijfsgebied,
waardoor een automobilist zich niet op
een doorgaande route waant.”
Het Rode Plein
In die opzet is de gemeente Sluis meer
dan geslaagd, mede dankzij een bijdrage
van de provincie zeeland in het kader van
verkeersveiligheid en plattegrondsontwikkeling.
Door gebruik te maken van rode
gebakken klinkers en de bestrating tot
aan de huizen te laten lopen, met andere
woorden één niveau te creëren, straalt het
plein rust uit. Het plein heeft er overigens
zijn huidige bijnaam aan te danken:
het rode Plein. “ De inrichting van het
plein heeft ervoor gezorgd dat het zeer
verkeers luw oogt en is. Het is een aantrekkelijk
plein geworden door plaatsing
van straatmeubilair en het schoolplein
dat grenst aan het plein is als het ware
opgenomen in het plein. Daarnaast is
er gebruikgemaakt van verschillende
attributen waardoor de historie van het
dorp wordt gesymboliseerd. zo is er op
het schoolplein een speeltoestel te vinden
in de vorm van een Cadillac van kunststof.
Deze staat voor de smokkel. Ook de vlasnijverheid
heeft een plek op het plein.”
Unieke straatverlichting
De herinrichting heeft geleid tot meer rust
in het dorp. zeker ook omdat er rondom
het plein snelheidsbeperkende maatregelen
werden genomen zoals versmalde
toegangswegen met aan weerszijden
groenvakken. “Wij wilden een veiliger dorp
creëren. Dat hebben we ook gedaan door
de verlichting die we geplaatst hebben.
Eigenlijk is het heel bijzonder wat er op
dat gebied in Eede te vinden is. We hebben
gebruikgemaakt van de zogeheten
Berlagemast. Een mast die dateert uit 1926
en ontworpen is door het bureau van
Berlage in opdracht van het Gemeentelijk
Energiebedrijf Den Haag. Het is een
icoon van Den Haag. Het is ons gelukt om
toestemming te krijgen van de gemeente
Den Haag, die het octrooi op de masten
heeft, om deze unieke mast te gebruiken.
De masten zijn voorzien van het Berlage
armatuur van Lightronics. Een prachtige
combinatie waarbij nostalgie en hightech
elkaar vinden. In de mast is de EVSA
ondergebracht, waardoor de lamp - QL 55
Watt - energiezuinig is. Groot voordeel van
de lamp is bovendien de lange levensduur.
In samenwerking met Lightronics
hebben we een verlichtingssterkte berekening
gemaakt. Het resultaat is een veilige
en fraaie omgeving. Een impuls voor het
dorp dat door de ingreep een zeer vriendelijk
karakter heeft gekregen.”
BeLicHt 9 projEct BELicht

Bangert en Oosterpolder in Hoorn
Aantrekkelijke
structuur en bouw
BeLicHt 10 iNterView
struc

De nieuwe wijk Bangert en Oosterpolder in de gemeente Hoorn heeft een
aantrekkelijke structuur en een gevarieerde bouw. John Grooteman, elektrotechnicus
van het ingenieursbureau van de gemeente: “Ik wil dat de mensen
zich sociaal veilig voelen. Dat kan door de juiste armatuur en de positie van de
masten. Daarbij moet je natuurlijk ook voorkomen dat er lichthinder ontstaat
en de verkeersveiligheid in ogenschouw nemen.”
tuur
Aan de noordoostzijde van Hoorn verrijst de nieuwe wijk
Bangert en Oosterpolder. Er worden circa 3.400 woningen
gebouwd met een bijbehorend voorzieningenniveau. De
eerste woning is in oktober 2005 opgeleverd. Inmiddels
is men bezig met de uitvoering van fase 1b en 2 van het
plan. De keuze voor de bouwlocatie is tot stand gekomen
in nauw overleg met de provincie Noord-Holland en de
omringende gemeenten. Dit heeft geleid tot de plannen
voor uitbreiding in noordoostelijke richting. Feitelijk
behoort de nieuwe wijk tot zwaag, deze gemeente is
opgegaan in Hoorn. Als je op de kaart kijkt, zie je nog
de historische vormen van zwaag. Het is een typische
lintbebouwing. Tegelijkertijd was dat een belangrijke voorwaarde
voor de realisatie van de wijk: de historische linten
BeLicHt 11 iNterView
zo min mogelijk aantasten.
Karakteristiek
Voor de ontsluiting heeft de gemeente dwars op de
linten een noord-zuid gerichte weg aangelegd. Deze weg
maakt deel uit van een grote open zone: de ‘Strip’ en snijdt
dwars door de wijk. De Strip is gezichtsbepalend voor de
Bangert en Oosterpolder en maakt de drie linten en de
nieuwe woonwijk tot een eenheid. Nu wordt er nog volop
gebouwd, maar de karakteristiek is al zichtbaar. Daarnaast
zijn er in de wijk veel greppels, sloten, vijverpartijen en singels.
De bebouwing is gevarieerd en kleurrijk. In die opzet
is de gemeente geslaagd. De inrichting van de openbare
ruimte voor fase 1a is afgerond. Verantwoordelijk voor de

openbare verlichting is John Grooteman. “Voor een
project als dit werk ik nauw samen met de afdeling
Stadsontwikkeling, bureau Stedenbouw, Verkeer en
Vervoer. zij ontwerpen de inrichting van de openbare
ruimte, terwijl ik met hun wensen in de hand
een lichtplan maak en een passend armatuur zoek.”
Onderhoud is belangrijk
John is bevlogen, een echte ‘lichtman’. “Ik probeer
in te schatten wat in een wijk of buurt nodig is. Hoe
het stratenplan in elkaar zit en wat de gewenste
situatie is. Ik benader het vanuit de techniek en kijk
naar lichtopbrengst, eventuele lichthinder die zou
kunnen ontstaan, en ook naar levensduur en onderhoud.
Een project als dit begint, voor wat betreft de
keuze van de armaturen, met een wensenlijst van
de afdeling Stadsontwikkeling. zij wilden een kegelvormige
armatuur. Vervolgens nodigen we producenten
uit en bestellen we proefarmaturen. Ik heb
in dit beslissingstraject te maken met de afdelingen
Stadsontwikkeling en Stadsbeheer (de mensen van
beheer en onderhoud). Voor mij is dat de manier,
want door beheer en onderhoud te betrekken in de
keuze voor een armatuur kunnen zij aangeven wat
zij van belang vinden en bovendien kijken of een
armatuur voldoet aan het criterium: eenvoudig te
onderhouden tegen zo laag mogelijke kosten. Wij
hebben uiteindelijk gekozen voor de Ampulla en de
Luz van Lightronics. Ik wilde per se een broertje en
zusje, waarbij eenduidigheid in de wijk ontstaat.”
BeLicHt 12 iNterView
EVSA is de standaard
Er is gekozen voor een EVSA (Elektronisch Voorschakelapparaat)
in de armaturen. Een bewuste keuze,
zo blijkt. John Grooteman: “EVSA is de standaard.
Bij noviteiten neem ik altijd een wat afwachtende
houding aan. Ik wil geen trendsetter zijn. EVSA
heeft zich echter inmiddels voldoende bewezen
om de keuze als ‘standaard-eis’ te rechtvaardigen.
Het heeft natuurlijk vele voordelen als het gaat om
levensduur en energiebesparing. Een armatuur met
een EVSA kan bovendien makkelijker dimmen en is
ook eenvoudiger te controleren. Ik kijk bij noviteiten
vooral naar de functionaliteit. We praten bij openbare
verlichting immers over de verkeers- en sociale
veiligheid.”

VAndAALBEStEndig
& FuncTIOnEEl
Lightronics heeft tijdens Light & Building de Ventego
65 geïntroduceerd. Naast een iets gewijzigde vormgeving
is met name de vandalismebestendigheid van
de Ventego 65 groter dan bij de Ventego. De ontwikkeling
komt tegemoet aan de behoefte de slagvastheid
te vergroten.
De Ventego 65 is een extreem slagvast armatuur die
gekenmerkt wordt door een zeer hoog lichtrendement,
robuuste vandaalbestendige behuizing en is
voorzien van een inbussluiting. De Ventego 65 is bo-
vendien uitgevoerd met een EVSA (Elektronisch Voorschakelapparaat).
Dit bespaart energie en verlaagt de
onderhoudskosten. Door zijn IP65-classificering is de
Ventego 65 volledig beschermd tegen stof en goed
beschermd tegen waterstralen.
Optioneel kan er onder andere gekozen worden voor
een antigrafitti-coating en een dimbaar EVSA. De
Ventego 65 is toepasbaar als lijnverlichting in onder
andere parkeergarages, tunnels, (metro)stations en
gevangenissen.
BeLicHt 13 PrODUct
Ventego 65
ExTrEEM SLAGVASTE VErLICHTING

DE EvoLutiE is Daar
LED-technologie is relatief
nieuw, maar inmiddels al niet
meer weg te denken uit de
maatschappij. De mogelijk-
heden zijn echter ongekend
en vragen een nieuwe manier
van denken over verlichting.
Het is zonder twijfel de meest
ingrijpende innovatie op het
gebied van verlichting van de
afgelopen eeuw.
Wie tien jaar geleden had beweerd dat LEDtechnologie
anno 2008 toepasbaar zou zijn in een
professionele omgeving zou op zijn minst vreemd
zijn aangekeken. Inmiddels is de trein goed vertrokken
en ontwikkelt de technologie zich met een
sneltreinvaart. LED’s (Light Emitting Diodes) zijn halfgeleiders
die licht produceren. Tussen de karakteristieke
P en N laag bevindt zich de actieve laag. In een
LED zullen elektronen die onder invloed van stroom
de actieve laag passeren ook een spanningsverschil
overbruggen. Hierdoor komen fotonen vrij die
‘licht’ produceren. Een aantal fotonen blijft in de
actieve laag, wat uiteindelijk resulteert in warmte.
Andere fotonen worden naar de lens gestuurd wat
bruikbaar is als licht. Chris de Langhe is Application
Engineer bij Philips Lighting. Ook hij is verrast door
de snelheid waarmee de technologie zich ontwikkelt.
“We staan aan de vooravond van een revolutie
BeLicHt 14 iNterView
in de verlichting. LED-oplossingen worden vandaag
toegepast in de professionele omgeving. Door de
lange economische levensduur, het onderhoudsvrije
karakter en het feit dat je LED’s kunt regisseren
is het aantrekkelijk geworden. zeker nu de
energieprijzen zeer snel stijgen is LED vandaag een
zinvolle oplossing gebleken voor tal van applicaties
en daarmee de verlichting van de toekomst. En we
spreken wel over wit licht, niet over kleur!”
Levensduur van 50.000 uur
“De LED bestaat niet. Er is wat dat betreft veel
spraakverwarring. De keuze van de toepassing bepaaldt
de LED keuze. Het zijn doelbewuste keuzes.
Je hebt het over levensduur en ‘maintenance’ oftewel
lumenstroombehoud. Een eenvoudige witte 5
mm lED heeft een nuttige levensduur van 6.000 uur,
dit is het tijdstip waar nog 50 procent licht wordt

geproduceerd voor hetzelfde verbruik. De Luxeon
PowerLED heeft daarentegen een levensduur
van 50.000 uur, op dit moment is nog steeds 70
procent licht beschikbaar. Een andere prijs, ook een
héél ander product. Bij een Luxeon PowerLED is er
sprake van een leadframe waarop een chip gelijmd
of gesoldeerd wordt. Hierna wordt het topcontact
gebonden en vervolgens wordt het geheel omgoten
met epoxy. De epoxy wordt afgesloten met
een transparante en uV stabiele kunststof (zonlicht)
en fungeert ook als primaire lens. De 3 of 5 mm
LED’s zijn de conventionele LED, met relatief weinig
lichtoutput en niet echt bruikbaar voor (professionele)
verlichtingsoplossingen in continu bedrijf.
Voor flashing of particulier gebruik komen die wel
in aanmerking. Een goed warmtemanagement is
cruciaal, vooral voor PowerLED’s, waarmee gelijk
het misverstand uit de wereld is dat LED’s geen
warmte afgeven. Een conventionele gloeilamp zet
95 procent van de energie om in warmte, bij een
lED-systeem is dat 60 procent, bij een elektronisch
fluosyteem zit dit om en nabij de 50 procent.” Betere
productieprocessen leiden immers tot betere
energieomzetting naar licht, wat ineens ook minder
warmte betekent. Less is more. En bij semiconductors
weten we ondertussen dat dit héél snel gaat!
total Cost of ownership en Return on investment
“Met LED krijg je een geoptimaliseerde total
cost of ownership. Weliswaar is de investering
hoger maar door de energiebesparing wordt die
investering terugverdiend. Daardoor zie je nu in
een versneld tempo toepassingen ontstaan. Kijk
naar de automotive industrie, met name de Duitse
merken werpen zich vol op LED voor koplampen.
En bedenk daarbij dat die zaken vijf jaar geleden
op de tekentafel ontstonden, en automotive is wel
een héél ernstige business. In werkelijkheid zijn we
al weer veel verder. Je kunt het vergelijken met een
computer. De snelheid waarmee de processoren
worden verbeterd, is vergelijkbaar met de cycli die
LED ondergaat.”
PowerLEd
• Kleine compacte puntlichtbron
• lange economische levensduur: 50.000 uur
• Hoge lumenoutput > energiezuinig en efficiënt
• Mogelijkheid tot dimmen/ knipperen
• Schokbestendig
• Geen warmte in de lichtbundel
• Geen uV, geen IR
• SElV > veiligheid
• Geen kwik
• Pure kleuren, geen filters = 100% omzetting
Energie besparen
Chris de Langhe ziet toepassingen van LED als techniek
die als hulpmiddel dient om energie te kunnen
besparen. “Het geeft ons mogelijkheden. Je kunt
veel meer met LED. zo is er nu een LED-product
ontwikkeld waarbij je de kleurtemperatuur van het
witte licht kunt regelen van heel warm tot heel koel,
en waarbij het kleurpunt én de output gedurende
de hele levensduur constant blijven. En waarmee,
jawel, ook miljoenen kleuren kunnen gemaakt
worden… Never seen before!
Ik zal een voorbeeld geven. Bij een grote modeketen
praten we over het omzetten van 150.000
lichtpunten. Daar zit nu halogeen verlichting in met
een vermogen van 70 Watt. Opeens praat je in een
dergelijke zaak over besparingen van grote omvang,
waarbij er ook nog eens veel mogelijkheden zijn.”
Op specifieke locaties zijn LED’s vandaag dé ‘oplossing’.
Actuele PowerlED-concepten zoals Fortimo
beschikken over > 60 lm/w voor het systeem.
Inmiddels een veelvoud van wat halogeen ons kan
bieden.
Anders denken
“Juist door de mogelijkheden zijn er creatieve
geesten nodig. Het is bij LED de toepassing die
bepaalt. Daarom ook zullen we nieuwe concepten
en modellen moeten bedenken. Als je kijkt naar
buitenverlichting, dan waren dat lange masten met
‘grote’ armaturen. Ondanks prachtige optieken, was
er toch veel strooilicht. Dat zal gaan veranderen. Er
zijn op dit moment tal van initiatieven. zo is de gemeente
rotterdam bezig met de informatieborden
met LED-backlight, zijn er ontwikkelingen rondom
bushokjes en dan vooral de manier waarop de
abri’s worden aangelicht en zie je bij de openbare
verlichting hybride initiatieven ontstaan. Een voorbeeld
van dat laatste is de hybride toepassing die
Lightronics op Light & Building heeft getoond. Het
is een eerste stap, waarbij de vervolgstappen nog
revolutionairder zullen zijn. Want is het met name in
de buitenverlichting nu nog vaak een kwestie van
BeLicHt 15 iNterView
Philips Lighting
design, binnen afzienbare tijd is het functioneel.
De hybride vorm leent zich daar nu al voor. Je kunt
beter regelen, besparen en ook zal het onderhoud
makkelijker worden omdat je op afstand kunt
uitlezen. Je kunt met LED tussen bepaalde tijdstippen
dimmen. En dus de verlichting aanpassen op
het gebruik.” Veiligheidsoverwegingen gaan in de
toekomst ook meer een grotere rol spelen.
Snelle stappen
Hoewel de ontwikkeling snel gaat, is de acceptatie
nog niet daar. “Je kunt het vergelijken met de EVSA.
Dat betekent anders denken en handelen, maar
als eenmaal de voordelen zichtbaar worden in de
exploitatie en de betrouwbaarheid van hoog niveau
is, volgt acceptatie snel. Bij LED hebben veel overheden
nog een bepaalde terughoudendheid. Seeing
is believing. Alleen echte innovatie kan dat proces
versnellen. Ik denk dat een van de belangrijkste
argumenten de energiebesparing is, en optimalisatie
van de beschikbare lumens die het met zich
meebrengt. Natuurlijk kun je niet in een keer een
totaal park omzetten. Het zal beginnen vanuit de
kern. Daarna volgt de rest vanzelf. Waaraan gewerkt
wordt, is de reductie van de warmte en het beheersen
van alle thermische issues in de armatuur. Er zijn
nu ontwikkelingen beschikbaar waarbij geforceerd
gekoeld wordt met membraantechnologie. De koeling
is levenslang. Het gaat er wel om dat je de juiste
componenten gebruikt. De kwaliteit moet hoog
zijn. Je kunt ook denken aan selfsupporting systemen,
waarbij zonne-energie gebruikt wordt voor de
LED’s. Dat kan makkelijk want LED’s en Solar werken
op SELV DC. We zullen echt anders moeten gaan
denken over energie en toepassingen. Er moet een
visie ontwikkeld worden op besparen, een visie die
gepaard gaat met nieuwe mogelijkheden die LEDverlichting
ons biedt. Het zijn door het samenvallen
van de mindere beschikbaarheid van energie en de
innovaties die zijn gerealiseerd of binnen afzienbare
tijd werkelijkheid worden, spannende tijden.”

dUURzAAm
BESPArEND!
EVSA
Zorg voor het milieu en kostenbesparing gaan hand in hand bij de wand- en plafondarmaturen van
Lightronics met een EVSA van Philips. Met deze techniek wordt de levensduur van de lamp aanzienlijk
verlengd en tot dertig procent energie bespaard. Lightronics heeft de prijs van haar wand- en
plafondarmaturen met een EVSA sterk verlaagd. Een aantrekkelijke manier om kennis te maken met
deze betrouwbare en vernieuwende technologie.
www.LigHtROniCS.nL
Postbus 150
5140 AD Waalwijk
Tel.: 0416 568 600