Bekijk de catalogus. - Plantin Genootschap

O
nder de vroege ‘meesters’ van het Plantin Genootschap kwam
ook een vrouw voor, de vermaarde boekbindster Berthe van
Regemorter. Zij leerde het vak te Brussel bij boekbinder Joseph
Hendrickx en vergulder Louis Jacobs. Als jonge vrouw ging
zij zich verder bekwamen bij Francis Sangorsky en George
Sutcliffe, in de Londense Central School of Arts and Crafts. Na haar terugkeer in
1911 vestigde ze zich in Antwerpen als kunstboekbindster. Haar typische stijl – met
bloemen als basis – stond zonder meer onder invloed van Cobden-Sanderson.
In 1912 richtte de Antwerpse kunstkring ‘De Scalden’ een tentoonstelling in
over boekbanden. Het tijdschrift Onze Kunst sprak in een recensie over ‘het zeer
superieure werk van juffrouw Berthe van Regemorter’. Na deze tentoonstelling begon
ze een drukke briefwisseling met de bibliofiel Prosper Verheyden. Alhoewel
juffrouw Berthe in Antwerpen een appartement bewoonde, verbleef zij regelmatig
bij haar ouders in Kalmthout. In ’t Ruitjeshof richtte ze een boekbindersatelier in.
In 1926 begon ze bindtechnieken te doceren aan de Vrije Akademie, een
vakschool voor kunstambachten, die in Antwerpen opgericht was door Roger
Avermaete. Het jaar daarop was het Henry van de Velde die haar vroeg om bandversiering
te doceren aan het Hoger Instituut voor Sierkunsten in Ter Kameren.
Gedurende haar veertigjarige loopbaan is er ook bij haar een tendens naar versobering
waar te nemen: bloemen evolueren naar geometrische motieven en een
abstracte lijnvoering vervangt de ‘rijke versiering’.
In december 1944 werd ’t Ruitjeshof totaal verwoest en ging ook al haar bindersalaam
verloren. Verknocht aan Kalmthout kocht juffrouw van Regemorter villa
Vogelzang, die zij later herdoopte tot Withof. In plaats van het boekbindersatelier
terug in te richten – en hoewel deze aristocratische dame hield van het handwerk
als ambacht – heeft ze zich van dan af met verbetenheid toegelegd op de geschiedenis
van de boekband. Met haar jarenlange ervaring en de grondige kennis van de
grondstoffen, waren haar cursussen meer dan een opsomming van namen en data.
Tijdens haar reizen van Ierland tot Egypte en doorheen gans Europa bezocht ze
bekende en haast onbekende bibliotheken en bestudeerde ze originele naaiwijzen
en typische bandversieringen. Hierdoor kon zij ingewortelde opvattingen over
bindwijzen met gezag weerleggen. Het enthousiasme van de rijzige, intelligente
juffrouw Berthe van Regemorter – begaafd met een uitstekend geheugen – boeide
de cursisten van het Plantin Genootschap, waaraan zij vanaf 1951 les gaf. lvde
Bronnen
Boekbanden gemaakt door Berthe van Regemorter en tentoongesteld in het Museum Plantin-
Moretus te Antwerpen, s.n., 1923.
Cockx-Indestege, Elly, ‘De band beware het boek: uit de briefwisseling van
Prosper Verheyden met Berthe van Regemorter’ in De Gulden Passer, 82 (2004)
pp. 161–176. Een artikel over hetzelfde onderwerp verscheen in The Library,
March 2006.