Bekijk de catalogus. - Plantin Genootschap

Zaal 3
Jan van Krimpen
hem een nieuw lettertype te ontwerpen. Als stempelsnijder werd een beroep
gedaan op de Duitser P.H. Rädisch (1891–1976). Tussen beiden groeide een legendarische
en levenslange samenwerking. De Lutetia, de eerste letter van Jan van
Krimpen, werd voor het eerst toegepast in de catalogus van de Nederlandse bijdrage
aan de ‘Exposition internationale des arts décoratifs et industriels modernes’ te
Parijs. De letter werd bekroond met een Grand Prix. Van Krimpen had in de firma
een dubbele adviserende taak over de binnenkomende drukorders en over nieuw
lettermate riaal. Deze uitmuntende tekenaar-ontwerper legde zich toe op één type
letter – de boekletter – en op één type drukwerk – het boek. Hij was bijzonder kritisch
én voor zichzelf én voor de personen die zijn aanwijzingen moesten uitvoeren.
Tot zijn bijzonderste lettertypen behoren de Griekse letter Antigone (1927), de
Romanée romein (1928) en cursief (1949), en de Romulus romein en cursief (1931).
In 1956 schreef Gabriël Smit in de Volkskrant: ‘De letters van Jan van Krimpen […]
zijn, zoals alles van Van Krimpendoet: tekens van zeer superieure beschaving en
harmonie.’
De uitgaven die bij Enschedé verschenen of gedrukt werden, zijn allemaal typografische
juweeltjes. Soberheid was Van Krimpens kenmerk; zelden integreerde hij
illustraties, en een tweede kleur kon maar zijn goedkeuring krijgen als zij volledig
verantwoord was. Zijn stijl had een diepe invloed op de boekverzorging in Nederland,
Zwitserland, Engeland en de Scandinavische landen.
De opmars in de Britse typografie van de jonge Stanley Morison, een hervormingsgezinde
uit de Arts & Crafts-beweging, was Van Krimpen niet ontgaan.
Tien jaar na de opheffing van The Imprint verscheen The Fleuron (1923–1930). Het
tijdschrift straalde gezag uit, vooral met de beschouwingen van Morison, die in
die jaren ook het beleid van Monotype in handen had. Na het zevende nummer
ging het tijdschrift ter ziele. Tevergeefs zochten Morison en Van Krimpen naar een
oplossing om het nieuw leven in te blazen onder de titel The (New) Fleuron.
Als beleidsman en esthetisch adviseur van de Monotype Corporation heeft
Morison met Jan van Krimpen – en in overleg met de lettergieterij Joh. Enschedé
– een overeenkomst gesloten om diens handletters in hun gietprogramma op te
nemen. Daarnaast ontwierp hij ook letters in opdracht van Monotype, bijvoorbeeld
de meest succesvolle Van Dijck (1928), de Haarlemmer (1938) bedoeld voor
de uitgave van de Statenbijbel, en de Sheldon (1948), die exclusief bestemd was
voor een Engelse bijbeluitgave. De Spectrum (1941–1943 bestemd voor de gelijknamige
uitgeverij) leidde tot hevige discussies tussen Monotype en Van Krimpen
omdat Monotype deze letter eigenzinnig aanpaste voor het mechanisch zetten.
Van Krimpen eiste dat ze uitgevoerd zou worden zoals hij ze had ontworpen.
In 1948 namen Jan van Krimpen en de hoofdbibliothecaris van de Universiteit
Amsterdam Herman de la Fontaine Verwey het initiatief een kleine club op te richten
onder de benaming ‘Gezelschap Nonpareil’, naar het voorbeeld van de Engelse
68