Bekijk de catalogus. - Plantin Genootschap

I
n enkele woorden Willem Ovink karakteriseren is geen gemakkelijke
taak. Waarschijnlijk zou men finaal willen kiezen voor termen als ‘begenadigd
spreker en schrijver over typografie’. Geboren in 1912 als jongste
en enige zoon in het gezin van een Utrechts classicus en hoogleraar, koos
hij op de universiteit voor de psychologie, toen een vrij nieuwe discipline
die zich wetenschappelijk nog moest bewijzen. Het onderwerp van zijn doctoraat
bepaalde hij zelf: het werd ‘de letter’. In 1938 verscheen zijn proefschrift onder de
titel Legibility, atmosphere-value and forms of printing types. Tot op vandaag de dag blijft
het de basis voor en het vertrekpunt van alle verder onderzoek over het moeilijke
onderwerp van de letter als een instrument van ‘legibility’ (visuele perceptie) en
‘readability’ (begrijpend lezen). Overigens zijn letter en lettervorm het terrein gebleven
waarop hij zich voor de rest van zijn leven zou blijven bewegen.
Na de Tweede Wereldoorlog trad hij in dienst bij de Lettergieterij Amsterdam
voorheen N. Tetterode, de toonaangevende Nederlandse lettergieterij (naast concurrent
Enschedé te Haarlem). Hij werkte er samen met bekende en succesvolle
graveurs als Sjoerd de Roos en later Dick Dooijes. Van die twee letterontwerpers
was hij de welsprekende en onvermoeibare woordvoerder via een constante stroom
bijdragen tot grafische bladen als Intergrafia of Het Drukkersweekblad. Wetenschappelijk
was hij vooral bedrijvig op het gebied van de lettergeschiedenis, voornamelijk
deze van de negentiende en twintigste eeuwen. Zijn belangrijkste werk in dit verband
is zijn Honderd jaren lettergieterij in Amsterdam dat in 1951 verscheen.
In dat zelfde jaar werd hij door het Plantin Genootschap aangetrokken als docent
‘Geschiedenis van de drukletter’. Naast zich vond hij in Antwerpen eerst Jan
van Krimpen en Sem Hartz, beiden van Enschedé, de twee opeenvolgende titularissen
van de cursus ‘Letter’. En om het beleefd te zeggen: de heren gingen niet
altijd zachtzinnig met elkaar om.
Enkele jaren later, in 1956, kwam voor Ovink de academische bekroning door
zijn benoeming als hoogleraar Geschiedenis van de drukkunst aan de Universiteit
Amsterdam, een leerstoel die hij bekleedde tot in 1982 wanneer hij emeritus werd.
Het jaar daarop werd hij te Mainz door de Gutenberg Gesellschaft bekroond met
de Gutenberg Preis. Niet lang heeft hij van die hoge typografische onderscheiding
mogen genieten: in februari 1984, overleed hij na een kortstondige ziekte. Wij gedenken
hem hier met een citaat uit de dankrede die hij te Mainz uitsprak bij de uitreiking
van Gutenberg Preis: ‘Die sprachliche Lesbarkeit soll der Autor besorgen;
für die visuelle Lesbarkeit is der Typograph verantworlich’. hv